نشریه مطالعات منافع ملی
پیاپی 23 (بهار 1400)

سیاست خارجی هر کشوری نسبت به تحولات سایر کشورها اعم از منطقه ای و جهانی مبتنی بر منافع ملی است. اما هر کشوری منافع ملی خود را بر اساس مقتضیات زمانی و مکانی تعریف می کند. چنانکه روسیه در  ابتدای هزاره سوم منافع ملی خود را در راستای تقابل با غرب، بازتولید قدرت روسیه در جهان، نفوذ در مناطق مختلف جهانی و منطقه ای، و... تعریف کرده است. سوال و هدف محوری این پژوهش رویکرد روسیه به پرونده هسته ای ایران است. در تجزیه و تحلیل این سوال به مولفه های تاثیر گذار بر سیاست خارجی روسیه بخصوص در موضوع هسته ای در دو دهه اخیر همچون شخصیت پوتین، تقابل با امریکا گرایی در جهان، جلوگیری از هسته ای شدن جنوب روسیه و... اشاره شده است. از سوی دیگر می توان در چارچوب نوواقع گرایی عناصری همچون آنارشی بودن نظام بین الملل، لزوم چندجانبه گرایی در سطح بین الملل ، امنیت نوین در منطقه و بازیگری در سطح جهانی با بحران سایر کشورها  مورد توجه  قرار گرفته اند.

ظهور اپیدمی کووید-19 در سال 2020 میلادی در عرصه سیاست جهانی و روابط بین الملل مشکلات و چالش های غیرقابل پیش بینی و جدیدی را به ارمغان آورد و دولت ها را ناگزیر داشته است که در جهت بازبینی و بازنویسی سیاست های داخلی و خارجی خود گام بردارند؛ لذا با توجه به خروجی تدابیر دولت ها در این زمینه و با استناد به نظر اغلب اندیشمندان در حوزه ی روابط بین الملل، بازخوانش ناسیونالیسم خصوصا از جانب دولت ها قوت ظهور پیدا نموده است. سوالی که مطرح است اینکه بازخوانش ناسیونالیسم برخاسته از جهان پسا-کرونا چه پیامدهایی را در عملکرد دولت ها در مناسبات بین المللی و داخلی بر جای خواهد گذاشت؟ در جهان پسا کرونا عملکرد دولت ها با رویکرد ناسیونالیستی است و در عرصه داخلی عملکرد دولت ها به سمت اقتدار گرایی میل پیداکرده است. هدف اصلی این نوشتار بررسی شکل گیری و میل پیدا نمودن رویکرد ناسیونالیستی از جانب دولت ها در جهان پسا کرونا با نگاهی عمیم می باشد. نویسندگان در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به این نتیجه دست یافتند که می توان تاثیرات رویکردهای ناسیونالیسمی دولت ها در پسا کرونا را با نگاه به تاثیرات داخلی و جهان بین الملل ارزیابی نمود.

قدرت هوشمند به عنوان استراتژی به چالش کشاندن تیوری های قدرت سخت و نرم با مد نظر قرار دادن دکترین جوزف نای، ارنست ویلسون، به باز تعریف خود توسط جو بایدن و تیم وی به عنوان استراتژی سیاست خارجی آمریکا در راستای حفظ هژمونی آمریکا بر اساس دکترین نای در رابطه با رقبای جهانی و منطقه ای خود یعنی چین به عنوان تهدید اقتصادی، روسیه به عنوان تهدید نظامی و جمهوری اسلامی ایران به عنوان تهدید منطقه ای مطرح می شود. بر این اساس مقاله فوق تلاش دارد ضمن تعریف و تبیین قدرت هوشمند در سیاست خارجی آمریکا بویژه جو بایدن به باز تعریف آن با مد نظر قرار دادن قدرت سخت و نرم یعنی، هدف هوشمند، استراتژی هوشمند در سیاست خارجی آمریکا بپردازد. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از شیوه مطالعه کتابخانه ای، کوشیده است تا با استفاده از منابع علمی و پژوهشی معتبر به این سوال پاسخ که قدرت هوشمند در سیاست خارجی جو بایدن به چه صورت است؟

