نشریه پژوهش در مهندسی عمران و معماری ایران
پیاپی 3 (زمستان 1395)

در عصر حاضر به ویژه دهه های اخیر مبحث معماری پایدار توسط جوامع مختلف جهان بسیار مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است و مباحث بسیاری از ابعاد مختلف آن بیان گردید است. معماری پایدار یکی از مباحث مهم در ساختار طراحی بناهای شهری است . این امر در هر سرزمین با توجه به شرایط اقلیمی آن منطقه میتواند با برنامه ریزی و رعایت اصول پایداری در حوزه معماری صورت بگیرد، موضوع این تحقیق بررسی شرایط اقلیمی استان کرمان و همچنین ارایه برخی گزینه ها در راستای اجرا و استفاده از معماری پایدار در شهر کرمان که دارای اقلیم گرم و خشک هست میباشد.

از گذشته تا کنون طراحی مکانی جهت حفظ و به نمایش گذاشتن اشیایی که دارای ارزش تاریخی و فرهنگی هستند مورد توجه جوامع مختلف جهان بوده است و مباحث بسیاری از ابعاد مختلف فضاهای آن بیان گردید است. موزه می تواند یکی از بناهای مهم در هر سرزمین باشد که با آن می شود بسیار بر جامعه تاثیر گذاشت. ایجاد این مکان ها دارای قواعد و معیارهایی است که اگر رعایت و لحاظ گردند باعث آن خواهد شد تا به بهترین شکل ممکن طراحی شوند. یکی از اقلیم های ایران مناطق گرم و خشک است که به بررسی طراحی موزه با توجه به این اقلیم نیز پرداخته خواهد شد.

در جهان مدرن به ویژه دهه های اخیر مبحث توسعه پایدار در ابعاد گوناگون توسط جوامع مختلف جهان بسیار مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است و مباحث بسیاری پیرامون آن بیان گردید است. سیستم های غیر فعال اقلیم محور یکی از مباحث مهم در کاهش مصرق سوخت های فسیلی در ساختار بناهای شهری است . این امر در هر سرزمین با توجه به شرایط اقلیمی آن منطقه میتواند با برنامه ریزی و رعایت اصول بهره گیری از آن مورد استفاده قرار بگیرد، موضوع این تحقیق بررسی شرایط اقلیمی استان کرمان و سپس معرفی سیستم های غیر فعال افلیم محور در راستای اجرا و استفاده از آن ها در سرزمین هایی که دارای اقلیم گرم و خشک هستند می- باشد.

به واسطه پیشرفت تکنولوژیکی در استخراج منابع فسیلی و رفع نیازهای سرمایشی و گرمایشی ساختمان ها به واسطه آن ها،معماری به سمت استفاده بیشتر و بیشتر از این منابع سوق داده شد و رفته رفته روش ها و راه حل های سنتی و بومی سازگاری با طبیعت فراموش شد بدیهی است که زندگی و کار تفریح استراحت و غیره فعالیتهای است که در فضا های طراحی شده توسط معماران صورت پذیرفته شده است و از انجا که نقاط ضعف وقوت یک ساختمان بر زیست بوم جهان تاثیر گذاشته است وظیفه حساسی بر عهده معماران است. برای ایجاد تعادل میان سطوح تنوع زیستی بر اصول توسعه صنعت ساخت و ساز پایدار که در جهت و حفظ تنوع زیستی در شهر باید رعایت شود. می بایست مورد توجه قرار گیرد.که بهره گیری از سیستم های غیر فعال اقلیم محور می تواند تاثیر در حفظ انرژی برای نسل های آیندگان و حفط محیط زیست گام بر داشت.مقاله انجام شده به بررسی اهمیت معماری پایدار توسعه پایدار،اصول آن،نمونه استفاده شده داخلی ساختمان غیر فعال و در آخر با استفاده از نرم افزار دیزین بیلدر به مقایسه دو ساختمان یکی استفاده شده از سیستم های غیر فعال و دیگری بدون سیستم های غیر فعال پرداخته شده است و در آخر نیز نتایج پژوهش انجام شده پرداخته شده است.

