روشنایی به طور مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت ذهنی کارکنان و عملکرد آن ها تاثیرگذار است، روشنایی مناسب برای محیط کار و دید خوب ضروری است و باید برای کارهای بصری که در محیط کار انجام می شود مناسب باشد.روشنایی مطلوب یکی از مهم ترین مباحث تامین شرایط فیزیکی اماکن مختلف به ویژه محیط کار است و می تواند شرایط راحتی کار بخصوص آسایش بصری را فراهم نماید. نمی توان زندگی بر روی زمین را بدون وجود روشنایی تصور نمود. نقص در ویژگی های کمی و کیفی روشنایی در محیط کار می تواند سبب اختلال در آسایش بینایی و کاهش بهره وری و عملکرد فرد شود. بنابراین، بررسی شدت روشنایی و دمای رنگ نور برای حفظ و ارتقاء سلامت کارکنان ضروری است. کمیت و کیفیت روشنایی می تواند بر سلامت روحی روانی افراد نیز تاثیر بگذارد. به طور مثال یکی از عوامل مرتبط با افسردگی، نقص در کمیت و کیفیت روشنایی محیط می باشد. از مهمترین خصوصیات روشنایی و دمای رنگ می باشد. دمای رنگ روشنایی نقش مهمی در تامین نیازهای روحی و روانی انسان در محیط کار ایفا می کند. طبق استاندارد اروپاییEN 12665 آسایش بصری به شرایطی که فرد از لحاظ ذهنی در محیط کار آسایش داشته باشد، تعریف می شود. دمای رنگ بر خصوصیات فیزیکی و فیزیولوژیکی انسان ها تاثیر گذارند. دمای رنگ بر خستگی بینایی و خستگی ذهنی کارکنان اثر گذار است. انتخاب مناسب دمای رنگ محیط کار برای کارکنان محیط کار ضروری است.  انتخاب دای رنگ مناسب برای محیط کار به آسایش بصری و کاهش خواب آلودگی کمک کننده خواهد بود. مطالعات نشان داده اند که روشنایی نامطلوب و ناکافی موجب افزایش ریسک آسیب های بینایی و ارگونومیک در دراز مدت می شود. مطالعات مربوط به روشنایی در محیط های صنعتی بیشتر انجام شده و محیط های اداری و عمومی کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. این مطالعه با هدف ارزیابی شدت روشنایی و دمای رنگ و ارتباط احتمالی آن با خستگی بینایی در کارکنان اداری شهر همدان انجام گرفت.

این مطالعه مقطعی در 50 اتاق اداری و بین70 نفر از کارمندان ستادی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی همدان و بصورت نمونه گیری تصادفی انجام شد. در این مطالعه مقطعی شدت روشنایی موضعی در سطح کار و در ارتفاع سطح چشم فرد، در محل دید کاربر انجام شد و زاویه ها و فاصله ها دقیقا مراعات گردید و اندازه گیری با حضور کاربر انجام شد تا در صورت وجود نیم سایه یا عوامل دیگر شرایط عینا لحاظ گردد، شدت روشنایی عمومی بر اساس الگوی انجمن مهندسین روشنایی بر حسب لوکس و دمای رنگ منابع روشنایی برحسب درجه کلوین در سطح کار با استفاده از دستگاه جدید کلوین متر و طیف سنج Sekonic, C-7000  که دستگاه دارای قابلیت اندازه گیری هم زمان شدت روشنایی (فوت کندل/لوکس)، دمای رنگ، شاخص تجلی رنگ و طول موج را دارا است  اندازه گیری شد. دستگاه دارای دقت یک نانو متر می باشد. از پرسشنامه خستگی بینایی که دارای 15 سوال و چهار مولفه استرس چشمی، اختلال دید، اختلال سطح چشم و مشکلات خارج چشمی برای این منظور استفاده گردید. نمره گذاری این پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت و از0 تا 10 و از وجود ندارد تا بسیار شدید درجه بندی شده است.

در این مطالعه میانگین سنی افراد مورد مطالعه 46/7±18/42 سال بود که حداقل 25 و حداکثر آن ها 62 سال به دست آمد. در این مطالعه متوسط شدت روشنایی عمومی اتاق های مورد بررسی 116±57/437 لوکس و متوسط شدت روشنایی موضعی در سطح کار 109±16/341 و در سطح عمود 195±13/ 307 لوکس اندازه گیری شد. همچنین شدت روشنایی، عمومی، موضعی در سطح کار و سطح عمود به ترتیب 6/30%، 9/33% و 4/38% کمتر از حد الزام کشوری (وزارت بهداشت) بود. میانگین دمای رنگ در طول مدت کاری در 56% از اتاق ها بیشتر از4000درجه کلوین بود. فراوانی خستگی بینایی کم وزیاد به ترتیب 4/61%و 6/38% بود. نتایج مطالعه نشان داد که افرادی که در اتاق های با دمای رنگ کمتر از 4000 درجه کلوین بودند فراوانی خستگی بینایی زیاد در این افراد بیشتر مشاهده گردید. بین شدت روشنایی و خستگی بینایی کارکنان در طول مطالعه از لحاظ آماری ارتباط معناداری وجود داشت. آزمون کای دو ارتباط بین شدت روشنایی موضعی و خستگی بینایی افراد مورد مطالعه را تایید نمود(p<0.05). توزیع شدت روشنایی در اغلب سطوح محیط های کاری بررسی شده به طور عمده از نسبت یکنواختی مطلوب برخوردار نبود (کمتر از 6/0). در نهایت بروز خستگی بینایی ابراز شده از طرف کارکنان قابل توجه بوده است.

شدت روشنایی عمومی و موضعی از حد مجاز (الزام) کشوری کمتر، و دارای وضعیت نامناسبی از لحاظ کمی و کیفی بود. میزان توزیع شدت روشنایی در اتاق های اداری نامطلوب بود. همچنین دمای رنگ و شدت روشنایی با خستگی بینایی ارتباط معناداری دارد؛ در اتاق های اداری که در طول روز بیشتر از نور مصنوعی استفاده می کردند خستگی بینایی افراد قابل توجه بوده است. در اتاق هایی که دمای رنگ نزدیک به دمای رنگ نور خورشید بود افراد از خستگی بینایی کمتری برخوردار بودند. از عوامل ایجاد کیفیت نامطلوب نور کافی نبودن تعداد منابع روشنایی و همچنین استفاده لامپ های فلورسنت نور سرد و نامناسب بودن دمای رنگ برخی از چراغ ها و حتی رنگ سطوح داخلی و زاویه قرارگیری میز کار فرد نسبت به پنجره و استفاده از پرده بارنگ تیره که نور طبیعی را عبور نمی دهد، بود که بیانگر آن است که در طراحی روشنایی و عوامل محیطی مربوط به محیط اداری به کمیت و کیفیت منابع نور و عوامل محیطی تاثیرگذار بر روشنایی مناسب و راحتی دید افراد کمتر مورد توجه بوده است.  نقص در شدت روشنایی مصنوعی و دمای رنگ منابع برآسایش بینایی کارمندان اداری تاثیر گذاشته و باعث افزایش خستگی بینایی کارمندان گردیده است. با توجه به مطالعه صورت گرفته لازم است ضمن توجه به اصلاح سیستم روشنایی مصنوعی این اماکن، آموزش های کافی جهت پیشگیری از اختلالات بینایی مرتبط با آن در کارکنان اداری مد نظر قرار گیرد.

دلزدگی از محیط کار منجر به کاهش رضایت و عملکرد شغلی و در نهایت منجر به کاهش تولید و تحمیل هزینه بر سازمان می شود. دلزدگی با نشانه هایی هم چون احساس ملالت و خستگی، بی معنایی، پوچی، کسل بودن و عدم علاقه، عدم ارتباط و یا عدم تعامل با یک رویداد یا وضعیت یا محیط فعلی است. اغلب کارکنانی که مستعد خستگی و دل زدگی می باشند بیشتر الگوهای یکنواختی را در زندگی کاری خود تجربه می کنند و این افراد احتمالا از خودکفایی پایین تر و شور و شوق و علاقه کمتری جهت انجام فعالیت نسبت به همکاران خود برخوردار می باشند. تقریبا تمامی افراد تجربه ای از دلزدگی از محل کار در زمان های گوناگون، بدون در نظرگرفتن ماهیت کار دارند. اگر چه شواهد تجربی نشان می دهد که بروز دلزدگی از محل کار گسترده است اما امروزه مطالعه در این زمینه مورد غفلت قرار گرفته است. در ایران ابزار مناسب و معتبری جهت اندازه گیری دلزدگی در کارکنان وجود ندارد، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی مقیاس دل زدگی هلندی در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شده است.

این مطالعه به صورت مقطعی، طی سال های 93-1392 و بر روی 588 نفر از کارکنان دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد. با توجه به تعداد کارکنان واحدهای تابعه دانشگاه با روش تخصیص به نسبت، ابتدا تعداد پرسنل لازم جهت مطالعه، در هر واحد تعیین و سپس به شیوه نمونه گیری در دسترس، افراد انتخاب و وارد مطالعه شدند. در این مطالعه جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه دو بخشی که بخش نخست آن مربوط به اطلاعات فردی و بخش دوم پرسشنامه مرجع شامل 8 سوال که رایجزگر و همکاران در سال 2012 ارایه نمودند، مورد استفاده قرار گرفت. پاسخ سوالات در این پرسشنامه از طیف لیکرت 5 تایی با گزینه های خیلی مخالف تا خیلی موافق (نمره یک تا پنج) برخوردار است که در نتیجه، نمره دلزدگی از 8 تا 40 امتیاز متغیر می باشد. جهت ترجمه و روانسنجی پرسشنامه، از روش ترجمه-واترجمه و بررسی روایی صوری و محتوایی و پایایی استفاده شد. به منظور بررسی پایایی از روش آزمون-بازآزمون با بررسی شاخص همبستگی درون ‎رده ای و همچنین همسانی درونی سازه ها پس از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده گردید.

روایی صوری پرسشنامه مورد بررسی با توجه به نظر متخصصان مورد تایید واقع گردید. میانگین شاخص CVI  برای کلیه گویه ها  0.91 و شاخص CVR برای گویه ها بین 0.69تا 1.00 متغیر بود که نتایج حاصل، نشان دهنده روایی مطلوب پرسشنامه بود. با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی دو عامل استخراج گردید که با تحلیل عاملی تاییدی برازش داده ها به این دو عامل مورد تایید قرار گرفت. شاخص همبستگی درون رده ای برای کل ابزار 0.89 و آلفای کرونباخ برای کل ابزار 0.823 بود. در تحلیل عاملی اکتشافی، 2 عامل فردی با 5 گویه و عامل محیطی با 3 گویه حاصل گردید.

نتایج بدست آمده نشان داد، پرسشنامه دل زدگی در محل کار DUBS)) از روایی و پایایی مناسبی جهت بررسی دل زدگی در کارکنان دانشگاه های علوم پزشکی ایران برخوردار می باشد که امکان بومی سازی و اعتبارسنجی این نسخه پرسشنامه در جامعه تحت مطالعه ما وجود دارد و می تواند مورد استفاده پژوهشگران و متخصصان در زمینه های مرتبط قرار گیرد.

کیفیت زندگی کاری به عنوان برنامه ای جامع و فراگیر، به ارتقای رضایت مندی و بهبود کیفیت زندگی کارکنان در محیط کار اختصاص می یابد، پرستاران یکی از مهم ترین ارکان بخش درمان هستند که با توجه به وضعیت شغلی، مسیول وظایف مهمی از قبیل مراقبت های روحی و روانی و نیز فیزیکی بیمار می باشند که فعالیت های فوق در صورت عدم رعایت اصول ایمنی و نیز آرامش و رفاه کاری، در بروز اختلالات جسمانی و روحی این قشر نقش بسزایی دارد. یکی دیگر از مهم ترین مشکلات کاری پرستاران، بارکاری می باشد، بارکاری زیاد یکی از مهم ترین علل ایجاد استرس در پرستاران می باشد. هدف از مطالعه حاضر تعیین ارتباط کیفیت زندگی کاری پرستاران شاغل در بیمارستان های آموزشی - درمانی شهر کرمانشاه با میزان درک و ارزیابی آنان از بار کاری بود.

 این مطالعه به صورت توصیفی-تحلیلی و به صورت مقطعی در سال 1396 بر روی 873 نفر از پرستاران بیمارستان های آموزشی-درمانی شهر کرمانشاه انجام شد. نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای متناسب با حجم نمونه و با توجه به تعداد پرستاران شاغل در هر بیمارستان انجام شد. پرستاران شاغل در هر بیمارستان به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از اطلاعات دموگرافیک محقق ساخته، پرسشنامه کیفیت زندگی کاری درن ون لار (Darren Van Laar) و پرسشنامه بارکاری ناسا استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS-18 و آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن، آزمون کروسکال-والیس و آزمون دقیق فیشر استفاده شد.

سن افراد شرکت داده شده در مطالعه 88/5± 44/32 سال بود. در بین نمونه مورد مطالعه 5/40% را مردان و 5/59% را زنان تشکیل دادند. رابطه معنا داری بین کلیه ابعاد بارکاری با یکدیگر مشاهده شد (05/0>p). بین بعد وضعیت عمومی با کلیه ابعاد بارکاری (05/0>p) غیر از عملکرد و بازدهی (05/0<p) ارتباط وجود داشت. بین کیفیت کلی زندگی با بعد بار زمانی (0.027p=)، میزان تلاش و کوشش (046/0p=) و احساس ناکامی و دلسردی (015/0 p=) رابطه معنا داری وجود داشت، اما بین کیفیت کلی زندگی کاری با خرده مقیاس های بار فکری و ذهنی (17/0=p)، بار فیزیکی (181/0=p) و عملکرد و بازدهی (852/0=p) ارتباط معناداری مشاهده نشد.رابطه معنا داری بین کیفیت کلی زندگی پرستاران با تعداد شیفت (107/0=p) و تعداد بیماران در هر شیفت (618/0=p) مشاهده نشد. ارتباط معنا داری بین کیفیت کلی زندگی پرستاران با ساعات اضافه کاری (001/0=p) در بین پرستاران مورد مطالعه مشاهده شد. رابطه معنا داری بین کیفیت زندگی و بخش بیمارستانی مورد مطالعه وجود داشت؛ به طوری که کمترین کیفیت زندگی کاری در بخش داخلی جراحی و بالاترین کیفیت زندگی کاری مربوط به بخش اطفال بود.

با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش مبنی بر  تاثیر بارکاری بر کاهش کیفیت زندگی کاری، اتخاذ تدابیری در راستای ارتقای کیفیت زندگی کاری، رفع عوامل زمینه ساز، پیشگیری، درمان و آموزش روش ها و مهارت های صحیح تطابقی و ارتباطی از ضروریات کنونی سیاست گذاری در امر بهداشت و درمان در چنین محیط هایی می باشد. همچنین نقش و تاثیر مدیریت و سرپرستان جهت انجام مداخلات موثر در جهت بهبود کیفیت زندگی کاری و بارکاری را مشخص کرده و انجام مطالعات بیشتر در آینده در جهت شناسایی دیگر فاکتورهای تاثیرگذار بر کیفیت زندگی و بارکاری پیشنهاد می گردد.

تاریخ نشان داده است که تلاش های فراوانی در جهت منع به کارگیری ترکیبات شیمیایی به عنوان جنگ افزار صورت گرفته است که خیلی موفقیت آمیز نبوده است، به طوری که از سال 1945 تاکنون به کرات از سلاح های شیمیایی در جنگ ها استفاده شده است که ازجمله مهم ترین آن ها می توان به حملات شیمیایی دولت عراق به شهر کردنشین حلبچه در جریان جنگ علیه ایران اشاره کرد. گازهای سمی که در این کشتارها استفاده شدند، طبق گزارش های عملی تهیه شده، از سه نوع زیر بودند: گاز خردل، گاز اعصاب و گاز سیانید. گاز نوع سوم، ازجمله گازهایی بود که استنشاق (دو یا سه تنفس) آن، علت مرگ تعداد زیادی از ساکنان شهر حلبچه گزارش شده بود. عدم انجام اقدامات پدافندی مناسب پس از انتشار این گازها می تواند منجر به آسیبی جبران ناپذیر بر روی سلامت ساکنینی که در معرض آن قرارگرفته اند، شود. مطالعه ی حاضر سناریوی انتشار عوامل سیانوژن را بر جمعیت حومه ی نیروگاه اتمی بوشهر در حملات شیمیایی به منظور به کارگیری نتایج آن در برنامه ی واکنش اضطراری بررسی نموده است.

از میان طیف وسیعی از ترکیبات شیمیایی معروف به گازهای جنگی، گروه سیانوژن ها شامل هیدروژن سیانید (AC)، سیانوژن کلرید (CK) و سیانوژن برومید (CB) انتخاب شد و سپس اثرات سمیت به کمک راهنماهای طرح ریزی شرایط اضطراری (ERPGs) و معیارهای جایگزین (STEL، IDLH) و خطرات انفجار ناشی از مواجهه با آن ها از طریق روش Baker Strehlow با نرم افزارهای PHAST، ALOHA و WISER مد سازی و تعیین گردید.

مطالعه اثر انتشار بخارهای گاز AC نشان داد این بخارها در فواصل بین 15 تا 133 متری از نقطه انتشار (محدوده اشتعال پذیری) ابری را ایجاد می کنند که اگر براثر شلیک اسلحه یا جرقه الکتریکی در محیط های با دانسیته پایین منفجر شوند، فشاری از نوع گرگرفتن ایجاد کرده که ضربه ناشی از موج آن تا شعاع 7/249 متری باعث آسیب های ساختمانی شدید، ازجمله کج شدن اسکلت فلزی ساختمان ها می شود. در این وضعیت، مرگ براثر آسیب های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از مواجهه با فشار به ترتیب زیر 1% و 25% تا مسافت 40 متری است؛ و اگر در محیط های با دانسیته بالا منفجر شوند، انفجاری از نوع دتوناسیون ایجاد کرده که ضربه ناشی از موج فشار آن تا شعاع 2028 متری باعث کج شدن اسکلت فلزی ساختمان ها می شود. در این وضعیت، مرگ براثر آسیب های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از مواجهه با فشار تا مسافت 84 متری 100% بوده و پس ازآن با افزایش مسافت، فشار کاهش یافته تا جایی که در فاصله 334 متری، فشار (8/0-1/0 بار) باعث پارگی پرده گوش 1 تا 90 درصد افرادی خواهد شد که در معرض آن هستند. همچنین نتایج بر اساس معیار ERPG-3 نشان دادند که از بین گازهای AC، CK و CB، کمترین غلظت مجاز مواجهه با مقدار ppm4 و بیشترین حریم خطر بافاصله 8/7 کیلومتر به گاز CK تعلق دارد.

بر اساس نتایج به دست آمده از مدل سازی که نشان داد نرم افزار ALOHA قادر به ارایه ی نتایج در غلظت های پایین نبوده، پیشنهاد گردید که دورترین مسافت خطری که از نرم افزار PHAST و بر اساس معیار ERPG-2 (عدم ایجاد آسیب جدی یا غیرقابل برگشت) به دست آمده است، ملاک تصمیم گیری در مواجهه و محدود نمودن اثرات زیان بار این نوع سلاح ها در تهیه طرح های واکنش در شرایط اضطراری قرار گیرد.

پرت شدن حواس رانندگان از علل مهم بروز سوانح ترافیکی است. امروزه استفاده از تلفن های همراه در حین رانندگی به شکل روز افزونی افزایش پیدا کرده و می تواند موجب حواس پرتی راننده شده و بر عملکردهای رانندگی اثرگذار باشد. این مطالعه با هدف تعیین اثر خواندن و نوشتن پیام بر عملکرد های رانندگی و بارکاری ذهنی رانندگان جوان انجام شد.

40 راننده جوان (20 مرد و 20 زن) با میانگین سنی 25/25 سال و با استفاده از شبیه ساز رانندگی مورد مطالعه قرار گرفتند. سناریو رانندگی شامل رانندگی در لاین وسط یک بزرگراه سه لاینی و پاسخ دادن به محرک های تصویری وظیفه شناسایی محیطی (Peripheral Detection Task) بود. رانندگان باید یک بار در حالت رانندگی عادی و یک بار نیز در حالتی این مسیر را طی می کردند که مشغول دریافت، خواندن و نوشتن پیام کوتاه با گوشی لمسی خود بودند. برای ثبت عملکرد های رانندگی از متغیرهای انحراف عرضی خودرو، زمان واکنش وظیفه PDT و برای اندازه گیری بارکاری ذهنی پس از هرمرحله از مقیاس بارکاری یکپارچه (Integrated Workload Scale) استفاده شد.

میانگین مقادیر متغیر های انحراف عرضی خودرو، زمان واکنش و مقیاس IWS در مرحله رانندگی عادی به ترتیب برابر 68/26 سانتیمتر، 13/502 میلی ثانیه و 02/2 و در مرحله رانندگی با وظیفه خواندن و نوشتن پیام به ترتیب برابر 04/53 سانتیمتر، 12/652 میلی ثانیه و 6 بود. بین مقادیر متغیر های انحراف عرضی خودرو، زمان واکنش، مقیاس IWS در مراحل رانندگی عادی و رانندگی با خواندن و نوشتن پیام بر اساس آزمون های تی زوجی و ویلکاکسون اختلاف آماری معنادار وجود داشت (P-value= 0/000). همچنین بر اساس آزمون های تی مستقل و من-ویتنی تفاوت معناداری در مقادیر متغیرهای انحراف عرضی، زمان واکنش و مقیاس IWS بین گروه زنان و مردان مشاهده نشد.

این مطالعه نشان داد که خواندن و نوشتن پیام در حین رانندگی موجب کاهش معنادار عملکرد های رانندگی و افزایش سطح بارکاری ذهنی رانندگان می گردد. درنتیجه توجه بیشتر به پیامدهای استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی ضروری میباشد.

توسعه پایدار نیازمند ثبات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی می باشد. توجه به حوزه ی اقتصاد در راهکارهای مقابله با آلودگی هوا از مزیتهایی است که نباید در مقابل قوانین دست و پاگیر و هزینه بر ، به آن کم توجهی کرد.در میان اجزاء سامانه های کنترل آلودگی هوا سیستم پالایش آلودگی از اهمیت بالایی برخوردار است. برای کنترل آلودگی نیاز به سرمایه گذاری در زمینه های متعدد وجود دارد. هزینه های سنگین اولیه،  عملیاتی ، نگهداری و نصب سیستم های کنترل آلودگی، عدم بازگشت سرمایه ، محدود بودن منابع  فرایند انتخاب را برای مدیران  و تصمیم گیران پیچیده می کند. راهبردهای مبتنی بر تصمیم گیری موثر کلید مواجهه با  چالش های زیست محیطی برای مدیریت و کنترل آلودگی هوا است. هدف از این تحقیق مدیریت آلودگی هوا بر اساس انتخاب تجهیزات کنترلی مناسب مبتنی بر معیارهای اقتصادی ، اجتماعی و محیط زیستی می باشد.

  این تحقیق با هدف ارزیابی اقتصادی فناوریهای نوین با استفاده از روش  تحلیل هزینه - سود انجام شده است. در این مطالعه از سود و زیان ، شاخص ها و فاکتورهای فنی و مهندسی قابل اهمیت در جهت طراحی ، ساخت و عملکرد شامل سود و هزینه مواد اولیه ، طراحی ، مشاوره ، پرسنلی، نگهداری و... استفاده شده است. این روش در انتخاب گزینه های برتر و مطلوب با نگاه ملاحظات اقتصادی - اجرایی به تصمیم گیری مدیریت کمک می کند. ابتدا  لیست اولیه ای از تجهیزات کنترلی نوین در تصفیه آلودگی هوا (گازها و بخارات) تهیه  و توسط گروه خبرگان کلیدی سازی و ارزیابی شد. معیارهای سود هزینه و عناصر تشکیل دهنده هر کدام در ارتباط با هر گزینه در خصوص تکنولوژیهای کلیدی شناسایی و تعیین شد. سپس تخصیص امتیاز 3-1 به عناصر مربوط به معیارهای سود هزینه تکنولوژی های منتخب مورد نظر تحقیق  با کمک متغیر های زبان شناختی انجام گردید. ارزش اقتصادی تجهیزات کنترلی نوین و متداول در زمینه پالایش هوا با کمک چک لیستهای مربوط و مبتنی بر متغیرهای زبان شناختی تعیین شد. سپس نسبت امتیاز سود به هزینه و تعیین رتبه تکنولوژی های کلیدی ناشی از برایند معیارهای سود - هزینه محاسبه گردید. اولویت های مبتنی بر امتیازهای بزرگ تر ، اولویت های برتر خواهند بود.

نتایج رتبه بندی تکنولوژیهای نوین با استفاده از تکنیک آنالیز سود هزینه برای گازها و بخارات نشان می دهد که احیاء کاتالیستی انتخابی با نسبت سود هزینه 1.39به عنوان مناسب ترین تکنولوژی تصفیه گازها و بخارات بر اساس ملاحظات اقتصادی است.

روش تحلیل هزینه- سود  ابزاری سودمند برای ارزیابی فرایند تصمیم گیری سیاست های زیست محیطی است. ارزیابی اقتصادی سامانه های های تصفیه کننده آلودگی با هدف کاهش پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی یک ضرورت محسوب می گردد. نتایج رتبه بندی تکنولوژیهای نوین با استفاده از تکنیک آنالیز سود هزینه برای گازها و بخارات به ترتیب شامل :  احیاء کاتالیستی انتخابی (راکتور شیمیایی) ، پلاسما شیمی ، پلاسمای سرد و نانو فیلتر کربن می باشند.

در محیط های کاری گرم، اثر شرایط دمایی محیط و گرمای متابولیسم ایجاد شده ناشی از فعالیت فیزیکی فرد موجب ذخیره گرما و افزایش دمای عمقی بدن کارگران می شود. در شرایط دمایی گرم  افزایش جریان خون سطحی، تعریق و تهویه ریوی بیشتر و افزایش دمای بدن می تواند جذب مواد شیمیایی را از طریق تنفس و پوست افزایش داده و روند سمیت آلاینده شیمیایی در بدن و متابولیت های آن را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به اهمیت بررسی چگونگی تاثیر استرس های حرارتی بر میزان پاسخ سمی مواد شیمیایی، مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین سطح استرین حرارتی بدن و سطح تتراکلرواتیلن در هوای بازدم شاغلین خشکشویی انجام شد.

مطالعه توصیفی تحلیلی حاضر در دو مرحله در زمستان و تابستان در شهر همدان انجام شد. همراه با نمونه های هوای بازدم 24 نفر از شاغلین خشکشویی، نمونه های هوای محیطی نیز مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری غلظت تتراکلرواتیلن در نمونه های هوا (محیطی و فردی) بر اساس روش 1003 NIOSH توسط لوله جاذب کربن فعال (ساخت شرکت (SKC متصل به پمپ نمونه برداری فردی کالیبره شده مدل 222 ساخت شرکت SKC با دبی 100 میلی لیتر بر دقیقه انجام پذیرفت. نمونه های هوای بازدمی نیز مطابق با توصیه روش 3704 NIOSH  توسط کیسه‎های نمونه بردار سه لیتری از جنس تدلار ساخت شرکت SKC جمع آوری گردید. جهت علاوه بر این، استرین های حرارتی نیز با استفاده از شاخص دمای عمقی و ضربان قلب و تهویه ریوی مطابق با استاندارد 2004 :9886 ISO اندازه گیری شد. نتایج با استفاده از نسخه 21 نرم افزار spss  مورد تحلیل قرار گرفت و سطح معنی داری 05/0 درنظر گرفته شد.

مطالعه حاضر نشان داد بین غلظت تتراکلرواتیلن در هوای محیط خشکشویی در فصول زمستان و تابستان اختلاف معنی داری وجود ندارد(05/0<p). با این حال میزان غلظت تتراکلرواتیلن در هوای بازدمی در تابستان ppm 18/3  و در زمستان ppm 23/2 به دست آمد که  به ترتیب بالاتر و پایین تر از حدود مجاز مواجهه شغلی کشور (ppm 3) بود. بین غلظت تتراکلرواتیلن در هوای بازدمی در فصول زمستان و تابستان تفاوت معنی داری مشاهده شد(05/0>p). نتایج همچنین نشان داد که علی رغم کاهش غلظت آلاینده در هوای محیطی در فصل تابستان، به دلیل افزایش دمای عمقی و ضربان قلب افراد، غلظت تتراکلرواتیلن در هوای بازدمی افزایش یافته است. علاوه بر این، اختلاف بین میزان دمای بدن ، ضربان قلب  نرخ تنفس در فصول زمستان و تابستان معنی دار بود(05/0>p).

مطالعه حاضر تایید نمود علی رغم یکسان بودن غلظت تتراکلرواتیلن در هوای محیط خشکشویی در فصول زمستان و تابستان، به طور کلی سطح تتراکلرواتیلن در هوای بازدم به علت افزایش سطح استرین حرارتی و تهویه ریوی شاغلین خشکشویی افزایش یافته است. بنابراین می توان گفت مواجهه کارگران با شرایط دمایی گرم منجر به  افزایش جذب تنفسی آلاینده ها در شاغلین می گردد. با توجه به امکان جذب پوستی آلاینده های شیمیایی در اثر افزایش جریان خون سطحی و همچنین تعریق ناشی از مواجهه با گرما، توجه به این موضوع در مطالعات آینده ضروری است. درنهایت پایش سلامت دوره ای و مراقبت های بهداشتی در مشاغل  همراه با مواجهه همزمان با گرما و الایندهای شیمیایی توصیه می گردد.

تصادفات جاده ای، تهدیدی بزرگ برای سلامت عمومی در همه دنیا به حساب آمده و از آن به عنوان «اپیدمی پنهان» یاد می شود. این نگرانی در کشورهای در حال توسعه و با درآمد متوسط بیشتر و در نتیجه نیاز به توجه فزون تری دارد. آمارها و مطالعات نشان می دهند که عامل انسانی نقش تعیین کننده ای در بروز حوادث دارد. به دلیل مشکلاتی که در گردآوری اطلاعات آرشیوی و مشاهده ای برای بررسی رفتار راننده وجود دارد، استفاده از پرسشنامه های معتبر در این زمینه با اقبال فراوان روبه رو شده است. یکی از ابزارهای خودگزارشی جهان شمول که در پژوهش های متمرکز بر رفتار راننده مرتبا به کار گرفته می شود، پرسشنامه رفتار رانندگی منچستر (MDBQ: Manchester Driving Behavior Questionnaire) است. تنها نسخه کامل فارسی MDBQ، توسط عریضی و حقایق (1388) منتشر شده است. اما به نظر می رسد از کفایت روانسنجی مناسبی برخوردار نباشد. هدف این مطالعه بازارزیابی ویژگی های روانسنجی MDBQ است.

نسخه اصلی MDBQ 50 گویه دارد که پاسخ دهی به هر یک از گویه ها در یک طیف لیکرت پنج تایی (هرگز=1 تا همیشه=5) صورت می گیرد. گویه ها از نظر نوع رفتار در چهار دسته تقسیم بندی می شوند: لغزش، تخلف عمد، اشتباه، و تخلف غیرعمد. برای بازارزیابی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی MDBQ، به ترتیب مراحل روایی زبانی، صوری، محتوا و سازه و نیز ثبات آن مطابق دستورالعمل های علمی بررسی شد. سپس، تک تک گویه ها با نسخه فارسی عریضی و حقایق (1388) مقایسه شد و همه نقایص آن استخراج و دسته بندی گردید. با این روند، نویسندگان کاملا متقاعد شدند که بازارزیابی نسخه فارسی MDBQ ضرورت دارد. سپس دیگر مراحل مربوط به ارزیابی ویژگی های روانسجی نسخه فارسی جدید MDBQ انجام شد. برای این منظور، روایی صوری کمی و کیفی به اجرا درآمد. پس از ایجاد تغییرات لازم، روایی محتوا انجام شد. معیار پذیرش CVR براساس شمار گروه خبرگان (10=n) مقدار 62/0 و کمینه پذیرش CVI برابر با 79/0 در نظر گرفته شد.. برای بررسی روایی سازه 500 نفر (راننده) در این مطالعه شرکت کردند، که پیش از ارایه پرسشنامه به مشارکت کنندگان از همه آنها رضایت نامه آگاهانه دریافت شد. آزمون های آماری با استفاده از SPSS 16 و در سطح معناداری 05/0 انجام شد.

دست کم سه نقد درباره روایی زبانی گویه های نسخه پیشین یافت شد. که عبارت اند از: 1) تفاوت قواعد یا علایم رانندگی ایران و انگلستان (مانند رانندگی در سمت چپ مسیر، یا نبود شکل خاصی از خط کشی در ایران)، 2) برگردان گویه به فارسی، دربردارنده ترجمه نادرست یا حذف برخی واژه ها، 3) ویرایش گویه ها (مواردی همچون نامناسب بودن زمان افعال، حروف اضافه، ضمایر و...). در روایی صوری، دو گویه طبق نظر مشارکت کنندگان اصلاح شد. مقادیر CVI برای همه گویه ها بالاتر از 79/0، و مقادیر CVR برای همه گویه های ابزار بالاتر از مقدار ارایه شده در جدول لاوشه بود. همچنین، تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که چهار عامل استخراج شده نخست توانستند 6/51 درصد از واریانس کل آیتم ها را تحت پوشش قرار دهند. همه 50 گویه پرسشنامه، بار عاملی بیش از 4/0 را به دست آوردند. بنابراین هیچک از گویه های پرسشنامه حذف نشد. درنتیجه پرسشنامه رفتار رانندگی منچستر با همان چهار عامل و 50 گویه در پرسشنامه اصلی حفظ شد.

نسخه جدید فارسی MDBQ توانست نقایص و ضعف های نسخه پیش را اصلاح کند. انسجام میان گویه های نسخه جدید پرسشنامه مطلوب بوده و گویه ها در هر یک از چهار حیطه به خوبی مشخصه مورد نظر را اندازه گیری می کنند.

مواجهه با فلزات سنگین موجود در ذرات قابل استنشاق سیمان منجر به عوارضی در کارگران مواجهه یافته می شود. گسترش روز افزون صنایع و پراکندگی  ذرات قابل استنشاق حاوی فلزات سنگین در هوای محیط کار باعث شده است که نیروی کار مواجهه ی بیشتری با این فلزات در صنایع مختلف داشته باشد و این قضیه تبدیل به یک مشکل اساسی در صنایع مختلف از جمله صنعت سیمان شده است. این مطالعه با هدف ارزیابی ریسک مواجهه ی شغلی کارگران با فلزات سنگین (سرب، کروم و کادمیوم) موجود در ذرات قابل استنشاق سیمان در یک کارخانه  تولید سیمان  انجام شد.

در این مطالعه غلظت ذرات قابل استنشاق در هوای  منطقه تنفسی 70 نفر از کارگران  کارخانه سیمان که در مراحل مختلف تولید کار می کردند مورد ارزیابی قرار گرفت.  نمونه برداری از ذرات قابل استنشاق براساس روش استاندارد شماره 0600 ارایه شده توسط سازمان NIOSH با استفاده از پمپ نمونه بردار فردی با دبی 2.5 لیتر بر دقیقه و یک  فیلتر از جنس PVC با قطر 37 میلی متر قرار گرفته  در داخل یک سیکلون آلومینیومی  انجام شد. برای تعیین میزان مواجهه کارگران با فلزات سنگین (سرب، کروم وکادمیوم) موجود در ذرات قابل استنشاق سیمان برساس روش استاندارد شماره 121 ارایه شده توسط سازمان OSHA عمل شد. به منظور ارزیابی ریسک بهداشتی فلزات سنگین موجود در ذرات قابل استنشاق سیمان از روش ارایه شده توسط انستیتو ایمنی و بهداشت شغلی سنگاپور استفاده گردید. در نهایت سطح ریسک برای مواجهه فلزات سنگین موجود در ذرات قابل استنشاق سیمان به دست آمد.

 نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد  که میانگین غلظت عناصر فلزی در ذرات قابل استنشاق سیمان به ترتیب برای کادمیوم، سرب و کروم  (µg/m3 41/2، 39/10 و 36/1) می باشد. بیشترین میانگین مواجهه با عنصر فلزی سرب در ذرات قابل استنشاق سیمان در بخش سیلوی کلینکر برگشتی µg/m3 45/4±09/15و کمترین میانگین مربوط به بخش آسیاب سیمان µg/m3 11/3 ±48/8 بود. بیشترین میانگین غلظت فلز کروم در ذرات قابل استنشاق سیمان در بخش آسیاب سیمان µg/m3 15/1±27/2 و کمترین میانگین مربوط به بخش کوره و گریت کولر µg/m3  48/0± 11/1 بود. بیشترین میانگین غلظت فلز کادمیوم موجود در ذرات قابل استنشاق سیمان در بخش سیلوی کلینکر برگشتی µg/m3 62/0±78/2 و کمترین میانگین مربوط به بخش بارگیرخانه µg/m3   37/0±  17/2بود. اغلب کارگران شاغل در بخش های مختلف تولید سیمان با فلزات سنگین موجود در گرد و غبار کمتر از OEL تعیین شده توسط کمیته فنی بهداشت حرفه ای  ایران و TLV توصیه شده توسط ACGIH مواجهه دارند. ارزیابی ریسک مواجهه کارگران قسمت های مختلف تولید سیمان نشان داد که سطح ریسک در همه بخش ها در حد کم تا متوسط می باشد.

مواجهه با فلزات سرب، کروم و کادمیوم موجود در ذرات قابل استنشاق سیمان برای تمامی بخش های کارخانه در رتبه ریسک کم طبقه بندی می شود. ولی در برخی از کارگران مشغول به کار در بخش سیلوی کلینکر برگشتی و آسیاب مواد که با غلظت های بالاتری از فلزات کادمیوم و سرب مواجهه داشتند رتبه ریسک متوسط برآورد شد  به همین دلیل راهکارهای کنترل مهندسی و مدیریتی مواجهه با فلزات سنگین در این بخش ها پیشنهاد می گردد.

: با توجه به پیچیدگی و غیرقابل پیش بینی بودن انسان، کنترل رفتار آنها مشکل است. به هر حال می توان با برنامه ریزی دقیق و مدون آموزش، بسیاری از این گونه رفتارها را کاهش داد. هدف از مطالعه حاضر تعیین تاثیر مداخلات آموزشی و اجرای سیستم تشویق و تنبیه در کاهش رفتارهای ناایمن در کارگران شرکت مپنا - نیروگاه کاشان بود.

مطالعه مداخله ای حاضر روی 115 نفر از کارگران شرکت مپنای کاشان در سال 1396 انجام شد. در ابتدا به منظور ارزیابی رفتارهای نا ایمن کارگران از تکنیک نمونه برداری از رفتارهای ایمن برای سه ماه استفاده شد. بدین منظور کلیه مشاهدات در شیفت صبح از ساعت 8 صبح تا 6 عصر توسط پژوهشگران انجام گرفت. تعداد مشاهدات برای هر نفر 80 مورد بود که به صورت تصادفی در طول شیفت کاری فرد انجام شد. در کل مشاهدات برای ارزیابی رفتار های ناایمن افراد در دو مرحله شامل قبل از اجرای مداخله و بعد از اجرای مداخله انجام گردید. سپس مداخله آموزشی و سیستم تشویق و تنبیه به طور همزمان به مدت شش ماه اجرا گردید. در نهایت یک ارزیابی ثانویه از رفتار نا ایمن به مدت سه ماه صورت گرفت. اطلاعات مربوط به ارزیابی رفتار ناایمن کارگران قبل و بعد از اجرای مطالعه وارد نرم افزار SPSS  نسخه 20 شد برای بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون آماری  Wilcoxon استفاده شد. سطح معنی داری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد.

نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین مشاهده به ترتیب در گروه های شغلی برشکاری و مونتاژکاری با  1040 و 480 مورد بود. از مجموع تعداد کل مشاهدات انجام شده 2405  مورد مشاهده ناایمن برآورد شد. به هر صورت، نتایج نشان می دهد که میزان رفتار ناایمن بعد از انجام مداخلات در همه مشاغل کاهش یافته است. آزمون ویلکاکسون نشان داد که رابطه معنادار بین استفاده از سیستم آموزش ایمنی و سیستم تشویق و  تنبیه با کاهش رفتارهای نا ایمن در کارکنان مشاغل مختلف کاری وجود دارد (041/0p=). همچنین نتایج نشان داد که بین سوابق کاری افراد با رفتارهای ناایمن قبل و بعد از مداخلات، یک رابطه معنی دار معکوس وجود دارد (001/0p<).

نتایج این تحقیق نشان داد که رابطه معناداری بین استفاده از مداخله آموزشی و سیستم تشویق و تنبیه با کاهش رفتارهای نا ایمن در مشاغل مختلف کاری وجود دارد. بنابراین توصیه می شود برنامه های جامعی در جهت اجرا و تکرار دوره های آموزشی تخصصی با شناخت از نیازهای ایمنی هر شغل اجرا شود و با استفاده از سیستم تنبیه و تشویق، انگیزه لازم در کارگران برای اجرای رفتارهای ایمن ایجاد گردد.

امروزه با رشد ابعاد مختلف توسعه پایدار، توجه مدیران در سطح سازمانی و دولتی به مولفه های توسعه پایدار بیش از پیش شده است. محور توسعه پایدار انسان سالم و مولد است. عوامل متعددی در دستیابی به توسعه پایدار نقش دارند که از آن جمله می توان عوامل انسانی، اقتصادی، اجتماعی، صنعتی، فرهنگی و همچنین بهداشت، ایمنی، محیط زیست و انرژی (HSEE) را نام برد. در این راستا، وجود تعدادی از شاخص های فرایندی در پیشبرد برنامه و اهداف سازمانی در سطح خرد و کلان از نقش حایز اهمیتی برخوردار است. با توجه به این که ارزیابی و پایش مستمر تمامی شاخص ها کار عملی و امکانپذیر نمی باشد، تدوین یکسری اصول عملکرد به منظور تسهیل فرایندهای تصمیم سازی مدیریتی و پایش بهبود مستمر سیستم ها از اهم موضوعات در مدیریت کارآیی سیستم می باشد. نظر به این که انتخاب صحیح اصول نقش مهمی در پایداری سیستم مدیریتی یکپارچه ایفا می کند، توجه به مولفه های کلیدی مطرح در این انتخاب حایز اهمیت است. تحقیق حاضر با هدف اولویت بندی شاخص های فرایندی در سیستم مدیریت یکپارچه HSEE وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شده است.

جامعه آماری این پژوهش افراد متخصص و صاحب نظر با گرایش بهداشت حرفه ای، ایمنی، محیط زیست، انرژی و کارشناسان HSEE با سابقه کار در زمینه بهداشت، ایمنی، محیط زیست و انرژی می باشند. دراین مطالعه برای دست یابی به شاخص های فرایندی ایمنی، بهداشت، محیط زیست و انرژی ابتدا با بهره گیری از مجموعه شاخص های ارایه شده در تحقیقات و مقالات علمی و معتبر ، سازمان محیط زیست ایران،HSE وزارت نفت،HSEE  وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان های معدنی و صنعتی در کشور از جمله ایدرو، ایمیدرو و منابع دیگر فهرستی از شاخص های محیط زیستی، ایمنی، بهداشت و انرژی تهیه و مورد ارزیابی قرار گرفت. در تحقیق حاضر معیار انتخاب شاخص ها SMART بودن آن ها می باشد که به عنوان پنج معیار اصلی اثر گذار به روش AHP وزن  دهی شده اند. معیارها وزن دهی شده جهت اولویت بندی اصول هشت گانه مدیریت  HSEE شامل خط مشی، بهبود مستمر، اجراء، بازنگری، پایش واندازه گیری سیستم، تعهد و رهبری، طرح ریزی و اقدام اصلاحی با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی مورد استفاده قرار گرفت.

نتایج مطالعه نشان می دهد که شاخص راهبردی اجرا با ضریب نزدیکی 937/0 به عنوان اولویت اول انتخاب شد. بهبود مستمر با ضریب نزدیکی 133/0و اقدامات اصلاحی با ضریب نزدیکی108/ از اولویت های ضعیف تر شاخص های هشت گانه HSEE انتخاب شدند.

انتخاب صحیح شاخص ها به منظور تسهیل فرایندهای تصمیم سازی مدیریتی، قابلیت پایش بهینه این شاخص ها با حداکثر کارآیی و حداقل هزینه با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره امکان پذیر است. بر اساس نتایج به دست آمده، رتبه بندی و اولویت بندی شاخص های فرایندی HSEEبه منظور تسهیل فرایندهای تصمیم سازی مدیریتی و پایش بهبود مستمر سیستم ها در جهت حفاظت از افراد، اموال و کاهش حوادث و آلودگی ها جهت رسیدن به توسعه پایدار قابل استفاده است.

امروزه صنعت سیمان به عنوان یکی از مهمترین صنایع آلوده کننده هوا در دنیا به شمار می رود. فرآیند تولید سیمان هر ساله باعث تولید میلیون ها تن، آلاینده از جمله گردوغبار، گاز های سمی و فلزات سنگین شده که خطرات بهداشتی- تنفسی و آلودگی زیست محیطی را به دنبال خواهد داشت لذا آگاهی از غلظت آلاینده ها می تواند به عنوان اطلاعات کلیدی در برنامه های کنترل آلودگی مورد استفاده قرار گیرد. کارخانه سیمان سبزوار به عنوان یکی از منابع انتشار ذرات معلق در جنوب غربی سبزوار قرار دارد. روش های متعددی برای پیش بینی غلظت آلاینده ها هوا وجود دارد در این میان، در سال های اخیر پیشرفت قابل توجهی در توسعه مدل شبکه های عصبی برای پیش بینی غلظت آلاینده های هوا صورت گرفته است، که می تواند به عنوان یک ابزار مناسب برای پیش بینی کیفیت هوا در آینده و تعیین استراتژی های کنترل انتشار آلاینده ها تلقی شود. هدف از انجام این مطالعه، پیش بینی میزان غلظت گردوغبار خروجی از دودکش اصلی کارخانه سیمان سبزوار با استفاده از مدل شبکه عصبی پرسپترون است.

در این مطالعه، ابتدا میزان غلظت گردوغبار خروجی از دودکش اصلی کارخانه سیمان سبزوار به وسیله اندازگیری میدانی در سه فصل سال 97-1396 به دست آمد. تعداد 180 نمونه گردوغبار جمع آوری شد. از پارامتر های جریان گاز خروجی، درجه حرارت، ولتاژ، سوخت و خوراک کوره به عنوان داده های ورودی شبکه عصبی پرسپترون، استفاده شد. برای آموزش شبکه، از الگوریتم لونبرگ-مارکوارت استفاده شد. برای ارزیابی شبکه از روش اعتبارسنجی متقابل k-fold با k=5 استفاده شد در این شیوه داده ها را به 5 قسمت تقسیم و در هر بار اجرا، 4 گروه به عنوان آموزش و 1 گروه به عنوان آزمون درنظر گرفته شد شبکه ای که در این میان، کمترین خطا را بر روی داده های آزمون داشته باشد انتخاب شد. با اطلاعات مربوط به اندازه گیری های تجربی از میزان غلظت گردوغبار کارخانه سیمان سبزوار، تست عملکرد شبکه انجام شد. جهت بررسی میزان دقت مدل در پیش بینی میزان غلظت گردوغبار، از شاخص های ضریب همبستگی و میانگین مربعات خطا استفاده شد.

