فهرست مطالب

مطالعات محیط زیست، منابع طبیعی و توسعه پایدار - پیاپی 15 (بهار 1400)

نشریه مطالعات محیط زیست، منابع طبیعی و توسعه پایدار
پیاپی 15 (بهار 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/03/31
  • تعداد عناوین: 7
|
  • امیرمنصور انصاری*، ابوذر طالقان غفاری، آپتین راهنورد صفحات 1-8

    گردشگری طبیعی یک فعالیت اقتصادی مهم در جهان است و از بزرگترین صنعت ها در جهان به شمار میرود که هرساله هزاران دالر به اقتصاد جهانی، ایجاد شغل و ثروت، افزایش مالیات و تحریک سرمایه گذاری در این بخش کمک میکند. این مطالعه به بررسی نقش EAI بر گردشگری طبیعی از دیدگاه سازمانهای مسیول با روشی توصیفی می پردازد. نتایج این پژوهش نشان داد که گردشگری باعث آلودگی محیط زیست تخریب پوشش گیاهی و تهی شدن حیات وحش میگردد. در سال های اخیر و بعد از بروز اثرات منفی گردشگری در مناطق گردشگر پذیر ضرورت پایداری منابع و جاذبه های گردشگری احساس شد، چراکه گردشگری از منظر اکولوژیکی فعالیت سالمی نیست و بر اساس ویژگی های منحصر به فرد هر منطقه، فعالیتهای گردشگری آثار مثبت یا منفی متفاوتی به دنبال دارد. اگرچه در بعضی پارامترها، گردشگری میتواند اثرات منفی بر منطقه داشته باشد، ولی به طورکلی اثرات مثبت خیلی زیادی بر روی منطقه دارد. به اعتقاد کارشناسان، گردشگری یک فرصت خوب برای توسعه منطقه البته با برنامه ریزی راهبردی و در نظر گرفتن شرایط بومی منطقه است.

    کلیدواژگان: فرایند EAI، گردشگری طبیعی، ارزیابی
  • سعید متصدی زرندی، بهاره کریمی، خسرو اشرفی، سهیلا خداکریم، یوسف رشیدی، ساره یعقوبی پور صفحات 9-20

    معدن کاری و صنایع وابسته به مواد معدنی در ارتباط نزدیک با محیط زیست قرار دارند. تاثیرات محیط زیستی این صنایع باید به نوعی کنترل و مدیریت شوند که کمترین اثرات منفی را بر روی محیط زیست و انسان داشته باشند. آلودگی هوا یکی از چالش های عمده و ناشی از حضور مواد نامطلوب در هوا است که اثرات زیانباری بر سلامت انسان و سایر موجودات زنده خواهد داشت. با توجه به اینکه اندازه گیری در هر زمان و مکان امکانپذیر نیست، مدل های پخش آلودگی هوا ابزار توانمندی برای تخمین میزان آلاینده های هوا جهت مدیریت منابع و تصمیم گیری در مورد استراتژی های کاهش آلودگی در این نقاط هستند. مدل AERMOD یکی از مدلهای ارجح و پیشنهادی سازمان حفاظت محیط زیست امریکا بوده است و امروزه کاربرد وسیعی در مدلسازی پخش آلودگی هوا دارد. در این پژوهش، پراکنش ذرات کنسانتره آهن ناشی از انباشت کنسانتره آهن در معدن گهرزمین سیرجان شبیه سازی شده است. این شبیه سازی با استفاده از مدل AERMOD در منطقه ای به مساحت 10×10 کیلومترمربع در هر یک از دو جهت x و y در دوره آماری یک ساله 2019 برای متوسطه ای زمانی 24 ساعته و یک ساله بررسی گردید. سپس غلظته ای شبیه سازی شده با استاندارد سازمان محیط زیست امریکا EPA مقایسه شدند.