معماری پایدار امروزه با توجه به کاربرد آن یکی از مهمترین شاخه های معماری تبدیل شده است حال با توجه به اهمیت آن شناخت معماری پایدار و اشنا شدن با ابعاد آن ضروری به نظر می رشد. که این مقاله به بررسی بیشینه معماری پایدار پایدار،معماری اکولوژی ،عوامل موقر بر معماری پایدار، اهمیت و ضرورت معماری پایدار و بر معماری پایدار می پردازد . لذا در این پژوهش، از روش اسنادی و مطالعات کتابخانه ای، جهت مطالعه ی اولیه سعی بر آن می شود تا پس از بررسی کلیاتی در باب معماری پایدار ، نشان دهیم که این نوع معماری که فواید و مزایایی دارد . در پایان نیز نتایج آن آمده که به ضرورت استفاده از این نوع می معماری رسیده می شود.

بافت های تاریخی، مهمترین بخش های نواحی شهری امروزی را تشکیل می دهند، آنها انعکاس حضور زنده گذشته ای هستند که آنها را شکل داده است. این مکان های با اهمیت فرهنگی، غالبا احساسی عمیق از پیوند با گذشته و تجربه های زنده، فراهم می آورند و به مانند اسنادی تاریخی، به عنوان نمودهای محسوس هویت، واجد اهمیت می باشند. تحوالت زندگی شهرنشینی چند دهه اخیر بافتهای قدیمی را با مشکالت عدیدهای در ابعاد مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی تاسیسات و تجهیزات شهری و سایر امکانات شهری مواجه ساخته است که همه این عوامل دست به دست هم داده و زمینه مناسبی را برای فرسودگی این بافت های با ارزش و تاریخی فراهم نموده است. لذا موضوع احیاء و باززنده سازی شهرهای تاریخی اهمیت می یابد و تالش برای حفاظت از آنها با برنامه مرمتی و احیاء به همراه اصول اجرایی مدون و روش های اقدام مناسب، امری ضروری محسوب می شود. این امر چنانچه همراه با حفظ آرایه های مربوط به هر بافت تاریخی همراه شود، فرایند باززنده سازی این مناطق را موفق تر جلوه خواهد داد. در این پژوهش با بررسی انواع برخوردها با احیای بافت های تاریخی، به ارزیابی نقش مایه های معماری در این بافت ها پرداخته می شود. نتایج نشان می دهد که حفظ تک بناها و توجه صرفا مقدس مآبانه به میراث کهن نیز نمی تواند پاسخگوی نیازهای زندگی امروز باشد. آنچه در این بین مهم است، وجود جریان زندگی است که با نیازهای منطقه ای و ویژگیها و آرایه های خاص خود بتواند در کالبدهای کهن اتفاق بیفتد

بافت تاریخی شهرها از مهمترین سرمایه های معماری، ملی و فرهنگی هر کشوری است. این بخش نه تنها به لحاظ زیبایی شناختی، تداوم خاطرات جمعی و هویت بخشی به شهرها ارزشمند است، بلکه محل سکونت و معیشت میلیونها نفر از افراد جامعه در گذشته و حال نیز به شمار می رود. امروزه این نواحی در اغلب شهرهای قدیمی در زمره بافت های فرسوده قرار گرفته و کالبد بافت و اطراف آن در حال فراموش شدن یا نابودی و گاه پاکسازی بوده است. بنابراین جلوگیری از فرسودگی بافت های تاریخی و کهن شهری و باززنده سازی آن بمنظور رفع آشفتگی های اجتماعی، فرهنگی و کالبدی، بصری ضرورت می یابد.اصلی ترین هدف و راهبرد اساسی جهت حفظ و احیاءاین بافت فرسوده ،انجام اقدامات مداخله ای در این بافت های تاریخی می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی و ارزیابی بافت های تاریخی و زمینه های ایجاد بافت فرسوده و چگونگی مداخله در این بافت ها پرداخته و با شناسایی روش روش اساسی و شیوه درست مداخله بر ان است تا در جهت باززنده سازی و احیاء بافت تاریخی بر اید تا بتوان ویژگی های دارای ارزش این بافت ها را برجسته نماید و روحی دوباره در کالبد این جسم بی جان دمید.

