فهرست مطالب

نشریه پژوهش در مهندسی عمران و معماری ایران
پیاپی 13 (تابستان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/05/09
  • تعداد عناوین: 7
|
  • میلاد غلامی صفحات 1-11

    پدیدارشناسی در اصل تعبیری نه معمارانه، بلکه فلسفی است. بدین معنا که در آغاز، این فیلسوفان بوده اند که این واژه را جهت بسط تفکرات فلسفی شان به کار برده اند. پدیدارشناسان معماری با مد نظر قراردادن قابلیت های پدیدارشناسی در هر دو قلمرو نظر و عمل، دغدغه های بنیادین آن را چونان نقطه ی عزیمت کار خود قرار داده و سعی کرده اند تا با تحلیل معمارانه ی آن ها، درکی متفاوت و نو از معماری و محیط ارایه دهند. پدیدارشناسی ذاتا یک روش تحقیق کیفی است که هر چند نقطه شروع آن فلسفه است. این روش تحقیق نظام‌دار و دقیق، یکی از رویکردهای تحقیق است، که به جلوه گری و نمایاندن ادراکات تجربه انسانی در مورد انواع پدیده‌ها در معماری می‌پردازد. پژوهش حاضر، بصورت مروری ارایه گشته و نوع آن توسعه ای و راهبرد آن بصورت کیفی است. راهکار این تحقیق کتابخانه ای می باشد و جمع آوری اطلاعاتش از روش کتابخانه ای و استناد به کتب، مقالات و مجلات معتبر داخلی و خارجی صورت گرفته است. فرآیند سازماندهی انجام تحقیق بصورت گام به گام می باشد. روند اجرایی روش تحقیق پژوهش حاضر بدین صورت بود که مفهوم پدیدارشناسی مکان از منظر نظریه پردازان این حوزه پرداخته شده و به شناسایی مولفه های مبانی نظری که در رابطه با پدیدارشناسی مکان مطرح بود با ارایه توضیحات و در ادامه ی آن در قالب جداولی ارایه گشته است و در نهایت به هشت اساسی که شامل پیکره و سیما، نظم فضایی، رویداد، خاطره، هویت فردی، ریخت شناسی فضا و دیالکتیک درون و برون، ریخت شناسی فضا و محصوریت، ریخت شناسی و کارکترها می باشد که هر یک از این آیتم ها دارای چهار ریز مولفه است ارایه شد که مبنا و معیار سنجش و الگوی پدیدارشناسی مکان در قالب مسکن امروزیست.

    کلیدواژگان: پدیدارشناسی، سکونت، کالبد، مکان، هویت
  • آمنه سعیدی، مجتبی واشقانی فراهانی صفحات 12-23

    در قرن اخیر، محلات مسکونی وفضاهای شهری در سیر تحول و فرآیند تکوین خود و به تبع تحولات و جریانات ناشی از اندیشه جهانی شدن پدیده‏ ها، دستخوش تغییرات و دگرگونی‏ های شگرفی گردیده‏ اند. در این جریان ارتباط میان انسان و محیط زندگی او دچار گسست عظیمی‏ گردیده‏ است. شکاف موجود مقدمه جدایی مکانی و شکل‏ گیری فضای اجتماعی عاری از پیوستگی‏ های اجتماعی، شاخص‏ های هویت، تعلق محیطی و فرهنگی را تشدید نموده ‏است.انتخاب شهر سمنان به عنوان الگوی طراحی در بافت‏ های کهن از یک بابت به واسطه ارزش ‏های دست نخورده موجود در بافت قدیم شهر است و از طرف دیگر دیدگاه تاریخی که این شهر را به عنوان یکی از قدیمی‏ترین مراکز فرهنگی- تاریخی تجمع انسانی از روزگاری کهن (عهد پارتیان) در سرزمین ایران معرفی نموده می‏باشد. توجه به ارزش‏های کهن فضاهای شهری موفق، درنظر گرفتن انسان و حالات درونی او به عنوان الویت اول، رو به فراموشی رفتن کرامات انسانی در تمام ابعاد زندگی انسان و غرق شدن فضاهای شهری در ساخت و سازهای مدرن امروز از نکاتی است که پژوهشگر را بر آن داشت تا با بررسی ساختارهای کهن شهری و نظریات بزرگان شهرسازی به ارایه طرح مناسب جهت بازگرداندن شادابی و سرزندگی به محدوده مورد نظر بپردازد. این پژوهش در نظر دارد تا در گام نخست شناختی مکفی از بافتهای تاریخی با رویکرد فرهنگ اسلامی – ایرانی داشته باشد که بدین منظور محله اسفنجان در شهر سمنان از مصادیق بافت تاریخی فرهنگی ایران را به عنوان سایت مرود بررسی در نظر گرفته و در ادامه با مطالعه میدانی شناخت دقیقی از نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای در پیش روی احیا این منطقه را اکتسبا نماید تا در ادامه با استفاده از تحلیل SWOT بر روی نتایج حاصله اقدام به ارایه استراتژی های احیا و مرمت بافتهای تاریخی و اولویت بندی آنها نماید.