    کلیدواژگان: غلظت ذرات کنسانتره آهن، معدن سنگ آهن گهر زمین سیرجان، مدلسازی AERMOD، مدل ANP، DEMATEL
  • زهرا سروری دردشتی*، بیت الله محمودی صفحات 21-30

    پارک های موجود در یک شهر علاوه بر اینکه ارزش تفریحی داشته و محلی برای گذراندن اوقات فراغت مردم به شمار می آید؛ در اغلب موارد به توسعه فضاهای گردشگری شهر نیز کمک میکند. این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی است که مروری بر پژوهشهای انجام شده در پارک ناژوان اصفهان دارد. جمع آوری اطلاعات با استفاده از روش پژوهش اسنادی و مطالعه تمامی مقالات و پایان نامه های دانشگاهی مرتبط با پارک جنگلی ناژوان انجام شده است. تعداد 37 پژوهش صورت گرفته در حوزه پارک ناژوان جمع آوری و در قالب سه ساختار معماری و طراحی، گردشگری و محیط زیست طبقه بندی شدند. نتایج بیانگر آن است از تعداد پژوهش های انجام شده، 20 مورد در حوزه معماری و طراحی،11 مورد در حوزه گردشگری و 6 مورد در حوزه محیط زیست انجام شده است. تنوع نگاه های مختلف علمی به یک پارک جنگلی شهری گویای این موضوع است که این پدیده به شدت اجتماعی و انسانی است و باید به مطالعات علوم اجتماعی نیز مانند علوم دیگر در پارک پرداخته شود.

    کلیدواژگان: پارک جنگلی، گردشگری، معماری، محیط زیست
  • عطا مجیدزاده*، یوسف نصیری، فریبرز شکاری، پرشنگ حسینی صفحات 31-44

    به منظور بررسی اثر کاربرد اسیدآمینه تریپتوفان و اسید هیومیک بر بعضی صفات مورفولوژیکی، عملکرد کمی و کیفی گیاه نعناع فلفلی آزمایشی به صورت اسپلیت پالت بر پایه طرح بلوک های کامال تصادفی در سه تکرار در مزرعه ای واقع در شهر صاحب از توابع شهرستان سقز در سال 0061 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تیمارهای آبیاری آبیاری پس از 40 ،80 ،120 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر و فاکتور فرعی شامل محلولپاشی با اسید آمینه تریپتوفان، اسید هیومیک، ترکیبی از تریپتوفان و اسید هیومیک و شاهد بدون کاربرد هر نوع کودی بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد ساقه های فرعی، تعداد پنجه، قطر ساقه، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، وزن تر و خشک بوته و عملکرد اسانس برداشت اول در آبیاری پس از 120 میلیمتر تبخیر از تشتک نسبت آبیاری پس از 80 و 40 میلیمتر تبخیر کاهش معنی داری داشتند. بیشترین تعداد ساقه های فرعی، تعداد ساقه هی فرعی گلدار، قطر ساقه، تعداد پنجه، وزن خشک برگ، وزن خشک تکبوته، درصد اسانس برداشت دوم و عملکرد اسانس برداشت اول با کاربرد ترکیبی تریپتوفان و اسید هیومیک بهدست آمد. بیشترین تعداد برگ برای کاربرد ترکیبی از تریپتوفان و اسید هیومیک و کاربرد جداگانه تریپتوفان در سطح آبیاری 40 میلیمتر تبخیر از تشتک ثبت شد. بیشترین عملکرد ماده خشک در هردو برداشت با کاربرد ترکیبی از تریپتوفان و اسید هیومیک در سطح آبیاری 02 میلیمتر تبخیر از تشتک و کمترین مقدار در سطح آبیاری 120 میلیمتر تبخیر از تشتک بدون محلولپاشی تولید شد. بیشترین درصد اسانس در تیمارهای بدون محلولپاشی در آبیاری پس از 120 میلیمتر تبخیر از تشتک 0/78 درصد و کاربرد جداگانه تریپتوفان 0/77 درصد و اسید هیومیک 0/76 درصد در آبیاری پس از 80 میلیمتر تبخیر از تشتک بدون تفاوت معنیدار با یکدیگر به دست آمد. کاربرد تلفیقی تریپتوفان و اسید هیومیک و کاربرد جداگانه اسید هیومیک در آبیاری پس از 80 میلیمتر تبخیر از تشتک و کاربرد تلفیقی تریپتوفان و اسید هیومیک در آبیاری 40 میلیمتر تبخیر از تشتک به طور مشترک بیشترین عملکرد اسانس در برداشت را نشان دادند و کمترین آن در آبیاری 120 میلیمتر تبخیر از تشتک بدون محلولپاشی مشاهده شد.