فرهنگ و هنر همیشه بر یکدیگر اثر گذار بوده اند به صورتی که هرگز نمی توان تاثیر فرهنگ هر منطقه را بر هنر و معماری آن نادیده گرفت ، این نوع معماری با توجه و رویکرد به فرهنگ هر منطقه   فرهنگ بومی   می باشد. همچنین می تواند برای به نمایش گذاشتن داشته های یک منطقه که هنر می تواند از بارزترین آن ها باشد به کار گرفته شود که متاسفانه امروزه به آن در خور اهمیتش پرداخته نشده است. در واقع می توان از هنر طراحی مکان   معماری  برای معرفی سایر هنرها از جمله هنرهای بومی پرداخت. این مقاله سعی بر آن دارد که با بررسی ، تعاریف و ارتباط میان آموزش و پژوهش و فرهنگ و هنر بومی بپردازد . و کمک دهد تا یک اثر مطلوب که می تواند باعث معرفی داشته های یک جامعه باشد برگرفته از توجه به فرهنگ آن منطقه می باشد.

مروزه رویکرد پایداری بتن با دوام و خواص مکانیکی بهتر، به دلایل مختلفی، یکی از مباحث مهم و کاربردی مهندسی عمران به شمار می رود و با توجه به باال بودن هزینه های ساخت وساز واهمیت حفظ بناهای احداث شده، از روش های نوینی در این زمینه مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از این روش ها، استفاده از نانو ذرات در بتن می باشد. هدف این مطالعه بررسی تاثیر نانو مواد بر دوام و خواص مکانیکی بتن و در نهایت تولید بتن با عملکرد باال می باشد. که به منظور درک میزان این تاثیر، آزمایشات مختلفی ازجمله: تعیین مقاومت فشاری، مقاومت خمشی، نفوذپذیری یون کلراید و ضریب انتشار و انتقال آن درآزمونه های بتنی حاوی نانو مواد مورد بررسی قرارگرفت. نتایج تجزیه و تحلیل این داده ها، نشان داد که استفاده از نانو مواد اثر مثبت قابل ملاحضه ای روی عملکرد و کارایی بتن می گذارد.

کی از شاخص های توسعه مناطق روستایی، برخورداری روستاییان از استانداردهای قابل قبول زندگی می باشد. از آنجایی که بلایای طبیعی تهدیدی جدی برای کیفیت زندگی جوامع روستایی هستند و خشکسالی بواسطه اثرات تدریجی و درازمدت خود مهمترین بالی طبیعی جهان به شمار می رود، هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تاثیر بحران آب های زیرزمینی بر کیفیت زندگی گوجه فرنگی کاران شهرستان دیر می باشد. این مطالعه به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه گوجه فرنگی کاران آبی کار شهرستان دیر  0011 نفر  می باشد که از بین آنها نمونه ای به حجم 582 نفر با استفاده از جدول تاکمن، محاسبه و به روش نمونه گیری کامال تصادفی انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه بوده که کیفیت زندگی کشاورزان را توسط 01 گویه در قالب طیف لیکرت مورد بررسی قرار داده است. روایی این پرسشنامه، توسط صاحب نظران مورد تایید قرار گرفت و جهت تعیین پایایی آن، تعداد 33 پرسشنامه تکمیل و آلفای کرونباخ آن برای رفتارهای سازگاری کشاورزی، رفتارهای سازگاری غیر کشاورزی و کیفی زندگی کشاورزان به ترتیب 52/1 ، =88/1 =و 88/1 =به دست آمد. برای تحلیل داده ها، از ضریب همبستگی، آزمون ANOVA و تحلیل رگرسیون استفاده شده است نتایج نشان داد که کیفیت زندگی کشاورزان، رابطه منفی و معنی داری با بحران آب های زیرزمینی و آسیب پذیری آنان دارد. همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد که آسیب پذیری و سازگاری غیر کشاورزی مهمترین فاکتورها در تبیین کیفیت زندگی کشاورزان متاثر از بحران آب های زیرزمینی می باشد.