    کلیدواژگان: بندر شهید رجایی، حمل و نقل چند وجهی، ماتریس SWOT
  • امین فلامکی، مرجان سالاری، مریم حسینی خیرآباد، احسان تیموری صفحات 24-33

    بتن متخلخل دارای مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی فراوانی است. از مزایای اقتصادی آن می توان به کم شدن هزینه‌ها به‌منظور هدایت آب باران و تصفیه مقدماتی فاضلاب اشاره داشت. جلوگیری از آب‌گرفتگی در معابر، آلوده شدن آب بارندگی ها و پر شدن ذخایر آب زیرزمینی از جمله مزایای زیست‌محیطی بتن متخلخل می‌باشد. در تحقیق حاضر، علاوه بر افزودن 20% وزنی سنگدانه، ریزدانه به بتن متخلخل، از افزودنی های پوکه معدنی و زیولیت که توانایی بالایی در جذب آلاینده ها دارند در بتن متخلخل استفاده شد تا علاوه بر کاهش جریان رواناب در سیستم معابر شهری تاثیر مثبتی بر کیفیت رواناب نیز داشته باشد. مقاومت فشاری، ضریب نفوذ پذیری (هدایت هیدرولیکی) و درصد تخلخل که فاکتورهای مهمی برای استفاده بتن متخلخل در معابر شهری می باشند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که نمونه های حاوی زیولیت از مقاومت فشاری و نمونه های حاوی پوکه معدنی از تخلخل و نفوذپذیری بیشتری برخوردار هستند. بیشترین مقاومت فشاری در نمونه های زیولیت بدون ریزدانه و حاوی 20% ریزدانه به ترتیب در تیمارهای Z5-0 و Z15-20 مشاهده شد که 9/19 و 20 درصد نسبت به نمونه مرجع افزایش مقاومت داشتند.

    کلیدواژگان: بتن متخلخل، مقاومت فشاری، ضریب نفوذپذیری، تخلخل، زئولیت، پوکه معدنی
  • پوریا رضایی صفحات 34-48

    استادیوم های مدرن، ساختارهای پیچیده و پیشرفته ای هستند که طیف وسیع ی از تسهیلات را برای تماشاگران و رسانه ها، شرکت کنندگان و متصدیان به طور مساوی ارایه می دهند. بهره گیری از خرپاها و قابهای فضایی سبک با قدرت تحمل بالا، فناوری نوین سقف همچون سقف های متحرک همگام با نوع طراحی ساختار سقف، پیش ساختگی و پوسته بادی غشایی با مدلسازی سطح بالا توسط نرم افزارهای رایانه ای قدرتمند این امر را محقق می کنند. تحقیق حاضر به صورت تحلیلی و توصیفی انجام پذیرفته و همچنین با شیوه استلالی، به منابع و متون معتبر کتابخانه ای، استنادی و شبکه جهانی اینترنت نیز ارجاع شده است. در این مقاله معماری و فناوری های نوین ساخت استادیوم های ورزشی به همراه شناخت ساختاری آنها در قالب نمونه های برتر جهانی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