رییس جمهور به عنوان رییس دولت تحت نظارت قوه ی مقننه بوده و در صورت خطا در تصمیم گیری ها از جانب پارلمان تذکر دریافت می کند و یا  مورد استیضاح قرار گرفته و درباره تصمیمات خود و یا ضعف هایی که در دولت وجود دارد توضیحات لازمه را ارایه نماید.  پرسش اصلی این است که چه تفاوت هایی در مکانیسم نظام ریاستی ایران و امریکا وجود دارد ؟ این مقاله در صدد اثبات این فرضیه است که نظام سیاسی با توجه به تعلق آن به بعد ساختاری حکومت و در نتیجه حاکم بودن منطق آن، مفهوم و مصادیق با هم متفاوت است. الگوی ارایه شده در حقوق اساسی کشور ایران و آمریکا نیز متفاوت از دیگری است. تحقیق کنونی با روش کتابخانه ای و به صورت توصیفی- تحلیلی انجام می گیرد .

رویکرد مقام معظم رهبری به همه موضوعات همچون سیاست خارجی نشات گرفته از مبانی سیاست خارجی در اسلام همچون عدالت، توحید، اصل نفی سبیل و پایبندی به معاهدات بوده است. گرچه در جهت پیشبرد این اهداف و محورها باید متناسب با مقتضیات زمان ومکان الگوهای رفتاری خاصی همچون نرمش، انعقاد قرارداد و.. اتخاذ کرد. هدف و محور اصلی پژوهش بررسی ماهیت الگوهای رفتاری مقام معظم رهبری در سیاست خارجی یعنی عزت، حکمت و مصلحت  در سیاست خارجی است. در تجزیه و تحلیل این سوال، به موضوعاتی همچون کالبد شکافی مفاهیم عزت، مصلحت و حکمت در سیاست خارجی و ارتباط آن با امت گرایی، ظلم ستیزی، گسترش اسلام، مذاکره با دشمنان، نرمش قهرمانانه، منافع ملی، قدرت و نفوذ منطقه ای، امنیت، اقتدار ملی  و...پرداخته شده است

نحوه تعامل امنیت ملی به عنوان یک متغیر ثابت که دولت ها سعی می کنند در درجه اول به تامین و حفظ آن بکوشند با آزادی بیان و حقوق بشر و هم چنین دموکراسی اهمیت زیادی دارد. هر چند بسیاری از حکومت های توتالیتر سعی کرده اند که به بهانه حفظ امنیت ملی آزادی های فردی و اجتماعی را  محدود سازند ولی بسیاری دیگر از کشورها با تکیه بر مواد 19، 20 و 21  میثاق حقوق- مدنی و سیاسی ضمن احصاء موارد مشخصی از بیانات و نوشته ها  و کنش های سیاسی آنها  از شمول عام آزادی بیان و قلم و رفتار سیاسی که لازمه دموکراسی است مستنثی کرده اند.

در حقوق بین الملل و جامعه شناسی جرم بر اخراج و همچنین استرداد مجرمین اصول و قواعدی حاکم است،که در تمام جهان پذیرفته شده است و اخراج و استرداد مجرمین از جمله مباحث دیرینه در حقوق بین الملل بوده است. دادگاه اروپایی حقوق بشر به عنوان رکن قضایی کنوانسیون اروپایی حقوق بشر در رویه خود در خصوص برخی از این تعارضات آرایی را صادر نموده است. بر این اساس، درنوشتارحاضر تاثیر حقوق بشر مصرح در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر بر مسئله اخراج و استرداد مجرمین در رویه کشورهای عضو این کنوانسیون با عنایت به آراء دیوان حقوق بشر مورد مداقه قرار گرفته است. لکن با اینکه تمامی تمهیدات بازدارنده علیه مرتکبین جرم برای ممانعت از فرار به سایر کشورها و تعقیب کیفری آنان به کارگرفته می شود، دربسیاری موارد، تبهکاران پس از ارتکاب جرم و قبل ازکشف آن، به طرق مختلف به فرار ازکشوری که در آن مرتکب جرم شده اند، مبادرت می کنند.