استفاده از تکنولوژی مدرن و تاسیسات مکانیکی در بناهای امروزی کرانه شمالی خلیج فارس، کوششی در جهت مقابله با عوامل اقلیمی نیز بوده است .اما در سده های گذشته که این تجهیزات وجود نداشته اند، معماران این منطقه می بایست با استفاده ازمصالح محلی و بکارگیری عناصر اقلیمی، با عوامل نامساعد طبیعت همزیستی ایجاد نموده و به نحوی شرایط آسایش در داخل ساختمان ها را فراهم می کردند .معماری بومی اقلیم گرم و مرطوب که بخش عمده ای از مناطق جنوبی ایران را به خوداختصاص داده، در طول زمان مورد بی توجهی قرار گرفته و بیشتر بافت های ارزشمند آن از بین رفته است .لذا مطالعه ی تمهیدات بومی این نواحی می تواند ما را در دستیابی به اهداف عمده ی این پژوهش که صرفه جویی در مصرف انرژی، ایجادآسایش حرارتی و اقلیمی، کاهش آلودگی های زیست محیطی و به حداقل رساندن هزینه تامین انرژی است یاری نماید .این مقاله بصورت کیفی و با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به بررسی نقش عناصر اقلیمی به عنوان یکی از رایج ترین تمهیدات معماری بومی اقلیم گرم و مرطوب و بطور ویژه شهرستان بندرلنگه پرداخته است .نتایج این پژوهش، استفاده ی روزافزون از عناصر اقلیمی، صرفا به شکل تزیینی و یا به عنوان عاملی هویت بخش، و همچنین جای خالی عملکرد این عنصر اقلیمی را بیش از پیش روشن می سازد.

سدها را میتوان بدون تردید از مهمترین تاسیسات زیربنایی هر کشور به شمار آورد که از طریق ذخیره سازی و تنظیم آب، نقش مهمی را در شکوفایی اقتصادی یک کشور ایفا مینمایند. با توجه به حجم آب قابل مالحظه ای که در مخازن پشت سدها ذخیره می شود، سدهای بزرگ به طور بالقوه می توانند بسیار خطرآفرین باشند. بدین جهت ازجمله اقداماتی که در کنترل سدها ضروری است، انجام دادن عملیات بررسی و شناسایی ریسک های آن است. روش FMEA یکی از روش های تجربه شده و بسیار مفید برای شناسایی، طبقه بندی، تجزیه و تحلیل خطاها و ارزیابی مخاطرات و ریسک های ناشی از آنهاست که به کمک آن می توان خطاها را به نحو مطلوبی ریشه یابی کرده و سپس از بروز آنها جلوگیری نمود. در این پژوهش سعی شد تا با انجام مطالعه موردی در پروژه های سدسازی کشور، به ارزیابی تحلیل ریسک در فرآیند مدیریت این پروژه ها، با رویکرد تجزیه و تحلیل FMEA پرداخته شود و بر این اساس، مجموعه نسبتا کاملی از معیارها جهت استفاده در تکنیکهای تصمیم گیری چندشاخصه معرفی و ریسکهای مرتبط با عملیات سدسازی مورد بررسی و ارزیابی و خوشه بندی قرار گیرد. نتایج بدست آمده از تحقیق نشان داده است که یشترین ریسک های موجود از لحاظ تعداد در مخاطرات عوامل و کارکنان و خطرناک ترین ریسک در این عامل گزینه های طراحی اشتباه و تجربه ناکافی کارکنان می باشد و در رتبه های بعدی کیفیت بد مصالح بکار رفته و تجهیزات نامناسب کارگاه در نهایت نیز ریسک های بعدی می باشد. در عامل محیطی با وجود پایین بودن نمرات ریسک در همه زیرعوامل و ریسک ها گزینه های حوادث غیرمترقبه طبیعی و شرایط زیرساختی و نفوذپذیری بالا و وضعیت مواد شیمیایی محل در رتبه های اول تا چهارم ربسک های پرخطر می باشند. در عامل ایمنی نیز که پس از عامل عوامل و دست اندرکاران در جایگاه دوم گزینه های خطر آفرین قرار دارد و شامل عامل های پرخطر اطالعات و ارزیابی های نادرست، ریزش مقطعی از سد، درنظر نگرفتن استاندارد مناسب برای تجهیزات، خرابی ماشین آلات می باشد. نتایج کلی پژوهش نشان داده است که در پروژه های سدسازی باید مدیریت سیستم کیفی از همان ابتدا مشخص و روند نظارت بر کیفیت انجام این امور نیز به نحوی درست تعیین گردد و به اجرا درآید