    کلیدواژگان: استادیوم ورزشی، معماری مدرن، تکنولوژی های نوین
  • محمد جعفری فشارکی، یاسمن محمودی فراهانی، امیر احسان پودینه صفحات 49-55

    سیمای اکثر شهرهای نقاط جهان که تا اندکی پیش ازین هرکدام درون خود دنیایی متفاوت از سایر نقاط داشتند، هر روز با سرعتی بیشتر از روز قبل در حال دور شدن از آن چیزی است که هویت مستقل خود را به آن مدیون است. سرعت این تحول و دگرگونی به گونه ایی بود که فرصت آزمایش و خطا و سپس تصحیح و تکمیل آن را به جهت برپا داشتن ساختارهای زیستی، ممکن می‌نمود. بشر با استفاده از فناوری به جهت جبران نقوصش و قرار دادن آن به عنوان مناسبترین و کاملترین بهانه برای پاسخ به احتیاجاتش، دست درازی افراطی و بیش از حد به طبیعت را به عنوان منبع اصلی تامین این نیازها روا دانست. از بدو تاریخ تاکنون بشر همواره در راه خلق محیطی قابل زیست با استفاده از ابتکاراتی برای رسیدن به نیازهای فیزیکی و روحی خود بوده است. . مهمترین رویکرد معماری پایدار این است که نیازهای جمعیت حال حاضر را به گونه ایی برآورده نماید که سبب کاهش نیرو و انگیزه نسل های بعدی جهت تامین نیازهایشان نشود. امروزه نیز با استفاده از مصالح سبز که دوستدار محیط زیست‌، قابل تجزیه به صورت زیستی‌، تجدید‌پذیر و قابل بازیافت می‌باشند، در راه تلاش برای بهره‌برداری مناسب از منابع، انرژی و جلوگیری از آلودگی هوا است. با توجه به موارد مطرح شده، در این پژوهش سعی بر تبیین و تعریف اصول معماری پایدار، معماری سبز، نقش تعیین کننده مصالح سبز و چگونگی کاربرد و طراحی این نوع مصالح با توجه به شرایط محیطی کشور ایران در جهت بهینه سازی مصرف انرژی است. در نهایت به این نتیجه می رسیم که استفاده از مصالح سبز یک مولفه و فاکتوری کلیدی در راه رسیدن به معماری پایدار می باشد.

    کلیدواژگان: معماری پایدار، نگهداشت انرژی، مصالح قابل بازیافت، معماری سبز، مصالح سبز
  • علیرضا دیناروند، بهداد هاشمیان صفحات 56-69

