نشریه سراج منیر
سال نهم شماره 36 (زمستان 1398)

همواره دشمنان اسلام برای رسیدن به اهداف شان، درصدد از بین بردن پیوند و علاقه مردم به عترت پیامبر اکرم6 بوده اند و در راه جدایی مردم از اهل بیت پیامبر6، تمام توان خود را به کار گرفته اند. این جماعت در لباس های مختلف، سیاست خود را در میان توده مردم ارایه می کردند؛ گاهی در لباس نواصب، گاهی در لباس عثمانیه، گاهی در لباس غلات و گاهی نیز در لباس خوارج خود را نشان می دادند. شاید بزرگ ترین دشمنان اهل بیت: را بتوان در نواصب و عثمانیه خلاصه کرد که هر دو، در نفی فکری و فیزیکی اهل بیت: شمشیر را از رو بسته بودند؛ در این مقاله خواهیم گفت که این عترت ستیزی که در صدر اسلام بوده، کماکان نیز وجود دارد. وهابیت که فرقه ای نام آشنا برای تمام مردم است، دنباله رو دشمنان اهل بیت: یعنی عثمانیه و نواصب است؛ یعنی همان طور که تمام قرآن و سنت نبوی در اهل بیت: متبلور است، تمام عترت گریزی و گاهی اهل بیت ستیزی نیز در این فرقه نمود دارد؛ در واقع وهابیت احیاگر و پیرو راه دشمنان اهل بیت پیامبر6 است که بقاء خود را در محو نام و آثار و قبور اهل بیت: می بیند. آنها با دوری و تحذیر دیگران از این حبل الهی، مسبب ایجاد انحراف و خشونت و به تبع آن، بدنامی اسلام در جهان امروز نیز شده اند.

محمد بن عبدالوهاب موسس وهابیت، در کتاب التوحید، حدیثی از رسول خدا6 می‌آورد که خطاب به حضرت زهرا3، دختر بزرگوار خود می‌فرمایند: در دنیا از مال من هرچه می‌خواهی درخواست کن؛ ولی من نمی‌توانم تو را از خداوند بی‌نیاز کنم.
ابن عبدالوهاب از این حدیث چنین برداشت می‌کند که درخواست امور غیرمقدور از پیامبران، گویا به این منزله است که شخص، خود را از خدا بی‌نیاز دیده و پیامبر6 را در جای خدا قرار داده است؛ زیرا درخواست‌هایی که باید از خدا داشته باشد، از او می‌طلبد. برای بررسی ادعای وی و استنباطی که از این حدیث داشته، نظرات دانشمندان بزرگی از فریقین در ذیل روایت فوق، مورد مطالعه قرار گرفت و آنچه به دست آمد این بود که حدیث درصدد تحریم استغاثه نیست و صرفا این را می‌رساند که سرنوشت هر انسانی در گرو اعمال خویش است و نمی‌توان از شرافت خانوادگی و بزرگواری پدر، عاقبت به خیر شدن و ورود به بهشت را توقع داشت؛ بنابراین هر انسانی برای جلب رضوان خدا، نیاز به اعمال نیک دارد؛ لذا استنباط محمد بن عبدالوهاب، مبنی بر حرمت درخواست از غیر خدا با استناد به روایت مذکور، ناصحیح است.

یکی از مواردی که وهابیان آن را از علل تکفیر می خوانند، سب صحابه است؛ دلیل ایشان بر این اعتقاد، فتوای بزرگان سلف، اجماع مسلمانان، آیات و روایاتی است که صحابه را دارای مقام و منزلت رفیعی دانسته و از سب صحابه بر حذر می دارد؛ اما در این مقاله به شیوه ی توصیفی _ تحلیلی اثبات می گردد که اولا، در میان خود وهابی ها، در مورد حکم سب کنندگان صحابه، اجماعی وجود ندارد؛ ثانیا، نوع فتاوا در مذاهب اربعه نیز بر خلاف ادعای وهابیت، نهایتا حکم به تادیب و تعزیر سب کننده می باشد؛ ثالثا، محتوای آیات و روایت نهایتا حرمت این عمل را می رساند و رابعا، سیره و روش صحابه، برخلاف این ادعا می باشد.

