فهرست مطالب

نشریه ره توشه
پیاپی 6 (تابستان 1400)

  • ویژه نامه مناطق مشترک
  • تاریخ انتشار: 1400/05/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • موسی الرضا تیموری* صفحات 5-14

    تبلیغ دین از مسایل بنیادین و اصلی ادیان و مذاهب و لازمه حیات اجتماعی بشر است؛ به گونه ای که می شود تبلیغ را شرط استمرار حیات اجتماعی انسان دانست. این امر مهم وظیفه انبیا و رهبران دینی است. قرآن کریم رسالت پیامبران را تبلیغ و ابلاغ وحی می داند: «و ما علی الرسول إلا البلاغ المبین؛ [1] وظیفه فرستاده (خدا) جز ابلاغ آشکار نیست». تبلیغ دین یعنی رساندن آموزه و پیام دین به مومنان و مخاطبان که اگر این پیام به آنان نرسد از حرکت به سوی کمال و اهداف خلقت بازمی مانند. به دلیل اهمیت و نقش موثر آن در زندگی فردی و اجتماعی، خداوند از مومنان می خواهد به آموزش و یادگیری آن اهمیت داده و آموخته‎ های دینی خود را تبلیغ کنند: «و ما کان المومنون لینفروا کافه فلولا نفر من کل فرقه منهم طایفه لیتفقهوا فی الدین و لینذروا قومهم إذا رجعوا إلیهم لعلهم یحذرون؛ [2] شایسته نیست مومنان، همگی برای جهاد کوچ کنند؛ پس چرا از هر فرقه، دسته ای کوچ نمی کنند تا در دین، آگاهی پیدا کنند و قوم خود را وقتی به سوی آنان بازگشتند، بیم دهند. باشد که آنان از کیفر الهی بترسند». آنچه در اثربخشی تبلیغ و چگونگی ابلاغ پیام دینی موثر بوده و لازم است به آن توجه شود علاوه بر دقت در محتوای پیام «روش و نحوه انتقال پیام به مخاطب» است که در جایگاه یک هنر و حرفه، نیازمند مهارت آموزی است. پیروان ادیان و مذاهب نیز برای ترویج باورها و اندیشه های خود از مهارت ها و روش های تبلیغ بهره می برند. ضرورت بهره گیری از شیوه ها و روش های تبلیغ در مناطق مشترک، دوچندان است؛ زیرا در این مناطق، علاوه بر تسلط علمی بر محتوای تبلیغی، باید با مهارت خاص خود مخاطب را اقناع نمود و شبهات و خرافات را از ذهن او برطرف و آموزه صحیح دینی را در جان و فکرش نهادینه کرد. به اختصار برخی از مهارت ها و شیوه های تبلیغ در مناطق تلفیقی شیعه و سنی در متن پیش رو بیان می شود. [1]. عنکبوت: 18.[2]. توبه: 122.