نتایج نشان داد که مدل پرسپترون، در پیش بینی میزان غلظت گردوغبار کارخانه سیمان سبزوار از دقت خوبی برخوردار است. به طوری که مدل شبکه عصبی پرسپترون در دو حالت، استفاده از همه پارامتر ها و پارامتر تاثیر گذار (درجه حرارت) قادر بود، میزان ضریب همبستگی به ترتیب، 98168/0 و 98249/0 و میزان میانگین مربعات خطا به ترتیب، 709/0 و 280/0 نشان دهد. که نشانگر همبستگی بیشتر و خطای کمتر مدل شبکه عصبی پرسپترون در حالت استفاده فقط از پارامتر درجه حرارت، نسبت به حالت همه پارامتر ها در پیش بینی میزان غلظت گردوغبار دارد.

به دلیل قابلیت بالای شبکه عصبی پرسپترون در پیش بینی میزان غلظت گردوغبار، این مدل می تواند، راهکار مناسب و سریع در مدیریت برتر میزان غلظت گردوغبار صنایع و اطمینان از نتایج پایش کیفی و کاهش هزینه های آن مطرح شود.

مدیریت تغییر یکی از نیازهای استانداردهای کیفیتی و صنایع پویا است. ایجاد تغییرات بدون ارزیابی درست می تواند یک صنعت را با چالش های مختلفی مواجه نماید. در صورت عدم مدیریت صحیح آن می تواند خسارت های جبران ناپذیری را ایجاد نماید. عدم مدیریت تغییر می تواند سبب شود که یک سازمان در حوزه  HSE با مشکلات زیادی از جمله حوادث و بیماری های ناشی از کار و یا آلودگی های محیط زیستی نا خواسته، مواجه شود. تعیین معیارهایی برای ارزیابی پیامدهای یک تغییر می تواند به مدیریت این کمک را کند که آیا این تغییر در سازمان اجرا شود یا خیر. از طرفی انجام تغییرات در یک سازمان در بسیاری از موارد الزامی است. ارزیابی و تعیین علل اثر گذار، بر پیامد یک تغییر، می تواند به سازمان در بالابردن سطح آمادگی خود در شرایط اضطراری ممکن در اثر اجراء یک تغییر کمک کند. این مطالعه با هدف ارایه الگوی مفهومی مدیریت تغییر با رویکرد  HSE به اجرا در آمده است.

در این مطالعه در قدم اول معیارهای موثر بر فرآیند مدیریت تغییر بر اساس رویکرد HSE مطابق با منابع در دسترس، تعریف گردید. در مرحله اول 15معیار و 40 زیر معیار تعیین شد. سپس با استفاده از نظر خبرگان مهمترین آنها انتخاب شد که در این مرحله 5 معیار و 12 زیر معیار تعریف گردید. در این تحقیق خبره به کسی گفته شد که حداقل دارای مدرک تحصیلی لیسانس در رشته  HSE، مهندسی صنایع یا مدیریت بود. همچنین حداقل 10 سال سابقه در صنعت مس را دارا باشد. در این مرحله 10 خبره انتخاب شد. برای جمع آوری نظر خبرگان از پرسشنامه ذوجی که توسط محققین تدوین شد استفاده گردید. برای تعیین روایی پرسشنامه ها از نظر خبرگان استفاده شد و برای تغیین پایایی آن از ضریب ناسازگاری ماتریس و همچنین ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. در این مرحله با استفاده از روش  FAHP اقدام به تعیین وزن اثر بخشی و اولویت بندی معیارها شد. برای ارایه مدل مفهومی، لازم بود که روابط بین معیارها تعیین شود تا مشخص گردد که کدامیک از معیارهای تعریف شده بعنوان معیارهای اثر گذار در فرآیند مدیریت تغییر بوده و کدامیک از معیارهای تعریف شده بعنوان معیارهای اثر پذیر از فرآیند مدیریت تغییر است. در این بخش تحقیق جهت تعیین روایط معیارها با فرایند اصلی مدیریت تغییر از  DEMATEL استفاده شد. نتایج DEMATEL معیارها را در دو گروه اثر گذار و اثر پذیر تقسیم کرد. بر اساس نتایج بدست آمده اقدام به ارایه مدل تصمیم برای ارزیابی و رتبه بندی تغییرات و همچنین ارایه مدل تصمیم برای ارزیابی اجرای تغییرشد.  

در مرحله اول نتایج حاصل از  FAHPدر معیارهای اصلی نشان داد که از بین معیارهای اصلی مهمترین معیار پیامدهای ناشی از تغییر و سپس قابلیت اجرایی تغییر است. کمترین اولویت مربوط به نوع تغییر است که از امتیاز پایینی برخوردار است. در خصوص زیر معیارها  نتایج نشان داد که از بین زیر معیار  موثر بر فرآیند مدیریت تغییر، زیر معیار میزان کارایی و نوع و احتمال پیامد و بودجه و امکانات مورد نیاز از بالاترین اولویت برخوردار است. تغییر در تجهیزات و سازمانی و نیروی انسانی از پایین ترین اولویت برخوردار است.نتایج بخشDEMATEL برای تعیین روابط درونی معیارها با فرآیند مدیریت تغییر برای ارایه مدل مفهومی تحقیق نشان داد که بالاترین معیار اثر گذار در بین زیر معیارهای موثر بر فرآیند مدیریت تغییر نوع تغییر با زیر معیار تغییرات سازمانی و قابلیت اجرایی با زیر معیار امکانات مورد نیاز و مدیریت  HSEبا زیر معیار درجه ایمنی تغییر، می باشد. همچنین اثر پذیر ترین معیار در مدیریت تغییر پیامد تغییر با زیر معیار نوع پیامد و معیار مدیریت  HSEبا زیر معیار آلودگی محیط زیست است. مطابق با نتایج بدست آمده مدل رتبه بندی و انتخاب نوع تغییرات به شرح زیر می باشد:جایی که در آن؛ S، درجه ایمنی؛ H،درجه بهداشت؛ B، بودجه لازم؛ F، امکانات لازم؛ O، سازمان دهی لازم؛ Hu، نیروی انسانی لازم؛ Ma، تغییر در مدیریت لازم و Eq هست تجهیزات مورد نیاز می باشد. قابل ذکر است که تمام پارامترهای تعریف شده دارای دو وجه (0 و 1( می باشد.  بعد از نرمال کردن داده ها و با توجه به شاخص های اثر گذار جهت رتبه بندی تغییرات تعریف شده از رابطه زیر استفاده گردید.که در آن I عبارت است از، نتیجه تغییرات؛ Ipعبارت است از، احتمال نتیجه تعریف شده از اعمال تغییر؛ P عبارت است از، عملکرد تغییر؛ E عبارت است از، الودگی محیط زیستی در اثر تغییرات. 

نتایج بدست آمده نشان داد که که مهمترین مسئله در فرایند مدیریت تغییر ارزیابی قابلیت اجرایی و ارزیابی پیامدها ناشی از تغییر است. همچنین در ارزیابی امکان سنجی ایجاد تغییرات لازم است که بررسی های کاملی صورت بگیرد تا بتوان برنامه ریزی درست و کاملی را در خصوص ایجاد منابع لازم برای اجرای تغییر داشته باشیم. استفاده از مدل های تصمیم گیری بخصوص استفاده از مدل هایی که روابط درونی بین معیارهای تصمیم گیری را نشان می دهد می تواند در تشکیل مدل های مفهومی با رویکری جدید عمل نماید.

در سال های اخیر بیشتر روی توانایی انجام کار در ارتباط با سلامت فرد تاکید شده است. در این مدل توانایی شغلی تعادلی است بین توانایی کار در فرد و نیازهای کاری وی در شغل مورد نظر. در این مدل سلامت یکی از اجزای مهم توانایی شغلی است نه از فاکتورهای تعیین کننده آن .در این حالت توانایی شغلی می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله فاکتورهای فیزیکی و روانی -اجتماعی، شغلی، توانایی فیزیکی و ذهنی افراد و شیوه زندگی قرار بگیرد .عدم تعادل بین این فاکتورها و سلامت افراد می تواند با پیامدهای منفی همراه باشد. شغل مامایی از جمله مشاغلی است که در آن ماماها روزانه با استرس بالایی مواجه می شوند که این موضوع توانایی شغلی آنها را تحت تاثیر قرار میدهد. با توجه به یافته های پژوهشی توانایی شغلی ماماها در سطح متوسط است. براین اساس لازم است به منظور بهبود سلامت روان ماماها و در نتیجه افزایش توانایی شغلی آنها اقدام موثری صورت گیرد. در سالهای اخیر، رویکرد مثبت گرایی در سازمانها به عنوان یک رویکرد بهینه به منظور تحت تاثیر قرار دادن نتایج مختلف شغلی مورد توجه قرار گرفته و برخی اندیشمندان تلاش کرده اند مفاهیم آن را به اقدامات و مداخلات عملی تبدیل کنند که طی آن بتوانند نتایج مثبتی را بدست آورند. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش گروهی مبتنی بر رواندرمانی مثبت گرا  بر توانایی شغلی ماماها در شهر مشهد بود.

پژوهش حاضر یک کارآزمایی بالینی تصادفی با طرح پیش آزمون- پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه ماماهای شاغل در مراکز سلامت جامعه- شهر مشهد بود که ابتدا به روش خوشه ای از بین پنج مرکز سلامت جامعه سطح شهر، مراکز 1 و 3 انتخاب شدند. سپس کلیه مراکز و پایگاه های تابعه این دو مرکز لیست شدند و تقسیم مراکز و پایگاه ها به دو گروه مداخله و کنترل به روش تخصیص تصادفی ساده انجام شد. از بین آنها 60 نفر به صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل به نسبت یکسان گمارده و به پرسشنامه های " بهزیستی روانشناختی ریف " و " شاخص توانایی شغلی WAI)) "در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون پاسخ دادند. مداخلات رواندمانی مثبتگرا مبتنی بر نظریه بهزیستی سلیگمن درهشت جلسه 2 ساعته(هر هفته 2 جلسه) برای گروه مداخله اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های تی مستقل، تی زوجی، من ویت نی و ویلکاکسون و تحلیل کواریانس انجام شد.

میانگین نمره توانایی شغلی ماماها بین دو گروه کنترل و مداخله، قبل از مداخلات تفاوت آماری معنی داری نداشت (722/0=p) اما پس از مداخلات تفاوت آماری معنی داری داشت (001/0>p). همچنین براساس آزمون ویلکاکسیون، میانگین نمره توانایی شغلی ماماها در گروه مداخله، انتهای مطالعه نسبت به ابتدای مطالعه،  تفاوت آماری معنی داری داشت (004/0= p).

یافته های پژوهش نشان داد که آموزشی مبتنی بر رواندرمانی مثبت گرا، باعث افزایش توانایی شغلی ماماها شده است. از اینرو پیشنهاد می شود به منظور ارتقای بهزیستی روان شناختی و در نتیجه توانایی شغلی ماماها می توان مداخلات رواندمانی مثبتگرا را در دوره های آموزشی ضمن خدمت کارکنان گنجاند. 

بسیاری از رنگ های مورد استفاده در صنایع مختلف سمی و مضر هستند و هنگامی که در پساب رها می شوند باعث بروز مشکلات زیست محیطی و سلامتی می شوند. رودامین B یکی از رنگ های پر کاربرد در صنعت نساجی، چاپ و چرم است که برای انسان و سایر جانوران مضر می باشد. از بین روش های مرسوم فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی حذف رنگ، جذب یکی از روش های ساده و موثر برای حذف رنگ از پساب می باشد. کربن فعال جاذب مناسبی برای حذف  این نوع آلاینده ها از فاز مایع بوده و از صدمات زیست محیطی حاصل جلوگیری می کند. بسته به نوع آلاینده می توان میل ترکیبی کربن فعال را با روش های اصلاح بهبود بخشید. یکی از روش های بهبود ظرفیت جذب کربن فعال، اصلاح آن با پلاسما می باشد. بنابراین در این تحقیق سطح کربن فعال به منظور افزایش ظرفیت جذب نسبت به رنگ رودامین B توسط پلاسمای سرد اصلاح شد.

کربن فعال از چوب سالم و پوسیده راش با روش فعال سازی شیمیایی توسط ZnCl2 در دمای کربونیزاسیون oC 400 و نسبت آغشته سازی 70 درصد تهیه شد. با استفاده از روش BET و جذب N2 در دمای k 77  سطح ویژه، حجم و میانگین قطر حفرات اندازه گیری شد.  اصلاح سطح کربن فعال ها توسط پلاسمای تخلیه سد دی الکتریک(DBD) در یک راکتور صفحه به صفحه  در سه سطح زمان و در سه سطح ولتاژ انجام گرفت. به منظور ارزیابی تغییرات ایجاد شده در ساختار کربن فعال از طیف بینی FT-IR و میکروسکوپ روبشی الکترونی(SEM) استفاده شد. سپس قابلیت حذف رنگ رودامین B از محلول آبی توسط کربن فعال اصلاح شده بررسی و نتایج با کربن فعال اصلاح نشده مقایسه شد.

فعال سازی شیمیایی پیش ترکیب ها منجر به ساخت کربن های فعال با منافذ میکرو شد. سطح ویژه و حجم حفرات کل کربن فعال حاصل از چوب سالم بیشتر از چوب پوسیده به دست آمد. بالعکس ظرفیت جذب رنگ رودامین کربن فعال تهیه شده از چوب پوسیده بیشتر بود. تغییر ولتاژ تاثیر شگرفی بر ظرفیت جذب رنگ کربن های اصلاح شده با پلاسما نداشت، با این وجود بهبود 20 درصدی در شرایط اعمال ولتاژ kv 2 برای مدت زمان اصلاح دو دقیقه حاصل شد. با افزایش زمان اصلاح از ظرفیت جذب نمونه ها کاسته شد. نتایج طیف بینی FTIR نشان داد که در اثر  اصلاح کربن فعال با استفاده از روش پلاسمای سرد، گروه های عاملی حاوی اکسیژن در سطح افزایش یافته و سطوح کربن فعال اندکی اسیدی شد. بهبود ظرفیت جذب کربن های فعال اصلاح شده با پلاسما را به می توان به غنی شدن سطح با همین گروه ها و در نتیجه افزایش جاذبه های الکترو استاتیکی و برهم کنش های واندروالسی با رنگ کاتیونی رودامین B نسبت داد. با توجه به تصاویر میکروسکوپ روبشی تهیه شده مشاهده شد که مرفولوژی سطوح کربن فعال در اثر تیمار با پلاسمای سرد تغییر نکرده است.

کربن فعال های تهیه شده از پیش ترکیب های لیگنوسلولزی با منبع یکسان در صورتی که در معرض تخریب های بیولوژیکی مثل پوسیدگی قارچی قرار گرفته باشند رفتار جذب متفاوتی در برابر رنگ ها خواهند داشت. علاوه بر این، عمل آوری با پلاسمای سرد در شرایط بهینه ولتاژ و زمان تیمار می تواند روش اصلاح مناسبی به منظور افزایش ظرفیت جذب کربن فعال برای حذف آلاینده های رنگی مانند رودامین B در فاز مایع بدون ایجاد تغییرات قابل توجه در ساختار مورفولوژیکی آن باشد.

کیفیت زندگی کاری شامل فرصت ها برای حل مشکلاتی است که منافعی را به طور دو طرفه برای کارمند و سازمان به همراه دارد و مبتنی بر همکاری در مدیریت می باشد، هدف پژوهش حاضر طراحی و تدوین مدل ارتقاء کیفیت زندگی کاری اعضای هیات علمی دانشگاه بود. 

پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه اعضای هیات علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه خاتم النبیاء بهبهان 195)=N)بود. در این مطالعه 129  نفر عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه خاتم النبیاء بهبهان به عنوان نمونه از طریق فرمول کوکران و بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد، در این راستا با مطالعه جامع پژوهش های مرتبط با کیفیت زندگی کاری و همچنین نظرخواهی از خبرگان، در گام اول، 143 مولفه شناسایی شد که پس از دسته بندی براساس تشابه موضوعی، مولفه های جامع تر انتخاب و مولفه های جزیی حذف شدند. در نهایت 57 مولفه تاثیر گذار تعیین و در قالب چهار دسته عوامل فردی، سازمانی، مدیریتی و شغلی دسته بندی شدند. در بخش کیفی جهت بررسی روایی صوری پرسشنامه، با 5 نفر از متخصصان مصاحبه انجام گرفت و سطح دشواری، وجود تناسب و ارتباط مطلوب گویه ها با هدف اصلی و وجود شفافیت در معانی مولفه ها بررسی شد. برای تعیین ضریب تاثیر روایی صوری پرسشنامه، ضریب تاثیر آیتم محاسبه شد. نتایج حاکی از آن بود که به تمامی سوالات نمره بالای 5/1 داشتند. در بخش کمی تعیین روایی محتوایی، همه سوالات دارای نمره بالاتر از 80/0 بودند. پایایی پرسشنامه از طریق آزمون آلفای کرونباخ محاسبه گردید. ضریب پایایی کل پرسشنامه 72/0 بدست آمد. داده ها  از طریق آزمون فریدمن و خی دو به کمک نرم افزار spss-22 تجزیه و تحلیل شد.

تحلیل داده ها نشان داد که از بین عوامل فردی، انگیزه شغلی(001/0 p=<)؛ از بین عوامل سازمانی، عدالت سازمانی(001/0 p=<)؛ از بین عوامل مدیریتی، تعامل سازنده و منصفانه(001/0 p=<)؛ و از بین عوامل شغلی، بهداشت روانی محیط کار(001/0 p=<) در رتبه اول عوامل موثر بر کیفیت زندگی کاری اعضای هیات علمی قرار داشتند.

  طراحی مدل ارتقاء کیفیت زندگی کاری اعضای هیات علمی، بررسی و اولویت بندی عوامل موثر فردی، سازمانی، مدیریتی و شغلی بر آن می تواند راهنمای راه مسیولان جهت بهبود کیفیت زندگی کاری باشد. با توجه به نتایج حاصله می توان گفت که کیفیت زندگی کاری اعضای هیات علمی از مفاهیم مهم و موثر در سازمان های آموزش عالی است و دارای ماهیت تعاملی در سازمان می باشد، به طوریکه خط مشی های سازمانی می توانند کیفیت زندگی کاری را به گونه ای مثبت یا منفی تحت تاثیر قرار دارند. بدیهی است ارتقاء کیفیت زندگی کاری اساتید مستلزم درک مفهوم، کارکردها و مزایای آن توسط مدیریت ارشد دانشگاه، توجه به تمام عوامل موثر بر آن و تمایل به بهبود کیفیت زندگی کاری می باشد. واژه های کلیدی: کیفیت زندگی کاری، عومل فردی، عوامل سازمانی، عوامل مدیریتی، عوامل شغلی.

نیروی انسانی ماهر و کارآمد از عوامل مهم در بهره وری سازمان ها است، لذا حفظ و ارتقاء سلامت جسمی و روانی کارکنان از مهم ترین اولویت ها در بهبود رفتارهای حرفه ای می باشد. تکنسین های اورژانس پیش بیمارستانی به دلیل الزام برای حضور فوری در موقعیت های اضطراری همواره با تنش های فیزیکی و روانی بالایی مواجه هستند که از جمله عوامل بوجود آورنده استرس شغلی در این قشر محسوب می شود.. با توجه به بدیهی بودن تجربه سطوح بالای استرس شغلی در تکنسین های فوریت های پزشکی و پیامدهای سوء ناشی از آن همچون فرسودگی شغلی که ناشی از ماهیت پر استرس این حرفه می باشد، پرداختن به موضوع سلامت روان این قشر از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر برنامه شکرگزاری بر استرس و فرسودگی شغلی تکنسین های اورژانس پیش بیمارستانی انجام گرفت.

برای انجام این مطالعه کار آزمایی در عرصه تصادفی دو گروهی و سه مرحله ای با طرح پیش آزمون- پس آزمون (بلافاصله بعد از مداخله) و پیگیری (یک ماه پس از مداخله) ، 80 نفر از تکنسین های اورژانس پیش بیمارستانی قطب جنوب استان اصفهان به طور تصادفی انتخاب شدند.  پس از توضیح مطالعه و اخذ رضایت کتبی آگاهانه از آنها برای شرکت در مطالعه، با تخصیص تصادفی و رعایت معیارهای ورود در گروه های مداخله و کنترل قرار داده شدند. مداخله به صورت 6 جلسه برنامه شکرگزاری حضوری و در ادامه بصورت چهار هفته ارتباط تلگرامی اجرا شد. شرکت کنندگان در مطالعه فرم اطلاعات فردی را پاسخ دادند و پرسشنامه های استاندارد استرس شغلی و فرسودگی شغلی ماسلاچ را در سه مرحله قبل، بلافاصله بعد و یکماه بعد از ارایه برنامه شکرگزاری تکمیل کردند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS  نسخه 18 و با کاربرد آزمون های تی و تحلیل واریانس تحلیل شد.

نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه نشان داد میانگین نمره ابعاد استرس و فرسودگی شغلی قبل، بلافاصله و یکماه بعد از مداخله در گروه مداخله در همه ابعاد استرس شغلی بجز بعد گروهی آن معنا دار بوده است (05/0<p). همچنین یافته ها نشان داد تاثیر مداخله بر ابعاد فرسودگی شغلی صرفا در بعد خستگی عاطفی آن معنادار بوده است است (05/0<p).  

نتایج این مطالعه نشان داد، اجرای برنامه شکرگزاری استرس شغلی را کاهش می دهد. همچنین بر خستگی عاطفی که از ابعاد فرسودگی شغلی است نیز، موثر است. از آنجا که همانند بسیاری از بیماری ها، تاثیر به کارگیری مداخلات در مراحل اولیه مشکل بیشتر از تاثیر آن در مراحل نهایی و پیشرفته است لذا توجه به این مهم در جلوگیری از ابتلا افراد به فرسودگی شغلی با توجه به اثرات زیانبار آن در بهره وری سازمانی، روابط فردی و غیره، قابل تامل است. لذا پیشنهاد می شود از چنین برنامه هایی جهت حفظ و ارتقاء سلامت روان تکنسین های اورژانس پیش بیمارستانی استفاده شود.

درحرفه آرایشگری نادیده گرفتن بهداشت واستفاده از ابزارهای آلوده منجر به انتقال طیف وسیعی از بیماری ها شامل عفونت های ویروسی،بیماری های قارچی،باکتریایی،اگزما،زگیل وغیره میگردد. هدف از این مطالعه ارزیابی آگاهی،نگرش و عملکرد آرایشگران به منظور اطمینان از ایمنی و بهداشت عمومی است.

دراین مطالعه توصیفی-تحلیلی، تمامی سالنهای آرایش و زیبایی زنانه شهر گرمسار دارای مجوز رسمی فعالیت انتخاب گردید.  ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه و چک لیستی شامل جمعا 50 سوال در چهار حیطه بیوگرافی،  14سوال آگاهی،14سوال نگرش و 17سوال عملکرد بود که با مراجعه مستقیم به واحد شغلی مورد پژوهش و انجام مصاحبه و مشاهده تکمیل گردید. جهت کسب اعتبار علمی پرسشنامه از روش اعتبار محتوی استفاده شد. داده های پژوهش حاضر، با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18 و همچنین با استفاده از آزمون های همبستگی ،مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

میانگین سنی آرایشگران4/37سال با انحراف معیار 10 تعیین گردید. از مجموع شرکت کنندگان، آگاهی 130نفر (1/83%)از افراد مورد مطالعه درباره احتمال انتقال ایدز، هپاتیتBو C از افراد به ظاهرسالم ولی آلوده به افراد سالم و 155 نفر (9/96%)از افراد مورد مطالعه درباره انتقال بیماری های عفونی از طریق وسایل نوک تیز، خوب بود. بین نگرش و سابقه کاری نیمی از آرایشگران یک ارتباط خطی معنادار ضعیف و منفی، و بین نگرش و میزان تحصیلات آرایشگران یک ارتباط خطی معنادار ضعیف و مثبت وجود داشت (p<0.05)نگرش 62%افراد در مورد اینکه تعویض تیغ بعد از هر مشتری هزینه ها را افزایش داده و به صرفه نیست و نگرش 86% افراد در مورد این که  قیمت وسایل و مواد ضدعفونی کننده گران بوده و توان مالی جهت تهیه آن وجود ندارد مثبت بود.همچنین نگرش78%افراد در مورد این که استفاده از مواد ضدعفونی کننده نیازمند آموزش های لازم است و نگرش 88%افراد در مورد این که آیا به نظر شما استفاده از هر ماده ضدعفونی کننده ای جهت استریل نمودن وسایل نوک تیز می تواند موثر باشد، مثبت بود . 95%از آرایشگران که درگندزدایی وسایل فلزی نوک تیز و برنده از چراغ الکلی، فور یا اتوکلاو استفاده می کردند، دارای عملکرد صحیح و5% افراد که مواد یا وسایل دیگری به کار میبردند، دارای عملکرد بد بودند .99%افراد که از محلول های ضدعفونی کننده و گندزدای متناسب با هر ابزار و یا محیط استفاده میکردند،دارای عملکردخوب وسایر افراد که ازمواد یا گندزداهای غیرمرتبط با آن محیط استفاده میکردند،دارای عملکرد بد بودند. بیشترین ماده گندزدا مورد مصرف جهت گندزدایی محیط سالنهای آرایش و زیبایی وایتکس(100%) و بیشترین ماده ضدعفونی کننده پوست و دست الکل(25/56%) بود. از مجموع 160سالن آرایش و زیبایی مورد مطالعه تنها 3/91و 5/2درصد به ترتیب دستگاه فور و  اتوکلاو داشتند. 

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که، علیرغم اینکه سطح آگاهی، نگرش و عملکرد آرایشگران زن در شهرستان گرمسار خوب بود، اما به منظور بهبود وضعیت شغل آرایشگری و به منظور حفظ ایمنی و سلامت جامعه، اقداماتی از قبیل بازرسی و نظارت مستمر بهداشتی بر عملکرد آرایشگران و گسترش برنامه های آموزش بهداشت ضروری است.

مدیریت صحیح شرایط اضطراری یکی از چالش های مهم در صنایع فرایندی محسوب می شود. نقش آموزش در کیفیت آمادگی و موفقیت پاسخ به شرایط اضطراری نقشی اساسی است. اگر برنامه های آموزش واکنش اضطراری به خوبی ارایه شده باشند، پرسنل پاسخ دهنده قادر خواهند بود با یکدیگر به طور موثر همکاری کرده و از سلامت تیم پاسخ اطمینان بیشتری حاصل شود. نقش و مسئولیت های سطوح مختلف کارکنان در شرایط اضطراری از یکدیگر متفاوت بوده و بعضا دارای ماهیت متمایز می باشند. بنابراین، افراد در سطوح مختلف یک سازمان نیاز به آموزش های متفاوتی در زمینه مدیریت شرایط اضطراری دارند. لذا هدف مطالعه حاضر تعیین نیازهای آموزشی تیم پاسخ به شرایط اضطراری بااستفاده از آنالیز بحرانیت وظایف و مقایسه الزامات تعیین شده با استاندارد HAZWOPER تعریف شده است.

مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی-تحلیلی و از نوع مقطعی است که در سال 1397 در پتروشیمی بوعلی سینا انجام شد. ابتدا تیمی متشکل از هشت نفر از کارشناسان خبره ایمنی و مدیریت بحران این شرکت تشکیل شد و با بررسی لیست سناریوهای اضطراری از قبل شناسایی شده، چهار سناریوی نهایی انتخاب گردید. معیار انتخاب این سناریوها، احتمال بروز، پیامدهای احتمالی و سطح آمادگی شرکت جهت مقابله با این سناریوها در نظر گرفته شد. سپس آنالیز سلسله مراتبی وظایف برای پاسخ به هر سناریو انجام گرفت و بااستفاده از روش Swezey آنالیز بحرانیت برای همه وظایف انجام شد. بر اساس این روش، وظایف در سه سطح بحرانیت کم، متوسط و زیاد تقسیم بندی شدند. آنالیز بحرانیت با نظرسنجی از 77 نفر از پرسنل تیم پاسخ اضطراری شرکت و میانگین گیری از نظرات آنها انجام شد. سپس وظایف بحرانی لیست شدند و از یک تیم متخصص خواسته شد آموزش های لازم برای هر وظیفه بحرانی را تعیین کنند. با جمع آوری و جمع بندی نظرات، لیستی از نیازهای آموزشی پاسخ دهنده های دارای وظایف بحرانی تدوین شد. جهت جمع آوری و ثبت نظرات متخصصان از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. درنهایت نیازهای آموزشی پیشنهادی با استاندارد HAZWOPER مقایسه گردید.

چهل و چهار وظیفه به عنوان وظایف بحرانی شناسایی شدند. حدود 24 درصد از نیازهای آموزشی پیشنهادی گروه کارشناسی مربوط به فاز طرح ریزی و حدود 76 درصد مربوط به فاز عملیاتی بوده و برای فاز بازیابی، نیاز آموزشی در نظر گرفته نشده بود. این مقادیر برای HAZWOPER به ترتیب 25، 25/56 و 75/18 درصد بود. نتایج نشان داد که تقریبا حدود 72 درصد الزامات HAZWOPER در عناوین دوره های پیشنهادی پوشش داده شده بود. همچنین 52 درصد از آموزش های پیشنهادی، مکمل الزامات HAZWOPER بود. همچنین حدود 28 درصد الزامات HAZWOPER در نیازهای آموزشی پیشنهادی این مطالعه توصیه نشده بود. بیشترین نیازمندی های آموزشی در مطالعه حاضر به گروه اضطراری تکنسین مواد خطرناک و در استاندارد HAZWOPER به گروه متخصص مواد خطرناک تعلق داشت. همچنین کمترین نیازمندی های آموزشی در هر دو گروه الزامات آموزشی به پاسخ دهنده سطح اولیه در سطح آگاهی مربوط شد.

نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که تعیین نیازهای آموزشی تیم های پاسخ به شرایط اضطراری بر اساس سطح بحرانیت وظایف آنها و باتوجه به سطوح پاسخ دهنده ها و زمینه های تخصصی آنها، جهت اثر بخشی عملکرد و افزایش توانمندی های تیم های پاسخ به شرایط اضطراری، می تواند بسیار مفید باشد.

 خصوصیات هر شغل و پیامدهای اقتصادی-اجتماعی آن در ارتباط با سلامت اجتماعی شاغلین است. سلامت اجتماعی در پی شناسایی تاثیر متقابل نحوه ی کنش اجتماعی بر بهزیستی افراد می باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی وضعیت سلامت اجتماعی نانوایان و متغیرهای مرتبط با آن صورت گرفته است. سلامت اجتماعی نانوا علاوه بر اینکه از جنبه سلامت فردی و شغلی و نوع تعامل با همکاران و سایر اقشار جامعه حایز اهمیت است، از نقطه نظر بهداشت عمومی نیز شایان توجه می باشد به گونه ای که اگر فرد نانوا از بهزیستی اجتماعی مناسبی برخوردار نبوده و برای اجتماعش اهمیت قایل نشود ممکن است سلامت نان بخش اعظمی از مردم دستخوش تغییر شده و نان تولیدی از کیفیت لازم برخوردار نباشد.

این مطالعه یک بررسی مقطعی-تحلیلی بود که در سال 1396 انجام پذیرفت. نمونه مورد مطالعه شامل 469 نفر نانوای شاغل در نانوایی های سنتی شهر اصفهان بود که با روش نمونه گیری طبقه ای از مناطق پانزده گانه شهرداری اصفهان انتخاب گردیدند. داده های پژوهش به وسیله ی پرسشنامه سلامت اجتماعی بزرگسالان با مولفه های تعامل اجتماعی، مسئولیت پذیری اجتماعی، وظیفه شناسی، نگرش به جامعه، همدلی، روابط خانوادگی  و مشارکت اجتماعی؛ و پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک گردآوری شد، و با نرم افزار SPSS نسخه20 طی آزمون های همبستگی اسپیرمن و آنالیز کوواریانس ناپارامتری، تجزیه و تحلیل  شد.

میانگین سنی نانوایان مورد بررسی 9/39 سال (82/11±) و دامنه سابقه کار آنان بین یک تا 65 سال با میانگین 3/18 (31/12±) بود. بازه ی نمره ی سلامت اجتماعی آن ها بین 18 تا 140 بود. حدود 3درصد از آنان وضعیت سلامت اجتماعی خیلی ضعیف، 36% ضعیف، 27درصد متوسط، 26% خوب و 7درصد خیلی خوب داشتند. سلامت اجتماعی این نانوایان با سن و سابقه کار آنان رابطه ای مثبت و مستقیم داشت (p-value≤ 0.05). میانگین نمره سلامت اجتماعی افراد متاهل بطور متوسط در حدود 7/9 واحد بیشتر از افراد مجرد بود. همچنین سلامت اجتماعی افراد با وضعیت درآمد متوسط نیز در مقایسه با درآمد پایین به اندازه 22/6 واحد بالاتر بود (p-value= 0.034).

وضعیت سلامت اجتماعی نانوایان سنتی شهر اصفهان ضعیف رو به متوسط بود. به نظر می رسد این به دلیل معدود بودن تعداد کارکنان نانوایی ها و نیز زمان کاری متناوب و منتشر بین ساعات اولیه صبح تا پاسی از شب، و کاهش تعاملات سازنده اجتماعی آنان است. احتمالا نانوایان در قبال نقشی که در جامعه بر عهده دارند مسئولیت پذیری درخوری نداشته و توان درک سایرین و همدلی با دیگران در آن ها دچار ضعف است. ممکن است این افراد با خانواده و خویشاوندان خویش ارتباط صحیحی برقرار نکنند و در برنامه ها و فعالیت های بهبود دهنده اجتماع مشارکت نداشته باشند و خود را سهیم در جامعه ندانسته و دچار گسست از جامعه شوند. این افراد ارزیابی ذهنی نسبتا پایینی از وضعیت  اجتماعی اقتصادی خود دارند. نانوایان یاد شده باید در مولفه های تعامل اجتماعی، همدلی، وظیفه شناسی و نحوه ی نگرش به جامعه تقویت شوند. لازم است مداخلاتی چون باز طراحی محیط کاری به نحوی که سطح تعامل نانوایان و مردم را همزمان با رعایت بهداشت مواد غذایی افزایش دهد و اجرای برنامه های افزایش دهنده ی فعالیت های اجتماعی نانوایان انجام شود. به علاوه بهبود فضای کسب و کار آنان از طریق پیگیری های سیاسی-اجتماعی جهت افزایش درآمد ایشان و کاهش اقدامات تعزیری-تنبیهی ارگان های دولتی، احتمالا باعث ارتقا سطح بهزیستی اجتماعی نانواها خواهد شد.

اگر چه تجهیزات حفاظت تنفسی به میزان گسترده ای جهت حفاظت کارکنان در برابر آلاینده های محیط کار مورد استفاده قرار می گیرند،  ولی عدم استفاده مداوم از تجهیزات حفاظت فردی سبب بروز مشکلات تنفسی متعددی می گردد. مطالعات نشان می دهند که بیشتر کارکنان از این تجهیزات به طور مناسب و مداوم استفاده  نمی کنند. بنابراین آموزش های ایمنی با استفاده از الگوهایی که عوامل موثر در رفتار را شناسایی و تقویت می نمایند ضروری می باشد. لذا این مطالعه با هدف تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر اساس نظریه رفتار برنامه ریزی شده بر استفاده از ماسک در کارگران کارخانه آرد اطلس اصفهان طراحی گردید.

این مطالعه از نوع نیمه تجربی شاهد دار است که در سال 1396 بر روی 50 نفر از کارگران شرکت آرد اطلس اصفهان که در دو شیفت 25 نفره مشغول کار بودند، انجام گرفت. به صورت تصادفی یکی از شیفت ها به عنوان گروه مداخله و شیفت دیگر در گروه کنترل وارد مطالعه شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن قبل از شروع مطالعه محاسبه گردید جمع آوری گشت. این پرسشنامه بر اساس اطلاعات دموگرافیک و سازه های تیوری رفتار برنامه ریزی شده تدوین شده بود، که در 3 زمان قبل، بلافاصله و سه ماه پس از اتمام مداخله آموزشی تکمیل گردید. مداخله آموزشی برای گروه مداخله در 4 جلسه آموزشی 45 دقیقه ای انجام گرفت. در جلسات آموزشی از روش های متنوع آموزشی از جمله سخنرانی، نمایش فیلم، بحث گروهی و پرسش و پاسخ استفاده شد. تحلیل داده ها با نرم افزار آماریSPSS20  و با استفاده از آمار توصیفی و آمار تحلیلی انجام شد.

بررسی ها نشان داد میانگین سنی در گروه آزمون6/33 سال و در گروه کنترل9/35 سال می باشد . بررسی نتایج آماری و ثبت رفتارهای مشاهده ای در بین شرکت کنندگان نشان داد: در ابتدای مطالعه میانگین نمرات سازه های تیوری رفتار برنامه ریزی شده شامل: باورهای رفتاری، ارزیابی نتایج، عقاید هنجاری، انگیزه پیروی، نمره عقاید کنترلی، تاثیر عقاید کنترلی و رفتار استفاده از ماسک (73/0 P =) بین دو گروه اختلاف آماری معنی داری نداشت. بررسی نتایج نشان داد بلافاصله پس از مداخله کلیه سازه های تیوری رفتار برنامه ریزی شده و همچنین رفتار استفاده از ماسک (02/0 P =) در گروه مداخله افزایش معناداری پیدا کرد، همچنین 3ماه بعد از مداخله نیز کلیه سازه های تیوری رفتار برنامه ریزی شده و رفتار استفاده از ماسک (049/0 P =) همچنان اختلاف معناداری نسبت به گروه کنترل داشت. به طور کلی علاوه بر رفتار استفاده از ماسک کلیه سازه های نظریه رفتار برنامه ریزی در دو زمان در گروه مداخله افزایش یافته بود (05/0 >P) .

نتایج این مطالعه نشان داد که مداخله ی آموزشی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه ریزی و با تاکید بر سازه های باورهای رفتاری، هنجارهای انتزاعی و کنترل رفتار درک شده با بهره گیری از روش های آموزشی در بهبود رفتار استفاده از ماسک موثر واقع گردید  . لذا استفاده از این مدل در ایجاد رفتارهای ایمن توصیه می گردد.کلمات کلیدی:کارگران،ماسک،مداخله آموزشی،نظریه  رفتار برنامه ریزی

ایمنی ترافیکی یک نگرانی عمده در سراسر جهان است. سالانه حدود 5/1 میلیون نفر در اثر تصادفات جاده ای جان خود را از دست می دهند و 50 میلیون نفر مجروح می شوند. این ارقام بالغ بر 1/2 درصد از مرگ ومیرها در جهان را به خود اختصاص می دهد و تصادفات جاده ای را در رتبه نهم شایع ترین علل مرگ ومیر قرار می دهد. در کشور ایران، آمار تصادفات جاده ای و تلفات ناشی از آن به مقدار قابل ملاحظه ای بیشتر از استاندارد جهانی است. آن چنان که با میزان بروز سالیانه 32 مورد در صد هزار نفر، دومین علت مرگ ومیر و شایع ترین علت مصدومیت ها می باشد. یکی از علل اصلی در ایجاد حوادث جاده ای در تونل ها عدم طراحی سیستم روشنایی مطلوب می باشد. بنابراین هدف از مطالعه حاضر ارزیابی درخشندگی در یک تونل جاده ای براساس استاندارد CIE88-2004 در جهت کاهش تصادفات احتمالی ناشی از مشکلات بصری می باشد.

در این مطالعه برای ارزیابی درخشندگی در تونل های جاده ای از استاندارد CIE88-2004 استفاده شد. مراحل اولیه در ارزیابی درخشندگی در تونل های جاده ای شامل تعیین فاصله توقف ایمن، درخشندگی دید معادل، درخشندگی اتمسفری و درخشندگی شیشه خودرو می باشد. برای تعیین درخشندگی دید معادل از دوربین عکاسی YASHICA108  با لنز 35 میلی متری و نمودار قطبی هالیدی استفاده شد. برای تعیین درخشندگی اتمسفری و درخشندگی شیشه خودرو از درخشندگی سنج HAGNER مدل S3 استفاده شد. به منظور طراحی روشنایی، استاندارد CIE-88-2004 در جهت جلوگیری از تصادفات جاده ای ناشی از عدم روشنایی مناسب، تونل های جاده ای را به 5 ناحیه دسترسی (access zone)، آستانه (threshold zone)، گذار (transition zone)، داخلی (interior zone) و خروجی (exterior zone) تقسیم بندی می کند.

در تعیین فاصله توقف ایمن، در ابتدا میانگین زمان واکنش با توجه به توصیه استاندارد CIE در رانندگان 1 ثانیه تعیین شد. با توجه به موقعیت تونل و اطلاعات 10 ساله ی ایستگاه شماره 40780 هواشناسی شهر ایلام، میانگین بارش سالیانه باران 8/73 روز مشخص گردید. با توجه به توصیه پاریس، ضریب اصطکاک بین جاده و تایر در مکان هایی که میانگین بارش سالانه بیش از 75 ساعت باشد، وضعیت جاده در ناحیه دسترسی تونل خیس در نظر گرفته می شود. بنابراین با در نظر گرفتن سطح خیس جاده و حداکثر سرعت مجاز وسایل نقلیه عبوری از این تونل، ضریب اصطکاک بین جاده و تایر 35/0 مشخص گردید. سپس فاصله توقف ایمن در تونل مربوطه 6/69 متر تعیین شد. در این مطالعه سطح درخشندگی دید معادل cd/m2 5/127 تعیین شد. همچنین سطح درخشندگی شیشه خودرو و درخشندگی اتمسفری  به ترتیب cd/m2 4/238 و cd/m2 308 تعیین شد. به توجه به این داده ها سطح درخشندگی موردنیاز در ابتدا و انتهای ناحیه گذار به ترتیب cd/m2 248 و cd/m2 4/12 تعیین شد. همچنین درخشندگی در ناحیه داخلی  cd/m22/6 و در ابتدا و انتها ناحیه خروجی به ترتیب cd/m2 5 و cd/m2 12 تعیین شد.

در تونل های جاده ای، رانندگان باید موانع جاده ای را حداقل به فاصله توقف ایمن شناسایی کنند تا از وقوع حوادث جلوگیری نمایند. راهکارهایی در جهت بهبود روشنایی و کاهش عوارض ناشی از روشنایی نامناسب در تونل های جاده ای ارایه می شود که ازجمله می توان به استفاده از چراغ های نامتقارن در ورودی تونل ها و استفاده از سطوح با ضریب انعکاس پایین و کاشت علفزار و درختان در محیط اطراف تونل در جهت کاهش درخشندگی دید معادل و نصب ساختارهای نیمه شفاف در ورودی تونل ها اشاره نمود.

سنجش عملکرد ایمنی پیمانکاران فرصتی برای مدیران و تصمیم گیرندگان در زمینه انتخاب پیمانکار فراهم می کند تا بتوانند از اصول ایمنی به عنوان عاملی موثر در انتخاب پیمانکاران استفاده کنند. پروژه های عمرانی در بسیاری از کشورها به دست پیمانکاران انجام می شوند و میزان بروز حادثه در این صنعت بسیار بالاست. صنعت ساخت و ساز به علت استفاده از دستگاه ها و تجهیزات پیچیده، روش های مدرن ساخت و ساز، ساختار سازمانی موقت و استفاده چند رشته ای و چند منظوره (چند وظیفه) از نیروی کاری خود یک محیط کاری پیچیده را ایجاد می کند. بنابراین ایمنی محیط کار در صنعت ساخت و ساز نیاز به توجه بالایی دارد. بهبود استانداردهای ایمنی سازمان های قراردادی با نظارت مستمر و بازنگری عملکرد ایمنی آنها ممکن می باشد. سازمان ها جهت رسیدن به اهداف ایمنی و اهداف سیستم مدیریت ایمنی، نیازمند یک چارچوب منطقی برای سنجش عملکرد ایمنی می باشد تا میزان اثربخشی سازمان را در پیشگیری از حوادث در طول زمان بسنجد. این مطالعه با هدف بررسی شاخص های سنجش عملکرد ایمنی پیمانکاران انجام شده است.

در این مطالعه مقالات چاپ شده در پایگاه داده Science Direct از ابتدای سال 2005 تا پایان سال 2017 در ارتباط با موضوع سنجش عملکرد ایمنی پیمانکاران پروژه های عمرانی بررسی شدند و مقالاتی که در عنوان، خلاصه و یا در کلید واژه ها دارای کلمات "عملکرد ایمنی" و "ساخت و ساز" بودند انتخاب گردیدند. در مجموع 145 مقاله در جست و جوی اولیه یافت شدند و پس از بررسی دقیق تر در عنوان و خلاصه مقالات 54 مقاله مرتبط با هدف مطالعه، مورد بررسی قرار گرفتند. مقالات انتخاب شده بر اساس معیار های مختلف مانند: عنوان مقاله، سال انتشار، نام مجله، کشور نویسنده اصلی مقاله و روش استفاده شده برای ارزیابی عملکرد ایمنی پیمانکاران ساخت و ساز طبقه بندی شدند.

روش های سنجش عملکرد ایمنی به دو دسته روش ها یا شاخص های گذشته نگر یا متاخر و شاخص های پیشرو تقسیم بندی می شوند. روش های گذشته نگر شامل نرخ حوادث و نرخ رویداد ها، هزینه حوادث و نرخ شبه حوادث می باشد. روش های پیشرو شامل ارزیابی ریسک، رفتار ایمنی و فرهنگ ایمنی می باشند. از بررسی 54 مقاله نهایی انتخاب شده ، مشخص شد که در بیشتر مقالات به دو شاخص نرخ حوادث (29 مقاله) و نرخ رویداد (19 مقاله) پرداخته شده است و پس از این دو شاخص به ترتیب بیشترین مقالات به شاخص های رفتار ایمنی، نرخ شبه حوادث، فرهنگ ایمنی، ارزیابی ریسک، شرایط ناایمن، نرخ تعدیل تجربی و هزینه های ایمنی جهت سنجش عملکرد ایمنی پرداخته اند. با گذر زمان استفاده از شاخص های پیشرو در کنار شاخص های گذشته نگر در مطالعات این حوزه افزایش پیدا کرده است. بیشترین تعداد مقالات در حوزه عملکرد ایمنی پیمانکاران در مجله Safety Science چاپ شده و مربوط به کشورهای آمریکا و چین است.

نمی توان گفت یکی از شاخص های سنجش عملکرد ایمنی نسبت به دیگری برتر است بلکه انتخاب یکی از این شاخص ها بستگی به هدف سنجش عملکرد ایمنی و منابع اطلاعاتی در دسترس دارد. این مقاله می تواند به عنوان یک منبع اطلاعاتی مفید برای کارفرمایان و مدیران پروژه های عمرانی جهت ارزیابی عملکرد ایمنی پیمانکاران این حوزه سودمند باشد.