    سدها را می توان بدون تردید از مهمترین تاسیسات زیربنایی هر کشور به شمار آورد که از طریق ذخیره سازی و تنظیم آب، نقش مهمی را در شکوفایی اقتصادی یک کشور ایفا می نمایند. با توجه به حجم آب قابل ملاحظه ای که در مخازن پشت سدها ذخیره می شود، سدهای بزرگ به طور بالقوه می توانند بسیار خطرآفرین باشند. بدین جهت ازجمله اقداماتی که در کنترل سدها ضروری است، انجام دادن عملیات بررسی و شناسایی ریسک های آن است. روش FMEA یکی از روش های تجربه شده و بسیار مفید برای شناسایی، طبقه بندی، تجزیه و تحلیل خطاها و ارزیابی مخاطرات و ریسک های ناشی از آنهاست که به کمک آن می توان خطاها را به نحو مطلوبی ریشه یابی کرده و سپس از بروز آنها جلوگیری نمود. در این پژوهش سعی شد تا با انجام مطالعه موردی در پروژه های سدسازی کشور، به ارزیابی تحلیل ریسک در فرآیند مدیریت این پروژه ها، با رویکرد تجزیه و تحلیل FMEA پرداخته شود و بر این اساس، مجموعه نسبتا کاملی از معیارها جهت استفاده در تکنیک های تصمیم گیری چندشاخصه معرفی و ریسکهای مرتبط با عملیات سدسازی مورد بررسی و ارزیابی و خوشه بندی قرار گیرد. نتایج بدست آمده از تحقیق نشان داده است که یشترین ریسک های موجود از لحاظ تعداد در مخاطرات عوامل و کارکنان و خطرناک ترین ریسک در این عامل گزینه های طراحی اشتباه و تجربه ناکافی کارکنان می باشد و در رتبه های بعدی کیفیت بد مصالح بکار رفته و تجهیزات نامناسب کارگاه در نهایت نیز ریسک های بعدی می باشد. در عامل محیطی با وجود پایین بودن نمرات ریسک در همه زیرعوامل و ریسک ها گزینه های حوادث غیرمترقبه طبیعی و شرایط زیرساختی و نفوذپذیری بالا و وضعیت مواد شیمیایی محل در رتبه های اول تا چهارم ربسک های پرخطر می باشند. در عامل ایمنی نیز که پس از عامل عوامل و دست اندرکاران در جایگاه دوم گزینه های خطر آفرین قرار دارد و شامل عامل های پرخطر اطلاعات و ارزیابی های نادرست، ریزش مقطعی از سد، درنظر نگرفتن استاندارد مناسب برای تجهیزات، خرابی ماشین آلات می باشد. نتایج کلی پژوهش نشان داده است که در پروژه های سدسازی باید مدیریت سیستم کیفی از همان ابتدا مشخص و روند نظارت بر کیفیت انجام این امور نیز به نحوی درست تعیین گردد و به اجرا درآید.

    کلیدواژگان: آنالیز ریسک، ارزیابی ریسک، خطاهای سیستم، روش FMEA
  • محمدحسین اسکندری، مسعود مصباحی صفحات 70-76

    خشکسالی از جمله حوادث مصیبت باری است که همواره خسارت های زیادی را به جوامع بشری وارد می کند و باعث کاهش بارندگی به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک می شود . از طرفی مدیریت نادرست منابع آب بخصوص برداشت بیرویه ی آب از سفره های آب زیرزمینی باعث تغییرات زیاد در تراز آب در سفره های آب زیر زمینی می شود، به همین دلیل بررسی تغییرات تراز آب های زیرزمینی امری ضروری می باشد. آزمون ناپارامتریک من – کندال یکی از روش های بررسی تغییرات تراز آب زیر زمینی است و همچنین متداول ترین روش نیز می باشد ، آزمون ناپارامتریک من – کندال تنها نوع روند تغییرات را مشخص می کند که مثلا روند نزولی است یا صعودی اما شیب روند را مشخص نمی کند ، در آزمون ناپارامتریک من – کندال پس از مشخص کردن نوع روند به نتایج به دست آمده نیز اعتبار می دهد که آیا مثلا این نتیجه در سطح نود و پنج درصد قابل اعتماد است یا خیر. در این مقاله به بررسی روند تغییرات تراز آب زیرزمینی دشت ارسنجان با استفاده از از مون ناپارا متریک من – کندال برای ماه های مختلف سال پرداخته شد و به این نتیجه رسیدیم که تراز آب زیرزمینی دشت ارسنجان در تمامی ماه ها به صورت نزولی است و یا به عبارتی دیگر سفره آب زیرزمینی ارسنجان دچار افت تراز شده است ، اما به دلیل نواسانات آن در سطوح بالا قابل اعتماد نیست.

    کلیدواژگان: آب زیرزمینی، من - کندال، دشت ارسنجان