  • مهدی شجریان* صفحات 15-24

    بر پایه «حدیث معتبر ثقلین» حقیقت قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت، جدایی ‎ناپذیرند؛ هرچند ممکن است این دو، در مقام فهم، عمل و تبیین، بیگانه و مستقل از یکدیگر فرض شوند؛ اما چنین فرضی با آنکه میان بسیاری از مسلمین رواج دارد پذیرفتنی نیست و به معرفی صحیح این دو نمی انجامد. علامه طباطبایی، با اشاره به حدیث ثقلین و در مقام انتقاد از روش رایج میان شیعه و سنی می گوید: اهل سنت قرآن را گرفته و عترت را رها کرده اند؛ در نتیجه قرآن را نیز رها کرده اند؛ زیرا پیامبر فرمود: «قرآن و اهل بیت جدایی ندارند.» و شیعه نیز عترت را گرفته و قرآن را رها کرده است؛ در نتیجه عترت را نیز ترک کرده اند؛ زیرا پیامبر فرمود: «قرآن و اهل بیت جدایی ندارند.» بنابراین امت اسلام قرآن و عترت را رها کرده اند.[1] حیات پر برکت معصومین (ع) درهم تنیدگی حقیقت ایشان را با قرآن کریم نشان می دهد. به فرموده امام علی (ع): «کان رسول‎الله خلقه‏ القرآن‏؛ [2] خلق رسول خدا (ص) قرآن بود»؛ به این معنا که کتاب خدا، آشکارا در منش و روش آن حضرت دیده می شد. امام باقر (ع) پایه و ریشه سخنان خود را قرآن کریم دانسته و می فرماید: «إذا حدثتکم‏ بشیی فاسیلونی عنه من کتاب الله‏؛ [3] هرگاه سخنی به شما گفتم، از من درباره آن، از کتاب خدا بپرسید». امام صادق (ع) نیز فرمود: «کل حدیث لایوافق کتاب الله فهو زخرف‏؛ [4] هر حدیثی که موافق کتاب خدا نباشد، دروغی فریبنده است». احادیث فراوانی، ملاک شناخت احادیث صحیح را موافقت یا عدم مخالفت با قرآن کریم می دانند [5] و این همه به وضوح نشان می دهد که کلمات حضرات معصومین (ع) در سایه قرآن کریم و بر پایه اصول و مبانی کتاب خدا پی ریزی شده است. [1]. سید محمدحسین طباطبایی؛ المیزان؛ ج 5، ص 276.[2]. ورام بن ابی فراس؛ مجموعه ورام؛ ج1، ص 89.[3]. عروسی حویزی؛ تفسیر نورالثقلین؛ ج 1، ص 683. [4]. محمدبن یعقوب کلینی؛ الکافی؛ ج1، ص 69. [5]. ر.ک: شیخ حر عاملی؛ وسایل الشیعه؛ ج 27، ص 106 به بعد.

  • علی جباری* صفحات 25-37

    پنجاه سال پس از رحلت رسول خدا ص فرزند او حسین بن علی ع با هدف اصلاح امت اسلامی و مبارزه با ناهنجاری های به وجود آمده در باورها و روش اداره جامعه اسلامی قیام کرد و همراه یارانش به دستور یزید بن معاویه در کربلا به شهادت رسید. پس از شهادت امام حسین ع، خانواده ایشان از کربلا به کوفه سپس شام کوچانده شدند و در خلال این سفر مصایب بسیاری بر آنان وارد شد. شهادت نوه پیامبر ص به دست افرادی که مدعی پایبندی به اسلام بودند و تعدادی از آنان از صحابه رسول خدا ص به شمار می رفتند از غمبار ترین حوادث تاریخ اسلام می باشد. بررسی زمینه ها و عوامل، تاریخچه و بازتاب های قیام امام حسین ع در میان مسلمین از خلال منابع مکتوب اهل سنت می تواند موجب تقویت باورهای تاریخی و اعتقادی درباره حادثه عاشورا، پاسخگویی ضمنی به شبهات و رفع برخی از اختلافات تاریخی در این زمینه گردد.

    کلیدواژگان: حسین بن علی ع، یزید بن معاویه، قیام، کربلا، شهادت
  • حمیدالله رفیعی زابلی* صفحات 37-46

    اهل بیت پیامبر (ص)، الگو و چراغ هدایت جامعه هستند. بنابراین ضروری است تا با الهام گرفتن از سیره رفتاری و عملی اهل بیت (ع)، زمینه ارتقای رفتاری و معنوی خود را فراهم آوریم. الگو قرار دادن اهل بیت (ع) در مرحله اول، مستلزم شناخت حقوق آنان و عمل به آن است. باورمندی به مقام والای اهل بیت (ع) و اعتقاد به رعایت حقوق آنان به شیعه اختصاص ندارد و در منابع اهل سنت نیز حقوق اهل بیت: مورد توجه قرار گرفته است. نوشتار حاضر ضمن معرفی اهل بیت (ع)، بر اساس متون معتبر اهل سنت به حقوق آنان که رعایت آن بر مسلمانان واجب است، پرداخته است. حقوق اهل بیت (ع) بر مسلمانان از سنخ حقوق مالی و امثال این ها نیست که منفعت مالی و دنیایی را به اهل بیت (ع) برسانند؛ بلکه در حقیقت این خود مسلمانان هستند که از رعایت حقوق اهل بیت (ع) بهره مند می گردند و زمینه کمال و سعادت خود را فراهم می کنند. بنابراین حقوق اهل بیت (ع) از سنخ حقوق قرآن کریم است که بر مسلمانان واجب شده است. اینک به صورت مختصر به آن ها اشاره می گردد.