    کلیدواژگان: : اسانس، اسید هیومیک، تریپتوفان، کمآبی، ماده خشک و نعناع
  • محمد مهدی خلج، غلامحسین مرادی، محمدعلی حکیم زاده صفحات 45-52

    پراکنش گونه های گیاهی در اکوسیستم های مرتعی متاثر از عوامل محیطی است. هدف از تحقیق حاضر بررسی ارتباط عوامل محیطی با پراکنش گونه ی سیاه شور در استان فارس با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی  (PCA) است. محدوده ی پراکنش گونه سیاه شور در اراضی اطراف شهرستان نی ریز، شناسایی و پس از تعیین مناطق نمونه برداری با استفاده از روش حداقل سطح با استفاده از پالت های حلزونی و منحنی سطح/گونه انجام شد. در تعدادی از پالت های نمونه برداری از عمق فعال ریشه نمونه خاک برداشت و پارامترهای درصد رس، سیلت، شن، اسیدیته، هدایت الکتریکی، بافت، آهک، فسفر، نیتروژن، وزن مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع، پتاسیم و ماده ی آلی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که مقادیر نیتروژن، فسفر، کربن، هدایت الکتریکی، pH ،کربنات کلسیم، رطوبت اشباع، وزن مخصوص ظاهری، شن، سیلت و رس اثر معنی داری بر روی پراکنش گونه ی سیاه شور داشتند در مقابل مقادیر پتاسیم و N/C تاثیر معنی داری بر پراکنش این گونه نداشتند.

    کلیدواژگان: سیاه شور مصری، عوامل محیطی، ویژگی های خاک
  • الهه آل ابراهیم دهکردی، سیده زهره آزاده قهفرخی* صفحات 53-64

    امروزه اهمیت گیاهان دارویی و شناساندن نقش حیاتی آنها در پیشبرد اهداف ملی، منطقه ای و جهانی برای تحقق سلامت، حفظ محیط زیست، خودکفایی دارویی، ایجاد اشتغال،کارآفرینی و توسعه اقتصادی بر کسی پوشیده نیست. گیاهان دارویی به عنوان ذخایرهای ژنتیکی میتوانند بزرگ ترین ثروت ملی برای هر کشوری، به عنوان یکی از تولیدات مهم در بخش کشاورزی محسوب شوند. با توجه به نامناسب بودن پراکندگی ریزش های جوی در مناطق خشک و نیمه خشک ایران و پایین بودن راندمان آبیاری در کشاورزی، آب به عنوان محدود کننده ترین عامل تولید در کشاورزی مطرح میباشد. به علت گستردگی پهنه مرزی کشورمان و تنوع اقلیمی مناطق گوناگون، رسیدن به الگوی کشت مناسب که از آن بتوان حداکثر بهره برداری را از عوامل و نهاده های تولید به ویژه عامل محدود کننده ی آب به دست آورد ضرورتی انکار ناپذیر است.گزینش محصولاتی که از نظر اقلیمی با شرایط منطقه سازگاری کامل داشته و از نظر اقتصادی نیز دارای مزیت بوده و نسبت به محدودیت ها و امکانات موجود نیز قابلیت مدیریت آسانتری داشته باشد میتواند به کشاورزان در جایگزین کردن گیاهان مقاوم به خشکی با نیاز آبی کم کمک کند. همچنین برای مصرف کمتر آب، اولویت دهی به گیاهان دارویی به منظور استفاده بهینه میتواند مفید باشد و در موفقیت اجرای برنامه الگوی کشت نقش موثری داشته و فعالیت های بخش کشاورزی را در جهت به حداکثر رساندن بهره وری و بازدهی تولید هدایت کند. برای دستیابی به عملکرد بهینه در مناطق خشک و نیمه خشک، تغییر الگوی کشت و جایگزین کردن گیاهان مقاوم به خشکی با نیاز آبی کم می تواند نقش بسزایی بر کاهش مصرف آب داشته باشد و گامی موثر در جهت رسیدن به توسعه کشاورزی پایدار باشد.