با وجود پیشرفت اتوماسیون و مکانیزاسیون، هنوز هم ابزارهای دستی در طیف گسترده ای از کارهای صنعتی و خدماتی مانند تعمیرگاه ، خطوط تولید و مونتاژ، و مشاغل نصب و تاسیسات استفاده می شود. کیفیت طراحی ابزارهای دستی روی پارامترهای فیزیولوژیک کاربران مانند فعالیت الکتریکی عضلات و همچنین پارامترهای بیومکانیکی مثل نیروهای اعمال شده، فشار تماسی، میزان قدرت چنگش اعمال شده و درک ذهنی کاربران مانند راحتی تاثیرگذار است. استفاده طولانی مدت و تکراری از این ابزار آلات باعث احساس خستگی، ترومای تجمعی، درد و ناراحتی و افزایش احتمال بروز اختلالات اسکلتی- عضلانی اندام فوقانی در صاحبان این مشاغل می شود. ارزیابی ابزارهای دستی نقش مهمی را در تولید طرح های بهتر  با تاکید بر تناسب کاربر با محصول، افزایش راحتی و کاهش خطر آسیب به اندام های فوقانی دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط پارامترهای فیزیکی (طول، قطر و وزن) شش مدل آچاربکس مرسوم در بازار با سطح فعالیت الکتریکی عضلات ساعد در یک وظیفه شبیه سازی شده بود.

این مطالعه توصیفی- تحلیلی به روش همبستگی روی 58 نفر از کارکنان تاسیسات شاغل در یک مرکز دانشگاهی انجام پذیرفت. در ابتدا شش مدل از رایج ترین آچاربکس های عرضه شده در بازار انتخاب شد. سپس از طریق طراحی یک وظیفه شبیه سازی شده ارتباط پارامترهای فیزیکی (طول، قطر و وزن) شش مدل آچاربکس با سطح فعالیت الکتریکی عضلات خم کننده ی انگشتان دست و باز کننده مچ دست از طریق باز کردن 12 پیچ و مهره با گشتاور  NM  8 مورد بررسی قرار گرفت. از شروع باز کردن اولین پیچ و مهره تا مهره دوازدهم فعالیت الکتریکی دو عضله یاد شده با استفاده از دستگاه الکترومیوگرافی سطحی ثبت گردید. 

یافته ها نشان داد که ارتباط بین پارامترهای فیزیکی طول و قطر آچاربکس ها با سطح فعالیت الکتریکی عضله خم کننده انگشتان دست از نظر آماری معنی دار می باشد. اما بین سطح فعالیت الکتریکی عضلات باز کننده مچ دست با پارامترهای فیزیکی (طول، قطر و وزن) ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشد. بر اساس نتایج الکترومیوگرافی کمترین سطح فعالیت الکتریکی عضلات خم کننده انگشتان مربوط به آچاربکس نوع C و پس از آن به ترتیب مربوط به آچاربکس های نوع A، E، F و D بود. بیشترین سطح فعالیت الکتریکی عضلات خم کننده انگشتان مربوط به آچاربکس نوع B بود. آچاربکس مدل B بعنوان نامناسب ترین مدل از نظر سطح فعالیت الکتریکی عضلات دست انتخاب گردید. همچنین تفاوت معنی داری از نظر آماری بین نوع آچاربکس  با سطح فعالیت الکتریکی عضله باز کننده مچ دست یافت نشد.

در وظایف چنگش قدرتی (مانند کار با انواع آچارها) طول و قطر دسته ابزار از پارامترهای مهم محسوب می شود. استفاده از آچاربکس های با طول دسته بلند تر و قطر بیشتر (نزدیک به قطر بهینه) سطح کمتری از فعالیت الکتریکی عضلات خم کننده انگشتان دست را برای کاربران در پی خواهد داشت و این امر منجر به کاهش خستگی عضلات کاربران در حین کار می شود. تعمیم یافته های حاصل از این مطالعه باید با در نظر گرفتن محدودیت های آن باشد. در این مطالعه نتایج عملکرد ماهیچه های ساعد برای یک تکلیف شبیه سازی شده و برای کوتاه مدت بود. بنابراین برای استفاده از یافته های این مطالعه برای کاربردهای بلند مدت باید با احتیاط همراه باشد.

استرس یکی از مولفه های مهم و تاثیرگذار در ایجاد اختلال در سلامت افراد است، به طوریکه باعث می شود شخص نتواند وظایف و تعهدات فردی، خانوادگی و اجتماعی خود را به طور مطلوب انجام دهد. سلامت عمومی به معنای رفاه و آسایش کامل جسمی، روانی و اجتماعی (نه فقط نداشتن بیماری و معلولیت) است. یکی از مقیاس های اصلی اثر بخشی در سازمان ها، سلامت کارکنان است. امروزه کارکنان دانشگاه در اثر مواجهه با استرس های محیط کاری، سلامتی آن ها در معرض آسیب و صدمه قرار گرفته است. این مطالعه با هدف تعیین تعیین رابطه بین سلامت عمومی با عوامل استرس زای شغلی و فاکتورهای تاثیرگذار بر آن در میان کارکنان دانشگاه علوم پزشکی ایلام انجام گرفت. 

این مطالعه به صورت توصیفی- تحلیلی و از نوع همبستگی، بر روی 153 نفر از کارمندان و اعضای هییت علمی شاغل در دو بخش ستاد و پردیس دانشگاه علوم پزشکی ایلام انجام گرفت. تعداد نمونه های مورد مطالعه با استفاده از فرمول آماری کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی ساده (SRS) انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر (GHQ-28)، پرسشنامه استرس شغلی فیلیپ ال رایس و پرسشنامه مشخصات دموگرافیک بود. پرسشنامه ی GHQ از 28 سوال و 4 خرده مقیاس هفت سوالی، شامل علایم جسمانی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی حاد تشکیل شده است؛ همچنین پرسشنامه استرس شغلی فیلیپ ال رایس شامل 57 سوال و سه خرده مقیاس روابط بین فردی (26 سوال)، شرایط فیزیکی محیط کار (22 سوال) و علایق شغلی (9 سوال) است. در نهایت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 22 و آزمون های آماری تی تست، کای دو، آنالیز واریانس، همبستگی پیرسون و رگرسیون صورت گرفت.  

میانگین نمره کلی استرس شغلی و سلامت عمومی در جامعه مورد مطالعه به ترتیب 29/31 ± 25/152 و 81/14 ± 09/25 به دست آمد؛ همچنین 3/50 % از افراد مورد مطالعه از لحاظ سلامت عمومی در حیطه اختلال هیچ یا کمترین حد و 6/68 % افراد شرکت کننده در مطالعه در سطح متوسطی از استرس شغلی قرار داشتند. آزمو ن های همبستگی پیرسون و رگرسیون نشان دادند که بین استرس شغلی و سلامت عمومی همبستگی معنی داری وجود داشته و استرس شغلی قادر به پیش بینی تغییرات سلامت عمومی است (05/0>p). آزمون تی تست بین میانگین نمره مولفه های علایم جسمانی، روابط بین فردی و استرس شغلی با وضعیت تاهل تفاوت معنی داری نشان داد (05/0p<)؛ همچنین براساس نتایج این آزمون، بین خرده مقیاس علایم جسمانی با متغیر جنسیت تفاوت معنی داری وجود داشت (05/0p<). آزمون آنالیز واریانس، بین خرده مقیاس روابط بین فردی با گروه های سنی تفاوت معنی داری نشان داد (05/0>p). آزمون کای دو، بین تمامی ابعاد و خرده مقیاس های استرس شغلی و سلامت عمومی با سطح تحصیلات و نوع استخدامی، هیچ گونه ارتباط معنی دار نشان نداد (05/0p>).

متغیرهای وضعیت تاهل و سن افراد به عنوان مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر روی استرس شغلی و سلامت عمومی معرفی شدند و همچنین ابعاد روابط بین فردی و علایم جسمانی به عنوان مهم ترین خرده مقیاس در میان خرده مقیاس های استرس شغلی و سلامت عمومی مشخص شدند. به منظور بهبود وضعیت سلامت عمومی و کاهش میزان استرس شغلی، انجام اقداماتی از قبیل ایجاد برنامه جامع مدیریت استرس توصیه می گردد.کلید واژه ها: استرس، شغل، سلامت عمومی، پرسشنامه گلدبرگ.

سلامت جسمانی و روانی شاغلان در بهداشت حرفه ای بسیار اهمیت دارد،  یکی از ارگان های مهم بدن دستگاه قلب و عروق یا گردش خون می باشد. عوامل شغلی مختلفی بر آن اثر می گذارند. ارزیابی سلامت قلبی عروقی شاغلان از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف مطالعه تعیین تست های مورد استفاده در محاسبه حداکثر توان فیزیکی هوازی در افراد شاغل است.

با استفاده از منابع علمی روز ، سایت های معتبر و علمی مرتبط با علوم پزشکی در مورد تست های مورد استفاده در تعیین حداکثر توان فیزیکی هوازی تحقیق مروری انجام شد. در این مطالعه تست ها به چهار دسته عمده تقسیم گردید. نتایج روش های مختلف در افراد با شغل و گروه سنی مختلف با یکدیگر مقایسه گردید.

دسته اول تست هایی که  بوسیله پله استاندارد انجام می شوند، دسته دوم تست هایی که بوسیله دوچرخه ارگومتر انجام می شوند، دسته سوم تست هایی که بوسیله نوار متحرک یا ترید میل انجام می شوند و دسته چهارم تست هایی که به وسیله اختصاصی جهت انجام آن نیاز ندارند. تست های انجام شده با روش های مختلف نتایج متفاوتی را نشان داد. یافته های مطالعات حاکی از آن بود که ،دسته اول تست هایی که  بوسیله پله استاندارد انجام می شوند، مانند تست پله کالج کویین یا مک آردل ، این تست در مدت سه دقیقه با 104 گام بر پله و سپس اندازه گیری میزان ضربان قلب در دقیقه و قرار دادن آن در فرمول مربوطه منجر به محاسبه حداکثر اکسیژن مصرفی می گردد. در کارهای بدنی متوسط تا سنگین  و افراد جوان توصیه می شود.دسته دوم تست هایی که بوسیله دوچرخه ارگومتر انجام می شوند، یکی از این تست ها تست دوچرخه آستراند می باشد این تست در شش دقیقه و با رکاب زدن انجام می شود تنها می بایست شدت کار را به دوچرخه بدهیم و نهایتا با استفاده از ضربان قلب میزان حداکثر توان هوازی را محاسبه نماییم.  در کارهای بدنی سنگین و افراد جوان توصیه می شود.دسته سوم تست هایی که بوسیله نوار متحرک یا ترید میل انجام می شوند  این تست ها گوناگون هستند از تست های معمول مانند بروس و بروس تعدیل شده تا بالک و ناختون توسط نوار متحرک قابل انجام است. معمولا مدت زمانی که فرد بر روی نوار متحرک بوده است در فرمول مربوطه قرار داده می شود و توان هوازی فرد بدست می آید انجام این تست ها نیاز به توانایی جسمانی نسبتا بالایی می باشد البته شرایط هر کدام با یکدیگر متفاوت است و تست های بروس تعدیل شده و ناختون جهت افرادی که آمادگی جسمانی کمتری دارند استفاده می شود. در خلبانی و غواصی حرفه ای و افراد میانسال توصیه می شوند. دسته چهارم تست هایی که به وسیله اختصاصی جهت انجام آن نیاز ندارند ، تست کوپر، تست دویدن آرام جورج ، تست راه رفتن راکپورت از آن جمله اند و با داشتن یک سری خصوصیات مانند مسافت دویدن(کوپر)، سن، جنس، وزن، مدت زمان دویدن یا راه رفتن (راکپورت و جورج) می توان حداکثر توان هوازی را بدست آورد و محاسبه نمود. در کارهای بدنی متوسط و در افراد نوجوان توصیه می شود. 

استفاده از تست های مناسب در موقعیت و شرایط متناسب می تواند در تصمیم گیری بهتر برای اشتغال افراد کمک کننده باشد.

ایمنی ذاتی به مجموعه اقداماتی گفته می شود که سطح ایمنی را بدون اضافه کردن تجهیزات ایمنی افزایش می دهد. در ایمنی ذاتی به جای کنترل یا پذیرش خطر هدف حذف خطر است. هدف از این مطالعه ارزیابی وضعیت ایمنی ذاتی در یک واحد فرآیندی و مقایسه هزینه های آن در مقایسه با  هزینه های ایمنی سنتی بود.

برای ارزیابی وضعیت ایمنی ذاتی فرایند از روش ایمنی ذاتی یکپارچه ([1]I2SI) استفاده شد.  این روش از دو زیر شاخص اصلی شامل، شاخص خطر (HI[2]) و شاخص پتانسیل ایمنی ذاتی(ISPI[3]) تشکیل شده است. که با استفاده از این دو شاخص، ایمنی ذاتی برای هر فرآیند یا تجهیز محاسبه خواهد شد. هریک از این شاخص ها از زیرشاخص های مجزایی تشکیل شده اند. در ابتدا با برآورد دو شاخص آسیب (DI[4]) و شاخص کنترل خطر و فرآیند (PHCI[5])، شاخص خطر محاسبه شد. شاخص آسیب نیز براساس میزان آسیب و با مدلسازی وخیم ترین سناریو ممکن با نرم افزار PHAST محاسبه شد.

شاخص آسیب برای برج متانزدا بیشتر از باقی تجهیزات محاسبه شد که دلیل آن علاوه بر فشار بالای فرآیندی، حجم بالای موجودی آن است. همچنین شاخص آسیب برای LP REFR. Circulation Drum که کمترین حجم در نتیجه کمترین مقدار موجودی را در بین باقی تجهیزات دارد، کمتر از بقیه است (45).  به همین صورت شاخص کنترل خطر فرآیند برای برج متانزدا بیشتر از باقی تجهیزات برآورد شد که نشان دهنده ایمنی ذاتی پایین این تجهیز و نیازمند بودن آن به اقدامات کنترلی است.

شاخص  برای فرآیند مورد مطالعه 0.41 محاسبه شد که نشان دهنده پایین بوده وضعیت ایمنی ذاتی این فرآیند است. دلیل این موضوع می تواند عدم آگاهی یا بی توجهی طراحان و مهندسان فرآیند به اصول ایمنی ذاتی در طراحی و راه اندازی فرآیند باشد. از طرف دیگر اگرچه بهترین زمان جهت اجرای اصول ایمنی ذاتی فاز طراحی از چرخه عمر سیستم است اما در فاز بهره برداری نیز می توان با توجیه اقتصادی برخی از اصول ایمنی ذاتی را اجرا کرد. بر اساس نظر طراحان و مهندسین فرآیند اصل تعدیل را می توان بدون هیچ هزینه اضافه ای در فاز بهره برداری اجرا کرد که علاوه بر افزایش ایمنی ذاتی فرآیند هزینه نگهداری تجهیزات را نیز کاهش می دهد. ارزیابی  وضعیت ایمنی ذاتی با استفاده از شاخص ایمنی ذاتی یکپارچه ()  می تواند در تمام مراحل چرخه عمر سیستم، از جمله فاز بهره برداری و طراحی انجام شود. نتایج نشان داد توجه به اصول ایمنی ذاتی به ویژه  در فاز طراحی می تواند علاوه بر کاهش هزینه های راهبردی فرآیند و تجهیزات، سطح ایمنی آن ها را بدون کاهش در میزان تولید، افزایش دهد.

گستردگی موضوعات سلامت، ایمنی و محیط زیست ((HSE) و محدودیت منابع، مانع می شود که به کلیه نیازهای پژوهشی پاسخ داده شود. بنابراین تعیین الویت های پژوهشی ضرورت می یابد.  این مطالعه با هدف رتبه بندی اولویتهای پژوهشی در حوزه سلامت، ایمنی و محیط زیست انجام گرفت.

یک مطالعه کیفی بوده و با استفاده از مدل پیشنهادی Council on Health Research for development (COHRED)  در 5 مرحله مشارکت ذی نفعان، تحلیل وضعیت موجود، مشخص کردن عناوین پژوهشی، امتیازدهی بر اساس معیارها و تعیین الویت بر اساس بیشترین توافق انجام گرفت. مشارکت کنندگان در این مطالعه 10 نفر از افراد صاحبنظر و کلیه ذی نفعان بودند.

تحلیل وضعیت مطالعات انجام شده در حوزه HSE از سال 2014 تا 2019 در ایران نشان داد بیشتر مطالعات در بخش صنعت انجام گرفته است. بر اساس نظر صاحبنظران، در حوزه سلامت و محیط زیست، بیشترین الویت پژوهشی به مشاغل کشاورزی، شیلات، پرورش دام و در حوزه ایمنی به مشاغل کارگری در حوزه صنایع و معادن، مشاغل کارگری در حوزه ساختمان و رانندگی اختصاص داده شد. مشاغل کارگری در حوزه ساختمان صنایع متوسط و کوچک و در حوزه صنایع و معادن متوسط و کوچک بالاترین الویت را در حوزه های ده گانه پژوهشی سلامت و ایمنی داشتند.  مشاغل کشاورزی، شیلات، پرورش دام و طیور صنایع بزرگ، متوسط و کوچک بالاترین الویت را در بیشتر حوزه های پژوهشی ده گانه در زمینه اثرات زیست محیطی دارا بود.

بیشتر مطالعات انجام شده در حوزه HSE در بخش صنعت انجام گرفته و ضروری است بر اساس الویت های تعیین شده در این مطالعه ، پژوهش ها گسترش یابد.

سیر صعودی شهرها در سده اخیر، شکل گیری کلان شهرها و تجمع جمعیت انسانی در نواحی متمرکز شهری را در پی داشته است. مراکز تجاری در کلان شهرها، از نقاط بحرانی کلانشهرها محسوب می شوند. وقوع حوادث در این مراکز می تواند به وجود آورنده فجایع انسانی، اجتماعی و اقتصادی شوند. وجود بافت های قدیمی، اهمیت تاریخی، ویژگی های فرهنگی، تعداد زیاد بازدیدکننده در روز، ناسازگاری مسیرهای ترافیکی نسبت به برخی از این مراکز، ضعف زیرساخت ها و امکانات و...ضرورت اهمیت مدیریت بحران در مراکز تجاری بسیاری از کلان شهرها را آشکار می سازد.در سالیان اخیر وجود برخی ضعف های اساسی در مدیریت بحران حاکم در کلانشهرها ضرورت استفاده از رویکردهای مکمل نظیر مهندسی تاب آوری را بیش از پیش آشکار ساخته است. مهندسی تاب آوری یک رویکرد  جدید جهت سنجش و حفظ ایمنی در سیستم های پیچیده است و هدف آن حفظ ظرفیت سازمان در یک حد قابل قبول برای مواجهه با بحران و توانایی برگرداندن کارها به حالت اولیه می باشد.

این پژوهش باهدف طراحی پرسش نامه ارزیابی مدیریت بحران در مراکز تجاری با رویکرد مهندسی رزیلینس، صورت گرفته است و قلمرو مکانی این تحقیق مراکز تجاری شهر تهران است. در تحقیق حاضر معیارهای اصلی مهندسی تاب آوری (RE)  شامل تعهد مدیریت، فرهنگ گزارش دهی ، فرهنگ یادگیری، شفافیت، آمادگی، آگاهی و انعطاف پذیری مورداستفاده قرار گرفت. بعد از مشخص شدن معیارهای اصلی و بر اساس بررسی متون، مطالعات میدانی، نظر خبرگان و با استفاده از تحلیل محتوای متنی، سوالات پرسشنامه از منابع مختلف استخراج گردید. سپس با نظر خبرگان پرسشنامه ای با 97 سوال طراحی گردید و طبق روش دلفی توسط 17 نفر از خبرگان ایمنی و مدیریت بحران مورد بررسی قرار گرفت. برای غربال اولیه زیر معیارهای شناسایی شده امتیازات تخصیص داده شده بین 1 تا 5 در نظر گرفته شد و بدین ترتیب زیر معیارهای با امتیاز زیر 3 حذف گردید. تکنیک دلفی در 2 راند ادامه یافت و در راند دوم پرسشنامه ای با 68 سوال تایید شد. شایان ذکر است که برای محاسبه هماهنگی دیدگاه کارشناسان از ضریب توافقی کندال استفاده شده است.  سپس از مدل ANP برای وزن دهی و اولویت بندی زیرمعیارها استفاده شد و زیر معیارهای مطالعه به صورت زوجی و بر اساس تحلیل شبکه و از نوع مقیاس 9 درجه ساعتی مورد مقایسه قرار گرفتند. جهت بررسی پایایی پرسشنامه خبره، از محاسبه نرخ ناسازگاری استفاده گردید. بر اساس شاخص ناسازگاری، اگر میزان ناسازگاری مقایسات زوجی بیشتر از 1/0 باشد بهتر است در مقایسات تجدیدنظر گردد.با پیش فرض روابط درونی میان معیارهای اصلی تحقیق و برای انعکاس ارتباطات متقابل میان معیارها از تکنیک دیمتل استفاده شد. ماتریس حاصله از تکنیک دیمتل (ماتریس ارتباطات داخلی)، قادر به نشان دادن رابطه علی و معلولی بین اثرپذیری و اثرگذاری متغیرها می باشد. گام های این تکنیک شامل موارد زیر بود:1- تشکیل ماتریس ارتباط مستقیم (M): زمانی که از دیدگاه چند نفر استفاده می شود میانگین ساده نظرات بکار برده می شود و M تشکیل می گردد.2- نرمال کردن ماتریس ارتباط مستقیم:3- محاسبه ماتریس ارتباط کامل:4- ایجاد  نمودار علی:5- نمایش نقشه روابط شبکه (NRM)در این تحقیق جهت انجام ارزیابی ها و تکمیل جداول، مجددا از نظر خبرگان (به صورت طیف 5 درجه ای) استفاده گردید.مراحل تحلیل ANP شامل چهار گام است که عبارت اند از گام اول: شناسایی معیارهای اصلی، گام دوم: شناسایی روابط درونی، گام سوم: تعیین اولویت های کلی و گام چهارم: آزمون سازگاریبرای تعیین اولویت نهایی معیارهای مدل با تکنیک ANP باید سوپر ماتریس اولیه (ناموزون)، سوپر ماتریس موزون و درنهایت سوپر ماتریس حد محاسبه شود. هر یک از ارکان این نمودار در مراحل مختلف تکنیک مقایسه زوجی و DEMATEL محاسبه شده است. بنابراین ساختار سوپر ماتریس ناموزون با واردکردن این داده ها در ساختار نهایی مدل که با نرم افزار سوپردسیژن طراحی شده است قابل مشاهده می باشد. با استفاده از مفهوم نرمال کردن، سوپر ماتریس ناموزون به سوپر ماتریس موزون (نرمال) تبدیل می شود. در سوپر ماتریس موزون جمع عناصر تمامی ستون ها برابر با یک می شود. درنهایت سوپر ماتریس حد محاسبه می شود. سوپر ماتریس حد با توان رساندن تمامی عناصر سوپر ماتریس موزون به دست می آید. بر اساس متد نرم افزار سوپر دسیژن، این عمل آن قدر تکرار می شود تا تمامی عناصر سوپر ماتریس شبیه هم شود. در این حالت تمامی درایه های سوپر ماتریس برابر صفر خواهد بود و تنها درایه های مربوط به زیر معیارها، عددی می شود که در تمامی سطر مربوط به آن درایه تکرار می شود. بر اساس محاسبات صورت گرفته و سوپر ماتریس حد، تعیین اولویت نهایی زیر معیارها با اقتباس از نرم افزار سوپردسیژن به دست آمد. در این مطالعه برای انتخاب بهترین مرکز خرید در میان سایر مجتمع های موردمطالعه در سطح شهر تهران از تکنیک تاپسیس استفاده شد. زیر معیار های مرتبط با معیارهای اصلی در مراکز خرید، شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفتند. بنابراین ماتریس امتیازدهی مراکز خرید بر اساس زیر معیارها تشکیل شد. برای امتیازدهی انتخاب بهترین مرکز خرید بر اساس هر زیر معیار از طیف لیکرت 5 درجه استفاده شده است. نمره متناسب به هر یک از مراکز خرید بر اساس زیر معیار ها با توجه به میانگین ساده نظرات کارشناسان اخذ شد. در گام بعد ماتریس بی مقیاس شده و سپس ماتریس بی مقیاس موزون تهیه گردید. سپس مثبت ترین و منفی ترین گزینه ها و فاصله هر گزینه از آنها محاسبه شد.در این روش اولویت با گزینه ای است که بیشترین فاصله را از عوامل منفی و کمترین فاصله را از عوامل مثبت داشته باشد. در نهایت، داده های پژوهش به صورت مطالعه موردی چند گانه (Multiple Case Study) در 7 مجتمع تجاری با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، جهت تعیین سطح رزیلینس مورد پژوهش قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده‏های به دست آمده از محیط نرم افزار اکسل،18 SPSS  استفاده شد.

هماهنگی دیدگاه کارشناسان بر اساس ضریب توافقی کندال در راند اول و دوم بترتیب برابر 317/0 و 637/0 بود. نتایج نشان داد که پارامترهای تعهد مدیریت، آمادگی، آگاهی، فرهنگ گزارش دهی ، انعطاف پذیری، یادگیری، شفافیت به ترتیب با وزن نرمال شده 182/0، 180/0، 178/0، 155/0، 128/0، 100/0، 077/0 در اولویت 1 تا 7 قرار قرار دارند.نتایج اولویت های زیر معیارهای تعهد مدیریت نشان داد، تنظیم و ابلاغ خط مشی، اهداف مدیریت بحران در شرایط اضطراری در مجتمع تجاری توسط مدیریت با وزن نرمال شده 168/0 در اولویت اول قرار گرفت. در موارد بعدی موضوعاتی هم چون ایجاد ساختار و انتخاب افراد ذیصلاح، اهمیت مدیریت به ایمن بودن ساختمان ، تدوین برنامه ها و فراهم نمودن منابع مالی و تجهیزات لازم در مجتمع در رتبه های بعدی، مهم ترین عوامل تعهد مدیریت قرار گرفتند. نرخ ناسازگاری مقایسه های انجام شده 038/0 به دست آمد که کوچک تر از 1/0 می باشد و بنابراین می توان به مقایسه های انجام شده اعتماد کرد.در زیر معیارهای فرهنگ گزارش دهی، میزان تمایل افراد به گزارش دهی موارد خطا و نا ایمن در سطح مرکز تجاری با وزن نرمال شده 132/0 در اولویت اول قرار گرفت. بنابراین سازمان ها همواره می بایست توجه خاصی به اخذ نظرات و گزارش کارکنان و مشتریان داشته باشند. نرخ ناسازگاری مقایسه های انجام شده 052/0 به دست آمد که کوچک تر از 1/0 می باشد.در بخش زیرمعیارهای فرهنگ یادگیری، زیر معیار استفاده مراکز تجاری از وقایع اتفاق افتاده و بحران های گذشته برای پاسخ دهی بهتر در آینده با وزن نرمال شده 238/0 در اولویت اول قرار گرفت. در مراحل بعدی یادگیری از شبیه سازی بحران و تمرینات عملی برای ایجاد تجربه کار گروهی درجهت افزایش سرعت واکنش ها در جهت پیشگیری از موارد مشابه در مراحل بعدی قرار داشتند. نتایج این اولویت بندی در زیر معیارهای فرهنگ یادگیری بیانگر اهمیت درس پذیری از حوادث در جهت استفاده از تجارب گذشته و جلوگیری از بروز حادثه های مشابه می باشد. نرخ ناسازگاری مقایسه های انجام شده 053/0 به دست آمد که کوچک تر از 1/0 می باشد.در زیر معیارهای شفافیت، زیر معیار شناسایی عدم انطباق ها و فاصله مجتمع تجاری از مرزهای ایمن با وزن نرمال شده 313/0 در اولویت اول قرار گرفت. نرخ ناسازگاری مقایسه های انجام شده 084/0 به دست آمده که کوچک تر از 1/0 می باشد.در زیر معیارهای آمادگی، زیر معیار وجود تیم مدیریت بحران در مجتمع تجاری با وزن نرمال شده 161/0 در اولویت اول قرار گرفت و در مراحل بعدی تدوین و ابلاغ سند عملیات واکنش در شرایط اضطراری، استقرار سیستم مدیریت های ایمنی و شناسایی ریسک در مجتمع ها، تنظیم و اجرای برنامه و طرح های پیشگیرانه، اجرای قوانین و مقررات ایمنی مصوب در راستای بازرسی و مقاوم سازی اجزاء سازه ای و غیر سازه ای ساختمان های مجتمع تجاری و افزایش مقاومت آن ها در برابر بحران ها و پیش بینی قراردادهای تفاهم و همکاری با سازمان های امدادی خارجی، آمادگی سیستم های هشداردهنده، اعلام و اطفاء حریق هوشمند و انجام مانور، آموزش کارکنان و کسبه در اولویت های بعدی قرار گرفتند. نرخ ناسازگاری مقایسه های انجام شده 056/0 به دست آمد که کوچک تر از 1/0 می باشد.نتایج اولویت های معیارهای آگاهی نشان داد، ارزیابی سازوکار گزارش دهی مشکلات ایمنی مجتمع با وزن نرمال شده 142/0 در اولویت اول قرار گرفت. در مراحل بعدی نیز تعریف مکانیسم ارتباطات شفاف، جهت گزارش مشکلات ایمنی و افزایش آگاهی ها نسبت به هماهنگی و همکاری بین گروهی افراد در زمان بحران و چگونگی عملکرد ایشان برابر شرح وظایف در مراحل بعدی قرار گرفتند. نرخ ناسازگاری مقایسه های انجام شده 041/0 به دست آمد که کوچک تر از 1/0 می باشد.در میان اولویت های معیارهای انعطاف پذیری، زیر معیار توانایی کنترل شرایط پیش بینی نشده محیط توسط مدیریت با وزن نرمال شده 205/0 در اولویت اول قرار گرفت. در مراحل بعدی اقدام به تصمیم گیری کارکنان بدون انتظار غیرضروری برای دستورات مدیریت در اولویت بعدی قرار گرفت . نرخ ناسازگاری مقایسه های انجام شده 0089/0 به دست آمد که کوچک تر از 1/0 می باشد.بر اساس یافته های حاصل از تکنیک دیمتل معیار تعهد مدیریت از بیشترین تاثیرگذاری برخوردار است. همچنین بر این اساس معیار آمادگی از میزان تاثیرپذیری بسیار زیادی برخوردار است. معیار تعهد مدیریت نیز کمترین تاثیرپذیری را نسبت به سایر معیارها داردعلاوه بر این معیار شفافیت بیشترین تعامل را با سایر معیارهای موردمطالعه دارند.محاسبه اولویت های نهایی زیر معیارهای انجام شده توسط تکنیک ANP نشان داد که زیر معیار شناسایی عدم انطباق ها و فاصله خود از مرزهای ایمن با وزن نرمال شده 0448/0 در اولویت اول، زیر معیار استفاده مراکز تجاری از وقایع اتفاق افتاده و بحران های گذشته برای پاسخ دهی بهتر در آینده با وزن نرمال شده 034/0 در اولویت دوم، زیر معیار توانایی کنترل شرایط پیش بینی نشده محیط توسط مدیریت با وزن نرمال شده 0293/0 در اولویت سوم و زیر معیار شبیه سازی بحران و تمرینات عملی برای ایجاد تجربه کار گروهی و افزایش سرعت واکنش ها با وزن نرمال شده 0278/0 در اولویت چهارم قرار دارد. 

بر اساس نتایج حاصل از تحقیق، در مدیریت بحران مجتمع های تجاری با رویکرد مهندسی تاب آوری، معیارهای تعهد مدیریت و آمادگی دارای بیشترین و معیار شفافیت دارای کمترین نقش در ایجاد تاب آوری در برابر بحران ها هستند. الگوی روابط بین معیارهای اصلی با تکنیک DEMATEL نشان داد معیار تعهد مدیریت از بیشترین تاثیرگذاری برخوردار است. در میزان تاثیرپذیری یک عامل بر سایر عامل ها، معیار آمادگی از میزان تاثیرپذیری بسیار زیادی برخوردار بود. بیشترین تعامل با سایر معیارهای مطالعه نیز به معیار شفافیت اختصاص یافت. ارزیابی مدیریت بحران با رویکرد رزیلینس با تکنیک تاپسیس در بین مجتمع های تجاری شهر تهران، حاکی از آن است که مجتمع شماره 4 در میان سایر مجتمع ها دارای تاب آوری بیشتر در برابر بحران ها می باشد. این موضوع نشان دهنده این مطلب می باشد که پرسشنامه حاضر با رویکرد رزیلینس تمامی جوانب مدیریت بحران را در مجتمع های تجاری در نظر گرفته است. از تفاوت های این پژوهش بامطالعه پیش رو، استفاده از منطق های فازی جهت رتبه بندی و تعیین میزان اهمیت هر یک از زیر معیارها در پرسشنامه ارزیابی مدیریت بحران با رویکرد رزیلینس در مراکز تجاری است. با توجه به نتایج حاصل از تحقیق و اولویت نهایی زیرمعیارهای مدل در تکنیک ANP با اقتباس از سوپرماتریس حد و با استفاده از نرم افزار سوپردسیژن، انجام اقداماتی در جهت بهبود وضعیت مدیریت بحران در مجتمع های تجاری ضروری به نظر می رسد که از آن جمله می توان به تشکیل تیم مدیریت بحران بین کسبه و اصناف، فراهم نمودن منابع مالی و تجهیزات جهت ایجاد و تقویت ایمنی و مدیریت بهینه بحران ها، نیازسنجی آموزشی و برگزاری دوره های آموزشی مقابله با بحران، شبیه سازی بحران و تمرینات عملی برای ایجاد تجربه کار گروهی و افزایش سرعت واکنش ها، تشویق افراد به گزارش دهی موارد خطا و غیر ایمن در سطح مرکز تجاری حتی برای مشتریان، شبیه سازی آتش سوزی در مجتمع تجاری با نرم افزار و در نهایت ایجاد یک الگو برای هماهنگی و همکاری بین گروهی افراد در زمان بحران اشاره نمود. بطور کلی نتایج نشان داد که پرسشنامه طراحی شده ارزیابی مدیریت بحران مبتنی بر اصول هفتگانه مهندسی رزیلینس، برای ارزیابی مدیریت بحران در مجتمع های تجاری کارآمد و مناسب بوده و با استفاده از این پرسشنامه می توان به وضعیت موجود مدیریت بحران در مجتمع های تجاری دست یافت.

اختلالات اسکلتی- عضلانی یکی از مهم ترین موضوعات سلامت شغلی در دنیای امروز است و تقریبا در تمام مشاغل بویژه در کشاورزان شیوع بالایی دارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی وضعیت های بدنی و شیوع ناراحتی های اسکلتی عضلانی در میوه چینان انجام پذیرفت.

این پژوهش بصورت توصیفی تحلیلی در سال 1396 در بین 135 نفر از شاغلین میوه چینی باغات آبسرد دماوند انجام پذیرفت. ریسک فاکتورهای ایجادکننده ناراحتی های اسکلتی- عضلانی با استفاده از روش ارزیابی تمام بدن کشاورزان (AWBA) تعیین شد. شیوع ناراحتی های اسکلتی عضلانی در طول مدت مطالعه نیز توسط پرسشنامه نقشه بدن ثبت گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار SPSS-v16 و آزمون های t وابسته و من ویتنی استفاده گردید. 

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بیش ترین شیوع ناراحتی ها در میوه چینان مربوط به نواحی کمر (9/31 %)،   زانوها (2/22 %)، پا و قوزک پا (7/20 %) و شانه ها (8/14 %) می باشد. نتایج حاصل از بررسی شیوع ناراحتی های اسکلتی- عضلانی شاغلین مورد بررسی (دارای ناراحتی حداقل در یک بخش بدن) نشان داد که 88 نفر (2/65 %) از شاغلین حداقل در یک ناحیه از بدن دارای ناراحتی بوده و 47 نفر (8/34 %) دارای ناراحتی در هیچ یک از نواحی بدن نمی باشند. میانگین متغیرهای سن، قد، وزن، سابقه کار و شاخص توده بدنی در هر دو گروه دارای ناراحتی های اسکلتی- عضلانی بدون در نظر گرفتن محل ناراحتی و گروه فاقد ناراحتی یکسان تعیین شد (05/0<p). نتایج بررسی وضعیت های بدنی شاغلین با استفاده از روش AWBA نشان داد که نمره ارزیابی اندام فوقانی کشاورزان (AULA) عدد 3، ارزیابی اندام تحتانی کشاورزان (ALLA) عدد 3 و نمره ارزیابی کل بدن کشاورزان (AWBA) نیز عدد 3 می باشد که نشانگر سطح ریسک بالا است.

نتایج مطالعه حاضر شیوع بالای ناراحتی های اسکلتی عضلانی را در برخی از نواحی بدن میوه چینان به اثبات رساند. بالابودن ساعت کاری شاغلین میوه چین، وجود ایستگاه های کاری ایستاده و حمل سبدهای میوه چیده شده به مسافت های دورتر از محل چینش محصول، نگهداری این میوه ها در داخل سبدهای غیرارگونومیک در هنگام چیدن میوه تا زمان پرشدن آن ها، انجام وظیفه میوه چینی در وضعیت های بدنی نامطلوب، انجام حرکات تکراری زیاد و ایجاد خمش یا چرخش هنگام میوه چینی را می توان از جمله علل فشار وارده به ناحیه کمر، پاها و زانوهای شاغلین دانست که در نهایت منجر به افزایش شیوع ناراحتی های اسکلتی عضلانی در کشاورزان می شود.

اعتیاد به مواد مخدر امروزه بصورت یک بلای اجتماعی است و بدون تردید مصرف مواد در محیط کار یکی از اصلی ترین معضلات محیط های کاری است زیرا کارفرمایان را با هزینه های زیادی مانند کاهش بهره وری و افزایش نیاز به مراقبت های سلامتی روبرو می کند. مصرف مواد مخدر به کاهش بهره وری، غیبت از کار، جراحت در محیط کار، افزایش هزینه های درمان سلامتی، فساد در محیط کار و نیز مشکلات فردی و مضرات اجتماعی منجر می شود. محیط کار موقعیت منحصر به فردی در درمان افراد مصرف کننده مواد اعتیادآور می باشد بنابراین کارفرما به عنوان یکی از گروه های متضرر می تواند نقش منحصربه فردی در درمان کارگران مصرف کننده داشته باشد. راه اندازی خانه بهداشت کارگری در محیط های کاری فرصتی برای ایفای چنین نقشی فراهم می آورد . هدف این مطالعه تعیین الگوی عملی مواجهه کارفرمایان با کارگران مصرف کننده مواد اعتیادآور است.

این مطالعه از نوع کیفی است. برای جمع آوری داده ها از سه روش مرور منابع ، برگزاری جلسات بحث گروهی متمرکز و نظرخواهی با پرسشنامه کتبی استفاده شده است. ابتدا کلید واژه های اصلی این پژوهش در پایگاه های  Magiran و SID، Scopus، Google Scholar، Elsevier، PubMed مورد بررسی قرار گرفتندو پس از بررسی مطالعات بدست آمده، مدل مفهومی اولیه ای طراحی شد. سپس این مدل مفهومی طی سه جلسه بحث گروهی متمرکز با خبرگان در قالب مراحل، روال ها و استانداردها تدوین شد. حاصل این جلسات شکل گیری شیوه نامه رویارویی کارفرمایان با کارگران مصرف کننده مواد بوده است. حاصل این جلسات شکل گیری شیوه نامه رویارویی کارفرمایان با کارگران مصرف کننده مواد بوده است. در مرحله نهایی شیوه نامه با استفاده از پرسشنامه به تمامی ذینفعان جهت نظرخواهی ارسال و پس کسب و اعمال نظرات آنها، نهایی شد.

الگوی عملی رویارویی کارفرمایان با کارگران مصرف کننده مواد اعتیادآور به ترتیب شامل دو مرحله خوداظهاری و سپس تست تصادفی است که به شکل دوره ای تکرار می شود . در صورت خوداظهاری و یا مثبت بودن تست تصادفی اعتیاد، فرایند درمان اجرا می شود. شرایط تشویقی برای درمان کارگر مصرف کننده مواد در مرحله خوداظهاری بیشتر از مرحله تست تصادفی مثبت است. اجرای این الگو نیازمند فراهم شدن زیرساخت های قانونی ، فیزیکی و  رعایت ملاحظات اخلاقی است .

از ویژگی های مهم این مدل این است که با درخواست سیاست گذاران امر تدوین شده است، نظر همه ذینفعان در آن اعمال شده است و همچنین این مدل شیوه ای از برخورد تشویقی و نه تنبیهی را ارایه می دهد که به دنبال درمان کارکنان معتاد است. لذا پیشنهاد می شود این الگو به شکل شیوه نامه در شورای هماهنگی ارایه خدمات بهداشتی به بیمه شدگان، شورای عالی سلامت و امنیت غذایی و  شورای فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر تصویب شده و کارفرمایان برتر در اجرای آن تشویق شوند.

مرگ و میر ناشی از سوانح رانندگی به یک مشکل جدی مدیریت عمومی و اجتماعی تبدیل شده است. اگرچه به نظر می رسد که محدودیت های محیط شهری باعث می شود که سوانح کمتری در محیط های شهری رخ دهد، اما باز هم سهم این سوانح در شهرها قابل توجه است. در پدید آمدن سوانح رانندگی چهار عامل جاده، وسیله نقلیه، محیط و عامل انسانی موثر هستند که نقش عامل انسانی بسیار برجسته تر می باشد. در این میان بررسی رفتار رانندگان تاکسی درون شهری که بخش قابل توجهی از کاربران جاده های شهری را تشکیل می دهند، حایز اهمیت می باشد. نتایج پژوهش ها نشان می دهد که شخصیت افراد یکی از موثرترین فاکتورهای تاثیرگذار بر رفتار رانندگی آنان است، لذا هدف این پژوهش بررسی رابطه سبک رانندگی رانندگان تاکسی شهر تهران با شخصیت آنان می باشد.

جامعه مورد بررسی در این تحقیق، کلیه رانندگان تاکسی فعال در پایانه های تاکسی رانی سطح شهر تهران بود که در مجموع 89 راننده تاکسی به صورت تصادفی انتخاب شدند و در تکمیل پرسشنامه ها همکاری نمودند. به منظور بررسی سبک رانندگی افراد از پرسشنامه چندبعدی سبک رانندگی استفاده شد که این شامل 44 سوال است و سبک رانندگی افراد را در چهار سبک بی احتیاط، مضطرب، عصبی و بااحتیاط قرار می دهد. جهت بررسی ابعاد شخصیتی افرا نیز از پرسشنامه نیو فرم کوتاه استفاده شد که این پرسشنامه شامل 60 سوال است و شخصیت افراد را از نظر برون گرایی، وظیفه شناسی، روان رنجوری، باز بودن و توافق پذیری بررسی می کند. به منظور تحلیل نتایج از روش های تحلیل همبستگی و رگرسیون گام به گام استفاده شد.

نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که سبک رانندگی بی پروا با وظیفه شناسی و توافق پذیری همبستگی منفی دارد. سبک رانندگی مضطرب با وظیفه شناسی، توافق پذیری و برون گرایی همبستگی منفی و با روان رنجوری همبستگی مثبت دارد. سبک رانندگی عصبی نیز همانند سبک رانندگی مضطرب می باشد. اما نتایج سبک رانندگی بااحتیاط تاحدودی برعکس سبک های رانندگی مضطرب و عصبی می باشد؛ به عبارتی این سبک با وظیفه شناسی، توافق پذیری و برون گرایی همبستگی مثبت دارد. به عبارتی ابعاد شخصیتی وظیفه شناسی و توافق پذیری با سبک های رانندگی ناایمن (بی پروا، مضطرب و عصبی) رابطه معکوس و با سبک رانندگی بااحتیاط رابطه مستقیم دارند. نتایج معادلات رگرسیونی نیز نشان داد که بعد شخصیتی وظیفه شناسی مهم ترین و تاثیرگذارترین فاکتور در تعیین سبک رانندگی رانندگان تاکسی می باشد.

با استفاده از نتایج این پژوهش، سیاست گذاران حمل ونقل درون شهری شهر تهران می توانند تصمیمات مناسب تری را جهت بهبود رفتار رانندگان تاکسی اتخاذ کنند. غالب بودن ابعاد وظیفه شناسی و توافق پذیری پایین در میان رانندگان تاکسی به عنوان افرادی که زمان زیادی را به طور روزانه مشغول جابجایی مسافران شهری هستند، بسیار جای نگرانی دارد و لازم است به این مقوله توجه جدی شود. در این زمینه پیشنهاد می شود، تشکل جهت بررسی دقیق تر علت این مسئله و برگزاری دوره های مناسب و یا در نظر گرفتن برنامه های تشویقی، تشکیل شود. پیشنهاد دیگر اینست که رانندگان تاکسی به طور دوره ای (مثلا سالانه) از نظر شخصیتی مورد پایش قرار گیرند. از آنجاییکه با استفاده از روابط رگرسیونی بدست آمده و تنها با 36 سوال می توان سبک رانندگی رانندگان تاکسی شهر تهران را پیش بینی نمود، می توان بدین وسیله رانندگانی که دارای سبک های رانندگی ناایمن هستند را ملزم به شرکت در دوره های تشکل مذکور نمود.

گستردگی موضوعات سلامت، ایمنی و محیط زیست ((HSE) و محدودیت منابع، مانع می شود که به کلیه نیازهای پژوهشی پاسخ داده شود. بنابراین تعیین الویت های پژوهشی ضرورت می یابد.  این مطالعه با هدف رتبه بندی اولویتهای پژوهشی در حوزه سلامت، ایمنی و محیط زیست انجام گرفت.

یک مطالعه کیفی بوده و با استفاده از مدل پیشنهادی Council on Health Research for development (COHRED)  در 5 مرحله مشارکت ذی نفعان، تحلیل وضعیت موجود، مشخص کردن عناوین پژوهشی، امتیازدهی بر اساس معیارها و تعیین الویت بر اساس بیشترین توافق انجام گرفت. مشارکت کنندگان در این مطالعه 10 نفر از افراد صاحبنظر و کلیه ذی نفعان بودند.

یافته ها:

 تحلیل وضعیت مطالعات انجام شده در حوزه HSE از سال 2014 تا 2019 در ایران نشان داد بیشتر مطالعات در بخش صنعت انجام گرفته است. بر اساس نظر صاحبنظران، در حوزه سلامت و محیط زیست، بیشترین الویت پژوهشی به مشاغل کشاورزی، شیلات، پرورش دام و در حوزه ایمنی به مشاغل کارگری در حوزه صنایع و معادن، مشاغل کارگری در حوزه ساختمان و رانندگی اختصاص داده شد. مشاغل کارگری در حوزه ساختمان صنایع متوسط و کوچک و در حوزه صنایع و معادن متوسط و کوچک بالاترین الویت را در حوزه های ده گانه پژوهشی سلامت و ایمنی داشتند.  مشاغل کشاورزی، شیلات، پرورش دام و طیور صنایع بزرگ، متوسط و کوچک بالاترین الویت را در بیشتر حوزه های پژوهشی ده گانه در زمینه اثرات زیست محیطی دارا بود.

نتیجه گیری:

 بیشتر مطالعات انجام شده در حوزه HSE در بخش صنعت انجام گرفته و ضروری است بر اساس الویت های تعیین شده در این مطالعه ، پژوهش ها گسترش یابد.

