فهرست مطالب

مجله پژوهش های مرمت و معماری ایرانی و اسلامی
پیاپی 8 (پاییز 1399)

  • تاریخ انتشار: 1400/03/29
  • تعداد عناوین: 5
|
  • فاطمه علیمیرزایی صفحه 0
  • امید بروایه، سید هادی موسوی شا کر، احمدرضا ستایش زاده، محمدعلی کاظم زاده رائف، صبا میردر یکوندی صفحات 1-17

    نور طبیعی به عنوان یکی از اساسی ترین عناصر تعریف فضاها و تعیین عملکردهای معماری ایرانی - اسامی بوده است. نور فارغ از نقشی که در روشنایی بخشی فضاهای درونی بناها را داشته، در گزینش نوع و کیفیت نیارش و آمود در بناهای عبادی و مذهبی معماری دوره اسامی ایران نیز حایز اهمیت فراوان بوده است. تجلی نور طبیعی در فضاهای عبادی دگرگونی شگرفی در مکان ایجاد کرده و موجب افزایش کیفیت معنوی این فضاها شده است. از مهم ترین مشخصه های نور طبیعی، توالی آن با دگرگونی کیفی در طول ساعات روز است. که موجب خلق کیفیت های بازتابش سطوح و تاثیر مختلف روانشناسی محیطی اش در دوره های متناوب مختلف روز می گردد. مساجد به عنوان عناصر شهری شاخص در معماری اسامی، واجد تعار یف حکمت مداری در بهره مندی از خصوصیات نور طبیعی می باشند. جریان و نفوذ نور به درون فضاهای عبادی از طریق بازشوها، پنجره ها و روزن های تحتانی گنبد ها امکان پذیر بوده است. در مساجد تار یخی اصفهان نیز می توان نمونه های متنوعی از این تجلی شگرف را یافت. در نگارش این نوشتار، سعی شده تا ضمن مطالعه و تحلیل چگونگی بهره گیری از نور طبیعی در فضاهای عبادی مساجد شاخص اصفهان، نقش نور طبیعی در تعریف این فضاها مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق مقاله، توصیفی تحلیلی می باشد که با گردآوری اطالعات از طریق بررسی و مطالعه منابع مکتوب و رایانه ای در کتابخانه های تخصصی و عمومی، نشریه های مرتبط و وبسایت های علمی پژوهشی مرتبط با موضوع انجام شده است.

    کلیدواژگان: نور طبیعی، معماری اسلامی ایران، مسجد، اصفهان
  • مجید شهبازی، آرش عابدینی* صفحات 18-31

    در عصر حاضر فضاهای سنتی مورد توجه بسیاری از مردم قرار گرفته است. بنابرین شناخت متغیر های طراحی در معماری سنتی و ارتباط آن با معماری معاصر حایز اهمیت می باشد. در این تحقیق با توجه به این موضوع که طراحی سنتی دوران قاجار با استفاده از ایجاد فضاهای مطلوب، بر رو ی تعامالت اجتماعی حال حاضر تاثیر گذار است، به بررسی سه متغیر تعامالت اجتماعی، معماری معاصر و طراحی بناهای سنتی پرداخته شده است. پس از وا کاو ی و مطالعات اولیه مربوط به سه متغیر پژوهش، با استفاده از تکنیک نظرسنجی و خبرنگاری از جامعه آماری و افراد حاضر در فضای نمونه موردی، داده ها جمع آوری شده و با بهرهگیری از نرم افزار های تحلیلی مانند spss مورد بررسی قرار گرفته است. در گام آخر با اعتنا به انتخاب نوع آزمون آماری انجام شده پارامتریک و ناپارامتریک ، ابتدا آلفای کرونباخ متغیرهای اصلی محاسبه شده و سپس با مالحضه به این آزمون، برای اثبات وجود رابطه و نتیجه گیری، از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که با گذشت زمان بناهای سنتی هنوز هم می توانند با تغیر کاربری مناسب تاثیر مثبتی بر کنش اجتماعی و ارتقای تعامات اجتماعی و زندگی انسان امروزی بگذارند.