    کلیدواژگان: تغییر الگوی کشت، گیاهان دارویی، توسعه پایدار، بهره برداری بهینه، مناطق خشک و نیمه خشک
  • مرجان بدری* صفحات 65-75

    دنیای امروز ما با گستره ی بحرانهای زیست محیطی مختلف، به عنوان یک ارثیه ی شوم به مارسیده است. کاهش کیفیت خاک، آب و منابع دریایی، نازک شدن الیه ازن، تغییرات اقلیمی و از بین رفتن تنوع زیستی از جمله تهدیداتی می باشد که در این ارثیه شوم نصیب ما گردیده است که حاصل رشد روز افزون جمعیت، تجاوزهای نامحتاطانه و استفاده بی ملاحظه علیه طبیعت و پایه های وجودی ما است. رشد روز افزون جمعیت و به دنبال آن توسته تکنولوژی و فعالیت های اقتصادی موجب گردیده است تا برای پاسخگویی به تامین مایحتاج جمعیت بشری فشار بسیار زیادی بر روی منابع طبیعی وارد شود و در نتیجه تخریب محیط زیست در مقیاس وسیعی اتفاق بیافتد. مقابله با چنین موقعیت فاجعه باری، بسیار سخت اما امکان پذیر است و راه حل های گوناگونی وجود دارد که شعاع تاثیر آنها متفاوت می باشد. از جمله راهکارهای پیشنهادی جلب مشارکت عمومی است که منجر به کاهش آلاینده ها شده و از تخریب محیط زیست جلوگیری مینماید. برای جلب مشارکت مردم هم نیاز به اطلاع رسانی و آشنایی با موضوعات زیست محیطی و آموزش حفاظت از محیط زیست می باشد و در این صورت امکان نجات زمین خواهدبود. پژوهش حاضر یک تحقیق علمی کاربردی است که با هدف بررسی نقش آموزش محیط زیست در دستیابی به توسعه پایدار با رویکرد استفاده از فناوریهای سازگار با محیط زیست صورت گرفت. گویه های این پژوهش در جامعه ای به میزان 500 نفر و تعداد 226 نمونه بررسی شد. این تحقیق به روش نمونه گیری تصادفی ساده و با ابزار پرسشنامه انجام گرفت. در ادامه برای کلیه داده های استخراج شده از پرسشنامه، آمار توصیفی شامل شاخص های فراوانی، درصد فراوانی، درصد متغیر، درصد تجمعی در جدول جداگانه درج شد. نتایج حاصل از تحلیل توصیشی پرسشنامه توسط نرم افزار آماری SPSS نشان میدهد که آموزش بر استفاده از فناوری های سازگار با محیط زیست و در نهایت دست یابی به توسعه پایدار تاثیر نسبتا زیادی داشته است که 93 ٪ از پاسخ دهندگان به آن اشاره نموده اند.

    کلیدواژگان: فناوری، آموزش، توسعه پایدار، آموزش محیط زیست، فناوریهای سازگار با محیط زیست