دانشگاه کارآفرین رویکردی مبتنی بر رابطه صنعت و دانشگاه دارد و در کشور ایران که آمار افراد تحصیل کرده و بیکار بالایی دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. روند رو به رشد افزایش جمعیت کشور، ترکیب جمعیتی جوانان، ناتوانی بخش های تولیدی در جذب نیروی کار، ضرورت ایجاد فرصت های شغلی و عواملی نظیر این، دلایلی هستند که منجر می شود سیاست گذاران کلان کشور جهت رفع این معضل در جستجوی راه حل هایی باشند و این راه کار چیزی جز مقوله کارآفرینی نیست، زیرا مقوله کارآفرینی سهم به سزایی در توسعه اقتصادی کشورها دارد. دانشگاه کارآفرین، دانشگاهی است که کارآفرینی علمی در آن بتواند نیرویی برای رشد اقتصادی ایجاد کند و باعث رقابت در بازارهای جهانی شود. اهمیت حرکت به سمت دانشگاه های هزاره سوم از نظر وزارت بهداشت تا به حدی است که به عنوان یک بسته زمینه ای در مجموع بسته های تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی مبتنی بر برنامه آموزش عالی حوزه سلامت کشور مدنظر قرار گرفته است. فعالیت هایی که دانشگاه ها در این جهت می توانند داشته باشند، می تواند انواع مختلفی از قبیل مشاوره، آموزش، پژوهش و توسعه، انتقال فناوری، مالکیت یا شرکت در مراکز رشد و پارک های علمی را شامل گردد و این بدان معنی است که یک مسئولیت پذیرفته شده ای برای توسعه ناحیه ای در این دانشگاه ها وجود دارد. در واقع دانشگاه های کارآفرین از جنبه سازمانی به نحوی مدیریت می شوند که دارای توانمندی انعطاف پذیری در پاسخگویی به نیازهای اجتماعی- اقتصادی و راهبرد توجه به فرصت های محیطی باشند. در این دانشگاه ها کارآفرینی تبدیل به بخشی از راهبرد اصلی دانشگاه شده و پی آمد آن توسعه فرهنگ کارآفرینی در دانشگاه است. هدف این مطالعه بیان اهمیت دانشگاه کارآفرین و طراحی الگوی دانشگاه نسل سوم در دانشگاه های علوم پزشکی ازاد اسلامی کشور ایران است.

این مطالعه با روش پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف یک پژوهش بنیادی است که با مبتنی بر روش پژوهش آمیخته انجام شده است. از منظر زمانی این پژوهش در دسته پژوهشهای پیمایشی-مقطعی قرار دارد. قلمرو مکانی این مطالعه دانشگاه های ازاد اسلامی ایران می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل خبرگان دانشگاهی حوزه کارآفرینی است که در دانشگاه های ازاد ایران فعالیت دارند. ملاک انتخاب خبرگان در مطالعه حاصل دو ویژگی تحصیلات و سابقه کاری است. در این مطالعه خبرگان باید مدرک دکتری تخصصی در حوزه کارآفرینی داشته باشند. همچنین حداقل ده سال سابقه کاری در زمینه های مرتبط با کارآفرینی را نیز دارا باشند. بر این اساس 10 نفر از افراد واجد شرایط در این مطالعه شرکت کرده اند. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. به این معنا که خبرگان باید حداقل ده سال در زمینه آموزش، مشاوره و سیاست گذاری در حوزه کارآفرینی سابقه اجرایی داشته و در این زمینه دارای تالیفات علمی در قالب کتاب و مقاله باشند. ابتدا برای تحلیل مصاحبه های تخصصی از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. سپس با استفاده از روش دلفی فازی عوامل شناسایی شده اعتبارسنجی شده است. برای انجام تحلیل مضمون از نرم افزار MaxQDA استفاده شده است. محاسبات روش دلفی فازی در نرم افزار Matlab انجام شده است و مدلسازی ساختاری-تفسیری در نرم افزار MicMac انجام گرفته است. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه مربوط به بخش کیفی پژوهش و پرسشنامه استاندارد دلفی و مدلسازی ساختاری-تفسیری می باشد. در بخش کیفی پس از انجام مصاحبه با خبرگان امر، متون مصاحبه در نرم افزار maxqda کدگذاری شده و تعدادی شاخص استخراج شدند. در ادامه با تدوین پرسشنامه دلفی فازی و قرار دادن آن در اختیار خبرگان، شاخص های به دست آمده اعتبارسنجی و غربالگری شدند. در نهایت با استفاده از پرسشنامه ISM ، مقوله های اصلی پژوهش سطح بندی شده و شاخص های تاثیرگذار و تاثیرپذیر شناسایی شده و مدل نهایی پژوهش ارایه گردید.

بر اساس تحلیل مصاحبه های انجام شده، جذب منابع مالی، ابداع نوآوری، مدیریت کارآفرینی فناورانه و رویکرد کارآفرینانه اساتید به عنوان مقوله های اصلی دانشگاه نسل سوم شناسایی شد. بر اساس نتایج روش دلفی فازی 33 شاخص برای سنجش مقوله ها انتخاب شد و این عوامل با استفاده از تکنیک مدل سازی تفسیری-ساختاری، تجزیه و تحلیل و در نهایت ارتباط و توالی شاخص ها به دست آمده است. با توجه به سطح بندی انجام شده الگوی نهایی دانشگاه نسل سوم در دانشگاه های علوم پزشکی آزاد اسلامی طراحی شد. بر اساس این الگو فرهنگ سازمانی کارآفرینانه در کانون مدل قرار دارد. این عنصر در تعامل پویا با جذب منابع مالی، ابداع نوآوری، مدیریت کارآفرینی فناورانه و رویکرد کارآفرینانه اساتید دانشگاه است. لازم به توضیح است که کیفیت دانش افراد و متن و محتوای دروس تاثیر مستقیمی بر رویکرد کارآفرینانه اساتید دانشگاه دارد. از سوی دیگر خط مشی و سیاست گذاری ها بر جذب منابع مالی دانشگاه موثر است. ایجاد پارک علم و فناوری گامی موثر در توسعه و شکوفایی ابداع نوآوری است و در نهایت ساختاری سازمانی منعطفی برای مدیریت کارآفرینی فناورانه الزامی است. برای نیل به این اهداف غایی این مدل باید بر سطح عمومی مهارت و فعالیت های کارآفرینانه دانشجویان، مهار ت های نظری دانشجویان، دانش کارآفرینی اساتید، فرهنگ پذیرش ایده و طرح های جدید، تحقق توسعه مبتنی بر دانایی و تجاری سازی علم و تاسیس شرکت های دانش بنیان تاکید شود. شاخص های سطح عمومی مهارت و فعالیت های کارآفرینانه دانشجویان، دانش کارآفرینی اساتید، فرهنگ پذیرش ایده و طرح های جدید و تحقق توسعه مبتنی بر دانایی قدرت نفوذ بالا و میزان وابستگی اندکی دارند. این متغیرها به عنوان متغیرهای مستقل شناسایی می شوند. دو شاخص مهار ت های نظری دانشجویان و عدم مقاومت در برابر تغییر و بروکراسی قدرت نفوذ و میزان وابستگی بالایی دارند و متغیرهای پیوندی محسوب می شوند. شاخص های فرهنگ سازمانی انعطاف پذیر، مهندسی مجدد ساختارها، وجود سیستم پاداش محرک کارآفرینی و برگزاری دوره های آموزشی، قدرت نفوذ و وابستگی اندکی دارند. این متغیرهای خودمختار تاثیر چندانی در این سیستم ندارند. سایر متغیرها نیز وابستگی بالایی داشته و قدرت نفوذ اندکی دارند بنابراین متغیرهای وابسته هستند. همچنین متغیرهای حرکت ساختار به سمت انکوباتور و پارک علم و فناوری، رضایت و رشد کسب وکارهای پارک علم و فناوری، سطح تعاملات شرکت های مستقر در پارک علم و فناوری، پیگیری طرح های نوین و ثبت آنها، نوآوری و خلاقیت و فرهنگ در ارایه خدمات و استقلال مالی دانشگاه و خودگردان بودن آن متغیرهای سطح اول و به عنوان تاثیرپذیرترین متغیرهای پژوهش هستند. متغیرهای عدم مقاومت در برابر تغییر و بروکراسی، تجربه کارآفرینی اساتید، فرهنگ حمایت از ابداع و نوآوری و رویکرد کارآفرینی روسای دانشگاه متغیرهای سطح دوم هستند. متغیرهای جذب کمک های نهادهای مالی مستقل، فرهنگ سازمانی انعطاف پذیر، مهندسی مجدد ساختارها، فرهنگ عمل گرایانه و به کارگیری تیوری های اقیانوس آبی متغیر سطح سوم هستند. متغیرهای جذب کمک های دولتی، متناسب بودن توانمندی افراد با وظایف محوله، تسهیل قوانین و مقررات در راستای حمایت از کارآفرینی، گزینش مدیران عملیاتی، خلاق و نوآور، ماهیت مشارکتی و تیمی دروس، برگزاری دوره های آموزشی و سرفصل دروس مبتنی بر نیاز روز و جامعه به عنوان متغیر سطح چهار شناسایی شده است. متغیرهای حمایت از ابداعات دانشجویان، انطباق توانایی دانشجویان با نیازهای جامعه، توسعه کارآفرینی و اشتغال زایی توسط اساتید، وجود سیستم پاداش محرک کارآفرینی و استراتژی های کارآفرینانه مدیریت در سطح پنجم هستند. در نهایت متغیرهای سطح عمومی مهارت و فعالیت های کارآفرینانه دانشجویان، مهار ت های نظری دانشجویان، دانش کارآفرینی اساتید، فرهنگ پذیرش ایده و طرح های جدید، تحقق توسعه مبتنی بر دانایی و تجاری سازی علم و تاسیس شرکت های دانش بنیان به عنوان زیربنایی ترین عناصر مدل می باشند.

بر اساس دستاوردهای این پژوهش برای پیاده سازی الگوی دانشگاه نسل سوم به ساختار سازمانی منعطفی نیاز است. همچنین خط مشی گذاری و سیاست های دانشگاهی جهت جذب منابع مالی باید صورت گیرد. در نهایت ضمن برنامه ریزی جهت بهبود کیفیت دانش افراد، متن و محتوی دروس، ایجاد پارک علم و فناوری می تواند در دستور کار قرار گیرد.

سرمایه گذاری یکی از مهمترین مباحث برای تبدیل وجه به دارایی است. دانستن اینکه یک سرمایه گذاری در نهایت سود آور است یا نه ، با اهمیت ترین بخش یک سرمایه گذاری است. کاهش شدید بهره ی هزینه های اقتصادی در اثر یک محیط کاری ضعیف می تواند سیستم های اقتصادی جامعه را دچار تزلزل کند و متعاقبا موقعیت آن سیستم را در جهان رقابتی به مخاطره اندازد. امروزه با توسعه صنایع و پیشرفت روز افزون تکنولوژی، با عوارضی نظیر آلودگی هوا، حوادث ناشی از کار و بیماری های شغلی مواجه هستیم که نیاز به پیاده سازی سیستم مدیریت  HSE-MS در پروژه های مختلف را تبدیل به امری ضروری کرده است. به منظور اطمینان از توجیه پذیر بودن روش های ارزیابی اقتصادی از چهار روش IRR  ، MIRR , EAIRR , NPV استفاده نمودیم تا با مقایسه و بررسی به بهترین روش در جهت ارزیابی اقتصادی دست پیدا کنیم.

بدین منظور این مقاله با تعریف مقادیر جریان فرآیند مالی بر حسب اعداد فازی و با استفاده از روش نرخ بازگشت سرمایه داخلی از جمله روش های IRR کلاسیک،  MIRR،   EAIRR و  NPVمیزان سودآوری پروژه پیاده سازی سیستم  HSE-MS را محاسبه نمودیم. در نهایت با استفاده از نرم افزار @RISK   و روش  vertex اعتبار نتایج به دست آمده مورد تحلیل و آزمون قرار گرفت.

 میانگین نرخ بازگشت سرمایه داخلی فرآیند مالی حاصل از پیاده سازی سیستم مدیریتHSE-MS   مطابق روش های IRR کلاسیک  و EAIRR و MIRR به ترتیب 23/22 ، 11/18 و 12/11 درصد می باشد که  از متوسط نرخ بازار 5 درصد بزرگتر بوده و به شدت بر اقتصادی بودن این فرآیند مالی تاکید دارد. اختلاف مشهودی بین روش سنتی محاسبه IRR کلاسیک  و EAIRR و MIRR با روش های نرم افزار @RISK مشاهده نشده است اما اختلاف میزان اقتصادی بودن در روش های IRR کلاسیک به EAIRR  و MIRR به فرآیند نوین محاسباتی و تاثیر متغیرهای مالی و ارزش زمانی پول بر می گردد. به عبارتی درصد سودآوری بدست امده در روش نوین تر قابل قبول تر می باشند.

نتیجه حاصله نشان می دهد که هر چهار روش به شدت اقتصادی بود و علاوه بر حفظ بودجه ی اصلی، به رشد اقتصادی سیستم کمک شایانی می کند. از طرفی روش IRR کلاسیک با توجه به داده ها، قاطعانه حرف اول را در بین روش های پیشنهادی می زند و مهر تاییدی بر صحت سیستم HSE_MS است. همچنین چهار روش پیشنهادی بعنوان مکمل و آزمون همدیگر توانایی عملیاتی شدن در ارزیابی اقتصادی استقرار سیستم بهداشت و ایمنی و محیط زیست را دارند و قابلیت آزمون گستره ای را ایجاد می نمایند.

ارگونومی علم اصلاح و بهسازی محیط کار، تجهیزات و شغل و تطابق آن با قابلیت ها و محدودیت های انسان است. منبع انسانی، بزرگترین دارایی های یک کشور محسوب می شود. از آنجاییکه کشور ما دارای جمعیتی جوان می باشد، سرمایه گذاری و آموزش این گروه از ضروریات می باشد. در روان شناسی رشد، بهترین و مناسب ترین دوره برای شکل گیری شخصیت واقعی انسان، دوره کودکی و نوجوانی است. کودکان و نوجوانان نقش بسزایی در تجدید حیات هر نسل دارند و بدون توجه به رشد کودک و آموزش او، پیشرفت جامعه بشری ممکن نیست. در بیشتر کشورهای جهان، دوران تحصیل به عنوان بهترین و موثرترین زمان برای آموزش در نظر گرفته می شود .با توجه به اهمیت دوران طلایی کودکی و نوجوانی، هدف از مطالعه بررسی کتب این دوران براساس اشاره به موضوعات ارگونومی انجام گردید.

پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی-مقطعی می باشد. در ابتدا چک لیستی مرتبط با عناوین ارگونومی طراحی شد. چک لیست اولیه به ده نفر از متخصصین مهندسی بهداشت حرفه ای و ارگونومی ارسال گردید. بعد از بررسی متخصصان، اصلاحات اعمال شد. در نهایت مطابق با چک لیست اصلاح شده، تمامی کتب دوره آموزشی  در تمامی رشته ها مورد بررسی قرار گرفت . داده ها در نهایت وارد SPSS شد و آنالیز گردید.

در مجموع سیصد کتاب در سه دوره ابتدایی، اول متوسطه و دوم متوسطه مورد بررسی قرار گرفتند. تمامی داده ها در پنج عنوان مورد طبقه بندی قرار گرفتند به این ترتیب: الف) برحسب موضوع  ب) برحسب دوره تحصیلی (ابتدایی، اول متوسطه، دوم متوسطه)، ج) برحسب نوع ارایه مطلب (شامل: ارایه به صورت جمله، ارایه به صورت تصویر و یا هر دو مورد)، د) برحسب کیفیت (شامل: ضعیف، متوسط، خوب و عالی) و ه) برحسب رشته (این بخش فقط شامل دوره دوم متوسطه می شد: رشته تجربی، ریاضی، فنی حرفه ای، هنر، ادبیات). 449 مورد ارگونومی و موضوعات مربوط به آن در کتب یافت شد. 73 مورد (3/16%) برای دوره ابتدایی، 38 مورد (5/8%) دوره اول متوسطه و 338 مورد (3/75%) مربوط به دوره دوم متوسطه بود. از بین ده موضوع به ترتیب وضعیت بدنی نامناسب و طولانی با 183 مورد (8/40%)، جابجایی دستی بار با 82 مورد (3/18%) و ارگونومی محصول با 57 مورد (7/12%) بیشترین اشاره را در کتب سه مقطع داشتند. از بین پنج رشته مورد بررسی در دوره دوم متوسطه، 332 مورد (9/73%) برای رشته فنی حرفه ای و تنها 6 مورد برای رشته تجربی و ریاضی (3/1%) را شامل می شد. در رشته هنر و ادبیات هیچ موردی یافت نشد.

با توجه به اینکه تا مقطع دوم متوسطه، اشاره به موضوعات ارگونومی بسیار کم است و در مقطع دوم متوسطه نیز بیشتر موضوعات ارگونومی در رشته فنی حرفه ای وجود دارد، بازبینی کتب و توجه بیشتر بر موضوع ارگونومی و تاثیر آن بر کودک و نوجوان توصیه می شود.

مواجهه با صدا در محیط کار علاوه بر کاهش سطح شنوایی می تواند موجب فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی، اختلالات گوارشی، رفتاری، روانی و اختلالات خواب شود . مطالعه حاضر به بررسی آزردگی صوتی به عنوان شایع ترین پاسخ ذهنی قابل اندازه گیری میان افراد در معرض مواجهه با صدا و نارسایی شناختی به عنوان شاخصی از بیان ناتوانی فرد در تکمیل وظایفی که به طور طبیعی قادر به انجام آن است در یک صنعت سرامیک سازی پرداخته است و در عین حال قصد دارد به بررسی ارتباط بین مقادیر تراز فشار صوت با نمرات آزردگی صوتی و نارسایی شناختی بپردازد.

این مطالعه توصیفی-تحلیلی در سال 1398 روی 100 نفر از کارگران صنعت سرامیک سازی انجام شد. ابتدا جهت تعیین مواجهه فردی با صدا، به بررسی مقدماتی بخش های تولیدی و نتایج سالانه اندازه گیری صدا پرداختیم، سپس بخش های پرسروصداشناسایی شدند. درانتها جامعه مورد مطالعه به دو گروه مواجهه (50 نفر) و شاهد (50 نفر) تقسیم و پس از یکسان سازی از میان کارکنان بخش تولید و اداری به شرط داشتن معیارهای ورود به مطالعه و رضایت برای شرکت انتخاب شدند.جهت سنجش مقادیر تراز فشار صوت از دوزیمتری مدل 1354 TES و دستگاه تراز سنج صوت استفاده گردید. در عین حال افراد پرسشنامه اطلاعات دموگرافیکی، آزردگی صوتی و نارسایی شناختی(CFQ) را تکمیل نمودند.داده ها با استفاده از نرم افزار 19SPSS و آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه، t تک نمونه ای کروسکال - والیس، اسپیرمن و Mann - Whitney مورد آنالیز قرار گرفتند.

نتایج این مطالعه نشان داد 50 % از جامعه مورد مطالعه دارای گستره سنی 33-27 سال و 45% آن ها دارای سابقه کاری 5-3 سال بودند.همچنین نتایج آزمون متغیرهای کیفی در دو گروه مواجهه و شاهد نشان داد که بین سابقه کار، وضعیت تاهل و تحصیلات تفاوت معناداری وجود ندارد ، ولی در مورد متغیر سن تفاوت معنی داری از لحظ آماری وجود داشت (05/0>p). میانگین مقادیر تراز فشار صوت در گروه مواجهه و شاهد به ترتیب 49/4 ± 44/86دسی بل A و 02/3 ± 29/59 دسی بل A بود. همچنین نمره آزردگی صوتی و نارسایی شناختی در گروه مواجهه به ترتیب 54/10 ± 79/70 و 97/8 ± 46/63 و در گروه شاهد به ترتیب90/20 ± 09/20 و 00/8 ± 14/45 به دست آمد. بیشترین میزان آزردگی صوتی در گروه مواجهه در محدوده آزردگی زیاد (44 %) و در گروه شاهد در محدوده عدم آزردگی (68 %) بود. نتایج بررسی نارسایی شناختی نشان داد، میانگین نمرات حواس پرتی، مشکلات مربوط به حافظه، اشتباهات سهوی، عدم یادآوری اسامی در گروه مواجهه به ترتیب 42/8، 46/6، 46/7، 73/2 بیشتر از گروه شاهد بود. ارزیابی همبستگی بین مقادیر تراز فشار صوت با شاخص های آزردگی صوتی(694/0r=0، 05/0>p)و نارسایی شناختی(768/0r= ، 05/0>p) رابطه مثبت و معنادار را نشان داد.

بر اساس نتایج این مطالعه میزان آزردگی صوتی و نارسایی شناختی در کارگران این صنعت در سطح بالایی بوده و با توجه به ارتباط مثبت و معنادار بین نمرات این شاخص ها با مقادیر تراز فشار صوت می توان بیان نمود که  لازم است به منظور حفظ سلامت روان کارکنان و همچنین بهره وری آن ها اقدامات کنترلی مناسب جهت کاهش مواجهه کارگران با صدا در این صنعت صورت پذیرد.

کارگران نیروی مولد جامعه بوده و تامین سلامت آن ها ضروری است. هدف این مطالعه بررسی وضعیت سلامت نیروی کار در جامعه کار و تولید ایران و ارایه مدلی برای بهبود آن است. 

این مطالعه توصیفی و از نوع سیاست پژوهی است. گردآوری داده ها از طریق مرور اسناد و منابع و بحث گروهی متمرکز انجام شده است. پس از تحلیل مستندات و ترکیب یافته ها توسط تیم پژوهش، نتایج در دو بخش اصلی شناخت وضعیت موجود و جهت گیری های آینده جمع بندی شده است. 

به دلیل عدم وجود داده های نقطه ای در سال های گذشته نمی توان روند صعودی یا نزولی شاخص های سلامت کارگران را قضاوت کرد اما در کل جامعه وضعیت عوامل خطر بیماری های غیرواگیر، اختلالات روانی و آسیب های اجتماعی روند افزایشی داشته است که این موضوع احتمالا در مورد جمعیت کارگری نیز صادق است. مداخلات قبلی در حوزه سلامت کارگران متعدد بوده ولی در قالب برنامه ملی نظام مند نیست. گزارش پایش دوره ای برنامه ها  و ارزشیابی از مداخلات موجود به طور رسمی در دسترس نیست. اسناد بالادستی ارتقای سلامت کارگران را حمایت می کند. نیاز به ارتقاء و تمرکز در هر چهار حوزه تدوین، پایش و ارزشیابی برنامه ملی سلامت کارگران، ساختار و استانداردهای تدارک خدمات سلامت، بهبود رفتاری کارگران و کارفرمایان و تامین پایدار منابع (مالی، اطلاعات و نیروی انسانی) وجود دارد.   

برنامه تدوین شده با نظرخواهی نهایی از کانون عالی کارفرمایان، کانون عالی کارگران و واحدهای تابعه وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و وزارت صنعت معدن تجارت در شورای هماهنگی خدمات بهداشتی بیمه شدگان تصویب شده و برای پایداری بیشتر برنامه به تصویب شورای عالی سلامت و امنیت  غذایی کشور برسد.

منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس دومین منبع گاز در جهان و پایتخت انرژی کشور ایران است. صنعت نفت و گاز از طرق مختلف بر سلامت ساکنان منطقه تاثیرگذار است.  در جوامع پیرامون این مناطق تولید و توسعه این صنعت، سبب بروز موارد استرس زای عمده شامل آلودگی هوا و آبهای سطحی و زیرزمینی، ترافیک وسایل نقلیه سنگین، آلودگی صوتی، تصادفات و اختلالات عملکردی و نیز تنش های روانی-اجتماعی که همراه با تغییرات اجتماعی هستند، می شود(4و5و6). درمنطقه ویژه نیز مطالعات نشان داده است که وضعیت سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارگران و کارمندان و نیز بومیان و خانواده های آنها از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. با توجه به اهمیت ویژه این منطقه در تامین مالی برنامه های توسعه کشور، تامین و حفظ و ارتقاء پایدار سلامت آن از اهمیت راهبردی برخوردار است هدف از این مطالعه بررسی چالشها و راهکارهای ارتقای سلامت مردم از دیدگاه میانجیان مردم منطقه است.

 این مطالعه با رویکرد کیفی انجام شد. روش نمونه گیری هدفمند بوده و به جهت تکمیل فهرست شرکت کنندگان روش گلوله برفی به کار رفت. در مجموع از 20 نفر میانجی مردم نظرخواهی شد. روش جمع آوری اطلاعات، انجام جلسات بحث گروهی متمرکز بوده و سپس تحلیل محتوا و دسته بندی درون مایه ها انجام شد. پس از شناسایی شبکه ها، طی مکاتبه رسمی از آنها خواسته شد تا نماینده آگاه و علاقمند به شناسایی و رفع چالش های سلامت منطقه را معرفی نمایند. در جلسه ای دو ساعته که در سالن سازمان منطقه پارس جنوبی باحضور اعضای تیم تحقیق برگزار شد به روش بحث گروهی متمرکز نظرخواهی از آنان انجام شد. در این جلسه پس از خوش آمد گویی و معرفی افراد، بیان اهداف و توجیه حاضران و اطمینان از رعایت محرمانگی اطلاعات گردآوری شده و ثبت و ارایه آنها بدون نام افراد  توسط مجری طرح انجام گرفت. سپس پرسشنامه کتبی بین آنها توزیع شد و پس از پاسخدهی طی مدت 15 دقیقه، به صورت چرخشی نظرات افراد نسبت به مشکلات منطقه و راهکارها به صورت شفاهی نیز اخذ و توسط یکی از اعضای تیم تحقیق به دقت یادداشت شد.

اشتغال زایی، توسعه عمرانی، فرهنگی و آموزشی از جمله منافع صنعت است. آلودگی هوا و آب و خاک و دریا، تنشهای فرهنگی، فاصله عمیق بین شرکتها و مردم و ورود خرده فرهنگها در فرهنگ اصیل مردم و افزایش جرایم از مضرات صنعت بوده است. نقص امکانات و زیرساختهای درمانی با توزیع عادلانه، شیوع بیماریها به علت آلودگی محیط و بیکاری جوانان سه مشکل اصلی عنوان شدند. توجه به مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت، بهداشت آب شرب و مشارکت دادن مردم در تصمیمات منطقه از جمله راهکارهای بهبود سلامت مردم پیشنهاد شد.

بهبود وضعیت سلامت منطقه در گرو تعامل سه گروه مردم، حاکمیت دولت محلی -مانند فرمانداری ها-  و صنعت نفت است. پیشنهاد می شود پس از مرحله به کارگیری نظرات مردم و تدوین برنامه جامع سلامت، شورای سلامت منطقه با مشارکت نمایندگان مردم تشکیل شود.

خستگی و خواب آلودگی (کاهش سطح هوشیاری) علاوه بر تاثیر منفی بر عملکرد و کیفیت کار، به عنوان یکی از علل اصلی خطاهای انسانی و حوادث در محیط های کاری شناخته می شوند. شواهد تجربی اخیر نشان داده است که روشنایی علاوه بر تسهیل فرایند دید، می تواند بر عملکردهای فیزیولوژیکی، روانی و عصبی رفتاری انسان تاثیر بگذارد که به عنوان اثرات غیر بینایی روشنایی شناخته می شوند. برخی از مطالعات نشان داده است که نور آبی تک رنگ یا روشنایی سفید غنی شده از نور آبی (روشنایی با دمای رنگ بالا) می تواند باعث افزایش سطح هوشیاری، بهبود خلق و خوی و عملکرد شود. گرچه شواهد اخیر نشان داده که نور تک رنگ قرمز یا روشنایی سفید اشباع شده از نور قرمز (روشنایی با دمای رنگ پایین)، نیز توانایی القاء چنین اثرات مثبتی را داشته است. سوالی که مطرح است کدامیک از این وضعیت های روشنایی (روشنایی با دمای رنگ بالا یا روشنایی با دمای رنگ پایین) تاثیر قوی تری بر سطح هوشیاری و عملکرد عصبی رفتاری دارند. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر مواجهه با روشنایی سفید با دمای رنگ پایین (LWL، 2700کلوین)، روشنایی سفید با دمای رنگ بالا (HWL،12000کلوین)، روشنایی سفید با دمای رنگ استاندارد (4000 کلوین،SWL) و روشنایی خیلی کم (کنترل-DL) بر قدرت سیگنال های مغزی (شاخص عینی سطح هوشیاری) خواب آلودگی، خلق وخوی و عملکرد عصبی رفتاری (عملکرد شناختی) در زمان صبح انجام شده است.

در این مطالعه، بیست داوطلب سالم در مواجهه با وضعیت های روشنایی به مدت 140 دقیقه قرار گرفتند. داده هایی شامل الکتروانسفالوگرافی (سیگنال های مغزی الفا، الفا-تتا، بتا و تتا)، شاخص هوشیاری ذهنی(خواب آلودگی)، شاخص خلق و خوی، آزمون های عملکرد شناختی (برای سنجش توجه پیوسته، حافظه کاری، ظرفیت مهاری و توجه انتخابی) و ارزیابی ذهنی افراد شرکت کننده نسبت به وضعیت های روشنایی، جمع آوری گردید.

نتایج مطالعه نشان داد که در مقایسه با وضعیت DL، وضعیت های روشناییLWL و HWL، قدرت سیگنال های آلفا، آلفا تتا، خواب آلودگی و میانگین زمان عکس العمل در آزمون های عملکرد شناختی توجه پیوسته، حافظه کاری، توجه انتخابی و ظرفیت مهاری را به صورت معنی داری کاهش داده اند. با وجود تاثیر مثبت هر دو وضعیت روشناییHWL (12000 کلوین) و LWL (2700 کلوین) بر سطح هوشیاری و عملکرد شناختی در مقایسه با وضعیت SWL (4000 کلوین)، اما این تاثیر به حد معنی داری از نظر آماری نرسید. همچنین نتایج مطالعه نشان داد که تفاوت معنی داری میان وضعیت های روشنایی مورد مطالعه در مورد قدرت سیگنال های مغزی بتا و تتا وجود نداشته است. همچنین شرکت کنندگان در وضعیت روشناییLWL، در مقایسه با سایر وضعیت های روشنایی به صورت معنی داری (009/0>p) ، وضعیت خلق و خوی بهتری گزارش کرده اند.

با جمع بندی یافته های مطالعه، می توان نتیجه گرفت که علاوه بر ترجیح نسبی وضعیت LWL توسط شرکت کنندگان، این وضعیت روشنایی، اثر قابل توجهی در بهبود وضعیت خلق و خوی افراد شرکت کننده داشته است. لذا طراحی و استفاده از مداخلات روشنایی با استفاده از منابع روشنایی دمای رنگ پایین می تواند به عنوان یک رویکرد کمکی در کنار سایر راهکارها برای کاهش خستگی، خواب آلودگی و بهبود عملکرد و وضعیت خلق و خوی کارکنان در ساعت های کاری صبح سودمند باشد. گرچه مطالعات بیشتری برای تعیین پارامترهای بهینه مداخلات روشنایی مورد نیاز می باشد.

کارگاه های پتروشیمی منبع آلااینده ها و ریزگرد ها هستند و می توانند برای افرادی که در این محیطها فعالیت می کنند موجب بیماریهای سطح چشم مانند خشکی چشم شوند.  از طرف دیگر، شناسایی فاکتورهای موثر بر خشکی چشم و تلاش برای کاهش علایم آن می تواند عملکرد افراد را در محیطهای کاری بهبود بخشد. . این مطالعه، با هدف بررسی ارتباط احتمالی بین ساعتهای غیرمعمول کاری مانند شیفت شب و وجود علایم خشکی چشم در کارگران پتروشیمی انجام شده است. 

این مطالعه مقطعی بر روی 195 مرد که شرایط لازم برای شرکت در مطالعه را داشتند انجام شد. این افراد به سه گروه (غیر کارگر، کارگر روزکار و شب کار: 65 نفر در هر گروه) تقسیم بندی شدند. تمام شرکت کنندگان، مرد بودند و در سه گروه غیرکارگر، کارگر روزکار و کارگران شب کار قرار گرفتند. همچنین سه گروه از نظر سنی با هم جور شده و متغیرهای دموگرافیک مانند سطح تحصیلات و تجربه کاری در هنگام ورود افراد به مطالعه در نظر گرفته شد. تستهای خشکی چشم شامل تست شیرمر یک، تست زمان گسست لایه اشکی (TBUT) و پرسشنامه خشکی چشم DEQ V  برای آنها انجام شد و بین دو گروه مقایسه صورت گرفت. تمام تستهای خشکی چشم در یک روز غیرکاری و در نوبت صبح برای روزکاران و در نوبت بعداز ظهر برای شب کاران انجام شد (حداقل 2 ساعت بعد از خواب شبانه یا روزانه برای هر گروه). ساعت کاری برای گروه روزکار و غیرکارگر از 8 صبح تا 8 شب و برای گروه شب کار 8 شب تا 8 صبح بود (12 ساعت کاری برای هر گروه).

195 مرد با میانگین سنی 87/3±44/37 سال (محدوده سنی 30 تا 45 سال) در این مطالعه شرکت کردند. سه گروه مورد مطالعه از نظر سن، سطح تحصیلات و تجربه کاری تفاوت معنی داری نداشتند (به ترتیب: 218/0=p، 884/0=p و 378/0=p). میانگین TBUT ، نمره پرسشنامه DEQ V   و نتیجه تست شیرمر بین دو گروه کارگر و غیرکارگر اختلاف معنی داری داشتند (بترتیب: 004/0= p، 001/0> p و 001/0> p). اما میانگین TBUT ، نمره پرسشنامه DEQ V   و نتیجه تست شیرمر بین دو گروه کارگر روزکار و شب کار تفاوت معنی داری را نشان ندادند (05/0<p برای تمام موارد). گروه روزکار و گروه کنترل غیرکارگر در تستهای TBUT و نمره پرسشنامه DEQ V  تفاوت معنی داری نداشتند اما میانگین نمره تست شیرمر بین دو گروه تفاوت معنی داری داشت (به ترتیب: 181/0= p،053/0= p و 002/0= p). همچنین میانگین مقدار تست شیرمر، زمان TBUT و نمره پرسشنامه DEQ V  در گروه کنترل و گروه کارگر شب کار تفاوت معنی داری داشتند (001/0>p،  005/0=p و 001/0>p). درصد موارد نمره غیرطبیعی پرسشنامه DEQ در بین سه گروه تفوت معنی داری داشت (026/0=p).

کار در کارگاه های پتروشیمی با علایم خشکی چشم بر کارگران شاعل در این کارگاه ها تاثیرگذار است. از طرف دیگر بنظر نمی رسد کار طولانی مدت در شیفت شب عامل کلیدی برای خشکی چشم در این کارگران باشد. با این حال این فاکتورها باید از نقطه نظر شغلی برای بهبود عملکرد افراد در محیطهای کاری مشابه مد نظر قرار گیرد.

اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار یکی از متداولترین و پرهزینه ترین مشکلات مرتبط با کار در سراسر دنیا می باشند. ضرر و زیان های ناشی از این اختلالات فرد، سازمان و جامعه ای که فرد در آن زندگی می کند را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین این اختلالات مهم ترین علت ناتوانی و غیبت از کار کارگران شناخته شده اند. مطالعات اندکی در مورد اختلالات اسکلتی عضلانی کارگران دامداری ها در ایران انجام شده است. این مطالعه، با هدف بررسی تاثیر اجرای همزمان مداخلات مهندسی ارگونومیکی و تصمیمات مدیریتی در کاهش فراوانی اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار و بهبود پوسچرهای کاری در بین کارگران شیردوشی یک گاوداری صنعتی انجام گرفت.

روش بررسی:

 این مطالعه به صورت مداخله ای در یک گاوداری صنعتی با 240 نفر نیروی کار در شهر اصفهان انجام شد که تعداد 48 نفر از کارگران شیردوشی این واحد صنعتی مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور ارزیابی پوسچر کارگران از نرم افزار QEC استفاده گردید و فراوانی اختلالات اسکلتی عضلانی آنها نیز با استفاده از تکمیل پرسشنامه ناراحتی های اسکلتی عضلانی کرنل تعیین گردید. در مرحله بعد اقدامات مداخله ای از قبیل انجام حرکات اصلاحی ورزشی به مدت 20 دقیقه، بصورت روزانه و به مدت 3 ماه تحت نظر مربی متخصص، آموزش عملی پوسچر صحیح کار با استفاده از  فیلم های آموزشی و اقدامات اصلاحی مهندسی ارگونومی به همراه تصمیمات مدیریتی شامل برنامه ریزی زمان کار و شیوه کار صورت پذیرفت. پس از برگزاری کلاس های آموزشی برای افراد، مورد مطالعه و اجرای اقدامات فنی مهندسی ارگونومی، پوسچرهای کاری کارگران با استفاده از نرم افزار QEC  مجددا" مورد بررسی قرار گرفت و بعد از اجرای کامل مداخلات ارگونومی، از جمله اجرای برنامه انجام حرکات اصلاحی به مدت 3 ماه مجددا" پرسشنامه ناراحتی های اسکلتی عضلانی کرنل تکمیل گردید. با استفاده از آزمون t زوجی نتایج قبل و بعد از مداخله با هم مقایسه گردید.

یافته ها:

 افراد مورد مطالعه همگی مرد بودند. 25/56 درصد از جمعیت پژوهش سن زیر 30 سال و 66/66 درصد نیز سابقه کاری زیر 4 سال داشتند. بیشترین امتیاز پرسشنامه کرنل در قسمت فراوانی ناراحتی به ترتیب مربوط به کمر (5/364 قبل از مداخلات و 5/187 بعد از مداخلات)، شانه ها (25/190 قبل از مداخلات و 114 بعد از مداخلات) و گردن (5/ 164 قبل از مداخلات و 5/85 بعد از مداخلات) بود. آزمون تی زوجی نشان داد که نمرات پرسشنامه ناراحتی های اسکلتی عضلانی کرنل در هر سه قسمت فراوانی ناراحتی، شدت ناراحتی و تاثیر در کار، بعد از اجرای مداخلات بطور معناداری کاهش پیدا کرده است (p-value< 0.05). بین نمره ارزیابی QEC، قبل و بعد از اجرای کامل مداخلات غیر از نمره مربوط به قسمت گردن و ارتعاش محیط کار، اختلاف معناداری وجود داشت (p-value< 0.05).

نتایج مطالعه نشان داد که شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در بین کارگران شیردوشی واحدهای صنعتی گاوداری بالا بوده و نیازمند اجرای برنامه های مداخله ای مناسب می باشد. شیفت های کاری غیرارگونومیک و طولانی، استرس کاری بالا به دلیل سرعت کار، پوسچر نامناسب به دلیل عدم آموزش کافی، نداشتن مرخصی و تعطیلات منظم، کار در محیط مرطوب از جمله ریسک فاکتورهای شغلی این اختلالات در شغل شیردوشی گاوداری ها می باشد. همچنین یافته های مطالعه نشان داد که اجرای همزمان مداخلات مهندسی ارگونومی و مدیریتی تاثیر بسزایی در کاهش اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار و بهبود پوسچرهای کار داشته است.

الکتروکاردیوگرافی یکی از ابزار مفید و رایج در بررسی عملکرد قلب می باشد. در مطالعات انجام شده در سالهای1960 ،تغییرپذیری ضربان قلب[1] (HRV)، به عنوان ابزاری غیرتهاجمی برای بررسی عملکردهای سیستم خودمختار قلبی و سایر اختلالات عملکردی قلب در شرایط مختلف معرفی و استفاده شد.علاوه بر کاربردهای بالینی تغییرپذیری ضربان قلب، این پارامتر فیزیولوژیک در حوزه ارگونومی و بهداشت حرفه ای نیز کاربردهای فراوانی دارد. در مطالعه بارکارذهنی، مواجهه با صدای محیط کار، نوبت کاری، استرس و دیگر پارامترهای مرتبط با محیط کار از تغییرپذیری ضربان قلب بهره می گیرند. تغییرپذیری ضربان قلب تحت تاثیر سیستم عصبی خودمختار و بوسیله گره سینوسی تنظیم می شود. سیستم عصبی خودمختار به شاخه های سمپاتیک و پاراسمپاتیک تقسیم می شود و تاثیرات آنها بر ضربان قلب و تغییرپذیری ضربان قلب کاملا درک شده است. فعالیت سمپاتیک تمایل به افزایش ضربان قلب و کاهش تغییرپذیری ضربان قلب دارد، در حالی که پاراسمپاتیک تمایل به کاهش ضربان قلب و افزایش تغییرپذیری ضربان قلب دارد. بارزترین مولفه دوره ای تغییرپذیری ضربان قلب، آریتمی سینوس تنفسی[2] (RSA) است که از 15/0 تا 4/0 هرتز در نظر گرفته می شود. مولفه ی فرکانس بالا تنها تحت تاثیر فعالیت عصبی پاراسمپاتیک است. یکی دیگر از مولفه های تغییرپذیری ضربان قلب، مولفه فرکانس پایین (LF) در رنج فرکانسی،  04/0تا 15/0هرتز است.این مولفه تحت تاثیر فعالیت عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک می باشد. روش های محاسباتی بسیاری برای تجزیه و تحلیل HRV توسعه داده شده اند، هر یک از این روش ها با نقاط قوت و ضعف همراه هستند. اگرچه، ممکن است در تفسیر این شاخص همچنان دشواری های وجود داشته باشد، این ابزار، با یک رویکرد غیرتهاجمی اطلاعات فیزیولوژیکی قابل اطمینان را در اختیار محققین، پزشکان و کارشناسان بهداشت و درمان قرار می دهد. پارامترهای HRV را می توان در حوزه های زمان، فرکانس و روش های غیر خطی طبقه بندی کرد. تجهیزات تجاری در دسترس ECG ، معمولا به دلیل عدم وجود پروتکل های تشخیصی استاندارد شامل ویژگی هایHRV نیستند. به عنوان جایگزین این نرم افزارهای تجاری، بسیاری از نرم افزارهای ساده، آنلاین و رایگان، مستقل از دستگاه و قابل حمل برای تجزیه و تحلیل HRV و تحقیقات قلبی عروقی تهیه شده اند. از مهمترین ابزارهای تجزیه و تحلیل ضربان قلب می توان به کوبیوس، gHRV ، KARDIA، VARVI، ARTiiFACT و RHRV اشاره کرد. در این مقاله خلاصه ای از روش های تجزیه و تحلیل HRV بررسی شده است، که برای محققین و متخصصین علاقمند به مطالعه عملکردهای قلب و عروق از جمله متخصصین قلب عروق، ارگونومی، طب ورزش، فیزیولوژی و دیگر رشته های مرتبط مفید می باشد. 

امروز تمام سازمان ها در دنیا به دنبال بهبود عملکرد و افزایش رضایت مشتریان و ارباب رجوع هستند، به عبارت دیگر هر سازمانی بخواهد دوام داشته و جایگاه خود را ارتقاء دهد باید بتواند به تعهدات خود نسبت به مشتریان و ارباب رجوع عمل کرده و رضایت آنها را جلب کند. در این راه سازمان ها باید از تمام نیرو و توان و سرمایه خود شامل (سرمایه انسانی، سرمایه اقتصادی) بهره ببرند. در کنار سرمایه های انسانی و اقتصادی، سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی نیز مورد توجه قرار گرفته است. تا کنون تعاریف گوناگونی برای سرمایه اجتماعی بیان شده اما جدیدا، سرمایه اجتماعی به این صورت تعریف می شود: «شبکه ای از روابط میان افرادی که در یک جامعه ویژه زندگی یا کار می کنند که باعث می شود تا این جامعه عملکرد موثری داشته باشد». از آنجایی که تاکنون مطالعه جامعی جهت تعیین وضعیت سرمایه اجتماعی در جامعه کار و تولید در کشور انجام نشده است، هدف از پیمایش حال حاضر به دست آوردن برآوردی از سرمایه اجتماعی در جامعه کار و تولید می باشد.

پژوهش حاضر یک پیمایش مقطعی است که جامعه هدف آن تمام کارگران کارگاه های صنعتی در ایران است.  برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه دو قسمتی شامل اطلاعات زمینه ای، پرسشنامه استاندارد سرمایه اجتماعی (ناهاپیت و گوشال) شامل 22 گویه استفاده شده است. برای بررسی پایایی پرسشنامه از روش همسانی درونی استفاده شد و  ضریب آلفای کرونباخ 85/0 محاسبه شد. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. 13842 پرسشنامه در 380 محل کاری در 31 استان کشور تکمیل گردید، داده ها پس از جمع آوری در نرم افزار STATA نسخه 12 وارد و تجزیه تحلیل شد. برای بررسی عوامل موثر بر سرمایه اجتماعی از رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد.

میانگین سنی شرکت کنندگان در مطالعه 4/35 سال بود. اکثریت شرکت کنندگان مرد بودند (5/85%) و 8/81 درصد از شرکت کنندگان متاهل بوده و 6/51 درصد نیز دارای تحصیلات راهنمایی بودند. بر اساس نتایج این مطالعه میانگین کشوری سرمایه اجتماعی در جامعه کار و تولید 74/2 (با توجه به دامنه 1 تا 5) به دست آمد. میانگین سرمایه اجتماعی در استان هرمزگان بیشترین مقدار (16/3) و در استان ایلام کم ترین مقدار(30/2) را دارد. انالیز رگرسیون خطی چند متغیره نشان داد تفاوت معنی داری از نظر نمره سرمایه  اجتماعی بین مردان و زنان وجود ندارد (7/0=p).،  میانگین نمره سرمایه اجتماعی در افراد با تحصیلات دانشگاهی و افراد با تحصیلات متوسطه به طور معنی داری بالاتر از افراد  با تحصیلات ابتدایی و پایین تر است (0001/0=p).، اختلاف معنی داری ودر وضعیت سرمایه اجتماعی افراد مجرد و متاهل وجود ندارد (4/0=p) ولی در افراد  مطلقه میانگین نمره سرمایه اجتماعی بیشتر است (01/0=p). از نظر طبقه کاری نیز نمره سرمایه اجتماعی در کارگران ماهر بیشتر از کارگران ساده است (02/0=p).

بر اساس نتایج پژوهش حاضر و مقایسه نتایج آن با دیگر کشور ها به نظر می رسد سرمایه اجتماعی در جامعه کار و تولید در ایران پایین است، لذا پیشنهاد می شود پژوهشگران عوامل مهم تاثیر گزار بر روی سرمایه اجتماعی در جامعه کار و تولید را بررسی کرده و نتایج را در اختیار مسیولین و کار فرمایان قرار دهند تا با انجام اقدامات لازم باعث ارتقاء سرمایه اجتماعی کارکنان شوند و از این طریق وضعیت سلامت کارکنان و نیز بازده کاری در جامعه را بهبود بخشند.