یکی از آدابی که در زیارت قبور انبیا و اولیای الهی انجام می شود، دور زدن در اطراف قبور است. حال سوال این است، آیا همان‌گونه که زیارت قبور مشروع است، طواف و دور زدن، گرد قبور نیز مشروع است؟ ابن تیمیه از کسانی است که زیارت و طواف را مشروع نمی داند. سخن در مشروعیت و ماهیت این گونه طواف ها است. در این پژوهش به شیوه توصیفی _ تحلیلی، به بررسی این مسئله می پردازیم. در این تحقیق روشن می شود که اولا، طواف و دور زدن در کنار قبور، طواف مربوط به بیت الله نیست؛ زیرا طواف بیت الله با توجه به دستور خداوند و شرایط خاص آن عبادت است؛ اما طواف دور قبور نه شرایط خاص را دارد و نه عبادت است؛ بلکه طواف به معنای لغوی است و صرفا به جهت تبرک انجام می گیرد. اگر در روایات، طواف مورد نهی قرار گرفته، نه به معنای لغوی آن، بلکه به معنای مصطلح شرعی آن است. اگر نهی در روایات، مطلق قلمداد گردد که به هرگونه طواف متوجه باشد، در این صورت، نهی، تحریمی نبوده و تنزیهی و کراهتی می باشد.

برهان حفظ شریعت یکی از دلایل عصمت ایمه معصومین: است؛ زیرا حفظ شریعت و اجرای صحیح آن در پرتو وجود امام معصوم امکان پذیر است؛ همان طور که در زمان رسول اکرم6وظیفه آن حضرت بود؛ البته این به معنای آن نیست که امام، پیامبر است؛ بلکه رسالت پیامبر اکرم6 بر عهده امام است؛ پس حفظ شریعت متوقف بر عصمت است و از وظایف مهم امام معصوم شمرده می شود. علامه نیز همانند برخی از بزرگان، برهان حفظ شریعت را در کتاب منهاج الکرامه تبیین نموده است. در این مقاله به کلام علامه و سپس به اشکالات ابن تیمیه و نقد آنها پرداخته خواهد شد. ابن تیمیه اشکالاتی را بیان کرده که ثابت کند، امامت نمی تواند حافظ شریعت باشد. او درصدد بیان جایگزینی برای امامت است و در تمام اشکالات، امامت را تضعیف و رد کرده و جایگزینی را برای آن اثبات می کند. در این مقاله با روش توصیفی _ تحلیلی، اثبات می گردد که اشکالات ابن تیمیه به این برهان وارد نیست.

حدیث «اثناعشر خلیفه» از جلمه روایات مورد قبول فریقین می باشد که به بحث مهم امامت و خلافت پرداخته است. حدیث بشارت، در مقام بیان تعداد خلفای راستین و حقیقی بعد از پیامبر6 است. نظرات مختلفی در مورد مصادیق این حدیث، از سوی علما مطرح شده است. شیعه بر این باور است که مصادیق راستین حدیث بشارت، امام علی ع و یازده نفر از نسل اوست که در تمامی زمان ها حضور دارند و زمین هیچ گاه از وجود خلیفه حقیقی پیامبر6 خالی نیست؛ در مقابل، ابن تیمیه به شدت با این باور شیعه به مخالفت پرداخته و مصادیقی غیر از اهل بیت پیامبر6 را به عنوان خلیفه معرفی کرده است. در این مقاله، با بررسی سندی و دلالی و با روش توصیفی تحلیلی، به این نتیجه رسیدیم که دیدگاه ابن تیمیه در خصوص حدیث بشارت، با اشکالات فراوانی روبرو می باشد و باور حق در تفسیر حدیث، قول شیعه است.