نشریه رای : مطالعات آرای قضایی
پیاپی 1 (زمستان 1391)

از زمان تشکیل دادگستری در ایران رویه قضایی در شکلگیری حقوق ایران نقش بسزایی ایفاء کرده و حقوقدانان در بیان دیدگاه های خود اغلب به تفسیر آرای دادگاه ها و دیوان عالی کشور میپردازند ولی روش های تفسیر آراء به طور خاص تاکنون مورد توجه جامعه حقوقی کشور قرار نگرفته است. به کارگیری روش های مناسب برای تفسیر میتواند در تسهیل فهم و نقد آراء قضایی مفید و موثر باشد. بدون تردید پیششرط هرگونه تفسیری، انتخاب رای مناسب برای تفسیر است. این انتخاب باید با توجه به اهمیت رای در حل یک مشکل اجتماعی یا اقتصادی، رفع ابهام از مقررات قانونی یا رویه قضایی موجود و سایر معیارهای ضروری صورت گیرد. گام بعدی در تفسیر آراء خواندن دقیق آن و تهیه فیش رای است به گونه ای که بتوان از آن اطلاعات ضروری برای تفسیر رای را استخراج کرد. تفسیر رای به لحاظ محتوایی باید از جمله متضمن عنوان تفسیر، کلمات کلیدی، مشخصات رای مورد تفسیر، مشخصات طرفین، تشریح امور موضوعی و متن کامل یا خلاصه رای باشد. در آنچه به تدوین تفسیر مربوط میشود و قضاوت مفسر در خصوص رای مورد تفسیر را در بر دارد باید به جایگاه تصمیم در حقوق موضوعه، شایستگی رای برای تایید یا نقد(ارزش حقوقی رای) و اثرات حقوقی و فرامرزی رای (قلمرو رای) توجه شود. سرانجام تدوین تفسیر باید بر اساس پلانی علمی پاسخگوی مسایل اساسی رای مورد تفسیر باشد.