رعایت دستورالعمل های مرتبط با HSE در محیطی مانند بیمارستان باعث افزایش ایمنی و بهبود راندمان بیمارستان می شود. توجه به فاکتور ارگونومی باعث تکامل HSE و پیدایش HSEE گردیده است. تحقیقات زیادی درباره مدیریت HSE انجام شده است ولی بندرت به وزن متفاوت فاکتورها توجه شده و عامل ارگونومی نیز مورد دیده نشده است. هدف از اجرای این تحقیق ارایه یک مدل کمی برای اندازه گیری عملکرد واحدهای سازمان بر اساس رعایت موازین معمول HSE و در نظر گرفتن عامل ارگونومی (HSEE) است. تحقیقات نشان داده عامل ارگونومی نقش زیادی در افزایش عملکرد نیروی انسانی در تمام زمینه ها دارد. تدوین چنین مدلی می تواند به تصمیم گیری بهتر مدیران در راستای کاهش آسیب ها در سازمان منجر شود. همچنین موجب ارایه بازخوردهای دقیق تر به واحدهای سازمان جهت خودارزیابی و محاسبه هرگونه امتیاز برای آن ها در نهایت رتبه بندی واحدها خواهد گردید.

این مطالعه با توجه به هدف تحقیق کاربردی و بر اساس روش انجام کار توصیفی، پیمایشی می باشد. با استفاده از تحقیقات پیشین و مرور ادبیات تحقیق 4 حوزه اصلی ایمنی، بهداشت، محیط و ارگونومی و 12 متغیر برای طراحی مدل HSEE شناسایی شد. برای کشف پایایی پرسشنامه تحقیق از روش آلفای کرونباخ و نمونه 11 تایی استفاده شد. مقدار آلفا بیش از 8/0 براورد گردید و پایایی پرسشنامه تایید شد. بمنظور کشف ارتباط بین عوامل از روش دیمتل با نمونه 8 تایی استفاده شد. با استفاده از عوامل و همچنین ارتباط بین آنها، درخت تصمیم مبتنی بر روش ANP معماری گردید و همچنین وزن شاخص ها بدست آمد. برای ترکیب دیمتل با ANP از روش یونگ لن استفاده شد. مدل طراحی شده در بیمارستان عرب نیای قم اجرا گردید. از آنجا که اطلاعات لازم مربوط به میزان رعایت هر یک از مولفه های HSEE در بیمارستان وجود نداشت، برای جمع آوری این اطلاعات پرسشنامه ساده ای با استفاده از طیف لیکرت طراحی شد. این پرسشنامه در کل 8 واحد منتشر گردید و 11 پرسشنامه تکمیل گردید. در نهایت، واحدهای بیمارستانی بر اساس میزان رعایت ضوابط ایمنی، بهداشت، محیط و ارگونومی رتبه بندی شدند.

مهم ترین دستاورد این تحقیق یک مدل کمی شامل 4 حوزه ایمنی، بهداشت، محیط و ارگونومی و 12 متغیر می باشد. نتایج نشان داد بین حوزه های اصلی و همچنین متغیرهای تحقیق ارتباط وجود دارد. شناسایی این ارتباطها مشخص کرد سلسله مراتب تصمیم از نوع شبکه ای است و مدل حاکم بر مساله از نوع ANP می باشد. همچنین عامل ارگونومی بیشترین تاثیرگذاری را بر سایر عوامل کلان دارد و عامل کارکنان بیشترین تاثیر را بر سایر متغیرهای 11 گانه تحقیق دارد.

بر اساس نتایج بدست آمده میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هر یک از مولفه های تشکیل دهنده مدل HSEE، با یکدیگر متفاوت است. بکارگیری مدل در بیمارستان عرب نیای قم نشان داد واحدهای تجهیزات پزشکی، مالی و اداری به ترتیب رتبه های اول تا سوم را در زمینه رعایت HSEE کسب می کنند. با تدوین مدل اندازه گیری HSEE شامل تعیین شاخصها، زیر شاخصها، ارتباط آنها و وزن یکایک آنها، مشخص شد که وزن فاکتور کارکنان از سایر فاکتورها بیشتر است. این مطالعه چارچوبی برای سنجش عملکرد بیمارستان در زمینه رعایت HSEE ارایه می کند.

افراد بیش از یک سوم عمر خود را در محیط های کاری سپری می کنند لذا تامین ایمنی و سلامت محیط های کاری از اهمیت بالایی در توسعه اقتصادی و کاهش هزینه های ناشی از آن برخوردار است. افزایش کیفیت نیروی انسانی، یکی از مهمترین عوامل موثر در بهبود بهره وری نیروی کار است افزایش مداوم تولید و پایداری آن، در گرو ارتقای بهره وری نیروی کار است و یکی از راه های رسیدن به این هدف، بالابردن کیفیت نیروی کار می باشد. در حقیقت، سلامت انسان به طور عام و نیروی کار به طور خاص، نوعی سرمایه محسوب می شود، زیرا سلامت می تواند موجب بهره وری و تولید بیشتر و ایجاد در آمد و رفاه بیشتر گردد، ارتقای کیفیت نیروی کار می تواند از طریق بالابردن سطح سلامت و بهداشت نیروی کار حاصل گردد، بهداشت مناسب موجب تندرستی مردم و افزایش توان بالقوه و بالفعل نیروی کار می شود و نیروی کار سالم تر نیز سهم بیشتری در افزایش تولید و رشد اقتصادی خواهد داشت. لذا هدف این مطالعه ارزشیابی الگوی ارتقاء سلامت در محیط کار در راستای ارتقای سبک زندگی و ارتقاء سلامت کارگران و افزایش بهره وری می باشد. 

این مطالعه به روش مداخله ای مبتنی بر جامعه در سال 1395 و 1396 در استان قزوین انجام شده است . اثربخشی الگوی ارتقای سلامت کارگران برای سه بسته مداخله ای قبل و بعد از اجرای آن در محیط های کاری شهرستان های آبیک (مداخله) و البرز (کنترل) بررسی شد.  اطلاعات مربوط به سواد سلامت کارگران، دسترسی و استفاده از خدمات، رضایت از خدمات و همچنین حمایت اجتماعی با استفاده از پرسشنامه طراحی شده توسط پژوهشگران قبل و بعد از اجرای مداخله جمع آوری گردید. برای مقایسه شاخص ها در هر یک از گروه ها قبل و بعد از مداخله از ازمون آماری تی زوجی استفاده گردید برای مقایسه هر یک از شاخص ها بین دو گروه نیز از ازمون تی مستقل و یا ازمون کای دو در سطح معنی داری 05/0 استفاده شد.

میزان دسترسی به خانه بهداشت بعد از مداخله به طور معنی داری نسبت به قبل از مداخله افزایش یافت (6/63 در مقابل 7/50 ،001/0 P=)، در حالی که  این شاخص  در گروه کنترل قبل و بعد از مداخله  تفاوت معنی داری نشان نداد (1/55 در مقابل62،     7/0 p=).  میزان رضایت از خدامات آموزش سلامت خانه بهداشت کارگری در گروه مداخله بعد از مداخله به طور معنی داری نسبت به قبل از مداخله افزایش یافت (8/86 در مقابل 3/63، 001/0 P=)، در حالی که در اندازه این شاخص در گروه کنترل تغییر معنی داری مشاهده نشد (6/65 در مقابل 70،  5/0 P=)، میزان رضایت از خدمت ارجاع به پزشک و پیگیری آن توسط خانه بهداشت در گروه مداخله بعد از مداخله نسبت به قبل به طور معنی داری افزایش یافت (2/78 در مقابل 4/66 ، 01/0p=)، در حالی که در اندازه این شاخص در گروه کنترل در این فاصله زمانی تغییر معنی داری مشاهده نشد(6/84 در مقابل 79 ، 2/0p=). میانگین نمره حمایت اجتماعی در گروه مداخله بعد از مداخله نسبت به قبل از آن به طور معنی داری افزایش یافت (4/13 در مقابل 2/12، 03/0p=) در حالی که در اندازه این شاخص در گروه کنترل تغییر معنی داری مشاهده نشد(9/11 در مقابل 6/12 ، 08/0p=).

این مطالعه نشان داده است که مداخلات تعریف شده قابلیت اثرگذاری بر سواد سلامت کارگران، بهبود شرایط محیطی و رضایت کارگران از خدمات محیط کار را دارد  لذا پیشنهاد می گردد نتایج این طرح در یک گفتمان سیاستی با مشارکت ذینفعان مورد نقد قرار گرفته و با تشکیل کمیته فنی در دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی و با مشارکت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ، وزارت بهداشت و وزارت صنعت ، معدن و تجارت چالش های آن رفع گردد ، پس از نهایی شدن بسته خدمات ارتقای سلامت در محیط کار و توافق کانون عالی کارفرمایان و کانون عالی کارگران به شکل ملی ابلاغ و اجرایی گردد.

با توجه به شیوع و پیامدهای نامطلوب استرس در کار، اجرای برنامه های عملی با رویکرد سیستمیک برای شناسایی فاکتورهای مختلف استرس و پیشگیری از آن ضروری می باشد. این مطالعه، با هدف بررسی و تحلیل پیشگیری از استرس در کار با استفاده از فرآیند ارگونومی مشارکتی برای بهبود شایستگی (اعم از مهارت های فنی- اجتماعی) کارکنان در یکی از پالایشگاه های گاز ایران در سال 1396 انجام شده است.

این تحقیق یک مطالعه توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی است. ابتدا پس از ارزیابی متخصص محور با استفاده از چک لیست پیشگیری از استرس در کار سازمان بین المللی کار و شاخص ELMERI، 59 نفر از سطوح مختلف سازمانی کارکنان پالایشگاه به روش تمام شماری و تصادفی انتخاب و در 10 کارگروه مختلف قرارگرفتند. سپس کارگروه ها چک لیست و چک پوینت های پیشگیری از استرس در کار را در دو مرحله در نشست های فنی ارایه و تکمیل نمودند. کارگروه ها طی این نشست های فنی با رویکرد یادگیری مبتنی بر عمل، در فرآیند ارگونومی مشارکتی بمنظور مشارکت و همکاری درگیر شدند و راه حل های عملی و کم هزینه در رابطه با مشکلات کاری ارایه نمودند. جهت اخذ بازخورد شرکت کنندگان و ارزیابی مطالعه، از پرسشنامه محقق ساخته در دو مرحله قبل و بعد از بکارگیری چک پوینت ها استفاده شد و در پایان، کارگاه ارزشیابی با حضور شرکت کنندگان، مدیران ستاد شرکت ملی گاز و اعضای تیم تحقیق برگزار گردید. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزار SPSS25 انجام شد.

نتایج ارزیابی متخصص محور نمره 16/4 را نشان داد که بیانگر نیاز به بررسی و مداخله بود. نتایج آماری چک لیست های مورد استفاده توسط کارگروه ها نیز اختلاف معنا داری را در دو مرحله قبل و بعد از بکارگیری چک پوینت های پیشگیری از استرس در کار نشان داد  .همچنین نتایج پرسشنامه ها و کارگاه ارزشیابی بیانگر اثربخشی فرایند ارگونومی مشارکتی، یادگیری مبتنی بر عمل، بهبود ارتباطات و تعامل مناسب کار گروهی در جهت تشخیص بهتر مشکلات و راهکارهای کم هزینه بود.

با توجه به شواهد نظری و تجربی مطالعه حاضر، افراد با مشارکت در فرآیند یادگیری مشترک بوسیله فرآیند ارگونومی مشارکتی با رویکرد یادگیری مبتنی بر عمل در راستای بیداری نیاز به تغییر برای پیشگیری از استرس در کار قرار گرفتند که خروجی آن یک پیش مداخله سیستمیک در راستای ارتقای شایستگی (اعم از مهارت های فنی و اجتماعی) و همچنین مهارت سازمانی شرکت کنندگان و تسهیل گر داخلی بود.

در جهان امروزی انسانها بخش عمده ای از حیات اجتماعی خود را در محیط های شغلی و کاری سپری می کنند و از آنجا که کار یک جنبه مهم و پر معنی از زندگی هر انسانی هست، به نظر می رسد که توجه به مسئله استرس شغلی ضروری باشد بنابراین امروزه پدیده استرس به عنوان یک چالش مهم که اثرات بسیاری بر عملکرد کاری و توانمندی های کارکنان دارد مورد توجه بسیار قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه ی شناختی-رفتاری بر افزایش توانمند سازی روانشناختی و کاهش ابعاد فرسودگی شغلی در کارکنان انجام شد.

پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون - پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری این پژوهش را تمامی کارکنان یکی از واحدهای صنعت نفت به تعداد 4000 نفر تشکیل دادند که در سال 93 مشغول به کار بودند و بر مبنای جدول مورگان و کرجسی، 351 نفر از آن ها، به صورت تصادفی ساده به عنوان نمونه ی آماری اولیه انتخاب شدند. . در همین راستا، نمره ی استرس شغلی، توانمندسازی روان شناختی و فرسودگی شغلی افراد حاضر در نمونه آماری اولیه (351 نفر)، مبنای نمونه گیری بعدی قرار گرفت. بر این اساس، نمره ی 215 نفر از آنان خارج از حد نرمال این متغیرها بود که از این تعداد، 36 نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه ی فرض آزمایی انتخاب و به دو گروه مداخله و گروه کنترل تقسیم شدند. . گروه مداخله تحت آموزش مدیریت استرس قرار گرفت، ولی گروه کنترل، هیچ آموزشی دریافت نکردند. آموزش مدیریت استرس در پی مداخله ای مشتمل بر 11 جلسه آموزشی (هر جلسه 120 دقیقه)  یک بار در هفته توسط محقق و در گروه مداخله اعمال شد بدین ترتیب که شرکت کنندگان پس از 60 دقیقه آموزش  15 دقیقه استراحت داشتند و سپس طی  60 دقیقه ادامه ی آموزش را دریافت می کردند. این آموزش مبتنی بر روش آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری آنتونی، ایرنسون و اشنایدرمن بود. جهت سنجش متغیرها از پرسشنامه ی استرس شغلی پارکر و دکوییتس،  فرسودگی شغلی مسلش و جکسون و توانمند سازی روانشناختی اسپریتزر استفاده شده است. برای توصیف داده ها از میانگین و انحراف معیار و برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کواریانس با استفاده از  نرم افزار spss نسخه 20 استفاده گردید.

 نتایج تحلیل کوواریانس  نشان داد بین گروه مداخله و کنترل از نظر ابعاد خستگی هیجانی (151/68=F) و کفایت شخصی (107/30=F)  همچنین بین گروه مداخله و کنترل از نظر توانمند سازی روانشناختی (38/77=F)  تفاوت معنی داری وجود دارد  (0/001>P).

بر اساس این نتایج، اجرای برنامه آموزش مدیریت استرس با رویکرد شناختی _رفتاری، در کاهش ابعاد فرسودگی شغلی (خستگی هیجانی و کفایت شخصی) و افزایش توانمند سازی روانشناختی کارمندان گروه مداخله موثر بوده است. بر اساس نتایج این مطالعه اجرای مداخلات آموزشی با استفاده از روش های آموزشی فعال و مبتنی بر تیوری های رفتاری منجر به ارتقای عملکرد شغلی و رفتارهای پر بازده مانند توانمند سازی روانشناختی و حذف یا کاهش برخی مولفه های نامناسب سازمانی مانند فرسودگی شغلی می گردد.

افزایش روزافزون بیماری های غذازاد در جهان نشان دهنده تاکید بر ضرورت بکارگیری سیستم های مدیریت ایمنی موادغذایی (Food Safety Management System: FSMS) به منظور تامین فرآورده های غذای ایمن و با کیفیت می باشد. اجرای این سیستم از طریق چک لیست برنامه های پیش نیازی(Pre-Requisite Programs: PRPs) در سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیگیری می شود. PRPs شامل مجموعه سیستم تجزیه و تحلیل خطر نقاط کنترل بحرانی ((Hazard Analysis Critical Control Point: HACCP، اصول تولید خوب (Good Manufacturing Practices: GMP) ، اصول بهداشت خوب (Good Hygiene Practices: GHP) و اصول آزمایشگاهی خوب (Good Laboratory Practices: GLP) ، است. HACCP بعنوان یکی از ارکان مهم در PRPs و یک سیستم پیشگیری کننده با استفاده از شناسایی نقاط بحرانی سبب تسریع در دستیابی به ایمنی مواد غذایی طراحی شده است. مسیولین فنی شاغل در کارخانجات فرآورده های غذایی به عنوان نمایندگان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نقش اصلی و مهم در استقرار HACCP را عهده دار هستند. لذا آگاهی و آموزش در نحوه استقرار این سیستم ضرورت دارد. از این رو مطالعه حاضر با هدف، بررسی تاثیر آموزش بر وضعیت آگاهی، نگرش و عملکرد مسیولین فنی نسبت به HACCP صورت پذیرفت.

در مطالعه مداخله ای حاضر، کلیه کارخانجات فرآورده های لبنی و آشامیدنی با درجه بندی متفاوت کیفی در استان اصفهان، 56 کارخانه به روش سرشماری انتخاب شدند. پرسشنامه محقق ساخته در این مطالعه بر اساس تعاریف اصول HACCP طبق ضابطه چک لیست برنامه های پیش نیازی سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت گرفت. پرسشنامه شامل چهار بخش به ترتیب مشخصات دموگرافیک، آگاهش، نگرش و عملکرد طراحی گردید. آگاهی، نگرش و عملکرد مسیولین فنی در خصوص شاخص ایمنی جهت اجرای سیستم HACCP براساس تکمیل پرسشنامه محقق-ساخته (با امتیاز 100) از اردیبهشت تا تیر ماه 1398 اندازه گیری شد. آموزش به صورت یک جلسه کارگاهی با استفاده از پاورپوینت و پمفلت صورت پذیرفت. سپس در فاصله زمانی دو تا چهار ماه مجددا آگاهی، نگرش و عملکرد مسیولین فنی با تکمیل پرسشنامه تعیین گردید. آزمون t جفتی جهت ارزیابی تاثیر آموزش بر میزان آگاهی، نگرش و عملکرد در نرم افزار SPSS استفاده شد. همچنین از آزمون همبستگی پیرسون و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه جهت بررسی متغیرهای کیفی و کمی و تاثیرات آموزش استفاده شد.

میانگین امتیاز آگاهی، نگرش و عملکرد پیش از آموزش بترتیب 6/16 ± 9/72، 6/11 ± 23/68 ، 14 ± 65/79و پس از آموزش به 1/15 ± 16/81، 5/10 ± 33/76، 2/12 ± 02/87 ارتقا یافت. تفاوت معناداری در امتیازات آگاهی، نگرش و عملکرد پس از مداخله آموزشی مشاهده شد (05/.p<). همچنین تفاوت معنادارای میان آگاهی، نگرش و عملکرد مسیولین فنی با سن، سطح رضایتمندی از فعالیت و درجه کیفی کارخانجات یافت شد (05/.<p).

در پژوهش حاضر، مداخله آموزشی در افزایش آگاهی، ایجاد نگرش مثبت و بهبود عملکرد مسیولین فنی در خصوص شاخص ایمنی موادغذایی موثر بوده است. از این رو آموزش های موثر و مداوم با هدف پیاده سازی سیستم های ایمنی در کارخانجات فرآورده های غذایی به منظور تامین غذای ایمن پیشنهاد می شود. نتایج این مطالعه می تواند در طراحی برنامه های آموزشی با هدف ارتقای مهارت و عملکرد مسیولین فنی در استقرار FSMS مفید باشد.

سندروم کار با رایانه مجموعه ای از مشکلات چشمی و غیر چشمی است که در اثر استفاده طولانی مدت از پایانه های تصویری ایجاد می شود و باعث بروز شکایاتی چون؛ تاری دید، مشکل در تغییر دید دور و نزدیک، سوزش چشم، سر درد، کمر درد و گردن درد می شود. با توجه به افزایش روز افزون استفاده از رایانه در محیط های اداری و مشاغل مختلف و در پی آن افزایش مراجعات کلینیکی کاربران رایانه به دلیل شکایات چشمی ناشی از کار با آن، سندروم کار با رایانه به یکی از مسایل مهم در حوزه سلامت افراد جامعه تبدیل شده است. این تحقیق با هدف بررسی مشکلات و عملکرد های بینایی در کاربران حرفه ای رایانه انجام شد.

این مطالعه مقطعی در سال 1397 روی 40 کاربر حرفه ای رایانه با محدوده سنی 20 تا 30 سال انجام شد که روزانه حداقل 4 ساعت از رایانه استفاده می کردند. از پرسشنامه جهت بررسی عوارض چشمی استفاده شد و مشکلات بینایی کاربران در 4 حیطه اصلی درد چشمی، اختلال دید، اختلالات سطح چشم و مشکلات خارج چشمی مورد بررسی قرار گرفت. سپس معاینات چشمی شامل؛ حدت بینایی در دور و نزدیک، میزان انحراف مخفی، دید عمق، دامنه تطابقی، سهولت تطابقی دو چشمی، پاسخ تطابقی، نقطه نزدیک تقارب، ورژنس فیوژنی، حساسیت کنتراست در چهار فرکانس فضایی 3، 6، 12 و 18 سیکل بر درجه و  زمان شکست فیلم اشکی انجام گرفت. جهت آنالیز آماری از شاخص های آماری توصیفی شامل معیار های تمرکز و پراکندگی نرم افزار  SPSS 20 استفاده شد.

براساس نتایج به دست آمده، میانگین حدت بینایی تمام افراد با بهترین اصلاح اپتیکی 0/0 لگاریتم بود. در فاصله 40 سانتی متری 70 درصد افراد بدون انحراف مخفی و 30 درصد افراد دارای اگزوفوریا با مقدار کمتر از 10 پریزم دیوپتر بودند. میانگین و انحراف معیار دید بعد، دامنه تطابقی، سهولت و پاسخ تطابقی، نقطه نزدیک تقارب و زمان شکست فیلم اشکی به ترتیب 36/11±00/52 ثانیه کمان، 48/2±65/9 دیوپتر، 0/3±50/10 سیکل بر دقیقه، 23/0±35/0 دیوپتر،  37/3±85/2 سانتی متر و 17/3±45/7 ثانیه به دست آمد. میانگین و انحراف معیار حساسیت کنتراست در فرکانس های فضایی 3، 6، 12 و 18 سیکل بر درجه به ترتیب 11/0±75/1، 14/0±11/2، 13/0±86/1 و 13/0±44/1 واحد لگاریتم بود. بیشترین شکایات بر اساس پرسشنامه در بخش مشکلات سطح چشم (32٪) و درد چشمی (27٪) بود.

در این مطالعه تغییراتی در عملکرد های بینایی از جمله کاهش نسبی در حساسیت کنتراست و دامنه تطابقی در افراد مورد مطالعه دیده شد و در درصد کمی از افراد نیز سهولت تطابقی کاهش یافت. استفاده از رایانه بر الگوی پلک زدن، هموستاز سطح چشم و عملکرد فیلم اشکی موثر است و کاهش میزان پلک زدن باعث بهم خوردن تعادل میان تبخیر فیلم اشکی و جانشینی آن می گردد در نتیجه زمان شکست فیلم اشکی در کاربران رایانه به طور قابل توجهی کاهش یافت. خستگی چشم، سوزش چشم و سردرد از جمله شایع ترین علایم گزارش شده توسط افراد بود. می توان به کاربران توصیه نمود که جهت کاهش مشکلات و علایم چشمی به رعایت بهداشت بینایی از جمله استراحت دادن چشم ها در فواصل زمانی توجه نمایند.

سلامت روان به عنوان یکی از حوزه های اصلی سلامت ارکان اصلی کیفیت زندگی فردی، اجتماعی و شغلی افراد جامعه به شمار می رود. توجه به وضعیت سلامت روان جامعه شاغلین کشور به عنوان قشر موثر بر اعتلای سازمان ها و بهره وری اقتصادی از اهمیت بسزایی برخوردار است. لذا این بررسی با هدف تعیین شیوع اختلالات روانشناختی در کارکنان مراکز صنعتی و تولیدی کشور و عوامل موثر بر آن اجرا گردید.

پیمایش ملی حاضر، به روش مقطعی بر روی 13661 نفر از شاغلین 680 محیط های صنعتی و تولیدی کشور اجرا گردید. افراد تحت مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای باز 31 استان انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه SCL-25 بود که توسط پرسشگرهای آموزش دیده تکمیل گردید. داده ها با دو رویکرد خوشبینانه و بدبینانه با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21، تجزیه و تحلیل گردید و شیوع اختلالات روانشناختی به تفکیک گروه های مختلف شاغلین گزارش گردید.

شیوع مشکلات روانشناختی در جامعه شاغلین کشور بین 35.4% تا 61.5% برآورد گردید و بیشترین شیوع در گروه سنی 36 تا 45 سال و در استان های خراسان شمالی(54.4%)، سیستان و بلوچستان(48.2%) و زنجان(47.3%) مشاهده شد. کمترین شیوع مربوط به استان هرمزگان(23.1%) بود. شیوع اختلالات روانی در بین شاغلین مطلقه (4/40%) یا با فوت همسر (39%) به طور معنی داری بالاتر از شاغلین متاهل بود(P-value=0.049). با افزایش سطح تحصیلات درصد فراوانی اختلالات روانشناختی در بین افراد تحت مطالعه کاهش می یافت (p-value<0.001).  کارکنان روزمزد بالاترین شیوع اختلالات روانشناختی (44%) را تجربه می کردند و شاغلین رسمی بهترین وضعیت سلامت روانی را تجربه می کردند (p-value<0.001). شیفت کاری شبانه، سابقه کاری کمتر از یکسال و مشاغل کارگری و نقلیه از دیگر عوامل موثر بر شیوع اختلالات روانشناختی بودند (p-value<001/0).

با توجه به شیوع بالای اختلالات روانی در شاغلین مراکز صنعتی، اجرای برنامه های مداخلاتی روانشناختی در محیط های شغلی سطح کشور و به ویژه در استانهای با فراوانی بالاتر و در  اقشار آسیب پذیرتر ضرورت دارد.

موفقیت شغلی عبارت است از رابطه ای که بین پیشرفت کنونی فرد و ایده آل های آینده اش وجود دارد. تحقیقات مختلف نشان می دهد عوامل گوناگون فردی بر میزان موفقیت شغلی افراد، تاثیر می گذارد. به طورکلی دو عامل تیپ شخصیتی و محیط درون سازمانی (ساختار سازمانی) می توانند بر موفقیت شغلی تاثیرگذار باشند. این پژوهش با هدف تعیین رابطه تیپ شخصیتی و ساختار سازمانی با موفقیت شغلی در کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی یزد در سال 1396 انجام شد.

این مطالعه از نوع مقطعی - تحلیلی است. در این مطالعه کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی یزد به عنوان جامعه آماری لحاظ شدند. نمونه گیری به صورت تصادفی ساده بود و تعداد 240 نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند. جهت جمع آوری داده ها، از پرسشنامه های تیپ شخصیتی مایرز - بریگز (MBTI)، شناخت سازمان (QDQ) و موفقیت شغلی رادسیپ استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 25 و شبکه های عصبی مصنوعی (جهت استخراج ضرایب اهمیت) تجزیه وتحلیل شدند.

میانگین سنی کارکنان شرکت کننده در پژوهش 34 سال بود. 55 درصد از پاسخگویان را مردان و 45 درصد آن ها را زنان تشکیل دادند. مقایسه عوامل موثر بر نمره وضعیت برد - برد نشان می دهد دو متغیر هدف گذاری و تیپ شخصیتی (درون گرا، حسی، احساسی، ملاحظه گرا) به ترتیب بیشترین و کمترین اثر را بر این وضعیت دارند. مقایسه عوامل موثر بر نمره وضعیت منفعل نشان می دهد دو متغیر ارتباطات و سابقه شغلی به ترتیب بیشترین و کمترین اثر را بر این وضعیت دارند. مقایسه عوامل موثر بر نمره کل موفقیت شغلی نشان می دهد دو متغیر مکانیسم های مفید و نوع استخدام به ترتیب بیشترین و کمترین اثر را بر این وضعیت دارند.

مقایسه کلیه متغیرهای مورد مطالعه نشان داد از بین سه متغیر محیط درون سازمان، انواع تیپ شخصیتی و مشخصات دموگرافیک، متغیر محیط درون سازمانی اهمیت بیشتری در موفقیت شغلی کارکنان دارد. لذا از آنجا که ابعاد این متغیر می تواند در برنامه ریزی های مربوطه مورد تحلیل قرار گیرد، انتظار می رود مسیولان تصمیمات لازم را در خصوص ارتقای محیط درون سازمانی اتخاذ کنند.

بهبود مداوم ایمنی یکی از اهداف مهم سازمان های موفق می باشد. روش سنتی برای ارزیابی عملکرد ایمنی اندازه گیری و تجزیه و تحلیل آماری داده های مربوط به حادثه است که تحت عنوان شاخص های گذشته نگر شناخته می شوند. ازآنجاکه هدف از استقرار سیستم های مدیریتی ازجمله سیستم مدیریت ایمنی بهبود مستمر است، صرفا به کارگیری شاخص های گذشته نگر نمی تواند سودمند باشد. هدف مطالعه حاضر ارایه شاخصی آینده نگر برای بررسی عملکرد ایمنی سازمان است.

پژوهش حاضر شامل دو بخش است: بخش اول آن یک مطالعه تلفیقی کمی-کیفی است که با بهره گیری از نظریه فاکتورهای انسانی که سه عامل سازمان، محیط و فرد را در عملکرد ایمنی سازمان دخیل می داند، ابزاری برای بررسی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد ایمنی سازمان طراحی و روان سنجی گردید. همچنین جهت اطمینان از روایی سازه تحلیل عاملی تاییدی و از نرم افزار  بهره گرفته شد. در ادامه برای نشان دادن تاثیر سازه های مختلف ابزار پیشنهادی بر نمره شاخص عملکرد ایمنی از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) جهت وزن دهی سازه ها استفاده گردید.

نتایج بررسی متون و مصاحبه نیمه ساختاریافته با افراد متخصص در زمینه ایمنی و مدیریت صنعتی منجر به شناسایی 204 کد اولیه در قالب 48 طبقه فرعی و 15 طبقه اصلی شد. پس از تکمیل فرآیند تحلیل مصاحبه ها، پیش نویس ابزاری با 83 گویه جهت بررسی عوامل موثر بر عملکرد ایمنی تهیه شد. بر اساس نتایج روایی صوری کمی6 گویه امتیاز کمتر از 5/1 را کسب نمودند و از ابزار نهایی حذف شدند. تجزیه و تحلیل روایی محتوا نشان داد که 75 گویه ی باقی مانده ابزار شاخص روایی محتوایی (79/0≤) و نسبت روایی محتوایی (56/0˃) قابل قبول دارند. تحلیل عاملی تاییدی، برازش مناسب داده ها را نشان داد. در بررسی پایایی، ضریب آلفای کرونباخ (91/0=α) بر همسانی درونی مناسب ابزار دلالت داشته و باز آزمایی ابزار ثبات قابل قبول ابزار را نشان داد (85/0 ICC=). با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل سلسله مراتبی فازی عامل سازمانی با کسب بار وزنی 503/0 بیشترین و عامل محیطی با بار وزنی 173/0 کمترین تاثیر را بر نمره شاخص عملکرد ایمنی سازمان داشتند.

تحلیل داده های مطالعه نشان داد که ابزار طراحی شده، وسیله ای عینی و ساده برای ارزیابی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد ایمنی است و می تواند به عنوان یک شاخص عملکردی آینده نگر جهت ارزیابی عملکرد ایمنی سازمان ها مفید واقع شود.

کمردرد در میان کارگران ساختمان سازی شیوع بسیار بالایی نسبت به مشاغل دیگر دارد و بر اساس مطالعات کیفی ریسک فاکتورهای متعددی در ایجاد کمردرد نقش دارند . این مطالعه با هدف بررسی میزان شیوع مشکلات اسکلتی- عضلانی و ارزیابی بار فشاری وارد بر کمر بر مبنای تکینک الکترومیوگرافی سطحی نرمالیزه شده انجام شد.

این مطالعه بر روی 30 نفر از کارگران مشاغل مختلف ساختمان سازی(آرماتوربند-بنا-سنگ کار-حمل و نقل مصالح) در شهر اهواز و در سال 1397انجام شد.در این مطالعه شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی با استفاده از پرسشنامه نوردیک تعیین گردید.به منظور تخمین بارهای فشاری وارد بر کمر از تکنیک الکترومیوگرافی سطحی استفاده گردید و پردازش سیگنالها با استفاده از نرم افزار متلب و آنالیز و تفسیر داده ها بر اساس دامنه توزیع احتمالی تعیین گردید.به منظور مقایسه بارهای فشاری وارد بر کمر و همچنین زمان مواجهه با حدود توصیه شده نایوش(3400 نیوتن) در بین گروهای مختلف شغلی از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده گردید.

بیشترین و کمترین میانگین بار فشاری(صدک 50) به ترتیب در میان کارگران حمل و نقل مصالح و کارگران بنا تخمین زده شد. نتایج آزمون آماری نشان داد که تفاوت معناداری در بارهای فشاری وارد بر کمر و همچنین زمان مواجهه کارگران با حدود مجاز  در بین گروهای مختلف شغلی وجود دارد (p<0.05). کارگران سنگبری و حمل و نقل مصالح بین 25 تا 30 درصد از زمان مواجهه بیش از 3400 نیوتن بار فشاری را در ناحیه کمر خود تحمل می کنند. کارگران سنگبری و حمل و نقل مصالح بطور معناداری زمان بیشتری در مواجهه با بارهای فشاری بیش از 3400 نیوتن در مقایسه با کارگران آرماتور بند و سنگبری بودند(p<0.05).

نتایج ارزیابی بیومکانیکی این مطالعه نشان داد که بارهای فشاری وارد بر کمر کارگران در مشاغل و وظایف مختلف ساختمان سازی به ویژه در میان کارگران حمل و نقل مصالح ساختمانی بالا بوده و در مقایسه با حدود مجاز نایوش برخی از مشاغل به دلیل ماهیت کاری در مواجهه با ریسک فاکتورهای اصلی و متعدد اختلالات اسکلتی- عضلانی می باشند لذا به منظور پیشگیری از کمردرد های مزمن و حاد نیاز به کنترلهای مدیریتی (کاهش مدت زمان و چرخشی کردن وظایف حمل و نقل دستی) و فنی مهندسی(استفاده از ابزارهای مکانیکی مناسب و تعمییر و نگهداری تجهیزات حمل و نقل) می باشد.

Boilover یکی از خطرناک ترین پدیده های مرتبط با آتش سوزی مخازن ذخیره نفت خام (مخازن اتمسفریک) می باشد. بسیاری از آتش سوزی های مخازن هیدروکربنی مایع با توجه به فاکتورهای مختلف از جمله نوع مواد ذخیره شده در آن، می توانند به Boilover منجر شوند. هنگام مواجهه با حریق مخازن، چالش اساسی فرماندهان حاضر در صحنه حادثه پیش بینی احتمال وقوع یا عدم وقوع Boilover به عنوان یکی از خطرناکترین سناریوهای آتش سوزی مخازن است. پدیده Boilover می تواند باعث تشدید حادثه شده و واکنش دهندگان به حادثه به ویژه آتش نشان ها را در معرض خطر جدی قرار دهد. بنابراین پیش بینی زمان وقوع Boilover در حریق مخازن حاوی سوخت های با پتانسیل وقوع Boilover، برای تخلیه به موقع افراد در معرض خطر از صحنه حادثه و اتخاذ تاکتیک های مناسب فرماندهی حادثه، ضروری می باشد. هدف از این مطالعه پیش بینی زمان وقوع Boilover در آتش سوزی مخازن ذخیره نفت خام با استفاده از مدل های تجربی می باشد.

مطالعه حاضر از نوع توصیفی تحلیلی می باشد. ابتدا روش های مختلف ارایه شده برای پیش بینی زمان وقوع Boilover از مطالعات قبلی شناسایی شدند. برای این منظور در موتورهای جستجو مانند گوگل اسکولار، اسکپوس، پابمد، ساینس دایرکت با استفاده از کلید واژه های مناسب جستجو انجام شد. ابتدا مدل های تجربی ارایه شده برای پیش بینی زمان وقوع Boilover شناسایی شدند. سپس مدل ها برای پیش بینی زمان وقوع Boilover یک مطالعه آزمایشگاهی و سه حادثه واقعی استفاده شدند. نتایج پیش بینی مدل ها با داده های مطالعه آزمایشگاهی و حوادث واقعی مقایسه شدند. با توجه به اینکه زمان شروع Boilover وابستگی زیادی به نرخ شار گرمایی بازتابی از شعله به سوخت دارد و روشی برای محاسبه کسری بازتابی به سطح سوخت ارایه نشده است، زمان شروع Boilover برای حوادث واقعی برای دامنه ای از کسر حرارتی بازتابی به سطح سوخت با استفاده از 3 مدلی که این متغیر را در نظر می گیرند، محاسبه شد.

در نهایت شش مدل مختلف برای پیش بینی زمان Boilover شناسایی و انتخاب شدند. بر اساس نتایج، مدل های ارایه شده بوسیله بوانگ و میکاییل به ترتیب با درصد خطای %6 و %10 برای حوادث واقعی %26 و %17 برای مطالعات آزمایشگاهی نسبت به بقیه مدل ها زمان وقوع Boilover را دقیق تر پیش بینی کردند. با توجه به وابستگی سه رابطه بوانگ و میکاییل و کازال به کسر گرمای بازتابی به سطح سوخت، به کار بردن یک محدوده ای از مقادیر گرمای بازتابی به سطح سوخت باعث دستیابی به نتایج دقیق تر گردید.

بر اساس نتایج، مدل های ارایه شده بوسیله بوانگ و میکاییل با درصد خطای کمتر نسبت به بقیه مدل ها زمان وقوع Boilover را پیش بینی نمایند. با توجه به وابستگی سه رابطه بوانگ و میکاییل و کازال به کسر گرمای بازتابی به سطح سوخت، توسعه روشی برای محاسبه کسر گرمای بازتابی به سطح سوخت که در شکل گیری ناحیه داغ شرکت دارد باعث دستیابی به نتایج قابل اعتماد تر می شود. نتایج این مطالعه می تواند برای توسعه استراتژی اطفا حریق موثرتر و ایمن تر مخازن با پتانسیل وقوع Boilover مورد استفاده قرار گیرد. همچنین به کار بردن مدل ها برای یک محدوده ای از مقادیر گرمای بازتابی نتایج دقیق تری از زمان Boilover ارایه داد که می تواند به منظور توسعه رابطه ای برای پیش بینی زمان وقوع Boilover دقیق تر در مطالعات آینده مورد استفاده قرار گیرد.

آلودگی صوتی شایعترین عامل زیست محیطی و بدیهی ترین عامل زیان آور فیزیکی محیط های کاری بوده که تعداد عظیمی از کارگران در بخش های مختلف صنعتی، کشاورزی و غیره با آن مواجهه دارند. بدلایل مختلفی چون داشتن مرز مشترک طولانی با کشور افغانستان (به عنوان تولید کننده 90 درصد تریاک جهان) سوء مصرف ماده مخدر تریاک در بین کارگران واحدهای صنعتی ایران از شیوع نسبتا بالایی برخوردار است. نتایج مطالعات قبلی موید این مطلب است که مواجهه با صدا و مصرف تریاک به تنهایی بر سطح هورمون های جنسی نمونه های مورد بررسی(انسانی-حیوانی) اثرات کاهشی داشته است لذا این مطالعه با هدف بررسی اثر ترکیبی مواجهه با صدا و اعتیاد به تریاک بر سطح هورمون های جنسی در یک مدل حیوانی(موش صحرایی نر) انجام پذیرفت.

در این مطالعه تجربی و از نوع مقطعی تعداد 36 سر موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار از انستیتو پاستور تهران خریداری و بصورت تصادفی در قالب شش گروه کنترل، در معرض صدا، مصرف دوز 50 میلی گرم محلول تریاک به ازای هر رت، مصرف دوز 100 میلی گرم محلول تریاک به ازای هر رت، مواجهه با صدا و مصرف دوز 50 میلی گرم محلول تریاک و مواجهه با صدا و مصرف دوز 100 میلی گرم محلول تریاک تقسیم بندی شدند. تراز صدای 100 دسی بل در گستره فرکانسی 5700-700 هرتز(ترکیبی از فرکانس های مرکزی 1000، 2000 و 4000 هرتز در طیف اکتاوباند) با استفاده از نرم افزار کول ادیت اجرا و در بازه زمانی 15:00-7:00 با ساخت یک اتاقک مواجهه بازآوا پخش گردید. محلول تریاک روزانه در گستره زمانی 6:30-7:00 از طریق گاواژ به حیوان داده شد. پس از 50 روز(معادل سیکل اسپرماتوژنز رت) بعد از بیهوش نمودن حیوان، نمونه های خون جمع آوری و سطح هورمون های جنسی تستسترون، محرک فولیکولی و لوتیینیزان با کیت های مخصوص رت و بهره گیری از تکنیک الایزا تعیین مقدار گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 22 و آزمون آماری آنالیز واریانس یکطرفه(تعقیبی توکی) صورت پذیرفت.

ترکیب دو عامل صدا و تریاک(دوزهای 50 و 100 میلی گرم به ازای هر رت) توانست اثرات تقویت کنندگی معناداری در سرکوب سطح هورمون های تستسترون و لوتیینیزان ایجاد نماید(P≤0.05)، در حالیکه این اثر تقویتی برای هورمون محرک فولیکولی افزایشی ارزیابی گردید(P≤0.05)(مقایسه گروه های 5 و 6 نسبت به گروه کنترل). افزایش دوز محلول تریاک از 50 به 100 میلی گرم به ازای هر رت نتوانست اختلاف معنی داری در سطح هورمون های جنسی(تستسترون، محرک فولیکولی و لوتیینیزان) حاصل نماید(مقایسه نتایج گروه های 3 با 4 و نیز 5 با 6).

نظر به اثر تقویت کننده کاهشی دو عامل صدا و اعتیاد به تریاک بر سطح هورمون های تستسترون و لوتیینیزان پیشنهاد می شود کاهش سطح هورمون های مذکور در معاینات دوره ای کارگران مورد تاکید متخصصین بهداشت حرفه ای و طب کار قرار گرفته و به عنوان یک پیش آگهی برای ناباروری تلقی گردد. انجام مطالعات بیشتر در خصوص تعیین مکانیسم اثر صدا و تریاک بر محور هیپوفیز-گناد توصیه می گردد. در این مطالعه صرفا از تریاک به عنوان یکی از مواد مخدر رایج در جامعه مورد استفاده قرار گرفت لذا پیشنهاد می گردد در مطالعات آینده مواد مخدری چون هرویین، حشیش و... نیز در دستور کار محققین قرار گیرد.

امروزه مشکل عمده در حوزه ی ایمنی صنعتی این است که اکثر روش های سنتی ارزیابی ریسک و مدیریت ایمنی به تنهایی جوابگوی نیاز تکنولوژی و صنایع پیچیده ی امروزی نیستند؛ به عبارت دیگر، روش های سنتی، نظیر آنالیز ریسک و ارزیابی احتمال ایمنی، در عمل قادر به ارایه ی بسیاری از راه حل های مورد نیاز برای صنایع امروزی نمی باشند. برای این ادعا دلایل مختلفی وجود دارد، مهم ترین این دلایل، ریشه داشتن آنها در مدل های بسیار ساده ی حادثه به عنوان زنجیره دلیل-اثر می باشد. با این توصیف، هدف این پژوهش ارایه الگویی برای ارزیابی تاب آوری سیستم های فنی-اجتماعی مبتنی بر مدل های تصمیم گیری چند معیاره می باشد.

در این تحقیق پس از شناسایی شاخص های تاب آوری از طریق بررسی متون و مصاحبه با کارشناسان مجرب این صنعت، اطلاعات مربوط به این شاخص ها در واحدهای عملیاتی صنعت مذکور از طریق مصاحبه ی نیمه ساختار یافته با 16 نفر از اپراتورهای با تجربه که میانگین سابقه ی کاری آنها بیش از 10 سال بود، جمع آوری گردید. موضوعات مصاحبه در حیطه های ظرفیت ضربه گیری سیستم، حاشیه های ایمنی، تحمل سیستم، تعاملات متقابل چندسویه، درس گرفتن از رویدادهای ناگوار و همچنین رویدادها و فعالیت های عادی، انعطاف پذیری سیستم، پیش بینی رویدادهای مترقبه و غیرمترقبه، توجه به مسئله ی پیش آمده در سیستم و پاسخ به موقع و مناسب تعیین گردید. سپس برای تعیین وزن شاخص ها از روش آنالیز مولفه ی اصلی و برای تعیین رتبه ی واحدهای مختلف از  روش تاپسیس استفاده شد.

نتایج حاصل از آنالیز شاخص ها نشان دادند که سه شاخص ظرفیت ضربه گیری (43/0)، توجه (39/0) و فرهنگ آموختن (36/0) دارای بیشترین وزن و رتبه بوده و شاخص های تحمل (26/0) و تعاملات متقابل چند سویه (21/0) دارای کمترین وزن و رتبه می باشند. بر این اساس واحدهای 11، 3 و 2 نیز بهترین رتبه را از نظر شاخص های تاب آوری به خود اختصاص دادند. همچنین با بررسی رتبه های بدست آمده که مبتنی بر نزدیکی مقدار شاخص مورد نظر به راه حل ایده آل می باشد مشخص شد که  کمترین فاصله از راه حل ایده آل مثبت مربوط به واحد  11 و بیشترین فاصله از راه حل ایده آل منفی مربوط به واحد 6  است. بنابراین واحد 11 نسبت به سایر واحدها در اولویت کمتری برای اصلاح قرار می گیرد و واحد 6 که کمترین شاخص نزدیکی را دارد در اولویت بیشتری برای اصلاح نسبت به سایر واحدها قرار دارد. بر این اساس، واحدهای 2، 3 و 11 بهترین رتبه را از نظر شاخص های تاب آوری دارند و واحدهای 6، 7 و 8  ضعیف ترین رتبه را از نظر این شاخص ها به خود اختصاص داده اند.   

 نتایج حاصل از آنالیز شاخص ها و رتبه بندی واحدها نشان داد که روش آنالیز مولفه ی اصلی (PCA) و روش ترجیح براساس مشابهت به راه حل ایده آل (TOPSIS) برای ارزیابی تاب آوری سیستم های پیچیده گزینه های قابل قبولی محسوب می شوند. زیرا به خوبی نقاط ضعف و قوت سیستم را از نظر تاب آوری و بر اساس اطلاعات ورودی در اختیار محقق قرار می دهند. بنابراین مدیران و تصمیم گیران صنعت مذکور می توانند با استناد به نتایج این مطالعه، نه تنها نقاط ضعف خود، بلکه نقاط قوت صنعت خود را از دیدگاه مهندسی تاب آوری شناسایی و  در جهت بهبود و ارتقا آنها با تدوین برنامه های فنی و کاربردی جامع اقدام نمایند.