    کلیدواژگان: تعاملات اجتماعی، معماری معاصر، اجتماع پذیری، فضای سنتی، عمارت ذوالفقاری
  • فاطمه جمشیدی نظر*، عبدالله جاسمی، محمدعلی کاظم زاده رائف، صبا میردریکوندی صفحات 32-48

    رعایت حریم به عنوان یکی از مهم ترین معیارهای طراحی و احداث خانه های ایرانی، جهت تامین آسایش و آرامش سا کنین قلمداد می شود. دزفول از دیرباز، شهری با مردمی مذهبی و پایبند به اصول اسامی بوده است. که اصول و مبانی محرمیت، از خصوصیات مهم خانه های این شهر است. معماران در خانه های سنتی دزفول با ایجاد سلسله مراتب حرکتی، ایجاد فضاهایی برای عدم دسترسی مستقیم به فضاها و ساخت اتاق ها با رعایت قلمرو محرم بودن، سعی در ایجاد محرمیت داشتند. مسکن با عنایت به تاثیرپذیری از الگوهای صوری معماری غرب، در معاصر ایرانی غالبا مقایسه با خانه سنتی، دچار نوعی بی هویتی شده و محرمیت معماری سنتی در آن مورد غفلت واقع شده است. با احیاء، کاربرد و به روزرسانی الگوهای کالبدی معماری سنتی از مله تفکیک عرصه های عمومی و خصوصی، کنترل اشراف به فضای ورودی و فضای خصوصی خانه با ایجاد فضای واسطه، جدا سازی کاربری بمنظور کنترل اصوات مزاحم و تجمیع فضاهای سا کت در یک سو و فضاهای دیگر در سوی دیگر، می توان بسیاری از کیفیات محیط زندگی را در مسکن معاصر ارتقاء داد. در این پژوهش سعی شده است ضمن بازشناسی اصول کالبدی معماری خانه سنتی و مسکن معاصر در ایران، خصوصیات معماری خانه های سنتی با تا کید بر اصل محرمیت بررسی شده و قابلیت الگودهی آن برای باز تعریف حریم در معماری مسکن معاصر مورد تحلیل قرار گیرد. در این مقاله از روش تحقیقی توصیفی تحلیلی بهره گرفته شده که با جمع آوری اطالعات از طریق بررسی کتابخانه های تخصصی و عمومی و نشریه های مرتبط با موضوع انجام شده است.

    کلیدواژگان: خانه های سنتی دزفول، حریم سمعی، حریم بصری، معماری مسکن، معماری معاصر ایران
  • محمدرضا احمدی*، فاطمه هوایی صفحات 49-64

    بناهای مذهبی یکی اساسی ترین عناصر شهرها از قدیم بوده و هستند. یکی از مهمترین این بناها مساجد می باشند که به نوعی نمود و مفهومی از فضای مقدس و معنوی جامعه به حساب می آیند و همواره معماران سعی نموده اند به روش های مختلف این مفهوم را از طریق معماری به مخاطب منتقل نمایند. به همین دلیل معماری مذهبی یکی از مهمترین عناصر جذب گردشگران به این اما کن می باشد. مسجد وکیل شیراز یکی از مهمترین مساجد این شهر و در عین حال یکی از زیباترین آن ها به حساب می آید و معماری مذهبی منحصر به فردی را در دل خود جای داده است. با شناخت معماری این مسجد می توان بهتر از قبل، آن را برای گردشگران داخلی و خارجی شناساند و هر چه بیشتر آن ها را به این بنای مذهبی دعوت نمود. در این مقاله سعی بر آن شده تا معماری این بنای زندی و به خصوص کتیبه های آن مورد بررسی قرار گیرد.

    کلیدواژگان: مسجد، معماری، مسجد وکیل، شیراز، زندیه