در دنیای امروز استاندارد های مختلفی در خصوص ارزیابی عملکرد ساختمان وجود دارد که بیشتر رویکرد محیط زیستی به ساختمان دارد. استاندارد زبان مشترک جهان و کشور هاست، استاندارد با خلق زبان مشترک می تواند سلامت و ایمنی را برای همه مصرف کنندگان، تولیدات و خدمات تضمین نماید. دهکده جهانی دامنه وسیعی از حقوق و وظایف را برای شهروندان تعیین می کند که شامل مسایل مختلف ایمنی، بهداشت، محیط زیست، صرفه جویی در مصرف انرژی می باشد در صنعت ساختمان ارزیابی های عملکرد مختلفی در کشورهای جهان  جهت اشاعه فرهنگ سالم زیستی در حال  انجام می باشد که از ان جمله می توان به سیستم رتبه بندی LEED, BREEAM ،BEAM  را نام برد.امروزه اندازه گیری معیارهای ارزیابی عملکرد HSE ساختمان به علت رویه ها و مقررات قانونی و افزایش آگاهی افراد از منظر های ایمنی، بهداشت، محیط زیست، مصرف انرژی، رفاه و زیبایی در ساختمان در حال تبدیل شدن به یک فعالیت مهم است. معیار های ارزیابی عملکرد ساختمان می تواند برای ارزیابی اثر فعالیت های مختلف مدیریت در این حوزه استفاده شود. در نتیجه یک ساز و کار مناسب برای نظارت بر عملکرد ساختمان به منظور حرکت به سمت  HSEرا فراهم کند. هدف از این پژوهش شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر عملکرد HSE ساختمان با رویکرد دیمتل فازی و مدل سازی ساختاری تفسیری می باشد

این مطالعه با توجه به هدف تحقیق کاربردی و بر اساس روش انجام کار توصیفی- علی می باشد. با استفاده از منابع در دسترس و همچنین نظرات خبرگان (8 خبره)، 24 عامل در 4 حوزه سازه، معماری، مکانیکال و الکتریکال شناسایی شد. در این تحقیق در قدم اول با استفاده از منابع معیارهای عملکردی  HSE در حوزه ساختمان شناسایی شد. سپس توسط خبره ها به با استفاده از طیف لیکرت 9 به آنها امتیاز داده شد. سپس آنهایی که دارای امتیاز متوسط بیش از 5 بوده انتخاب شد. معیارهای انتخابی توسط خبره  ها در 4 حوزه طبقه بندی شد. سپس با استفاده از روش  DEMATELو ISM اقدام به تعیین روابط بین آنها و رتبه بندی آنها گردید.، با استفاده از رویکرد ساختاری تفسیری ISM اقدام به سطح بندی معیارها شد. همچنین به کمک تکنیک دیمتل فازی شدت روابط، اثر گذاری و اثر پذیری معیارها بررسی شد. نتایج روش ISM و FDEMATEL برای دو هدف استفاده می شوند: اول اینکه نتایج بدست آمده از هردو روش تایید و تصدیق شود و دوم اینکه نتایج بدست امده را بهبود دهد. در این پژوهش اولویت بندی بدست آمده با روش FDEMATEL اولویت بندی حاصل از روشISM  را تصدیق و بهبود می دهد. از تلقین این دو روش می توان به تعریف مدل نفهومی ارزیابی عملکرد  HSEساختمان ها پرداخت.

یافته های تحقیق با رویکرد FDEMATEL نشان داد ایمنی سازه، ایمنی الکتریکال و صرفه جویی در مصرف انرژی در مکانیکال به ترتیب اثر گذار ترین عوامل و حفاظت از محیط زیست معماری، صرفه جویی در مصرف انرژی معماری و زیبایی معماری از کم اهمیت ترین عامل اثر گذار می باشند  از طرفی یافته های تحقیق با رویکردISM  نشان می دهد عوامل زیبایی مکانیکال و رفاه الکتریکال در گروه وابسته، عواملی که دارای قدرت نفوذ کم ولی وابستگی شدید می باشند. و عوامل حفاظت از محیط زیست مکانیکال، صرفه جویی در انرژی الکتریکال و بهداشت مکانیکال در گروه مستقل، عواملی که دارای قدرت نفوذ قوی ولی وابستگی ضعیف می باشند.

در صنعت ساختمان استانداردهای ارزیابی های عملکرد مختلفی در کشورهای جهان  جهت ارتقاء سلامت  وجود دارد که می توان به سیستم رتبه بندیLEED، BREEAM ،BEAM  اشاره نمود. این استانداردها بیشتر مسایل محیط زیستی و مصرف انرژی پرداخته اند. به طوری در هیچ کدام از آنها سیستم های ارزیابی عملکرد ساختمان با در نظر گرفتن مسایل ایمنی، بهداشت، حفاظت از محیط زیست و صرفه جویی در مصرف انرژی و زیبایی مد نظر قرار نگرفته است. رتبه بندی معیارهای عملکردی با توجه به شرایط حاک بر منطقه مورد بررسی این فرصت را ایجاد می کند که سازندگان و تامین کنندگان مواد در صنعت ساختمان بتوانند با توجه به نظرات حاکم بر منطقه اقدام به ساخت نمایند تا احساس راحتی در آنها افزایش یابد. همچنین توجه به معیارهای ایمنی و بهداشت در فرایند تهیه مواد و ساخت و بهره برداری از ساختمان ها می تواند سبب  افزایش سطح سلامتی و ایمنی فریاند صنعت ساخت و ساز شود که یکی از پر مخاطره ترین صنایع قلمداد می شود. تلفیق معیارهای  HSEبا انرژی، راحتی  و زیبایی از مهمترین مسایلی است که در ارزیابی عملکرد در صنعت ساختمان در این تحقیق مد نظر قرار گرفته است. تعیین روابط بین آنها و مشخص نمودن اثر گذار و اثرپذیر بودن هر معیار و زیر معیارهای آنها می تواند در کنترل و مدیریت عملکرد ساختمان بسیار اهمیت داشته باشد که در این تحقیق مدنظر قرار گرفته است.

گرچه پرتو یونیزان در علوم پزشکی برای تشخیص و درمان بیماری ها بسیار موثر است، اما می تواند عامل سرطان نیز باشد. تابش اشعه یونیزان می تواند رادیکال های آزاد را تولید کند که موجب آسیب اکسیداتیو سلولی DNA می شود. سطح 8-هیدروکسی-2-دیوکسی گوانوزین (8-OHdG)، فرآورده تعدیل اکسیداتیو گوانین که در ادرار دفع می شود، یکی از حساسترین بیومارکرهای آسیب اکسیداتیو سلولی DNA است .افزایش فزاینده کاربرد تجهیزات رادیولوژیک، گسترش راهبردهای درمانی رادیولوژیک، و افزایش در دسترس قرار گرفتن استفاده از اشعه یونیزان برای اهداف درمانی، موجب افزایش نگرانی از دز اشعه دریافتی پرسنل شده است.. از آنجایی که پرتوکاران خصوصا پرسنل شاغل در بخش های رادیولوژی تشخیصی و پرتو درمانی بیشترین تماس و دوز تجمعی اشعه یونیزان را دارند، بررسی میزان استعداد ابتلا به سرطان شغلی آنها موجبات برآورد ریسک شغلی این افراد را فراهم می آورد که از اهمیت بالایی خصوصا به جهت بهداشت شغلی در کشور برخوردار است.مطالعه حاضر با هدف اندازه گیری سطح8-هیدروکسی2-دیوکسی گوانوزین(8-OHdG) در ادرار پرتوکاران به عنوان بیومارکر آسیب اکسیداتیو  و مقایسه آن با گروه غیرپرتوکارانجام گرفت.

در این مطالعه مورد-شاهد 70 نمونه در دوگروه جهت مطالعه انتخاب شدند.35 نفر از پرسنل گروه های مختلف پرتوکار  شاغل در بیمارستانهای دولتی شهر اصفهان شامل (پزشکی هسته ای، رادیولوژی ،رادیوتراپی وCT اسکن) و 35 نفر از کارمندانی که هیچ گونه مواجهه ای با پرتو نداشتند. ابتدا بعد از جمع آوری اطلاعات دموگرافیک شرکت کنندگان ، معیارهای ورود به مطالعه در هر دو گروه پرتوکار و غیرپرتوکار بررسی گردید. در صورت ممانعت از دادن ادرار ، مصرف سیگار ،مصرف چای و قهوه در طول شیفت کاری ،مصرف الکل ، مصرف دارو حتی در چند روز قبل از نمونه گیری ،ابتلاء به بیماریهای حاد و مزمن از قبیل (سرطان ،دیابت ، بیماریهای ترمینال کلیوی ، بیماریهای دژنریتیو سیستم عصبی ، فشار خون بالا و یا هربیماری شناخته شده دیگری) و همچنین در گروه پرتوکار در صورت اشتغال در شغل دومی که مواجهه با پرتوهای یونیزان داشته باشند ، نمونه ها از مطالعه خارج شدند و از پرسنلی که انتخاب شدند. سپس در پایان شیفت کاری از هردوگروه نمونه ادرار جهت تعیین غلظت  8-OHdG گرفته شد. نمونه ها به روش SPE(solid-phase extraction)  استخراج شدند و بعد از آن غلظت ماده مذکور توسط دستگاه GC/MS قرایت گردید. نهایتا داده های حاصل از تعیین غلظت  8-OHdG از طریق نرم افزار  SPss  نسخه 26 تحلیل شد.

نتایج نشان داد که میانگین غلظت 8-OHdG در ادرار پرتوکاران (07/31  ±4/259 نانوگرم برمیلی گرم کراتینین) با میانگین غلظت این ماده در ادرار غیرپرتوکاران (8/21  ± 1/141 نانوگرم برمیلی گرم کراتینین) تفاوت معناداری دارد(0.003  P=).

پرتو یونیزان برافزایش سطح 8-OHdG به عنوان بیومارکر بالقوه آسیب اکسیداتیو DNA تاثیر داشته است. بدیهی است رعایت اصول حفاظت پرتویی از سوی پرتوکاران که عبارتند از: کاهش زمان مواجهه با پرتو ، افزایش فاصله از منبع، قراردادن سپر حفاظتی بین شخص و منبع پرتو و محافظت از خود دربرابر آلودگی رادیواکتیو با استفاده از لباس و پوشش مناسب منجر به کاهش پرتوگیری آنها خواهد گردید. باتوجه به ارتباط استرس اکسیداتیو وسرطان ، به نظرمی رسدکه مصرف آنتی اکسیدانها مانند ویتامین E و C وبتاکاروتن در پیشگیری از سرطان مفید است.

امروزه عوارض و صدمات جانی و مالی ناشی از سوانح طبیعی و غیر طبیعی تاثیر شگرف و انکارناپذیری در نحوه ی زندگی و سلامت انسان بجا می گذارد. یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر روی عملکرد سازمان در مواقع وقوع حوادث و بلایا طبیعی و انسانی آمادگی مراکز خدمات جامع سلامت به عنوان اولین سازمان ارایه دهنده خدمات درمانی و بهداشتی می باشد. هر چه مدیریت عملکرد در نیل به اهداف مذکور موفق تر باشد، بهره وری نیز افزایش یافته در نتیجه موفقیت و استمرار سازمان تضمین خواهد شد. هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر میزان آمادگی مراکز خدمات جامع سلامت در مقابله با بلایا بر عملکرد سازمانی در دانشکده علوم پزشکی اسدآباد می باشد.

این مطالعه توصیفی- مقطعی در  بین 100 نفر از کارکنان مراکز خدمات جامع سلامت اسدآباد انجام شد. به منظور جمع آوری اطلاعات پژوهش از دو نوع پرسشنامه محقق ساخته آمادگی مراکز خدمات و عملکرد سازمانی استفاده شد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه ها با استفاده از نظرهای اصلاحی استادان مدیریتی در حوزه سلامت تعیین شد و پایایی درونی پرسشنامه ها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب ᾳ=0/98 و ᾳ=0/83 به دست آمد. روش تحلیل توصیفی و از نوع معادلات ساختاری است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های توصیفی و آزمون های آماری آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر در نرم افزار های آماری  spss و LISREL استفاده شد.

براساس نتایج مطالعه حاضر، از میان کارکنان 32% آنها مرد و 68% زن بودند. اکثر کارکنان در رده ی سنی 50-40 سال با 42 درصد، و کمترین درصد فراوانی (12 درصد) مربوط به رده سنی بالاتر از 50 سال بود. از متغیرهای اصلی مورد بررسی تنها میانگین سامانه مدیریت صحنه پاسخ کمتر از مقدار متوسط و برابر با 79/2 می باشد. بررسی بالاترین میانگین ها نشان داد که، سازماندهی و ساختار بالاترین میانگین را با مقدار 3.95 دارد. نتایج نشان داد که از مجموع 19 فرضیه اصلی و فرعی، تعداد 17 فرضیه تایید شده است (05/.>p) و دو فرضیه هم رد شده است (05/.<p). همچنین نتایج نشان داد هر سه فرضیه اصلی تایید شده است (05/.>p). همچنین تمامی متغیرهای پژوهش از توزیع نرمال برخوردارند (05/0<p). نتایج  مدل ارایه شده نشان می دهد که شاخص RMSEA  کمتر از 08/0، CFI، NFIو GFI بزرگتر از 90/0 مقدار PGFI بیشتر از 60/0 است که تمامی شاخص های برازش بدست آمده نشان از تایید مدل پژوهش دارند.

بر اساس نتایج این مطالعه؛ به منظور افزایش میزان کارایی ارایه خدمات درمانی و پزشکی در شریط اضطراری و ارتقای ارتباط دوسویه بین سازماندهی و ساختار آمادگی مراکز خدمات جامع سلامت و همچنین بهبود عملکرد سازمانی، فراهم آوردن استراتژی هایی در سازمان توسط مدیریت سازمان ضروری است. همچنین با توجه به غیرقابل پیش بینی بودن برخی از بلایا همانند زلزله، آماده سازی کارکنان با ارایه برنامه های آموزشی نظری و عملی، همزمان با برگزاری مانورهای عملیاتی در شریط اضطراری با تاکید بر تکرار در فواصل زمانی مناسب می تواند مفید واقع گردد.

3،1- بوتادین یکی از مهم ترین ترکیبات سرطانزا و خطرناک موجود در هوای تنفسی کارکنان شاغل در صنایع پتروشیمی بوده و ارتباط آن با ایجاد اثرات نامطلوب بهداشتی و سرطان خون در بسیاری از مطالعات اپیدمیولوژیک و کوهورت انجام شده، مشخص گردیده است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی کمی ریسک بهداشتی تماس تنفسی با بخارات 3،1- بوتادین در یک صنعت پتروشیمی با استفاده از روش ارایه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا انجام گردید.

مطالعه حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و مقطعی بوده و در سال 1397 در یک صنعت پتروشیمی تولید کننده کوپلیمرهای آکریلونیتریل، بوتادین و استیرن (ABS) انجام گردید. نمونه مورد مطالعه مشتمل بر کلیه افراد دارای مواجهه تنفسی با ترکیب 3،1-بوتادین بر اساس بررسی های اولیه به تعداد 50 نفر انتخاب گردید. میزان مواجهه تنفسی افراد با 3،1-بوتادین با استفاده از متد بهینه شماره 1024 انستیتو ملی ایمنی و بهداشت شغلی (NIOSH 1024) اندازه گیری گردیده و برای هر فرد شاخص مواجهه (EI) محاسبه گردید. جمع آوری نمونه ها به روش جذب سطحی و توسط لوله های جاذب ذغال فعال پایه بلند و حاوی زغال فعال انجام گردیده و به منظور آنالیز نمونه ها نیز از دستگاه گاز کروماتوگرافی مجهز به آشکارساز یونیزاسیون شعله ای (GC - FID) استفاده گردید. به منظور ارزیابی ریسک بهداشتی طی مطالعه حاضر از روش کمی پیشنهادی سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (USEPA)، شاخص نسبت خطر (HQ) و بانک اطلاعاتی ارایه شده توسط آن به نام سیستم اطلاعات جامع ریسک (IRIS) استفاده گردید. در نهایت داده های تحصیل شده در محیط نرم افزار آماری SPSS ویراست 25 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

میانگین مواجهه تنفسی با 3،1-بوتادین در بین افراد مورد مطالعه مقدار 36/811±  82/560 میکروگرم بر متر مکعب مشخص گردید. همچنین میانگین شاخص مواجهه (EI) در بین افراد مورد مطالعه مقدار 25/0±  198/0 محاسبه گردیده و در کلیه موارد پایین تر از مقدار مجاز یک، بدست آمد. میانگین شاخص خطر (HQ) در بین افراد مورد مطالعه مقدار  76/14±  82/10 محاسبه گردید. مشخص گردید 40 درصد از افراد در محدوده ریسک بهداشتی مجاز و 60 درصد نیز در محدوده بیشتر از حد مجاز قرار دارند. مشخص گردید که بیشترین میانگین شاخص خطر (HQ) مربوط به واحد ایمنی و آتش نشانی با مقدار 57/36 بوده و پس از آن نیز به ترتیب واحدهای درایر، آزمایشگاه، 310، تاسیسات و کامپاند به ترتیب دارای میانگین ریسک غیر سرطانزایی 51/18، 01/16، 23/12، 57/11 و 82/10 می باشند. واحدهای شغلی بسته بندی، تعمیرات مکانیک و کواگولیشن نیز به ترتیب دارای کمترین مقادیر ریسک غیر سرطانزایی با میانگین شاخص 18/0، 58/0 و 39/1 بودند. در بین کلیه واحدهای مورد بررسی، واحدهای بسته بندی و تعمیرات مکانیک دارای مقادیر میانگین ریسک غیر سرطانزایی پایین تر از حدود مجاز بودند (1 > HQ).

نتایج نشان داد که ریسک بهداشتی ناشی از مواجهه تنفسی با 3،1-بوتادین در اکثریت واحدهای شغلی مورد مطالعه در محدوده ریسک غیر مجاز قرار دارد، لذا به کار گیری اقدامات کنترلی به منظور کاهش میزان مواجهه تنفسی افراد و به تبع آن کاهش مقادیر ریسک بهداشتی ناشی از مواجهه با ترکیب 3،1-بوتادین امری کاملا ضروری می باشد.

سازمان ها به عنوان یک گروه با ساختار وجودی خاص تعریف می گردند و نقش محوری را در پویایی سیستم های اجتماعی، اقتصادی و بوم شناختی دارند. برای صنایع و سازمان ها فجایع، حوادث و بحران ها مسایل پیچیده و بحث برانگیز می باشند. تاب آوری سازمانی، یک هدف موثری است که به طور مداوم به عملکرد سازمان در طول کسب و کار، فجایع و موقعیت های بحرانی کمک می کند و به عبارتی، تاب آوری سازمان ها را قادر می سازد که چالش های پیچیده در سازمان را مدیریت کنند. لذا مطالعه حاضر با هدف وزن دهی و اولویت بندی ابعاد سیزده گانه تاب آوری سازمانی در مواجهه با بحران ها و حوادث بزرگ انجام شده است.

در پژوهش توصیفی-تحلیلی-کاربردی حاضر که در صنایع بزرگ (در سه صنعت بزرگ شامل: یک شرکت تولید ماشین آلات سنگین کشاورزی، یک شرکت تولید و مونتاژ قطعات خودرو و یک شرکت وابسته به صنایع نفت وگاز) انجام شده است، ابعاد و حیطه های شناسایی شده جهت سنجش سطح تاب آوری سازمانی در سازمان ها، در قالب پرسشنامه ای با فرم مخصوص در اختیار کارشناسان و متخصصین مربوطه قرار گرفت. سپس نظرات آن ها دریافت گردید. در نهایت با استفاده از داده های حاصل از پرسشنامه ها و با کمک روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و نرم افزار Super Decisions، وزن دهی و اولویت بندی ابعاد و گویه های تاب آوری سازمانی صورت پذیرفت.

بیشترین مقدار وزن نرمال در بین ابعاد تاب آوری سازمانی، مربوط به حیطه رهبری و تصمیم گیری (معادل 20583/0) بوده و کمترین این مقدار مربوط به حیطه منابع (معادل 01246/0) می باشد. به عبارتی، اولویت اول و سیزدهم در بین 13 حیطه تاب آوری سازمانی در این مطالعه، به ترتیب مربوط به حیطه های رهبری و تصمیم گیری و منابع می باشد. گفتنی است که حیطه های استفاده از دانش و تجربه و تعهد مدیریت نیز در کنار بعد رهبری و تصمیم گیری از وزن نسبتا بالا (اختلاف وزن زیاد نسبت به ده حیطه دیگر پرسشنامه) و ابعاد آمادگی و مسئولیت پذیری نیز در کنار حیطه منابع از وزن نسبتا کمتری برخوردارند. همچنین لازم به ذکر است که نرخ ناسازگاری (0138/0) کوچک تر یا مساوی با مقدار 1/0 به دست آمد که نشان دهنده صحت مقایسات زوجی بوده و درنتیجه می توان به نتایج وزن ها اعتماد نمود. همچنین با توجه به نتایج مرتبط با وزن دهی گویه های مربوط به تک تک ابعاد پرسشنامه تاب آوری سازمانی (جهت نشان دادن اهمیت گویه های مختص هر حیطه از پرسشنامه تاب آوری سازمانی، نسبت به همدیگر)، می توان اظهار نمود که تمامی مقادیر نرخ ناسازگاری به دست آمده، کوچک تر یا مساوی 1/0 بوده و درنتیجه می توان ادعای صحیح بودن مقایسات زوجی را داشته و متعاقبا به وزن های اختصاص داده شده به تمامی گویه ها اعتماد نمود.

سازمان های بزرگ، به منظور بهبود مدیریت ایمنی و تاب آوری سازمانی، می توانند بر روی شاخص های تاثیرگذار براساس اولویت، از قبیل رهبری و تصمیم گیری، استفاده از دانش و تجربه و تعهد مدیریت تمرکز نموده و نسبت به پایش و بهبود آن ها اقدام نمایند. اصلاح و بهبود شاخص های مذکور با بکارگیری راهکارهای علمی و مهندسی، منجر به ارتقاء ایمنی و سطح تاب آوری در سازمان ها خواهد شد.

صدای ترافیک جاده ای به عنوان شایع ترین منبع صدای محیطی دارای اثرات مختلف بر سلامت روانی، جسمی، اختلال در فعالیت های روزمره و عملکرد شناختی است. ارتعاش نیز یکی دیگر از دستاوردهای توسعه صنعتی است که همراه با صدا در اکثر محیط های کار دیده می شود. ارتعاش منتقله از سطح جاده به وسایل نقلیه و رانندگان ممکن است با ایجاد تداخل در فعالیت ها، بر سطح راحتی و آسایش آنها تاثیر بگذارد و باعث کاهش تمرکز شود. در مطالعه حاضر، به بررسی مقایسه اثر مواجهه مستقل و توام با صدای ناشی از ترافیک و ارتعاش تمام بدن بر روی سطح توجه و کنترل پاسخ مردان در دو بعد دیداری و شنیداری توسط آزمون  بررسی یکپارچه عملکرد دیداری شنیداری (IVA +PLUS) پرداخته شده است.

افراد مورد بررسی این مطالعه 24 نفر از دانشجویان مرد 18 تا 30 سال دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بودند که شروط ورود به مطالعه را دارا بودند. آزمایشات در 4 گام و به صورت تصادفی طی یک روز مشخص برای هر فرد در اتاق آکوستیک انجام می شد، در مجموع 96 اجرای آزمایشی (24 اجرا برای هر گام) صورت پذیرفت. افراد پس از ثبت برخی از سنجه های عمکرد شناختی (شامل نمره توجه کل و کنترل پاسخ) در شرایط زمینه (تراز صدای dBA 27 و شتاب ارتعاش صفر)، در معرض مواجهه مستقل و توام  با تراز صدای dBA 55 (به عنوان تراز فشار صوت مجاز در هوای آزاد کشور ایران) و شتاب ارتعاش  65/0 (به عنوان میانگین شتاب معادل کلی در خودرو داخلی) قرار می گرفتند. نوع وظیفه شناختی محوله به شرکت کنندگان از نوع "ساده"، بار کار فیزیکی آن "سبک" بود. شرکت کنندگان، فرم رضایت کتبی، فرم اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) و پرسشنامه حساسیت به صدای واینشتاین را تکمیل می نمودند. تست ادیومتری و همینطور تست بینایی سنج E چارت برای اطمینان از سلامت شنوایی و بینایی آنها صورت گرفت. برای تعیین اثر صدا و ارتعاش تمام بدن بر سطح  توجه و کنترل پاسخ، از رگراسیون با اندازه گیری های تکراری با رویکرد تعمیم یافته با ساختار همبستگی اتورگرسیو مرتبه اول استفاده شد.

میانگین نمرات توجه در بعد دیداری در مردان با افزایش صدای ترافیک از 27 به dBA 55 در شتاب ارتعاش زمینه، افزایش و نمره کنترل پاسخ کاهش پیدا کرد، که این افزایش و کاهش میزان نمرات توجه و کنترل پاسخ از لحاظ آماری معنادار نبود  (به ترتیبP = 0.79 و  P = 0.1). در تراز صدای زمینه، میانگین نمرات توجه و کنترل پاسخ دیداری در مردان با افزایش شتاب ارتعاشی از صفر به  65/0، افزایش یافت که این افزایش میزان نمرات توجه و کنترل پاسخ از لحاظ آماری معنادار نبود (به ترتیبP = 0.49 و P = 0.59). در حالت مواجهه توام شرکت کنندگان با تراز صدای dBA 55 و شتاب ارتعاش  65/0، میانگین نمرات توجه دیداری در مردان نسبت به حالت زمینه کاهش یافت (P = 0.95) و نمره کنترل پاسخ در این حالت از مواجهه نسبت به حالت زمینه افزایش یافت (P = 0.72). میانگین نمرات توجه و کنترل پاسخ شنیداری در مردان با افزایش صدای ترافیک از  27 به dBA 55  در شتاب ارتعاش زمینه، کاهش یافت (به ترتیب P = 0.02 و  P = 0.13). میانگین نمرات توجه شنیداری در مردان با افزایش شتاب ارتعاشی از صفر به  65/0، در تراز صدای زمینه، بطور معنی داری کاهش پیدا کرد (P = 0.01).  میانگین نمرات کنترل پاسخ شنیداری در مردان با افزایش شتاب ارتعاشی از صفر به  65/0، در تراز صدای زمینه، افزایش پیدا کرد (P = 0.74). در حالت مواجهه توام شرکت کنندگان با تراز صدای dBA 55 و شتاب ارتعاش  65/0، میانگین نمرات توجه شنیداری در مردان نسبت به حالت زمینه به طور معنی داری کاهش یافت (P = 0.01) و نمره کنترل پاسخ در این حالت از مواجهه نسبت به حالت زمینه افزایش یافت (P = 0.09).

در خصوص  اثر توام تراز صدای dBA 55 و شتاب ارتعاش  65/0 بر سطح توجه کل و کنترل پاسخ در بعد دیداری و شنیداری، نتایج  مشابهی یافت گردید. بطوریکه افزایش همزمان تراز صدا  و شتاب ارتعاش نسبت به حالت زمینه، نمره کل توجه را در هر دو بعد دیداری و شنیداری کاهش داده است. با این حال در شرایط مذکور نمره کنترل پاسخ در هر دو بعد دیداری و شنیداری افزایش یافته است. به نظر می رسد که نمره کنترل پاسخ که به نوعی بیانگر قابلیت حفظ توجه و سرعت واکنش حین انجام آزمون می باشد تحت تاثیر نظریه انگیختی صدا و همچنین اثرات مثبت کوتاه مدت ارتعاش با شتاب پایین، افزایش یافته است. به طور کلی، اعمال ارتعاش تمام بدن در شتاب های کم تا متوسط و تراز صدای پایین ممکن است در زمان های کوتاه باعث بهبود عملکرد شناختی گردد، با این حال نتیجه گیری قطعی منوط به انجام آزمون های سیستماتیک و جامع تر است.

امروزه می توان از محیط کار ایمن و آگاهانه در سازمانها و صنایع مختلف، به عنوان یک مزیت رقابتی بلند مدت نام برد که بهبود آن منجر به جلوگیری از رخ دادن حوادث برای انواع سازمان ها در کشورهای مختلف می شود. محیط کار ایمن و آگاهانه سازمان ها را قادر می سازد تا نشانه های کاهش امنیت را قبل از رخ دادن اتفاق های تصادفی شناسایی کند. این عملکرد فعالانه در شرکت گاز بسیار مهم است. سازمان ها با رعایت الزامات محیط کار ایمن و آگاهانه نسبت به ایجاد امنیت در سازمان فعال بوده و کارکنان می توانند بدون ترس هر نگرانی را گزارش دهند، از سویی یکی از الزامات مهم و تعیین کننده در سیستم های مدیریت ایمنی و حتی زیست محیطی الزامی تحت عنوان شناسایی عوامل موثر بر استقرار سیستم ایمنی می باشد. دلیل گنجاندن این الزام در استانداردهای یاد شده اهمیتی است که این موضوع در کاهش عواقب حادثه دارد. در سال های اخیر تلاش های فراوانی جهت شناخت دلایل بوجود آورنده سوانح در صنایع مختلف به ویژه صنعت نفت و گاز صورت گرفته است. اعتقاد بر این بود که بیشتر حوادث، ناشی از خطاهای انسانی است و به سادگی می توان نتیجه گرفت که اینگونه خطاها به دلیل بی دقتی یا بی کفایتی در انجام کارها می باشد، اما این استدلال درست نیست. افرادی که سوانح را بررسی می کنند دریافته اند که انسان فقط آخرین حلقه زنجیری است که باعث ایجاد یک سانحه می شود. نمی توان با تغییر دادن افراد از سوانح جلوگیری کرد، تنها می توان با شناسایی عوامل بوجود آورنده یک سانحه از آن پیشگیری کرد. محیط امن کاری سبب می شود پرسنل بدون هیچ نگرانی و ترسی از جانب مدیران عقاید و نظرات خود را بیان کرده  و می توانند از محیط امن کاری جهت دسترسی به یک تصویر کامل از وضعیت عملکردی سازمان و جهت شناخت موارد ضعیف و یا نشانه های هشداردهنده اولیه استفاده کنند. بنابراین هدف پژوهش ارایه مدل محیط کار ایمن و آگاهانه در شرکت گاز استان چهارمحال و بختیاری می باشد.

پژوهش حاضر توسعه‎ای کاربردی بوده و به‎صورت آمیخته انجام گردید. در بخش کیفی با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی 10 خبره آشنا به پژوهش تعیین شدند. با کمک روش کیفی تحلیل مضمونی ابتدا با مرور پیشینه پژوهش، پرسش های مصاحبه نیمه ساخت یافته در زمینه محیط کار ایمن و آگاهانه تدوین شدند و در چند جلسه با حضور محققان و صاحب نظران این حوزه، صحت محتوا و کفایت آن ها برای شناسایی عوامل موثر و تشکیل دهنده بررسی شد. به منظور  بررسی پایایی با بهره مندی از روش درصد توافق بین دو کدگذار (محققان) انجام گرفت که رقم 80 درصد توافق، بیان کننده پایایی بخش کیفی بود. در بخش کمی از روش مدل سازی ساختاری تفسیری به منظور برقراری ارتباط میان مضمون ها و ساختن مدل استفاده شد.

بر اساس مصاحبه با خبرگان24  مضمون تفسیری به دست آمد و با استفاده از کدگذاری و با توجه به ماهیت این 24 زیرمقوله و بررسی دقیق روابط بین آن ها، مولفه ها در 7 مضمون فراگیر دسته بندی شدند. نتایج تحلیل مضمونی 7 مولفه برای محیط کار ایمن و آگاهانه شامل تعهد مدیران شرکت، آموزش، آزادی و اعتماد به نفس کارکنان، استراتژی جامع و همکاری، برنامه ریزی محیط کار ایمن و آگاهانه، رعایت قوانین و مدیریت ریسک را نشان داد. به‎کمک روش مدل سازی ساختاری تفسیری  مشخص گردید مولفه تعهد مدیریت مانند سنگ زیربنایی مدل عمل می کند و عامل آزادی و اعتماد به نفس کارکنان سرآمد مدل می باشد. همچنین احساس آزادی و اعتماد به نفس کارکنان و مولفه آموزش از قدرت نفوذ کم ولی میزان وابستگی زیاد نسبت به دیگر مولفه ها برخوردار می باشند. مولفه های مدیریت ریسک و استراتژی جامع و همکاری در ناحیه پیوندی قرار دارند که از قدرت نفوذ بالا و وابستگی بالایی برخوردارند. مولفه های تعهد مدیران، رعایت قوانین و  برنامه ریزی محیط کار ایمن و آگاهانه در ناحیه نفوذ قرار دارند. این مولفه ها از قدرت نفوذ بالا با حداقل وابستگی برخوردار هستند.

تعهد مدیران شرکت گاز در ارتقای فرهنگ ایمن و آگاهانه امری ضروری می باشد و برای رسیدن به این هدف می توان از آموزش و ترویج مفهوم محیط کار ایمن و آگاهانه برای مدیران و کارکنان استفاده کرد. با توجه به اهمیت صنعت گاز در اقتصاد کشور و زندگی مردم و همچنین میزان تاثیرگذاری فرهنگ ایمنی بر روی ایمنی کارکنان طرح ریزی مدل ایمن و آگاهانه در سازمان به صورت هدفمند و تاکید بر آگاهانه بودن ایمنی می تواند به عنوان عاملی در جهت تشدید و تسریع ارتقاء فرهنگ ایمنی آگاهانه در سازمان باشد.

امروزه بکارگیری سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست در محیط های کاری جهت حفظ سلامت کارکنان، کاهش حوادث شغلی، ایجاد محیط ایمن، تعدیل اثرات مخرب بر محیط زیست، افزایش بهره وری و توسعه پایدار در حال گسترش است. در دیدگاه تاب آوری توجه به درون سیستم و قابلیت بازآفرینی آن، سازوکارهای یادگیری، یکپارچگی اجزاء و سایر ویژگی هایی که انطباق پذیری سیستم را با هر گونه تغییرات و شوک های محیطی افزایش می دهد، تاکید می شود. مهندسی تاب آوری به عنوان نگرشی جدید در حوزه سیستم های مدیریتی، در صدد حفظ عملکرد سیستم ها در شرایط مختلف، با تکیه برنقاط قوت به جای نقاط ضعف می باشد.

این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی بوده که با استفاده از ابزار پرسشنامه در 12 شرکت فعال در حوزه ی تولید شمش روی دارای سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست یا سیستم مدیریت یکپارچه  شهرک روی زنجان در سال 1397 انجام گرفت.

وضعیت سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و  محیط زیست از دیدگاه مهندسی تاب آوری شهرک روی زنجان، با (8/57 درصد) در سطح متوسط ارزیابی شد. در معیارهای اصلی سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و  محیط زیست؛ معیار ارزیابی و مدیریت ریسک با (97/65 درصد) و معیار نتایج با (95/42 درصد) و در زیرمعیارها؛ زیرمعیار رهبری و تعهد مدیریت ارشد با (4/71 درصد) و زیرمعیار عملکرد پیشگیرانه با (46/42 درصد) و در زیر زیر معیارها؛ زیر زیرمعیار منابع با (91/77 درصد) و زیر زیر معیار پیمانکاران با (13/38 درصد) به ترتیب بالاترین و پایین ترین امتیاز ارزیابی را به خود اختصاص دادند. رویکرد ساختاری و عملکردی به ترتیب 57/62 درصد و 55/ 60 درصد امتیاز در سطح متوسط و رویکرد عملکردی با 95/42 درصد ضعیف ارزیابی شد.

ملاحظه همزمان سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست با رویکردهای؛ ساختاری، عملکردی، عملیاتی و مهندسی تاب آوری، نسبت به روش های ارزیابی معمول سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست ارزیابی جامع ارایه داد و نقاط قوت و ضعف سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست بهتر شناسایی شد. بکارگیری ابزار، روش و نتایج این تحقیق، باعث صرفه جویی در وقت و هزینه، بهبود شاخص های سلامت، ایمنی و محیط زیست ، افزایش بهره وری و  توسعه پایدار خواهد شد.

اختلالات اسکلتی عضلانی به صدمات و بیماری های ماهیچه ها، تاندون ها، لیگامان ها، مفاصل، اعصاب، رگ های خونی و کلیه ساختارهای حمایتی که در حرکت نقش دارند اطلاق میشود. رابطه علی این صدمات با ریسک فاکتورهای ارگونومیکی به اثبات رسیده است. گرچه این اختلالات اغلب منجر به فوت نمی شود لکن ناتوانی و حتی از کار افتادگی دایم پیامدهای معمولی آن است. دست انسان دارای سیستم اسکلتی عضلانی پیچیده و خاصی است که کارهای متعددی را به درستی انجام میدهد. نیروی چنگش معمولا عملکرد دست را ارزیابی می کند و به عنوان نشانه ای از سلامت عمومی، سلامت فیزیکی و عملکرد ماهیچه ای محسوب می گردد.کینزیوتیپ به منظور حصول اثرات درمانی مختلف مانند بهبود گردش خون، تسکین یا مهار درد مستقیما روی پوست قرار داده میشود. نیروی چنگش نیز معمولا عملکرد دست را ارزیابی میکند و نشانه ای از سلامت عمومی محسوب میگردد. در مونتاژکاران به دلیل اینکه قسمتی از بدن مکررا و بدون استراحت مورد استفاده قرار میگیرد، خطر ابتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی افزایش میابد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر استفاده همزمان از کینزیوتیپ و انجام حرکات ورزشی بر حداکثر قدرت key pinch در صنایع الکتریکی انجام شد.

 این مطالعه کارآزمایی بالینی روی 40 کارگر زن شاغل در واحد مونتاژ انجام شد. افراد به مدت هشت هفته و هر هفته دو بار به انجام ورزش و استفاده از کینزیوتیپ پرداختند. بمنظور اندازه گیری  قدرت Key Pinch قبل و بعد از مداخله از دستگاه پینچ گیج  مدل"SH 5005 SAEHAN Hydraulic Pinch Gauge, South Korea" و برای ارزیابی ناتوانی اندام فوقانی هم از پرسشنامه DASH استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 20 ، آزمون تی زوجی و پیرسون تجزیه و تحلیل و P value کمتر از 05/0 معنادار تلقی گردید.

 در این مطالعه آزمون تی زوجی نشان داد که بین میانگین قدرت key pinch دست راست و چپ و نیز ناتوانی اندام فوقانی بعد و قبل استفاده همزمان از کینزیوتیپ و ورزش و فقط ورزش، تفاوت معناداری وجود دارد؛ به عبارتی کینزیوتیپ و ورزش روی افزایش قدرت key pinch تاثیر مثبتی داشته است. از طرفی کینزیوتیپ و ورزش باعث کاهش ناتوانی اندام فوقانی شده است. گفتنی است این موارد در گروه کنترل مشاهده نگرید. در این مطالعه، ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که از بین متغیرهای دموگرافیک، سن با قدرت key pinch دست راست رابطه منفی و معناداری و با نمره ناتوانی اندام فوقانی رابطه مثبت و معناداری داشت و بین سایر متغیرها رابطه معناداری حاصل نگردید.

 طبق نتایج می توان بیان نمود، انجام تمرینات ورزشی حداقل 2 یا 3 جلسه در طول هفته در ساعات کاری، در افزایش قدرت key pinch هر دو دست و نیز کاهش ناتوانی اندام فوقانی مونتاژکاران تاثیر گذار است. لذا توصیه میگردد به منظور افزایش بازدهی در برنامه ی کاری پرسنل انجام حرکات ورزشی گنجانده شود. همچنین پیشنهاد می گردد، در خصوص استفاده از کینزیوتیپ در اندام های مختلف و تاثیر آن در بهبود درد و عملکرد کارگران و کارمندان و نیز مردان، بررسی های لازم صورت پذیرد.

تحقیقات نشان میدهند که در سالهای اخیر به علت تغییرات در شیوه ی زندگی و به تبع آن تغییرات در الگوی غذایی و رفتاری، شیوع بیماری های غیر واگیردار از جمله سندروم متابولیک و بیماری های قلبی، دیابت در جهان از جمله در ایران افزایش چشمگیری پیدا کرده است به گونه ای که نتایج یک مطالعه سیستماتیک در ایران نشان می دهد که شیوع اضافه وزن و چاقی به ترتیب 5/38-28  و 6/12-9/25درصد در 15 مطالعه در سطح ملی و 71 مطالعه منطقه ای بوده است. هدف از این مطالعه بررسی فراوانی سندروم متابولیک و ارتباط آن با مشخصات دموگرافیکی موثر در کارگران یکی از صنایع پتروشیمی می باشد.

این مطالعه به صورت توصیفی- مقطعی بر روی 692  نفر از کارکنان مرد یکی از صنایع پتروشیمی جنوب غرب کشور ایران  انجام شد. جهت سنجش سندروم متابولیک بعد از اندازه گیری متغیرهای پاراکلینیکی خون از معیارهای ATP III[1] استفاده شد. برای آنالیز داده های جمع آوری شده از آزمون های آماری Independent Samples Test و رگرسیون لجستیک و برای تشخیص همبستگی بین مولفه های مورد پژوهش از آزمون های آماری کای دو،کرامر و اسپرمن در نرم افزار SPSS24  در سطح معنی دار 05/0 استفاده گردید.  

نتایج بدست آمده نشان می دهد که شیوع سندروم متابولیک1/15درصد، و فراوانی نسبی غیر طبیعی دوره کمر3/27، تری گلیسرید5/49، لیپوپروتیین با چگالی بالا6/71، فشار خون1/34، قند خون ناشتا 4/13و سطح کلسترول کل خون 8/37درصد می باشند. نتایج بررسی همبستگی بین مشخصات دموگرافی با سندروم متابولیک نشان می دهد که ارتباط معنی داری بین سندرم متابولیک با هر از یک مولفه سن، فشار خون، شاخص توده بدنی، نوبت کاری و  دیس لپیدمی وجود دارد، به گونه ای که  این ارتباط با فشار خون، شاخص توده بدنی و نوبت کاری نسبتا متوسط(316/0s= ،371/0s= و 452/0s=) و با سن و دیس لپیدمی ضعیف مشاهده شد(15/0s= و 18/0s=). در حالی که سایر مشخصات دموگرافیکی از جمله؛ وضعیت تاهل، سیگار کشیدن و سطح تحصیلات دارای ارتباط معنی داری با شیوع سندروم متابولیک دارا نمی باشند(05/0<P) بررسی آماری نشان داد اختلاف میانگین معنا داری بین میانگین شاخص توده بدنی، دیس لیپیدمی، نوبت کاری، دوره کمر، تری گلیسرید، فشار خون، لیپوپروتیین با چگالی بالا و قند خون افراد دارای سندروم متابولیک و فاقد آن وجود داشت (p <0.001). همچنین بررسی نتایج نسبت شانس نشان می دهد که هریک از پارامتر های : فشارخون (37/2-1/4= CL95%) 12/3(OR)[2]=، شاخص توده بدنی (22/1-38/1CI=95%) 301/1OR=، سن (031/1-088/1CI=95%) 059/1OR=، دیس لیپیدمی(019/1-01/1CI=95%) 015/1OR=، قند خون ناشتا(343/4-786/1CI=95%) 78/2OR=، دوره کمر (829/15-105/6CI=95%) 830/9OR=، نوبت کاری  (290/12-249/4CI=95%) 309/7OR= تری گلیسرید (011/1-006/1CI=95%) 009/1OR= باعث افزایش CI)95% Odds Ratio (سندروم متابولیک می شود.

با توجه به شیوع نسبتا بالا سندروم متابولیک و همچنین سطوح غیر طبیعی هر از پارامتر های دوره کمر، تری گلیسرید، فشار خون، لیپوپروتیین با چگالی بالا و قند خون افراد و شاخص توده بدنی، لذا ضروری است که با پیاده سازی برنامه های آموزشی در جهت افزایش آگاهی افراد، برای تغییر در سبک زندگی و شغلی آنها به کاهش عواض ناشی از سندروم متابولیک و افزایش سطح سلامت افراد کمک نمود. 

ارزیابی مواجهه شغلی کارکنان از طریق پایش بلندمدت به علت پیچیدگی های روش های نمونه برداری و آنالیز در تمامی شرایط عملی نیست. استفاده از روش های ارزیابی ریسک مواجهه با مواد شیمیایی راهکاری مناسب جهت بررسی وضعیت مواجهه کارکنان با مواد شیمیایی در برخی شرایط است. البته نیاز به ملاحظات ویژه جهت ارایه تکنیکی جامع و رفع نواقص روش های حاضر مانند عدم توجه به اقدامات کنترلی موجود وجود دارد. 

در مطالعه حاضر با مرور مطالعات و نیز بر اساس رویکرد Control Banding (CB) سه فاکتور تاثیرگذار در ریسک مواجهه کارکنان با مواد شیمیایی شامل شاخص مخاطره سلامت (HHI) نشانگر ویژگی های سمی ذاتی مواد شیمیایی، شاخص مواجهه شغلی با مواد شیمیایی (OEI) با هدف نشان دادن ویژگی های مرتبط با شرایط فرایند و خصوصیات مواد و نحوه مواجهه و همچنین شاخص اثربخشی اقدامات کنترلی (CEI) با در نظر گرفتن اقدامات مهندسی و مدیریتی موثر بر مواجهه با مواد شیمیایی در نظر گرفته شد. در ادامه بر اساس روش مذکور ریسک مواجهه با مواد شیمیایی در پتروشیمی مارون مورد بررسی قرار گرفت.

شاخص ریسک مواجهه با مواد شیمیایی (CRI) از حاصل ضرب فاکتورهای موثر بر مواجهه محاسبه گردید. بر اساس یافته های مطالعه، مواجهه با بنزن و 1 و3 بوتادین به ترتیب با نمره ریسک معادل 01/20 و 35/14 به علت مخاطرات ذاتی مربوط به این مواد و سایر موارد شامل مدت زمان مواجهه و همچنین اثربخشی ضعیف سیستم های کنترلی بالاترین عدد ریسک  را در واحد HD و در کل مجتمع به دست آوردند. همچنین در تمامی واحدها به علت مدت زمان مواجهه پایین با مواد شیمیایی کمترین اعداد ریسک مربوط به گروه های مواجهه مشابه بوردمن و نیز رییس و سرپرست واحد گزارش گردید.

روش حاضر می تواند به عنوان یک ابزار غیر پیچیده و معتبر جهت ارزیابی ریسک مواجهه شغلی با مواد شیمیایی مورداستفاده قرار گیرد. همچنین با توجه در نظر گرفتن نقش اقدامات کنترلی و تاثیر آن بر نمره ریسک، قادر خواهد بود محاسبه دقیق تری از  شرایط کاری کارکنان در مورد مواجه با مواد شیمیایی ارایه نماید.

استرس گرمایی از رایج ترین عوامل زیان آور شغلی است و می تواند بر سلامت و بهره وری کارگران تاثیر منفی بگذارد. مطالعات نشان داده است که استرس گرمایی منجر به بروز برخی از پاسخ های فیزیولوژیک و تاثیر بر عملکرد شناختی افراد می شود. مطالعه حاضر باهدف بررسی تاثیر استرس گرمایی بر این پارامترها انجام شد.

در این مطالعه تجربی تعداد 18 دانشجو (9 دختر و 9 پسر) با میانگین سنی 11/21 و انحراف معیار 71/1 سال و شاخص توده بدنی 23/23 و انحراف معیار 44/1 کیلوگرم بر متر مربع در معرض سه شرایط دمایی مختلف (شاخص دمای تر گوی سان 29 درجه سانتی گراد به عنوان مقدار کمتر از حدود مجاز مواجهه، شاخص دمای تر گوی سان 32 درجه سانتی گراد به عنوان حد مجاز مواجهه برای افراد سازش نیافته با محیط های گرم و شاخص دمای تر گوی سان 35 درجه سانتی گراد به عنوان مقدار بیشتر از حدود مجاز مواجهه) قرار گرفتند و عملکرد شناختی آن ها در این سه شرایط دمایی مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی تاثیر استرس گرمایی بر عملکرد شناختی شرکت کنندگان از آزمون عملکرد پیوسته دیداری و شنیداری استفاده شد و امتیاز مقیاس های توجه انتخابی، توجه متمرکز، توجه تقسیم شده، جابجایی توجه و توجه مداوم در دو حوزه دیداری و شنیداری اندازه گیری شد. به منظور بررسی تاثیر استرس گرمایی بر پارامترهای فیزیولوژیک نیز قبل و بعد از انجام آزمون، فشارخون و ضربان قلب افراد اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل نتایج از نرم افزار SPSS نسخه22 استفاده شد و داده های مطالعه با استفاده از آزمون معادلات برآورد تعمیم یافته (GEE) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.

طبق نتایج مطالعه حاضر با افزایش دمای تر گوی سان، میزان ضربان قلب و فشارخون سیستولیک شرکت کنندگان نسبت به شرایط قبل از مواجهه (دمای تر گوی سان 22 درجه سانتی گراد) به طور معنی داری افزایش یافت (05/0<p). همچنین با افزایش دمای تر گوی سان، میزان فشارخون دیاستولیک آن ها نسبت به شرایط پایه به طور معنی داری کاهش یافت (05/0<p). با افزایش دمای تر گوی سان میانگین شش مقیاس توجه در حوزه دیداری شامل توجه دیداری، توجه انتخابی دیداری، توجه متمرکز دیداری، توجه تقسیم شده دیداری، جابجایی توجه دیداری و توجه مداوم دیداری و میانگین دو مقیاس در حوزه توجه شنیداری شامل توجه شنیداری و توجه انتخابی شنیداری به طور پیوسته کاهش یافت. با افزایش استرس گرمایی، میانگین چهار مقیاس توجه شنیداری، توجه متمرکز شنیداری، توجه تقسیم شده شنیداری و توجه مداوم شنیداری در دمای تر گویسان 32 درجه سانتیگراد افزایش یافت و در دمای تر گویسان 35 درجه سانتیگراد دوباره کاهش یافت. کاهش توجه با افزایش استرس گرمایی تنها برای پنج مقیاس توجه دیداری، توجه شنیداری، توجه انتخابی شنیداری، جابجایی توجه دیداری و جابجایی توجه شنیداری و تنها در دمای تر گوی سان 35 درجه سانتی گراد معنی دار بود (05/0<p).

مواجهه با استرس گرمایی می تواند باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون سیستولیک و کاهش فشار خون دیاستولیک شود و تغییرات ضربان قلب و فشارخون می توانند به عنوان شاخص مناسبی برای استرین گرمایی عمل نمایند. مواجهه با دمای تر گوی سان بیش ازحد مجاز می تواند بر عملکرد شناختی افراد تاثیر بگذارد و باعث کاهش توجه و تمرکز در حین انجام وظایف شود. لازم است که آزمون شناختی پیچیده تری در شرایط مشابه این مطالعه انجام و نتایج آن با نتایج این مطالعه مقایسه شود.

از مهم ترین عوامل بروز حوادث شغلی و به طور کل خطای انسانی، صدای محل کار است. علاوه بر اینکه از علل عمده ایجاد کم شنوایی و وزوز گوش است، از موثرترین عوامل برون زاد تاثیرگذار برمکانیزمهای پردازشی مغز است. پاسخ انسان به صدا و موج انفجار و تغییر فشار هوا نگرانی عمده فعالیت در معدن است. مواد منفجره برای شکستن سنگ استفاده می شود و از این فرآیند به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از فرآیند استخراج معادن یاد می شود. با این حال ، این روش ارزان شکستن سنگ دارای معایب ذاتی و همراه با نگرانیهای جدی در مورد محیط زیست و ایمنی پرسنل است. انفجار در معادن با استفاده از انبوه مواد منفجره که مشخص می شود بسیار پرخطر است. کارگران آتشکار به مانند افراد درگیر در یک منطقه جنگی بطور مداوم در معرض انفجارها قرار دارند. با این حال، سنجیدن اثربخشی این شرایط و یک رویداد خاص دشوار است. پاسخ فیزیولوژیکی به انفجار که کاملا در زمان گذرا است با گوش به عنوان یکی از آسیب پذیرترین اعضای بدن مورد ارزیابی قرار میگیرد. از بررسی های گذشته نتیجه گرفته می شود که پاسخ های شنیداری نه تنها به فشار هوا بلکه به ضربه و جهت بدن نیز کاملا بستگی دارد. واقعیت آن است که ماهیت و مدت زمان ارتعاشات تولید شده عادی با آنچه که توسط یک انفجار ایجاد می شود متفاوت است. علاوه بر این ، انفجار معدن با پارامترهای اختلالی بیشتری همراه است. تحت چنین شرایط، این که آیا استانداردهای ارتعاش باید به طور کلی برای انفجار در معادن استفاده شود ، به ویژه هنگامی که در بعضی موارد آسیب های مغزی خفیف مشاهده می شود ، جای تردید دارد. بطور مشابه تقریبا تمام مطالعاتی که در مورد تاثیر انفجار بر مغز سربازان تایید شده ، تایید کردند که سربازان از آسیب مغزی رنج می برند که ناشی از انفجار و امواج صوتی است. آنها شرح مفصلی از پاسخ جامعه به انفجارهای نظامی می دهند اما مطالعات بسیار کمی در رابطه با این موضوع وجود دارد که اثرات مستقیم فیزیولوژی به طور کلی و مغز به ویژه به دلیل انفجار معدن و تغییرات فشار هوا را در بربگیرد. ایده این مطالعه ، تعیین هرگونه تغییر در مغز انسان به دلیل پاسخ فوری مغز به این فعالیت در معادن و اطراف آن است. این داده ها برای پیش بینی تاثیر محرک مستقیم بر فیزیولوژی انسان و پاسخ وابسته به آن میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. در مطالعه حاضر، واکنش مغزی پرسنل آتش کار و افراد عادی هنگام مواجهه با صوت انفجار موردبررسی قرارگرفته است.

محدودیت هایی برای تست وجود دارد. (1) شرایط صدا را فقط در آزمون می توان ثابت نگه داشت، زیرا تغییرات قابل توجهی در پارامترهای مختلف درگیر در محیط واقعی وجود دارد. (2) فقط یک دستگاه EEG برای ضبط پاسخ های یک نفر در زمان مشخص وجود دارد. (3) حمل و استفاده از تجهیزات تست در مکان های واقعی دشوار است. آزمایشی که در این مقاله ارایه داده می شود شدت پاسخ های مغز شرکت کنندگان را با محرک صدایی یک انفجار شدید بررسی می کند. صدایی با خصوصیات مشابه انفجارها در دنیای واقعی تولید شده است. این سیگنال اکوستیکی از نظر مدت و شدت منطبق بر رویه معمول در ادبیات موضوع استفاده می شود. این تحقیق یک پژوهش مداخله ای است که به دلیل پیچیده بودن فرایند برداشت و پردازش سیگنال، بر روی پنج نفر پرسنل دانشگاه، به عنوان نماینده جامعه ای که هیچ گاه در معرض امواج انفجار نبوده اند و پنج نفر آتش کار شاغل در معادن مختلف انجام شد. الکتروانسفالوگرام (EEG) پتانسیل بسیار خوبی برای اندازه گیری کمی حالات انسانی دارد. EEG ضبط سیگنال الکتریکی از پوست سر است که با عمل نورون ها در مغز ایجاد می شود. این کار می تواند با استفاده از الکترودهای در اتصال به پوست سر انجام شود. در نتیجه فعال شدن سیستم عصبی مرکزی با سیگنال EEG دریافت شده و تجلی پیدا می کند. با در نظر گرفتن منابع انسانی و تجربی در دسترس و تجزیه و تحلیل پیچیده این سیگنال ها، آزمایش ها در مقیاس وسیعی نیستند که برای تولید بانک داده طراحی شده باشد. کل مشارکت کنندگان در آزمایش در بازه سنی 32 تا 42 سالگی (میانگین 37 سال و انحراف معیار 1.5 سال) قرار داشتند و از سلامت عمومی جسمانی برخوردار بودند. این مطالعه توسط کمیته علمی آزمایشگاه تحقیقاتی تمرینات اصلاحی و توانبخشی دانشگاه صنعتی شاهرود مطابق پروتکل مصوب تایید شده است. ویژگی های آکوستیکی و تاثیرات وزوز گوش از طریق تاریخچه گیری پرسیده شد و آزمون معاینه مختصر وضعیت شناختی برای کلیه افراد انجام شد. برای این منظور از امواج مغز که به صورت سیگنال های مغزی (EEG) ثبت شده اند، بهره گرفته شد. کلاهک برداشت سیگنال های EEG هشت کانالی بوده و کانال ها به نحوی جایگذاری شدند که حواس مختلف اشخاص، شامل حواس حرکتی، گفتاری، شنیداری، بینایی و غیرارادی موردبررسی قرار گیرند. هشت الکترود در محل قرارگیریFp1 ، Fp2 ، C3 ، C4 ، T3 ، T4 ، O1 ، O2 روی پوست سر انتخاب شد. A1 و A2 الکترودهای گوش بعنوان مرجع هستند و الکترودهای مرتبط با زمین نیز وصل شدند. آزمایش به این ترتیب طراحی شد که سیگنال ها در حالتی ثبت شدند که ناگهان و بدون اطلاع قبلی، صوت انفجار پخش می شد.  از تجزیه موجک برای بررسی نحوه متفاوت مغز استفاده شده است. پاسخ لوبها به صدای انفجار و نشان دادن تفاوت بین پاسخ ها در گروه های مختلف افراد ، یعنی کارکنان (دانشگاه) و کارگران معدن بنا به سطح انفجار بسیار راهگشا است. موجک یک تابع ریاضی است که برای تقسیم سیگنال زمان پیوسته به اجزای مقیاس مختلف استفاده می شود. معمولا می توان محدوده فرکانس را به مولفه مقیاس اختصاص داد. سپس هر مولفه را می توان با وضوح مطابق با مقیاس آن مورد مطالعه قرار داد. در اینجا در هر سطح از تجزیه موجک، سیگنال به دو بخش تقسیم می شود: باند با فرکانس پایین یا تقریبی، و باند با جزییات دقیق با فرکانس بالا؛ که هر یک از آنها حاوی باند نیمی از فرکانس سیگنال است.

باند فرکانس های مختلف سیگنال های EEG نماینده رفتار شناختی مغز هستند. این تحقیق شامل استفاده از روش مبتنی بر فرکانس زمان برای اندازه گیری همزمانی فاز الکتروانسفالوگرام (EEG) است  در این پروژه فرکانس نمونه برداری بالاتر از حد مورد نیاز توسط سخت افزار 500 هرتز تنظیم شده است. سیگنال های EEG می توانند توسط آرتیفکتهای بیرونی و ذاتی دچاراختلال شوند که سیگنال مورد نظر را مبهم می کنند. اختلالات اضافی به مانند صداها و سیگنالهایی هستند که از یک منبع خارجی به جای فیزیولوژی بدن ظاهر می شوند. نویز محیطی و نویز قطعات الکتریکی در EEG از طرف دیگر ، آثار دیگری از خطا را ایجاد و تقویت می کند. تمام این خطاها بایستی با پردازش مناسب حذف شوند. بعدازآنکه سیگنال مغزی و زمان ارسال صوت در آزمایش ها ثبت شد، مطالعه نشان داد که دو ویژگی برتر از سیگنال ها بایستی استخراج شود. در تمام آزمایش ها مدت زمان واکنش در اثر انفجار کارگران و کارکنان یکسان بود. برای هر نمونه و هر الکترود ، یک ویژگی ثبت شده که در تست هایی که صدای انفجار پخش می شود، جمع آوری شده است. لازم به ذکر است که در بعضی موارد استخراج ویژگی غیرممکن است زیرا هیچ گونه تغییرپذیری قابل تشخیص با باند دلتا سیگنال در هنگام پخش صدای انفجار وجود ندارد. بر اساس این مطالعه، ما فرض کردیم که تغییرات در طیف توانی EEG در هنگام ارایه محرکهای شنوایی در مقایسه با شرایط استراحت بین افراد با و بدون تجربه در کارهای انفجار متفاوت خواهد بود. ما مقادیر قدرت را در باند فرکانسهای تتا ، آلفا و بتا تجزیه و تحلیل کردیم و اختلافات احتمالی بین گروه ها را در هر سه باند فرکانس آزمایش کردیم. گرادیان و زمان تغییرپذیری سیگنال، پیرو ارسال صوت انفجار بررسی شد. ملاحظه می شود واکنش های پرسنل دانشگاه و آتش کاران در بعضی کانال های برداشت سیگنال مشابه و در بعضی دیگر کاملا متفاوت اند. در  برخی دیگر از کانال ها و حواس، واکنش افراد غیر آتش کار نسبت به صوت انفجار این گونه بوده که سطح سیگنال افت کرده و سطح هوشیاری حرکتی و شنوایی آن ها کاهش یافته است، هرچند در خصوص پرسنل آتش کاری، عکس این موضوع اتفاق افتاده است.

چگونه عادات شغلی بر رفتار انسان تاثیر می گذارد؟ این یک سوال معمولی است که به طور مکرر مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این مقاله بررسی رفتار کارگران درگیر با انفجار با تاکید بر سیگنالهای مغزی آنها است در حالیکه کارمندان دانشگاه، نماینده عموم مردم هستند که از انفجار دور هستند. با استفاده از این الگوریتم، ویژگیهای غیر طبیعی فعالیت الکتریکی مغز تشخیص داده شد. در مواردی سطح سیگنال EEG آتش کاران، برخلاف مردم عادی، به دنبال شنیدن صوت انفجار، افزایش می یابد که معرف افزایش سطح هوشیاری حرکتی، گفتاری و بینایی ایشان است. این در حالی است که از منظر حواس شنیداری و غیرارادی، تفاوت محسوسی بین دو گروه مشاهده نشد. در بعضی موارد هیچ تاثیری در عملکرد مغز وجود ندارد و پاسخ فیزیولوژیکی در محدوده مدنظر مشاهده نمی شود. در نتیجه ، مهم نیست که بدانند چه خواهد شد ،تماما وقتی صدای انفجار را شنیدند ، دچار وحشت شده اند. ازنظر زمان واکنش به صدای انفجار، در بسیاری موارد تفاوت معنی داری بین آن ها وجود نداشت، به جز در حواس حرکتی و گفتاری که واکنش افراد عادی به مراتب سریع تر از آتش کاران بود. روایی اندازه گیری مبتنی بر EEG از طریق مقایسه با میزان به دست آمده از شواهد و سوابق کارگران، که به عنوان یک اندازه گیری فیزیکی قابل اعتماد از عملکرد پذیرفته شده است، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد کاربرد سیگنال EEG در اندازه گیری واکنش کارگران. به ویژه در کارهای آینده برای درک شرایط کارگران بسیار ارزشمند و مهم است. این مطالعه می تواند به دانش و درکی قابل اعتماد از واکنش ها در زمینه معدن کمک کند. در واقع این روش برای اندازه گیری مداوم عملکرد کارگران در هنگام کار با مواد منفجره در معدن ابزاری فراهم می کند.

امروزه استفاده از کامپیوتر در هر کاری ضروری شده و کمتر شغلی را می توان یافت که درآن برای انجام وظایف از کامپیوتر استفاده نشود. کار با کامپیوتر در مدت طولانی در شرایط استاتیک و وضعیت بدنی نامناسب ممکن است منجر به اختلالات اسکلتی -عضلانی شود. کاربران رایانه با توجه به ماهیت کاری خود، شیوع زیادی از اختلالات اسکلتی -عضلانی را گزارش می کنند. از مهمترین استراتژی های پیشگیری از ابتلا به اختلالات اسکلتی -عضلانی مرتبط با کار آموزش است. جهت کسب نتایج مفید و موثر، آموزش می بایست بر مبنای نظریه ها و الگوهای تغییر رفتار طراحی گردد. لذا این پژوهش با هدف بکارگیری الگوی پرسید- پروسید در ارتقای رفتارهای پیشگیری کننده از اختلالات اسکلتی -عضلانی در کاربران رایانه انجام شد.

در این مطالعه کارآزمایی تصادفی شاهددار 110نفر از کاربران رایانه ای انتخاب شدند. پس از بررسی انجام شده و تعیین ریسک فاکتورهای ایستگاه های کاری مورد بررسی با روش ارزیابی سریع تنش اداری  (ROSA)، کاربرانی که دارای سطح احتمال خطر زیاد ابتلا به اختلالات اسکلتی -عضلانی بودند و ایستگاه کاری آنها به اقدامات اصلاحی و مداخله ای نیاز داشت، وارد مطالعه شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد نوردیک، چک لیست ارزیابی سریع تنش اداری و پرسشنامه محقق ساخته بر اساس سازه های الگوی آموزشی پرسید- پروسید بود. روایی و پایایی پرسشنامه محقق ساخته در مطالعه مقدماتی بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده از تکمیل اولیه پرسشنامه ها، مداخله آموزشی مناسب که شامل کتابچه آموزشی و فیلم های آموزشی در خصوص حرکات کششی و اصلاحی، آموزش و تمرین های صحیح نشستن در حین کار با رایانه بود، طراحی و در گروه آزمون اجرا شد. قبل و بعد از مداخله، داده ها در نرم افزار SPSS.24 با استفاده از آزمون های توصیفی (میانگین، انحراف معیار، تعداد و درصد) و آزمون های تحلیلی (آزمون من ویتنی، کای اسکویر و ویلکاکسون) تجزیه و تحلیل شد.

نتایج پرسشنامه نوردیک نشان داد که شیوع علایم اختلالات اسکلتی-عضلانی در کاربران رایانه به ترتیب در کمر (60درصد)، گردن (58درصد) و شانه (51درصد) از دیگر اندام های بدن بیشتر بود. تفاوت معنا داری بین شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی در دو گروه مورد بررسی وجود نداشت. قبل از مداخله بین میانگین نمرات نهایی ROSA، نمرات متغیرهای الگوی آموزشی پرسید -پروسید از قبیل عوامل مستعدکننده، عوامل تقویت کننده و عوامل قادر کننده در دو گروه تفاوت معناداری مشاهده نشد. پس از انجام مداخلات آموزشی بین میانگین نمره نهایی ROSA و اجزاء آن (0001/0=p) و همچنین میانگین نمرات عوامل مستعدکننده (آگاهی و نگرش)، عوامل تقویت کننده و عوامل قادر کننده الگوی پرسید-پروسید در دو گروه تفاوت معنادار مشاهده شد (0001/0=p).

طراحی و اجرای برنامه های آموزشی ارگونومیک منطبق با اجزای روش ROSA بر اساس الگوی پرسید-پروسید با تغییر در عوامل مستعدکننده (آگاهی و نگرش)، عوامل تقویت کننده و عوامل قادر کننده کاربران رایانه نسبت به ارتقای رفتارهای پیشگیری کننده از اختلالات اسکلتی -عضلانی موثر است و می توان از آن به عنوان چارچوبی جهت طراحی مداخلات آموزشی برای کاربران رایانه استفاده کرد.

چند دهه از معرفی نانوفناوری به عنوان حوزه ای نو در تحقیقات و تولید می گذرد. در طول این مدت، نانوفناوری با سرعت سرسام آوری پیشرفت کرده است و در بیشتر بخش های علمی و شغلی نفوذ کرده است. پیشرفت سریع این حوزه موجب شده است هر روز به تعداد کارکنان در معرض مواجهه با نانومواد اضافه شود. این امر نگرانی هایی را در مورد اثرات شغلی این مواد بوجود آورده که محرک موج عظیم تحقیقات در زمینه بهداشت، ایمنی و سم-شناسی نانومواد بوده است. در این راستا، تحقیق حاضر به منظور بررسی ارتباط ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی نانومواد با نوع و فراوانی علایم کارکنان شرکت های نانوفناوری انجام گرفته است.

مطالعه حاضر در میان کارکنان شرکت های نانوفناوری در شهر تهران انجام گرفته است. مشخصات 100 شرکت فعال در زمینه نانوفناوری در شهر تهران از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیه و از آن ها برای شرکت در مطالعه دعوت شد. در نهایت از 52 شرکتی که همکاری با مطالعه را پذیرفتند، 198 پرسشنامه تکمیل شده دریافت شد. بررسی علایم با استفاده از یک پرسشنامه علایم غیراختصاصی انجام گرفت. پرسشنامه بوسیله گروهی از متخصصان بهداشت حرفه ای، اپیدمیولوژی، طب کار، سم شناسی، نانوتکنولوژی پزشکی و آموزش بهداشت، طراحی و اعتبار سنجی شد. ویژگی های شغلی، ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی نانومواد مورد استفاده در شرکت ها نیز با استفاده از فرم روش NanoTool بررسی شد. داده های مطالعه با استفاده از نرم افزار SPSS.22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در این راستا از جداول توزیع فراوانی و آزمون کای دو ، آزمون دقیق فیشر  و آزمون کروسکال-والیس  استفاده شد.

نتایج نشان داد که فراوانی علایم پوستی (مانند زبری، خارش و قرمزی)، تنفسی (مانند سرفه ، عطسه و سوزش گلو) و چشمی (مانند سوزش، خارش و قرمزی) در میان کارکنان شرکت های نانوفناوری نسبتا زیاد است. همچنین بررسی ارتباط علایم کارکنان با ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی نانومواد، نشان از ارتباط معنادار آن ها بود.

با توجه به فراوانی آماری علایم در کارکنان در معرض مواجهه با نانومواد، ارتباط آماری این علایم با ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی نانومواد، نگرش کارکنان در مورد نانومواد که عموما آن ها را موادی بی خطر می دانند، استفاده ناکافی و عموما نادرست از تجهیزات حفاظت فردی مناسب برای کار با نانومواد و کمبود و گاها فقدان آموزش در مورد اثرات نانومواد بر سلامتی و محیط زیست، می توان به احتمال وجود مشکلات جسمی در میان کارکنان این شرکت ها پی برده و آن را مسئله ای مهم تاقی کرد. لذا پیشنهاد می شود که برای کاهش مواجهه شغلی با نانومواد نسبت به ارایه آموزش های کافی به کارکنان این شرکت ها در زمینه های مفاهیم اولیه نانوایمنی، رویه های کاری استاندارد در هنگام کار با نانومواد، وسایل حفاظت فردی مناسب برای کار با نانومواد و نحوه صحیح استفاده از آن ها و مدیریت پسماند نانومواد اقدام شود.

صدا به عنوان شایع ترین عامل زیان آور در صنایع مختلف به خصوص صنایع پتروشیمی و شرکتهای مرتبط می باشد. مواجهه با صدا مسبب طیف گسترده ای از نارحتی ها، اختلالات و عوارض شغلی از قبیل از دست دادن تمرکز، از دست دادن حافظه بلند مدت، عصبانیت، افزایش استرس و... می شود و با توجه به اینکه از مهم ترین عوامل موثر بر کارایی و افزایش بهره وری نیروی انسانی در ارتقای سطح تولید و کیفیت آن  دقت ، سرعت عمل و توانایی اجرای مهارتها از سوی افراد می باشد بنابراین مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تاثیر تراز های فشار صوت مختلف بر عملکرد شناختی کارگران صنعت پتروشیمی انجام شده است.

این مطالعه مقطعی توصیفی- تحلیلی در سال 1398 بر روی 90 نفر از کارگران یک صنعت پتروشیمی در  منطقه پارس جنوبی (عسلویه) انجام شد. میانگین تراز صدای معادل مواجهه کارکنان مطابق با استاندارد 9612 ISO به روش دزیمتری در ابتدا، وسط و انتهای شیفت  به طور مجزا اندازه گیری شد. برای تعیین میزان عملکرد شناختی افراد آزمون های عملکرد شناختیCPT  و N-back در سه مرحله (ابتدا ، وسط و انتهای شیفت) انجام شد. داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS نسخه 20 آنالیز شد و سطح معنی داری، کمتر از  05/0 در نظر گرفته شد.

مقایسه  نتایج در تست عملکرد پیوسته نشان داد که خطای ارتکابی، خطای حذف و زمان پاسخگویی و همچنین در تست عملکرد حافظه کاری، زمان واکنش و میانگین پاسخ صحیح سه گروه از کارگران در انتهای شیفت به طور معنی داری از نظر آماری افزایش می یابد (05/0 <P) بر این اساس گروه هایی که با صدای بیشتر از حد مجاز مواجهه داشتند تعداد پاسخ های صحیح آنها در مقایسه با  گروه دیگر به طور معناداری کمتر بود و همچنین تعداد موارد خطا در این گروه ها بیشتر از  گروه دیگر بود . مطابق با تست عملکرد پیوسته تراز فشار صوت در ابتدا، وسط و انتهای شیفت موجب افزایش زمان پاسخگویی شد و همچنین مطابق با تست عملکرد حافظه کاری تراز فشار صوت زمان واکنش  افراد مورد مطالعه را افزایش می دهد (05/0 <P).

نتایج مطالعه حاضر نشان داد در حالتی که افراد با صدای بیشتر از حد مجاز مواجهه دارند تعداد پاسخ صحیح کمتری دارند به عبارتی با افزایش تراز فشار صوت دقت افراد کاهش و میزان خطا، زمان پاسخگویی و زمان واکنش افراد افزایش می یابد، بنابراین صدا بر عملکرد شناختی افراد تاثیر سوء می گذارد به گونه ای که  می تواند با افزایش معنی دار زمان پاسخگویی و زمان واکنش اپراتور های سایت،  باعث اختلال در عملکرد شناختی آنها شود. بر این اساس به دلایل حساسیت بالای شغلی کارگران پتروشیمی، تعداد نیرو، مواجهه با انواع عوامل زیان آور و همچنین شرایط محیطی سخت اختلال در عملکرد شناختی آنان می تواند از نظر ایمنی بسیار خطرناک باشد و باید به راهکارهای کنترلی بیش از گذشته اهمیت داده شود. لذا مطالعه حاضر می تواند توسط مدیران ایمنی و بهداشت برای اجرای راهبردی موثر و بهبود عملکردهای شناختی گروه های مختلف کارگران در حین انجام وظیفه، مورد استفاده قرار گیرد.

آلودگی صدا فراگیرترین عامل زیان آور فیزیکی در محیط های صنعتی به شمار می آید. اشتغال در محیط پر صدا به طور مداوم می تواند علاوه بر اثرات شنوایی ، باعث اختلال در ارتباطات کلامی، محدودیت تمرکز، خستگی، آزار ذهنی و کاهش بازده کاری شود.کنترل صدا به منظور کنترل اثرات آن و راحتی کارگر بوده و شامل روش های کلی کنترل مدیریتی و کنترل مهندسی می باشد. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی و اجرای مداخلات مهندسی جهت کاهش مواجهه شغلی با صدا در واحدهای مختلف یک کارخانه روغن سازی در استان خوزستان بود.

این مطالعه توصیفی، تحلیلی و مداخله ای در یک کارخانه تولید روغن خوراکی در استان خوزستان انجام گردید. در این مطالعه تراز فشار صوت در سالن های تولید توسط ترازسنج دیجیتال پیشرفته مدل AWA 5688 طبق استاندارد ISO 9612 اندازه گیری شد و سپس در واحدهای با تراز فشار صوت بالاتر از حد مجاز اقدامات مداخله ای شامل نصب لرزه گیر زیر دستگاه های پرس، نصب پانل آکوستیک در سقف و پانل جاذب در دیوار مشترک با سالن مونتاژ، نصب پانل جاذب در دیوارهای مجاور اپراتورهای پرس، نصب صفحات پلیمری روی سطح میزهای واحد قوطی سازی، اصلاح درب و پنجره های و اجرای کف شناور اتاق کنترل، نصب کابین فلزی با سطح داخلی جاذب فوم الاستومری در دستگاه های تتراپک، نصب سقف فولاد گالوانیزه و لایه جاذب الاستومری در اتاقک کابین، ساخت و نصب اتاقک آکوستیک روی دستگاه بطری ردیف کن انجام گرفت. سپس به منظور تعیین میزان اثربخشی مداخلات انجام شده ارزیابی مجدد صورت گرفت. علاوه براین میزان اثربخشی مداخلات نسبت به کاهش تراز فشار صوت، شاخص های هزینه-اثربخشی و هزینه-فایده محاسبه گردید.

نتایج نشان داد قبل از انجام مداخله در تمام ایستگاه ها تراز فشار صوت معادل اندازه گیری شده بالاتر از حد مجاز بود به طوری که بالاترین میزان تراز فشار صوت در مجاورت یکی از پرس های 63 تن برابر  dB(A)6/92 را نشان می دهد. بعد از انجام مداخلات، میزان تراز فشار صوت در تمام ایستگاه ها کاهش یافته و در تمام نقاط به استثنا ایستگاهی که در مجاورت دستگاه پرس63 تن بود به کمتر از مقدار حد مجاز رسیده است. با توجه به مداخلات صورت گرفته مشخص گردید بیشترین کاهش صدا در  اصلاح اتاقک های دستگاه های تتراپک بوده است. نتایج کاهش میزان تراز فشار صوت در آنالیز فرکانس صدا نیز در قبل و بعد از انجام مداخله در سالن پرس و بطری سازی اثر بخشی مداخلات صورت گرفته را تایید نمود. متوسط شاخص هزینه-فایده کلی 70/0 میلیون ریال به ازای هر نفر در یک دوره یکساله نسبت پرداخت به بیمه گر به ازای هر سال بازنشستگی زودتر بوده است.

بررسی ها نشان داد تمام اقدامات کنترلی انجام شده در واحد های مختلف در این مطالعه منجر به کاهش چشم گیر تراز معادل فشار صوت گردید و با بررسی صورت گرفته توسط شاخص هزینه اثربخشی و شاخص هزینه-فایده نیز مشخص گردید علی رغم هزینه نسبتا بالایی که در برخی واحدها صورت گرفت این شاخص ها کاملا در محدوده قابل قبولی قرار دارند.

مخاطرات شغلی از عمده ترین مشکلات بهداشت شغلی می باشند. سیستم های بهداشتی و درمانی مانند دیگر محیط های کاری پر خطر در معرض عوامل خطرناکی قرار دارند. مخاطرات شغلی با ایجاد آسیب های شغلی می توانند بر عملکرد کارکنان تاثیر گذاشته و زندگی افراد شاغل در این محیط ها را به خطر اندازند. امروزه مخاطرات شغلی مرتبط با کار از اهمیت زیادی برخوردارشده است.بر اساس قانون بهداشت و ایمنی شغلی،بیماری شغلی به عنوان یک بیماری است که درمحل کار ناشی از قرار گرفتن در معرض هر یک از مخاطرات فیزیکی ،شیمیایی و یا عامل بیولوژیکی ایجاد شده ،به طوریکه مکانیسم های فیزیولوژیکی طبیعی آسیب دیده اند و سلامت فرد شاغل دچار اختلال شده است.زیرا این مخاطرات می توانند علاوه بر بروز بیماری هایی مانند اختلالات اسکلتی عضلانی،مشکلات شنوایی ،سرطان،مشکلات روانی ،عوارض قلبی عروقی و غیره باعث حذف نیروی کار شده و از طرفی با ایجاد هزینه های درمانی خسارت مالی زیادی به سیستم اقتصادی جامعه تحمیل می نمایند.همچنین مخاطرات شغلی با ایجادآسیب های شغلی می توانند بر عملکرد پرسنل تاثیر گذاشته و خطر فرسودگی شغلی را افزایش و باعث کاهش رضایت شغلی می شوند.لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش سبک رهبری تبادلی در پیش بینی آسیب های شغلی درکارکنان مرکز بهداشت آبادان  انجام شد.

این مطالعه توصیفی بر روی 135 نفر از کارکنان مرکز بهداشت شهرستان آبادان در سال 97-96 انجام گرفت، که با روش نمونه گیری تصادفی ساده و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شدند. اجرای پروژه با استفاده از مقیاس سبک رهبری تبادلی سرپرست (Bass & Avolio.1990)، پرسشنامه هوشیاری ایمنی (Westaby & Lee. 2003) و پرسشنامه رویداد های مرتبط با ایمنی و آسیب های شغلی (Barling. et al. 2002) صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نگارش 18 و نرم افزار معادلات ساختاری انجام گرفت.

یافته ها نشان داد که سبک رهبری تبادلی سرپرست با هوشیاری ایمنی و رویداد های مرتبط با ایمنی با آسیب های شغلی رابطه معنی داری دارد(05/0 >p) ،همچنین تحلیل رگرسیون حاکی از آن بود که با افزایش یک واحد سبک  رهبری ، هوشیار ایمنی 3/0 واحد افزایش پیدا می کند . همچنین با افزایش یک واحد رویدادهای مرتبط با ایمنی ، آسیب درمحل کار 8/2 واحد افزایش پیدا می کند.برای سایر شاخص ها تاثیر معنی داری پیدا نشد.

بر اساس یافته های پژوهش کارکنان مراکز بهداشتی همواره در معرض مخاطرات شغلی بالقوه ای قرار دارند و در شرایط آسیب پذیری فعالیت می کنند که این می توانند تاثیر منفی بر سلامت جسم و ذهن کارکنان این محیط ها داشته باشد.همچنین سبک رهبری تبادلی مدیران موجب تقویت ارتباطات ایمنی در میان مدیران و کارکنان سازمان می شود. وقتی کارکنان حمایت مدیران خود را درک کنند و به این نتیجه برسند که مدیران سازمان به بهزیستی و ایمنی آنها اهمیت می دهند تمایل آنها به حفظ هوشیاری ایمنی بالا می رود.لذا به مدیران سازمان ها توصیه می شود با هزینه کردن بودجه مناسب جهت فراهم نمودن تجهیزات لازم ،نسبت به کاهش مخاطرات شغلی کارکنان مراکز بهداشتی درمانی اقدام نمایند.

اعمال ناایمن جزء اصلی ترین عوامل بروز حوادث رخ داده در صنایع می باشند. با این وجود نسبت دادن بروز حوادث به اعمال ناایمن بدون در نظر گرفتن چرایی ایجاد آنها نمی تواند کمک قابل توجهی در پیش گیری از حوادث داشته باشد. تلاش برای شناسایی فاکتورهای تاثیر گذار سازمانی و نظارتی در بوجود آمدن اعمال ناایمن و همچنین تعیین اثرات متقابل بین این فاکتورها می تواند مدیریت را جهت اختصاص استراتژی های کنترلی مناسب بمنظور کاهش حوادث یاری نماید. هدف مطالعه حاضر تلفیق چارچوب "تجزیه و تحلیل فاکتورهای انسانی و طبقه بندی سیستم" و شبکه های بیزین بمنظور شناسایی فاکتورهای مختلف در بروز اعمال ناایمن و تعیین ارتباطات و تعاملات میان فاکتورهای شناسایی شده جهت ارایه استراتژی های مداخله ای مناسب برای پیشگیری از حوادث در آینده می باشد.

ابتدا حوادث رخ داده در یک مجتمع بزرگ معدن سنگ آهن واقع در جنوب کشور در یک دوره 5 ساله جمع آوری و سپس مهمترین حوادث غربال شد. با استفاده از یک تیم آنالیز حادثه و براساس چارچوب تجزیه و تحلیل فاکتورهای انسانی و طبقه بندی سیستم تمامی عوامل علی در هر حادثه شناسایی شد. در مجموع داده های آنالیز حادثه مربوط به 250 حادثه شغلی جمع آوری و پایگاه داده ایجاد شد. شبکه بیزین با الهام از چارچوب سلسه مراتبی تجزیه و تحلیل فاکتورهای انسانی و طبقه بندی سیستم ایجاد شد و با استفاده از الگوریتم امیدریاضی-بیشینه سازی و پایگاه داده آموزش داده شد. بمنظور تعیین فاکتورهای با بیشترین تاثیر در ایجاد اعمال ناایمن از رویکرد اطلاعات متقابل استفاده و آنالیز حساسیت انجام شد.

نتایج این مطلعه نشان داد که در سطح اعمال ناایمن، خطاهای مبتنی بر مهارت و در میان فاکتورهای علیتی که منجر به ایجاد اعمال ناایمن می شوند، فاکتورهای محیطی و طراحی نامناسب عملیات دارای بیشترین احتمال پیشین بودند. آنالیز حساسیت نشان داد که فاکتورهای محیطی از سطح 2، طراحی نامناسب عملیات از سطح 3 و فرایند های سازمانی از سطح 4  تجزیه و تحلیل فاکتورهای انسانی و طبقه بندی سیستم بیشترین تاثیر را در بروز اعمال ناایمن دارند. بر اساس آنالیزهای صورت گرفته استراتژی هایی جهت کاهش اعمال ناایمن کارکنان ارایه گردید.

نتایج این مطالعه نشان داد که فاکتورهای محیطی و طراحی نامناسب عملیات دارای بیشترین تاثیر در بروز اعمال ناایمن هستند. اگرچه تاثیرات سازمانی به عنوان عوامل غیرمستقیم در بروز اعمال ناایمن نقش دارند ولی توجه به مرتفع نمودن نقایص در این سطح می تواند در کاهش حوادث موثر باشد.

گاز طبیعی  با محتوای متان به عنوان اولین سوخت مورد استفاده در منابع شهری و خانگی می باشد. پس از اتمام فرآیندهای مربوط به پالایش و فرآوری، گاز طبیعی به لحاظ شیمیایی آماده مصرف بوده اما از نظر فیزیکی گازی بی رنگ و بدون بو می باشد. از این رو در صنعت گاز، ترکیبات حاوی سولفور به عنوان هشدار دهنده برای تشخیص نشتی درسیستم انتقال گاز استفاده می شود. ترکیبات مورد نظر در جهت پیشگیری از خطرات احتمالی ناشی از نشت و انفجار گاز استفاده می شوند. ترکیبات حاوی سولفور دارای بوی بسیار شاخصی هستند و به دلیل همین ویژگی در پایین ترین سطح انتشار در هوا توسط حس بویایی قابل تشخیص می باشند.از آنجایکه تماس با گاز طبیعی در صنعت گاز وجود دارد، سمیت این ترکیبات یکی از مشکلات مطرح در سلامتی پرسنل شرکت گاز می باشد. به هر حال مطالعات محدودی اثرات تماس با گاز طبیعی را بررسی نموده اند. لذا هدف از این مطالعه ارزیابی تاثیر مواجهه شغلی با ترکیبات بودارکننده ی گاز طبیعی بر روی فعالیت کولینرژیک و گروه های تیول پلاسما می باشد.تماس با این ترکیبات توسط پرسنل شرکت گاز غیر قابل اجتناب بوده و به عنوان یک هشدار در سلامتی آنها مطرح است. ما در این مطالعه فعالیت کولینرژیک و میزان گروه های تیول سطح پلاسمایی این افراد را بررسی نموده ایم. 

این پژوهش یک مطالعه از نوع توصیفی- مقایسه ای است که در سال 1397-98 در شرکت گاز استان چهارمحال و بختیاری انجام شد.، و در این مطالعه 80 مرد از پرسنل فنی شرکت گاز به عنوان گروه کنترل و همچنین 80  مرد از بخش اداری شرکت به عنوان افراد شاهد انتخاب گردید؛ بطوریکه پرسنل اداری از لحاظ سن، مصرف سیگار و سابقه کار با پرسنل فنی هموژن سازی شدند. ریسک سلامتی در افراد مطالعه شده (گروه مواجهه یافته با ترکیبات بودارکننده و گروه مواجهه نیافته با ترکیبات بودار کننده) با تعیین سطح تیول پلاسما به عنوان شاخص استرس اکسیداتیو  و ارزیابی فعالیت سیستم اعصاب پاراسمپاتیک  تعیین شد. نتایج حاصل توسط نرم افزار SPSS مدل 21 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.

نتایج نشان می دهد فعالیت کولینرژیک در پرسنل فنی به شکل معنی داری (p<0/02)  بالاتر از پرسنل اداری می باشد. میزان 70 درصد فعالیت پایه ی کولینرژیک در پرسنل اداری   24 واحد بر لیتر  تعیین شد و فعالیت استیل کولین استراز در 59 درصد از پرسنل فنی کمتر از فعالیت پایه مشاهده گردید. نتایج آزمون رگرسیون لجستیک نشان می دهد شانش غیر نرمال شدن فعالیت آنزیم استیل کولین استراز در پرسنل فنی5/0 برابر بیشتر از پرسنل اداری است. آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد فعالیت آنزیم استیل کولین استراز در پرسنل فنی ارتباط معنی داری (p<0/03) با میزان گروه های تیول پلاسما دارد. از نظر آماری بین گروه های تیول پلاسمای پرسنل فنی و اداری اختلاف معنی داری وجود نداشت(p>0/642).

 در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت این ترکیبات به دلیل ساختار ارگانوسولفوره خود افزایش فعالیت پاراسمپاتیک را ایجاد می نمایند بنابراین احتمال ایجاد ریسک بر سلامت سیستم عصبی در پرسنل فنی شرکت گاز وجود دارد.

استرس شغلی به عنوان یکی از مسایل مهم تاثیرگذار بر سلامتی، عملکرد و ایمنی در صنایع، شناخته شده است. کارگران در محیط کار با عوامل استرس‏زای مختلفی از جمله روابط و تنش های میان کارکنان، بار کاری سنگین، ساعات طولانی کار، طراحی ضعیف شغل، ابهام یا تضاد در نقش کارکنان در سازمان، پشتیبانی و حمایت ضعیف، سرعت بالای کار و... مواجه هستند. در این میان، تقاضاهای شغلی مانند بار کاری، خصوصیات فیزیکی محیط کار و همچنین میزان و نحوه کنترل بر شغل از جمله عواملی هستند که تاثیر به سزایی در زندگی فردی و شغلی کارگران دارند. تقاضاهای شغلی بیش از حد توان و پایین بودن میزان کنترل بر شغل می تواند منجر به افزایش احساس بی حوصلگی و خطا در عملکرد‏های شناختی گردد که خود از علایم خستگی می باشند. این پژوهش، با هدف بررسی روابط میان عوامل استرس‏زای شغلی به ویژه تقاضا و کنترل با خستگی در طول روز کاری انجام شده است.

در این مطالعه مقطعی-تحلیلی، 338 نفر از کارگران صنایع تولیدی مختلف در شهرستان تبریز و با روش نمونه‏گیری هدفمند در دسترس انتخاب شدند. جهت جمع‏آوری اطلاعات، 14 سوال مربوط به زیر‏فاکتورهای تقاضاهای شغلی و کنترل شغلی از پرسشنامه معتبر استرس شغلی HSE، پرسشنامه عوامل دموگرافیک و همچنین چک‏ لیست خستگی طراحی شده در این مطالعه استفاده گردید. در چک لیست خستگی، کارگران میزان خستگی خود را در ساعات مشخص شده که از ساعت 7:00 صبح شروع گشته و در ساعت 18:00 پایان می یافت، بین بازه صفر تا ده علامت می زدند. جهت آنالیز آماری، روز کاری به سه دوره زمانی چهار ساعته تقسیم گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و Minitab و با کمک آزمون‏های کولموگروف-اسمیرنوف جهت بررسی نرمال بودن داده ‏ها، آزمون موخلی جهت بررسی ماتریس کوواریانس، آزمون اندازه‏های تکراری جهت بررسی خستگی میان دوره‏ های زمانی و آزمون کنترل متغیرها برای کنترل متغیرهای مخدوشگر انجام گرفت.

میانگین سنی افراد در این مطالعه حدود 37 سال بوده و اکثریت شرکت‏ کنندگان این مطالعه را کارگران مرد تشکیل داده بودند. حدود 52 درصد از کارگران دارای سابقه کاری بیش از 11 سال بوده و 62 درصد از شرکت‏ کنندگان در شیفت ثابت مشغول به کار بودند و به طور میانگین، 203 ساعت در طول یک ماه کار می کنند. طبق نتایج مطالعه، متغیر تقاضا دارای رابطه معنی‏دار با خستگی بر اساس زمان بوده (001/0<p) و خستگی با افزایش تقاضاهای شغلی افزایش یافته (001/0<p) است. همچنین، رابطه معنی‏دار میان متغیر کنترل و خستگی نشان داده شده است (001/0<p). طبق نتایج، خستگی با افزایش کنترل شغلی کاهش یافته است (001/0<p). همچنین نتایج، با سپری شدن زمان از شروع روز کاری، افزایش در میزان خستگی را نشان داده است (001/0<p).

استرس شغلی تاثیرات ناگوار بسیاری بر جنبه‏های مختلف زندگی بشر داشته است و خستگی شغلی یکی از عواقب منفی ناشی از آن می باشد. طبق نتایج این مطالعه، خستگی پدیده‏ای است که با انجام فعالیت‏های کاری و تداوم آن شروع گردیده و با گذشت زمان از لحظه شروع کار افزایش می یابد. حال اگر در محیط کار، میزان مواجه کارکنان با عوامل استرس‏زایی همچون فشار زمانی، فشار کاری و دیگر تقاضاهای شغلی بیش از حد توان، افزایش یابد و یا کنترل افراد بر نحوه انجام وظایف و کارها کاهش پیدا کند، این امر باعث افزایش شدت خستگی در کارگران می گردد.

سنجش مارکر های بیولوژیکی ایجاد کننده آسیب DNA به طور گسترده در همه گیری مولکولی و سیتوژنتیک برای ارزیابی گسترش آسیب کروموزومی در جوامع انسانی در معرض عوامل ژنوتوکسیک و همچنین شناسایی بهتر مکانیسم های سرطان زایی، مورد استفاده قرار می گیرند. قرارگیری در معرض دود ناشی از سوخت، منجر به ایجاد آسیب DNA می شود که در نهایت زمینه ساز سرطان های مختلف می گردد. برای سنجش این آسیب ها از آزمون کامت(comet assay)  استفاده می شود.  Comet assayبه عنوان یک تست سریع و حساس، وفور برای غربالگری و شناسایی اثرات ژنوتوکسیک مواد مختلف در انسان ها در محل کار یا محیط شان مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از این مطالعه ارزیابی آسیب DNA لنفوسیت های خون محیطی افراد شاغل در نانوایی ها با توجه به نوع پخت در مقایسه با افراد کنترل بود.

در این مطالعه مقطعی، 44 مرد شامل 11 نفر در هر یک از سه گروه نوع پخت مختلف سنگک، ماشینی، تنوری سنتی با نوع سوخت یکسان گاز شهری، به عنوان گروه نانوا و 11 نفر گروه کنترل مورد مطالعه قرار گرفتند. برای این منظور بعد از کسب رضایت آگاهانه از افراد  انتخاب شده به مقدار 5 سی سی خون اخذ گردید. بعد از خونگیری از افراد، جداسازی لنفوسیت های خون محیطی از خون کامل انجام گردید و قبل از انجام آزمون کامت، میزان زنده بودن سلول ها بوسیله رنگ تریپان بلو، تعیین گردید. آنالیز لنفوسیت های خون محیطی این افراد برای بررسی میزان آسیب DNA از نظر طول دم (میکرومتر)، درصد DNA در دم و اندازه حرکت دم (میکرومتر) با استفاده از نرم افزار comet score انجام گردید.

نتایج این تحقیق نشان داد که بیش از 96 درصد لنفوسیت های جدا شده زنده بوده و برای ادامه آزمایش مناسب هستند. مقدار آسیب DNA لنفوسیت های خون محیطی همه نانواها به طور معنی داری نسبت به گروه کنترل بیشتر بود. نانواهایی که از نوع پخت تنوری سنتی و سنگگ استفاده می کردند، آسیب بیشتری را در مقایسه با نانوایان استفاده کننده از پخت ماشینی نشان دادند، به طوری که طول دم در نانوایان با پخت تنوری سنتی 32/9±70/18، سنگک 77/7±33/16 و ماشینی 20/6±56/10 نسبت به گروه کنترل 97/1±05/4 بود. علاوه بر این اندازه حرکت دم(میکرومتر) در نانوایان با پخت سنتی از بقیه گروها، بویژه گروه کنترل( 4.36 ± 4.00 در مقابل  0.37 ± 0.43)، بالاتر بود. همچنین اندازه حرکت دم (میکرومتر) برای استفاده کنندگان از پخت سنگک و پخت ماشینی نسبت به گروه کنترل، بیشتر و معنی دار، بود. 

دود ناشی از سوخت مورد استفاده در نانوایی، به دلیل داشتن ترکیبات جهش زا، منجر به آسیب DNA در لنفوسیت های خون محیطی نانوایان می شود که میزان آسیب در نوع پخت تنوری سنتی بیشتر است. همچنین با افزایش سابقه کار، میزان آسیب DNA بیشتر می شود. ایجاد اگاهی در بین نانوایان با توجه به عدم رعایت شرایط بهینه سوخت و پخت و پز، فقدان آگاهی و از همه مهم تر اطلاعات ناقص و کم در مورد فرایندهای حفاظتی، ضروری به نظر می رسد.  

با توجه به پیمانکاری شدن اکثر فعالیتهای شرکت های توزیع برق به خصوص فرآیندهای عملیاتی آنها ، لازم است تا با توجه به فاکتورهای موثر بر عملکرد HSE پیمانکاران، عملکرد آنها را در این زمینه ارتقاء داد. فاکتورهای زیادی بر عملکرد HSE پیمانکاران تاثیرگذار می باشد که تمرکز و سرمایه گذاری روی ارتقای تمامی این فاکتورها مستلزم صرف منابع و زمان زیادی بوده که خارج از توان پیمانکاران و کارفرما می باشد. از این رو این مقاله یک موضوع ضروری را در خصوص ارتقاء عملکرد HSE پیمانکاران عملیاتی شرکت های توزیع نیروی برق از طریق تقسیم بندی فاکتورهای پیچیده تاثیرگذار بر عملکرد آنها به گروه هایی اولویت بندی شده برای بهبود کارا و اثربخش عملکرد HSE ، مطرح و پیگیری کرد.

در این مطالعه فاکتورها و زیرفاکتورهای تاثیرگذار بر عملکرد HSE پیمانکاران از طریق ترکیبی از مطالعات پیشین و نظرسنجی از گروه خبرگان و بر مبنای چارچوب عملکرد BROWN استخراج شد اما با توجه به تعداد بالای این عوامل و لزوم تمرکز بیشتر مدیریت و همچنین اهمیت صرف بهینه منابع با رعایت اولویت جهت بهبود آنها ، در ادامه اقدام به استفاده از روش دیماتل گردید تا با تعیین روابط علی- معلولی متقابل بین زیرفاکتورها مشخص شود کدامیک از زیرفاکتورها، جزو زیرفاکتورهای موفقیت کلیدی در بهبود عملکرد HSE پیمانکاران به شمار می آیند. زیرفاکتورهای موفقیت کلیدی ،زیرفاکتورهایی هستند که تاثیر اساسی روی سیستم کل داشته و بهبود آنها می تواند بطور قابل توجهی عملکرد HSE را مورد بهبود قرار دهد ، بنابراین واضح است که آنها باید مورد توجه بیشتری واقع شوند.

در این مطالعه پس از نظرسنجی از گروه خبرگان و تعیین روایی تعداد 20 فاکتور و 51 زیرفاکتور موثر بر عملکرد HSE پیمانکاران عملیاتی شرکت های توزیع نیروی برق بر مبنای چارچوب عملکرد BROWN در سه بخش ورودی ، پردازش (فرآیند) و خروجی شناسایی گردید که پس از آنالیز نتایج دیماتل، تعداد 19 زیرفاکتور شامل 15 زیرفاکتور علی و 4 زیرفاکتور معلولی ، بعنوان زیرفاکتورهای موفقیت کلیدی تشخیص داده شدند که بر اساس تحلیل توزیع زیرفاکتورهای موفقیت کلیدی ، 37 درصد آنها در بخش ورودی ، 53 درصد در بخش فرآیند و 10 درصد آنها در بخش خروجی سیستم HSE واقع شده اند.

در این مطالعه از مجموع 51 زیرفاکتور شناسایی شده موثر بر عملکرد HSE پیمانکاران ، با روش ارایه شده تعداد 19 زیرفاکتور ، بعنوان زیرفاکتورهای موفقیت کلیدی تشخیص داده شدند که مدیران و تصمیم گیران می توانند روی آنها به ترتیب اولویت برای بهبود سیستم HSE تمرکز کرده و با استفاده از منابع محدود بطور سیستماتیک و اثربخشی این سیستم را بهبود بخشند. قرار گرفتن مجموعا حدود 86 درصد زیرفاکتورهای شناسایی شده در دو بخش ورودی و فرآیند از چارچوب عملکرد Brown بیانگر این مطلب است که زیرفاکتورهای خروجی یا همان نتایج سیستم HSE پیمانکار به میزان بسیار زیادی وابسته به فاکتورهای آینده نگر و کنش گرا بوده و بهبود عملکرد HSE یک پیمانکار بدون در نظر گرفتن این ابعاد مهم سیستم HSE بسیار دشوار و تقریبا غیرممکن خواهد بود از طرفی قرارگیری درصد بالای زیرفاکتورهای موفقیت کلیدی در بخش فرآیند ، نشانگر این مطلب است که بهبود عملکرد HSE پیمانکار تا حدود زیادی در گرو عملکرد صحیح پیمانکار در این بخش بوده و این بخش نقش قابل توجهی در سیستم HSE و بهبود عملکرد آن دارد. با توجه به اینکه تعداد 13 فاکتور یا حدود 68 درصد از فاکتورهای موفقیت کلیدی تعییین شده در این مطالعه بطور مستقیم مربوط به حوزه مدیریت می باشد باید گفت که تاثیرات اساسی روی سیستم HSE و بهبود قابل توجه عملکرد آن تا حدود زیادی به مدیریت سازمان یا شرکت پیمانکاری وابسته است.

عدم وجود پایگاه های جامع اطلاعاتی پایان نامه در رشته های مختلف را می توان یکی از دلایل زمینه ساز مشکلات پژوهشی در هر رشته ای برشمرد. با توجه به عدم دسترسی به اطلاعات دقیق در خصوص پایان نامه های پژوهشی رشته مهندسی بهداشت حرفه ای در ایران، این مطالعه توصیفی با هدف تحلیل محتوای پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترا رشته بهداشت حرفه ای در شهر تهران انجام شد. تا با ترسیم شرایط موجود و بررسی برخی از نقاط قوت و ضعف پژوهش های منتج از پایان نامه ها و همچنین خلا های پژوهشی بپردازیم.

تحلیل محتوا روشی استاندارد برای مطالعه و شناسایی ویژگی های اطلاعات ثبت شده در اسناد مختلف از جمله پایان نامه ها می باشد و  از جمله متغیر های مورد بررسی در این مطالعه می توان به دانشگاه مجری پایان نامه، جنس و مقطع تحصیلی صاحب اثر، حوزه موضوعی پژوهش، محل اجرای پژوهش، شهر اجرای پژوهش، روش شناسی مطالعه، روش یا ابزار گردآوری داده ها، جامعه و نمونه مورد بررسی اشاره کرد. این مطالعه از میان پایان نامه های بهداشت حرفه ای در دانشگاه های علوم پزشکی فعال در شهر تهران انجام شد. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش شامل پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترا رشته مهندسی بهداشت حرفه ای موجود در کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی و ایران بود.

از بین موضوعات مختلف، عوامل شیمیایی، فیزیکی، ایمنی و بعد از آن با اختلاف بیشتری موضوعات در زمینه ارگونومی، سم شناسی و عوامل بیولوژیکی و در بین شهر های انجام پژوهش بیشترین موقعیت جغرافیایی مورد بررسی شهر تهران و پس از آن صنعت پتروشیمی ماهشهر بوده است انتخاب شدند. از نظر مکان اجرای پژوهش بالاترین سهم متعلق به صنعت و پس از آن دانشگاه یا بیمارستان گزارش شده است  و صرف نظر از تعداد فارغ التحصیلان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای مهندسی بهداشت حرفه ای در دانشگاه های کشور که از این حیث دانشگاه علوم پزشکی تهران حایز بالاترین تعداد بود. نسبت زنان و دختران دانشجو به غیر از دانشگاه علوم پزشکی تهران، در دیگر دانشگاه های بیش از مردان بود. از بین انواع مطالعات در حوزه علوم بهداشتی، مطالعه تحلیلی از نوع  مشاهده ای بیشترین استفاده را در بین هر 4 دانشگاه داشت. در آنالیز داده ها نرم افزار آماری spss بالاترین استفاده را داشت.

با توجه به اهمیت حضور رشته بهداشت حرفه ای در صنایع بزرگ و کوچک روند حضور دانشجویان در صنایع و انجام پژوهش های مورد نیاز صنایع روند رو به رشدی در این زمینه را نشان می دهد. با وجود اینکه پرسشنامه و مصاحبه به عنوان ابزار جمع آوری داده در تعداد قابل توجهی از پایان نامه ها استفاده شد اما سهم استفاده از ابزار های آزمایشگاهی بیشتر بوده است. اختصاص بودجه کافی جهت تهیه تجهیزات لازم برای نمونه برداری و به روز رسانی آنها ضروری به نظر می رسد. نتایج این پژوهش در مجموع گویای رشد مثبتی در جذب دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی بهداشت حرفه ای نشان می دهد اما پراکندگی تعداد دانشجویان جذب شده، موضوعات انتخاب شده و محل انجام پروژه و در پی آن نمونه ها ابزار و روش آماری به کار برده شده نشان دهنده نیاز به مراجعی برای اعلام نیاز های پژوهشی به دانشگاه ها می باشد.

کشاورزی به عنوان یکی از خطرناک ترین صنایع در سراسر جهان شناخته شده و با خطرات نسبتا زیاد آسیب، ناتوانی و مرگ همراه است. با توجه به اهمیت رفتار در بروز حوادث و آسیب های ناشی از کار، جهت پیشگیری و کاهش حوادث و جراحات باید روی رفتارهای افراد متمرکز شد. زیرا اقدامات پیشگیرانه قبل از بروز آسیب و جراحات در مرحله قبل از رویداد، بیشترین توانایی را برای کاهش آن ها دارد که از جمله اقدامات پیشگیرانه می توان به ارایه راهکار های ارتقادهنده ی رفتار اشاره کرد. لذا هدف این تحقیق، شناسایی و رتبه بندی راهکارهای ارتقای رفتار بهداشت حرفه ای کشاورزان می باشد.

مطالعه حاضر یک پژوهش ترکیبی (کیفی- کمی) از نوع متوالی اکتشافی بود که در بازه زمانی تیرماه 1395 تا آبان ماه 1397 انجام پذیرفت. در بخش کیفی از روش تحلیل محتوا استفاده گردید. مشارکت کنندگان در این بخش شامل 47 نفر (اعضای هیات علمی، کشاورزان نمونه، کارشناسان جهاد کشاورزی و بهداشت حرفه ای استان کرمانشاه) بودند که از طریق نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه عمیق جمع آوری گردید و از طریق کدگذاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در بخش کمی جامعه آماری شامل 14 نفر (اعضای هیات علمی، بهورز خانه بهداشت، کارشناسان جهاد کشاورزی و بهداشت حرفه ای استان کرمانشاه) بود و از طریق نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. از پرسشنامه جهت گردآوری داده ها استفاده گردید. به منظور بررسی روایی کیفی محتوایی و صوری از چهار نفر از متخصصان درخواست گردید که پرسشنامه را مطالعه و نظرات خود را بیان نمایند. پس از جمع آوری ارزیابی متخصصین، تغییرات لازم در ابزار اعمال شد. به منظور بررسی پایایی پرسشنامه، از نرخ ناسازگاری که روش رایج در سنجش پایایی در تحلیل سلسله مراتبی است بهره گرفته شد. نرخ ناسازگاری قضاوت ها در رتبه بندی زوجی تا 1/0 قابل قبول می باشد که این مقدار برای پرسشنامه 02/0 بود. برای آنالیز داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 16، Expert Choice11 و آزمون های آماری مناسب بهره گرفته شد.  

براساس یافته های حاصل از این مطالعه شش راهکار "آموزش"، "الزامات ایمنی تولید کنندگان ادوات و نهاده ها"، "حمایت و پشتیبانی"، "اطلاع رسانی و رسانه ای"، "تعاملات و ارتباطات سازمانی" و"ارزیابی و نظارت" در زمینه ارتقای رفتار بهداشت حرفه ای کشاورزی استخراج گردید. از نظر متخصصان، راهکار آموزش در رتبه اول و راهکار رسانه ای و اطلاع رسانی در رتبه آخر قرار گرفت.

نتایج تحقیق بیانگر این است که راهکار های متعددی در زمینه ارتقای رفتار بهداشت حرفه ای کشاورزی وجود دارد که باید در سطح کلان و در برنامه ریزی های میان مدت و بلند مدت در نظر گرفته شود و مورد اجرا قرار گیرد. همچنین، همه نهادها و ارگان ها که به نوعی با صنعت کشاورزی یا با کشاورزان در ارتباط هستند، باید خود را متولی ارتقای بهداشت حرفه ای در میان این قشر بدانند، چون ارتقای این امر مهم، نیازمند رهیافت ها و همکاری های چندگانه ای است. بنابراین با توجه به گستردگی و پراکندگی مزارع کشاورزی، تعداد و تنوع کشاورزان شاغل (سن، جنس، سواد و...) در این بخش، واحد ترویج کشاورزی و یا بهداشت حرفه ای به تنهایی قادر به ارتقای رفتار بهداشت حرفه ای و یا سایر مباحث مربوط به بهداشت حرفه ای در میان کشاورزان نخواهد بود. و دستیابی به هدف مهم ارتقای بهداشت حرفه ای در میان کشاورزان، نیازمند تعامل و همکاری تولیدکنندگان ادوات و نهاده ها، ارگان ها و نهادهای مربوطه می باشد.

بنا به تعریف سازمان جهانی کار، خشونت در محیط کار به مجموعه ای از رفتارها و عملکردهای غیرقابل قبول یا تهدیداتی اطلاق می شود که به صورت واقعه ای منفرد یا مکرر به صورت عامدانه انجام و منجر آسیب جسمی، روان شناختی، جنسی یا اقتصادی برای کارکنان می شود. خشونت محیط کار یک مشکل جهانی است که ابعاد آن در حال گسترش بوده و شیوع آن در محیط های کاری مختلف تفاوت قابل توجهی نشان می دهد. مطالعات بین المللی نشان داده اند که خشونت محیط کار با خطر بالاتر پیامدهای منفی سلامت روان همچون رنج و عذاب روان شناختی، اضطراب، اختلالات خواب، خستگی مزمن، افسردگی، اختلال سازگاری و حتی خودکشی مرتبط با کار و عوارض جسمی همچون دردهای عضلانی، اسکلتی، بیماری های قلبی، عروقی و دیابت نوع 2 مرتبط است.  در سند ملی ارتقای سلامت روان کشور اجرای برنامه پیشگیری از خشونت به عنوان یکی از مداخلات اساسی سطح اول پیشگیری توصیه شده است. این مساله همچنین در برنامه ملی سلامت کارگران در کشور مورد تاکید قرار گرفته است. این موضوع اهمیت ارزیابی شیوع خشونت در محیط های کارگری و عوامل موثر بر آن را به منظور تامین اطلاعات مورد نیاز برای طراحی برنامه های مداخلاتی و ارزشیابی آنها را نشان می دهد. با توجه به آنچه گفته شد، مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع انواع مختلف خشونت در محیط های کارگری در کشور به تفکیک هر استان و شناسایی عوامل موثر بر آن در سال 1395 در ایران اجرا شد.

مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی (cross-sectional) و توصیفی (descriptive) برای برآورد شیوع خشونت در میان کارکنان مراکز صنعتی کشور بود. جایگاه های اجرای مطالعه (380 n=) واحدهای صنعتی در سطح کشور بود که بر اساس نمونه گیری خوشه ای تصادفی از میان فهرست تمام محیط های کاری صنعتی کشور انتخاب شدند. حجم نمونه حداقل با آلفای 5 درصد و شیوع 10 درصد و دقت 4 درصد، در هر استان برابر 400 نفر تعیین شد. در سه استان تهران، خراسان رضوی و اصفهان به دلیل تعداد بیشتر کارگران حجم نمونه دو برابر استان های دیگر یعنی 800 نفر در نظر گرفته شد. بدین ترتیب حد اقل حجم نمونه مورد نیاز برای کل کشور 13600 نفر محاسبه شد.  شرکت کنندگان نیز به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی از میان افراد شاغل در هر محیط کاری انتخاب و ارزیابی های طرح توسط پرسش گران آموزش دیده برای آنها تکمیل گردید. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه دو قسمتی شامل اطلاعات زمینه ای و یک پرسشنامه محقق ساخته درباره شیوع انواع خشونت استفاده شد. برای بررسی پایایی پرسشنامه از روش همسانی درونی استفاده شد و ضریب آلفای کرونباخ 88/0 محاسبه شد. داده ها پس از جمع آوری در نرم افزار STATA نسخه 12 وارد و تجزیه تحلیل شد. برای بررسی عوامل موثر بر خشونت در محیط کار از آزمون های تی مستقل و کای اسکوایر استفاده شد.

اکثریت شرکت کنندگان مطالعه (83%) مرد بودند. سن 5/26 درصد شرکت کنندگان زیر 30 سال بود. 81.8 درصد از متاهل بوده و تحصیلات 1/24 درصد زیر دیپلم بود. بر اساس نتایج این مطالعه شیوع خشونت فیزیکی، روانی، جنسی و قومی بر علیه فرد به ترتیب 9/3، 4/14، 4/1 و 3/5 و توسط فرد به ترتیب 7/18، 8/24، 4/3 و 0/10 درصد بود. خشونت فیزیکی بر علیه فرد با جنسیت مرد، نوبت کاری در گردش، وضعیت شغلی نیمه وقت و وضعیت استخدامی پیمانی رابطه معنی دار نشان داد، اما با وضعیت تاهل ارتباط معنی داری نداشت.

نتایج مطالعه حاضر برای اولین بار میزان های بالای انواع خشونت بر علیه افراد و توسط افراد را در جمعیت کارگران در سطح کشور نشان داده است. این نتایج ضرورت طراحی برنامه های مداخلاتی کاهش خشونت در محیط کار با تمرکز بر عوامل فردی و مرتبط با محیط کار در سطح کشور را مورد تاکید قرار می دهد.

خستگی احساس طاقت فرسایی از فرسودگی و کمبود انرژی است که انجام هرگونه فعالیت فیزیکی و شناختی را مختل می نماید. خستگی یک عامل بازدارنده در تمام کارها، درست انجام ندادن آنها و نهایتا کاهش دهنده بازده کاری است. در چهارچوب مراقبتهای رسمی ارایه خدمت به افراد آسیب دیده یا در معرض آسیب می تواند استرس زا باشد. تحقیقات زیادی نشان داده است که حرفه ای هایی که با افراد آسیب دیده کار می کنند اغلب نشانه هایی از پریشانی روانشناختی که نتیجه این تعاملات است را بروز می دهند. مددکاری اجتماعی نیز حرفه ایست کاملا مبتنی بر مراجع (مراجع محور) و مددکاران اجتماعی همواره درگیر شرایط پیچیده کاری بوده و هستند. به این ترتیب آنها بسیاری از مشکلات و مسایلی را که در کار خدمت رسانی به انسانها مشهود است را تجربه می کنند و در معرض خستگی ناشی از نوع کار و حرفه خود قرار دارند. در واقع ریشه کن کردن نابرابریها کار بسیار طاقت فرساست که مددکاران اجتماعی با آن مواجه هستند.

مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی مقطعی می باشد که به بررسی خستگی چند بعدی در مددکاران اجتماعی شاغل در ایران پرداخته است. این مطالعه در بازه زمانی تیر ماه تا آبان ماه 1398 انجام گرفت. نمونه گیری به روش در دسترس و گوله برفی انجام شد و در کل 334 نفر مددکار اجتماعی شاغل در ایران در مطالعه شرکت نمودند. به منظور سنجش خستگی از پرسشنامه استاندارد MFI استفاده شد این پرسشنامه به صورت الکترونیکی تهیه و در اختیار مددکاران اجتماعی قرار گرفت. داده های به وسیله نرم افزار SPSS نسخه 22 و با استفاده از روش های آمار توصیفی، آزمون های من ویتنی و کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شد.

سن مشارکت کنندگان بین 21 تا 62 سال و میانگین و انحراف معیار آن82/23± 91/38 بود. تعداد 84 نفر (1/25 درصد) مرد و 250 نفر (9/74 درصد) زن بودند. میانگین و انحراف نمره کل9/4 ± 72/62 به دست آمد. خستگی ذهنی و کاهش انگیزه با میانگین 8/12 بالاترین میانگین را در میان ابعاد خستگی داشتند. 8/66 درصد مشارکت کنندگان مقدار خستگی خود را زیاد گزارش کرده اند. و 9/32 درصد خستگی متوسط و تنها 3/0 درصد فاقد خستگی شغلی بودند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که در حوزه های مختلف کاری مددکاران اجتماعی که ارایه دهنده خدمات اجتماعی هستند (شاغل در بهزیستی، انجمن های نیکوکاری و بیمارستان) میانگین نمره خستگی در آنها بالاتر از سایر حوزه های خدماتی بود. گروه سنی 62-56 میانگین خستگی بیشتری نسبت به سایر گروه های سنی را گزارش کردند. مددکاران اجتماعی که سابقه کاری 30 سال به بالا داشتند نیز خستگی شغلی بیشتری نسبت به سایر افراد گزارش نمودند.

به دلیل نوع و ماهیت کار مددکاری اجتماعی، اشتغال در حوزه های کاری مختلف میزان متفاوتی از خستگی را برای مددکاران اجتماعی رقم می زند. بنابراین خستگی ناشی از اشتغال در این حرفه گریز ناپذیر بوده و آموزش شیوه های خود مراقبتی و بوجود آوردن امکان تغییر و چرخش در حوزه های مختلف کار برای مددکاران اجتماعی می تواند عوارض خستگی ناشی از شغل را کاهش دهد. ایجاد معنا در زندگی حرفه ای و مرور دلایل گرایش به حرفه مددکاری اجتماعی از مواردی است که می تواند خستگی شغلی را کاهش دهد. پرورش فلسفه شخصی که راهنمای طرز فکر و عمل در حرفه مددکاری اجتماعی باشد نیز اثر گذار خواهد بود.

در سراسر دنیا، هر ساله آمار بالای آسیب های جزیی تا شدید در بین افراد فعال در معادن گزارش می شود. یکی از راهکارهای موثر برای تامین ایمنی و سلامت در معادن، استفاده از یک ابزار یا سیستم جامع برای تعیین نواقص و خطرات در معادن و پاسخ به آن ها است. وجود سیستم جامع ممیزی HSE سبب می شود که بتوان کلیه نواقص سیستم را قبل از اینکه بتواند سبب بروز خسارات جبران ناپذیری شود مورد شناسایی قرار داده و کنترل نمود. با توجه به نبود ابزاری جامع و مختص کشور ایران برای ممیزی سیستم مدیریت HSE در معادن سطحی، این پژوهش با هدف ارایه یک روش معتبر ممیزی سیستم مدیریت HSE برای معادن سطحی صورت گرفت.

پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی- تحلیلی است که در سال 1398 انجام شد. ابتدا چک لیست ممیزی بر اساس ابعاد سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست طراحی شد. سپس برای بررسی روایی صوری، چک لیست طراحی شده در اختیار متخصصین بهداشت حرفه ای، ایمنی و محیط زیست قرار گرفت و بر اساس نظرات اعلام شده، چک لیست بازنگری و اصلاح شد. جهت بررسی روایی محتوا، چک لیست بازنگری شده در اختیار اعضای پانل خبرگان قرار گرفت و با توجه به نظرات آن ها، شاخص روایی محتوا (CVI) و نسبت روایی محتوا (CVR) محاسبه گردید. پایایی چک لیست نیز به صورت پایایی بیرونی (آزمون - بازآزمون) و پایایی درونی (توافق بین ارزیابان) مورد بررسی قرار گرفت. جهت انجام محاسبات و آنالیز آماری از نرم افزارهای Excel 2016 و SPSS 22 استفاده شد.

نتایج حاصل از بررسی نسبت روایی محتوا نشان داد که 27 سوال، نسبت روایی محتوا کمتر از 49/0 را کسب کرده اند که از چک لیست ممیزی حذف شدند. همچنین نتایج حاصله از بررسی شاخص روایی محتوا نشان داد که 2 سوال نمره کمتر از 70/0 را کسب کرده اند و از چک لیست ممیزی حذف شدند و مابقی سوالات با کسب نمره بالاتر از 79/0، در چک لیست حفظ شدند. ضریب همبستگی درون خوشه ای ابعاد و امتیاز کل چک لیست ممیزی برای پایایی بیرونی و درونی مطلوب(>8/0) حاصل شد. در نهایت 194 سوال در چک لیست ممیزی سیستم مدیریت HSE باقی ماند.

یافته های پژوهش نشان داد که چک لیست ممیزی سیستم مدیریت HSE برای معادن سطحی دارای روایی و پایایی قابل قبول بوده و می توان از آن به عنوان یک ابزار جامع و قابل اعتماد جهت ممیزی سیستم مدیریت HSE در معادن سطحی استفاده کرد. در نهایت از خروجی ممیزی سیستم مدیریت HSE معادن می توان در جهت بهبود سیستم مدیریت HSE، شناسایی خطرات و عدم انطباق ها در تمام موارد موجود در حیطه سیستم مدیریت HSE، مداخله مدیریت در رفع نواقص و رسیدن به انطباق ها متناسب با استانداردها و آیین نامه ها بهره گرفت.

استرس شغلی و درک ریسک بعنوان شناخته شده ترین عوامل اثرگذار بر ایمنی و بهداشت کارکنان و رخداد حوادث شغلی می باشد. از طرفی دیگر حوادث شغلی نیز تاثیر بسیار نامطلوب بر عملکرد سازمان ها، شرکت ها و منابع انسانی آنها دارند. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین درک ریسک، منابع و میزان استرس شغلی با حوادث شغلی در یکی از صنایع فولاد استان گیلان انجام گردید.

این مطالعه از نوع تحلیلی مورد- شاهد بود که در جامعه 700 نفری از کارکنان خط تولید نورد یک صنعت فولاد انجام گرفت. با استفاده از جدول مورگان تعداد نمونه این تحقیق 248 نفر بدست آمد. تعداد 81 نفر افراد حادثه دیده طی سال92 تا 96 بعنوان گروه مورد و تعداد 167 نفر بعنوان گروه شاهد(حادثه ندیده) بصورت تصادفی تعیین شدند. مشارکت کنندگان با رضایت پرسشنامه50 سوالی منابع استرس شغلی و 20 سوالی میزان استرس شغلی دیویس و پرسشنامه 133سوالی درک ریسک فلین را تکمیل نمودند. آنالیز داده ها با نسخه 20 نرم افزار SPSS انجام گردید.

همه نمونه های مطالعه مرد بودند. درگروه مورد و شاهد بیشترین مدرک تحصیلی دیپلم بود،93 درصد افراد متاهل و 72 درصد نوبت کاری داشتند. نتایج نشان داد که بین هرکدام از مشخصات دموگرافیک نظیر نوبت کاری، وضعیت تاهل و مدرک تحصیلی با متغیر های استرس شغلی و درک ریسک در بین هر یک از دو گروه مورد و شاهد تفاوت معناداری وجود نداشت (05/0 p>). میانگین استرس شغلی در گروه مورد و شاهد به ترتیب برابر 02/54 و 09/48 بود و از نظر آماری ارتباط معناداری بین حوادث شغلی و میزان استرس شغلی وجود داشت (05/0 p<). همچنین مقدار نسبت شانس (4/1Odds Ratio=) بدست آمد که نشان داد استرس شغلی، شانس رخداد حوادث را 40 درصد افزایش می دهد. نمره کلی منابع استرس شغلی برای گروه مورد و شاهد به ترتیب 8/127و4/121بدست آمد این نمره در دو گروه تفاوت آماری معناداری را نشان نداد (05/0<p). اما در بعضی از حیطه ها این تفاوت معنادار بود. بیشترین تفاوت در حیطه سنگین باری نقش مشاهده شد (05/0 p<). در این مطالعه هر یک از دو گروه مورد و شاهد به ترتیب 66 و 8/61 درصد از نمره درک ریسک را کسب نمودند که بین نمره گروه مورد با گروه شاهد اختلاف معناداری وجود داشت (05/0 p<).

در مطالعه حاضر بین منابع و میزان استرس شغلی با حوادث شغلی ارتباط معنادار و مستقیم وجود داشت و نمره درک ریسک برای کارگرانی که تجربه حادثه داشته اند نسبت به کارگران حادثه ندیده بطور معناداری بالاتر بدست آمد. از کارکردهای مهم درک ریسک، تاثیر مثبت آن بر تجزیه و تحلیل داده های محیط و فرآیندهای شغلی و اتخاذ تصمیم متناسب و نیز تقویت رویکرد واکنشی اثربخش در محیط کار می باشد. یکی از نتایج مهم این تحقیق، اثبات وابستگی درک ریسک به تجربه افراد از وقوع حوادث و مسایل ایمنی محیط اطراف می باشد. انتقال تجربه و تدوین برنامه آموزشی از نوع یادگیری تجربه محور، در افزایش سطح درک ریسک افراد و متناسب با آن بر تقویت رویکرد واکنشی به رویدادهای محیط کار موثر بوده و بطور مستقیم در کاهش تعداد و شدت حوادث شغلی تاثیرگذار می باشد. شناسایی منابع استرس شغلی در محیط کار و حذف، کنترل و یا تعدیل آن و همچنین اجرای برنامه عملیاتی مدیریت استرس شغلی و ارتقاء درک ریسک کارگران ، در کاهش میزان استرس کارکنان و به تناسب آن در کاهش بروز حوادث شغلی موثر بوده و بدین ترتیب موجب ارتقاء سطح سلامت جسمی - روانی و میزان بهره وری شاغلین و کاهش آسیب های شغلی و هزینه های مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با آن خواهد شد.

در طی سال‎های اخیر، رشد علف‏های هرز و افزایش مقاومت آفات سیب‏زمینی (Solanum tuberosum L) نسبت به سموم شیمیایی، در دشت اردبیل قابل توجه بوده است. از آنجا که قالب کشاورزان سیب ‏زمینی‏ کار در منطقه، خرده مقیاس بوده و شناخت صحیحی نسبت به خطرات ایمنی سموم شیمیایی کسب نکرده‏اند، توجه به رفتار ایمنی بیش از گذشته مورد اغماض قرار گرفته است. لذا هدف تحقیق، بررسی متغیرهای اثرگذار بر پیش ‏بینی رفتار ایمنی کشاورزان سیب‏ زمینی‏ کار دشت اردبیل، بر اساس مدل تلفیقی رفتار برنامه ‏ریزی شده و تئوری اعتقاد بهداشتی بود.

این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی بوده که در سال 1398 انجام شد. به روش نمونه‏ گیری چندمرحله ‏ای با انتساب متناسب، 370 کشاورز با کمک جدول بارتلت و همکاران انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامه‏ ای ساختاریافته بود و متغیرهای اصلی مربوط به دو مدل پرکاربرد در برآورد رفتار ایمنی (رفتار برنامه ‏ریزی‏ شده و تئوری اعتقاد بهداشتی) در قالب یک مدل تلفیقی تعیین شد. بروز رفتار ایمنی نیز در چهار مرحله تهیه و انبارداری، آماده ‏سازی، استفاده و پس از استفاده از سموم شیمیایی در مدل گنجانده شد. نهایتا به کمک مدل معادلات ساختاری و نرم ‎افزارهای SPSS18 و AMOS20، ضمن تعیین برازش کلی مدل و مهم‏ترین مرحله بروز رفتار ایمنی، متغیر‏های تبیین‏ کننده رفتار ایمنی در میان کشاورزان بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ‏ها نیز، از فرمول محاسبه سطوح رفتار ایمنی، مدل‏یابی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر استفاده شد.

مطابق نتایج، غالب کشاورزان (0/33 درصد)، دارای رفتار ایمنی نسبتا ناایمن بودند. تحلیل مدل معادلات ساختاری نشان داد برازش مدل تلفیقی برای پیش‏بینی رفتار ایمنی کشاورزان مطلوب بدست آمد و در مجموع مدل پیشنهادی توانست تا 73 درصد قدرت تبیین‏کنندگی برای پیش‏بینی بروز رفتار ایمنی را ایفا نماید. این مدل توانست بیشترین تبیین برای رفتار ایمنی را در مرحله "استفاده از سموم شیمیایی" (با 68 درصد قدرت تبیین‏ کنندگی) نشان دهد. مهم‏ترین متغیرهای تبیین‏ کننده در بروز رفتار ایمنی نیز، به ترتیب مربوط به دانش (**35/0=β)، نگرش (**57/0=β) و اشاره به عمل (**35/0=β) بود؛ اما تاثیر سه متغیر سن، ارزش بهداشتی و موانع درک‏شده در مدل معنی‏ دار بدست نیامد. همچنین، بهترین مسیرهای تبیین‏ کننده در بروز رفتار ایمنی، به ترتیب مربوط به مسیر نیت منجر به رفتار ایمنی (850/0)، اشاره به عمل منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (297/0)، نگرش منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (178/0) و هنجارهای ذهنی منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (178/0) بدست آمد.

مدل تلفیقی تحقیق می‏تواند در حد قابل قبولی تبیین‏ کننده بروز رفتار ایمنی در همه مراحل بکارگیری سموم شیمیایی (به ویژه مرحله استفاده از سموم شیمیایی) در میان کشاورزان باشد. اولویت دهی به برنامه ‏های آموزش کشاورزان جهت بهبود دانش در بکارگیری سموم شیمیایی و استفاده از رسانه‏های محلی و ارتباط جمعی برای بهبود نگرش و اشاره به عمل، می‏تواند نقش موثری بر ارتقای رفتار ایمنی کشاورزان داشته باشد. جلب مشارکت و همراهی معتمدان محلی، تعاونی‏های تولیدی و تشکل‏های کشاورزی جهت بهبود هنجارهای ذهنی کشاورزان در راستای ارتقای رفتار ایمنی بسیار اثرگذار خواهد بود.

با بررسی ارتباط استرس شغلی و وضعیت سلامت جسمی و روانی کارکنان در محیط کار می توان اطلاعات ارزشمندی را در ارتباط با وضعیت سلامت جسمی و روانی کارکنان محیط کار ارایه داد که از این اطلاعات در راستای بهبود و ارتقا کیفیت کار در صنایع می توان استفاده نمود. در مطالعات متعددی اثر استرس بر مصرف چربی و قند در افراد مورد بررسی قرار گرفته است ولی به طور کلی مطالعات مربوط به بررسی ارتباط استرس شغلی و عوامل خطر سلامت بیشتر در گروه‌های شغلی غیرکارگری انجام شده‌اند. همچنین در بین مطالعات انجام شده در ایران و سایر کشور‌های در حال توسعه، هیچ مطالعه‌ای به بررسی ارتباط استرس شغلی با چاقی در بین گروه‌های شاغل در صنایع نپرداخته و از این‌رو ضرروت پرداختن به این موضوع احساس گردید. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط استرس شغلی با چاقی در نمونه‌ای بزرگ از کارکنان مرد کارخانه ذوب آهن اصفهان انجام گردید.تحقیق حاضر با هدف بررسی ارتباط استرس شغلی با چاقی در کارکنان ذوب آهن اصفهان انجام شده است.

در یک مطالعه مقطعی در سال 1395 تعداد 2803 نفر از کارکنان مرد ذوب آهن اصفهان به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی چند مرحله‌ای به صورت طبقه بندی انتخاب شدند. چاقی با استفاده از شاخص توده بدنی و استرس شغلی با استفاده از پرسشنامه‌ 23 سوالی استرس شغلی اعتبار سنجی شده در ایران و اطلاعات جمعیت شناختی افراد با یک پرسشنامه خود ایفا مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه متغیرهای عددی گزارش‌ها به صورت میانگین±انحراف معیار و برای متغیرهای کیفی به صورت درصد گزارش گردید. نرمال بودن داده ها با آزمون کولموگروف- اسمیرنوف و نمودار Q-Q بررسی شد. مقایسه متغیرهای کمی با توزیع نرمال با استفاده از آزمون پارامتری‌ تی استیودنت، متغیرهای کمی با توزیع غیرنرمال با آزمون ناپارامتری‌ من‌-ویتنی و مقایسه توزیع متغیرهای کیفی در دو گروه نرمال و اضافه وزن/چاق با استفاده از آزمون کای اسکور انجام شد. در این پژوهش رابطه متغیر مستقل استرس شغلی (در سه رده: کم، متوسط و زیاد) و متغیر وابسته چاقی در دو سطح نرمال و اضافه وزن/چاق در چهار مدل در حضور متغیرهای مخدوشگر جمعیت شناختی، سبک زندگی و شغلی با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک ارزیابی شد. نتایج رگرسیون لجستیک در قالب نسبت شانس (OR) و فاصله اطمینان 95 درصد (OR,95%CI) گزارش گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار 22 SPSS استفاده گردید.

میانگین سنی شرکت کنندگان 36/89 با انحراف معیار 7/35 سال بود.در این پژوهش استرس شغلی براساس نمره شاخص ER Ration به سه رده (ترتایل) دسته بندی شده است که ترتایل اول شامل نمرات استرس شغلی پایین، ترتایل دوم نمرات متوسط و ترتایل سوم نمرات بالا می‌باشد. همچنین افراد مورد بررسی براساس شاخص توده بدنی با 25≤BMI به گروه نرمال(1209= n) و افراد با 25 BMI≥ به گروه اضافه وزن/چاق(1593= n) دسته‌بندی شدند. در این مطالعه با افزایش استرس شغلی، شانس چاقی/اضافه‌وزن نیز افزایش یافت. به گونه‌ای که بعد از تعدیل مجموعه مهمی از متغیرهای مخدوشگر رابطه مثبت و معناداری بین استرس شغلی بالا با چاقی/اضافه‌وزن مشاهده شد و شانس چاق بودن افراد دارای سطوح بالای استرس نسبت به افراد واقع در سطوح پایین استرس 19 درصد بیشتر بود (1/41-1/0395%CI: ,19/1(OR=.

مطالعه حاضر اطلاعات ارزشمندی را در مورد میزان استرس شغلی کارکنان صنعتی فراهم نمود و این نتیجه حاصل گردید که ارتباط معناداری بین استرس شغلی و چاقی وجود دارد؛ لذا برای بهبود وضعیت سلامت جسمی کارکنان باید به موضوع استرس شغلی توجه ویژه‌ای داشت، به طوری که می‌بایست در بررسی‌های دوره‌ای وضعیت جسمی کارکنان شاغل در صنایع، استرس شغلی در اولویت قرار گیرد. از این‌رو برگزاری کلاس‌های آموزشی در خصوص کنترل و کاهش استرس، جلسات مشاوره روانشناسی، بکارگیری کارشناسان روانشناسی و تامین امنیت شغلی با توجه به زیرساخت‌های موجود، می‌تواند از اقدامات موثر در پیشبرد هدف کاهش استرس شغلی و بهبود وضعیت جسمی کارکنان باشد. بنابراین با مدیریت وضعیت استرس شغلی کارکنان صنایع از طریق کلاس‌های آموزشی، جلسات مشاوره روانشناسی و تامین امنیت شغلی می توان در جهت بهبود شاخص های سلامت منجمله چاقی کارکنان اقدام نمود و در نتیجه بهره وری آن‌ها را ارتقا داد.

نخل خرما از جمله محصولات اصلی بسیاری از کشورهای مناطق غرب آسیا و شمال آفریقا به شمار می رود. این درخت تامین کننده ی عمده ی غذا و منبع درآمد بسیاری از خانوارهای ساکن در مناطق ذکر شده می باشد. یکی از عملیات مهم تولید خرما، عملیات دسترسی به تاج نخل خرما می باشد. ماشین های خدمت رسانی نخیلات برای عملیات دسترسی به تاج نخل خرما طراحی شده است، اما بنا به دلایلی بستر مورد نیاز برای پذیرش و سازگاری ماشین های خدمت رسانی نخیلات کمتر فراهم بوده است. علی رغم اهمیت و جایگاه خرما در ایران و گسترش مکانیزاسیون، هنوز هم عملیات دسترسی به تاج نخل خرما به صورت سنتی و همراه با مشکلات ارگونومیکی و ایمنی بسیاری انجام می شود. در مطالعه حاضر، این مسئله و ارتباط آن با توسعه کشاورزی مورد تحلیل راهبردی قرار گرفت و میزان وقوع و شدت هر یک از عوامل بالقوه بروز حادثه سقوط در عملیات مذکور بررسی شد.

مطالعه حاضر در دو بخش تحقیق کتابخانه ای و میدانی صورت گرفت. در بخش مطالعه کتابخانه ای، علل شیوع مشکلات ارگونومیکی و ایمنی در عملیات دسترسی به تاج نخل خرما برشمرده شد. ارکان توسعه پایدار در کشاورزی (جامعه، اقتصاد و محیط) در ارتباط با این علل مورد بررسی قرار گرفت. ماتریس های SWOT و TOWS برای تحلیل راهبردهای کاهش مشکلات ارگونومیکی و ایمنی در عملیات دسترسی به تاج نخل خرما استفاده شد. در بخش مطالعه میدانی، داده های مربوط به میزان وقوع عوامل بالقوه سقوط و شدت حادثه ناشی از عوامل بالقوه سقوط با در نظر گرفتن 117 شرکت کننده به ترتیب با پرسش در مورد امکان سقوط از نخل خرما به دلیل عامل بالقوه مورد نظر و با استفاده از مقیاس آنالوگ بصری جمع آوری شد. همخوانی بین این دو متغیر با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن بررسی شد.

مشکلات مربوط به فاکتورهای ارگونومیکی، وضعیت اقتصادی تولیدکنندگان خرما، شرایط مزرعه، مناطق در حال توسعه و کمتر برخوردار از زیرساخت های مناسب و کمبود آگاهی و شناخت می توانست باعث عدم استقبال مناسب از مکانیزاسیون عملیات دسترسی به تاج نخل باشد. این علل با ارکان توسعه پایدار در زمینه مورد مطالعه در ارتباط بودند. بالاترین درصد وقوع حادثه سقوط به میزان 5/91 درصد مربوط به پوسیدگی تنه درخت و پایین ترین درصد مربوط به گرما به میزان 8/24 درصد بود. همخوانی بین میزان وقوع حادثه و شدت حادثه معنی دار شد (ضریب همبستگی اسپیرمن: 398/0، آلفا: 000/0). این یعنی عواملی که درصد وقوع بالاتری داشتند در صورت به وقوع پیوستن دارای شدت آسیب بالاتری بودند.

با توجه به استراتژی های مربوط به مدیریت نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در حوزه مکانیزاسیون دسترسی به تاج نخل خرما و مخاطرات ایمنی که می تواند منجر به سقوط در این عملیات شود، ضمن توجه و حمایت از فعالیت های تحقیقاتی در خصوص گسترش مکانیزاسیون در تولید خرما تا فراهم شدن بسترهای لازم برای این امر، بهسازی ابزارهای غیرپیچیده و ارزان قیمت با ملاحظه وضعیت اقتصادی تولیدکنندگان خرما، زیرساخت ها، میزان آگاهی و شناخت جامعه هدف، جنبه های ایمنی، ارگونومی، بهره وری تولید و پایداری در معیشت خانوارهای کشاورز و توسعه پایدار راهکار به نسبت مناسب تری می باشد.

علایم ایمنی ابزار مهمی برای تبدیل اطلاعات در خصوص شناسایی رویدادها،  نوع ، شدت و کنترل  مخاطرات بالفعل موجود در محیط می باشند. اهمیت اصلی نمایش علایم ایمنی جلوگیری از آسیب دیدگی و اطمینان از شناخت خطرات احتمالی پیش رو در موقعیت های خاص و در محیط های مختلف توسط افراد می باشد. مطالعه حاضر به منظور تعیین میزان درک مسافران قطار شهری تهران از علایم ایمنی و هشداردهنده موجود و ارایه راه حل مناسب جهت ارتقاء میزان درک علایم در ایستگاه های مترو انجام شده است.

  با توجه به عدم دسترسی به پرسشنامه استاندارد در زمینه تحقیق حاضر از پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر ملاحظات اصول طراحی، معیارهای ساخت، آزمون و شیوه های نصب و کاربری علایم ایمنی منطبق با استاندارد های ISO 9186 و ISO 3864 استفاده شده است. برای این مهم  با تشکیل پنل خبرگان سوالات تحقیق مشخص و از لحاظ ارتباط با موضوع، درجه وضوح و سادگی درک مورد ارزیابی قرار گرفت. روش نمونه گیری طبقه ای- تصادفی و برای 390 نفر انجام شده است. آنالیزداده ها توسط نرم افزار SPSS و با کمک آزمون کای اسکویر انجام شده است.

نتایج تحقیق نشان داد که نماد ممنوعیت استعمال سیگار با 98 درصد و نماد ممنوعیت ورود حیوانات اهلی با 97 درصد بالاترین امتیاز را در خصوص میزان درک مسافران به خود اختصاص دادند. نماد ورود ممنوع با 5 درصد با کمترین امتیاز میزان درک تعیین شد. بین سطح تحصیلات افراد بر میزان درک  رابطه مستقیم (Pvalue<0.001)و سن و درآمد رابطه معکوسی با میزان درک پذیری نمادها (Pvalue<0.003) دارد.

با توجه به توسعه روزافزون خطوط مترو و نتایج متفاوت حاصل از درک نماد ها به منظور رسیدگی و کنترل  مخاطرات بالفعل موجود مطالعات بیشتر و آموزش های لازم برای آشنایی و درک علایم یک ضرورت محسوب می گردد. استفاده ازآموزش برای نمادهای با درک پایین و هچنین باز طراحی ارگونومیک غیر قابل انکار می باشد و لازم است تصمیم گیران و مدیران منابع مناسبی برای آموزش علایم اختصاص دهند. اجزای بصری محیط بر وضوح و خوانایی علایم تاثیر می گذارند. شکل و اندازه یک تابلو و علامت، با اندازه حروف و موقعیت آن در میزان درک موثر است. بنابراین علاوه بر طراحی بر اساس اصول روانشناسی و فیزیولوژیکی عوامل مهم دیگری از جمله تنظیم مداوم نمادها(فاصله و ارتفاع)، محتوا، موقعیت، تنظیم روشنایی و...ضرورت دارد. هنگام طراحی متن برای علایم و تابلو ها فضای حروف، فضای میان خطوط، موقعیت نمادها و الگوهای تزیینی، حاشیه، قرارگیری موضوع در مرکز یا کناره و استفاده از حروف بزرگ یا کوچک (در لاتین) از اهمیت زیادی برخوردارند.