  • مصطفی آزادیان* صفحات 47-57
    امامیه برای اثبات امامت و خلافت بلافصل امیرالمومنین علی علیه السلام به آیات و روایاتی استناد میکند که یکی از مهمترین آنها حدیث غدیر است. خداوند در سال آخر عمر رسول خدا (ص)، در سال دهم هجری، هنگام ظهر روز هیجدهم ذی الحجه به پیامبر ماموریت داد تا جانشین و امام بعد از خود را به مردم معرفی نماید: "یا ایها الرسول بلغ ما انزل إلیک من ربک و إن لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس إن الله لا یهدی القوم الکافرین ؛ ای پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملا (به مردم) برسان! و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده ای! خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم، نگاه می دارد؛ و خداوند، جمعیت کافران (لجوج) را هدایت نمی کند". رسول خدا (ص) برای انجام این ماموریت، در محلی به نام غدیرخم و در میان انبوه حاجیان که تعداد آنها را بیش از صد هزار نفر نوشته اند، خطبه مهم و سرنوشت ساز غدیر را ایراد فرمود. پیامبر در این خطبه، حضرت علی علیه السلام را به عنوان جانشین و امام مسلمین معرفی کرد. خطبه غدیر میان اهل سنت و امامیه متواتر است.
    کلیدواژگان: _ شیعه، مولی، _ حدیث غدیر
  • فردوس کائدی* صفحات 57-66

    شیعیان و اهل سنت در اصول دین مانند توحید، نبوت و معاد با یکدیگر مشترک هستند. همچنین قرآن و سنت پیامبر (ص)، نماز (با اندکی اختلاف)، روزه و حج از اصول مشترک میان این دو مذهب اسلامی به حساب می آید. بلکه مهمترین عامل بروز اختلاف فقهی فریقین پس از مساله امامت و خلافت، تفاوت و اختلاف در روش و مبانی است. ظواهر قران و حجیت احادیث از مهم ترین علل اختلاف به شمار آمده است. شیعیان و اهل سنت در اصول دین مانند توحید، نبوت و معاد با یکدیگر مشترک هستند. همچنین قرآن و سنت پیامبر (ص)، نماز (با اندکی اختلاف)، روزه و حج از اصول مشترک میان این دو مذهب اسلامی به حساب می آید. بلکه مهمترین عامل بروز اختلاف فقهی فریقین پس از مساله امامت و خلافت، تفاوت و اختلاف در روش و مبانی است. ظواهر قران و حجیت احادیث از مهم ترین علل اختلاف به شمار آمده است. شیعیان و اهل سنت در اصول دین مانند توحید، نبوت و معاد با یکدیگر مشترک هستند. همچنین قرآن و سنت پیامبر (ص)، نماز (با اندکی اختلاف)، روزه و حج از اصول مشترک میان این دو مذهب اسلامی به حساب می آید.

    کلیدواژگان: پرسش ها، پاسخ ها، شیعیان، اهل سنت، نماز
  • عبدالله اورعی مومنی* صفحات 67-76

    اطعام دادن در مجالس عزا چه حکمی دارد؟روایات متعددی از رسول خدا و صحابه جواز اطعام عزاداران به دست بستگان میت را ثابت میکند و البته روایاتی هم بر نهی غذا خوردن دلالت دارد که مستند فتوای فقها بر کراهت شده اما ازآن رو که اطعام مومنان به ویژه فقرا و مستمندان از ثواب بسیار بالایی برخوردار است اگر نیت مصیبت دیدگان رساندن ثواب این اطعام و پذیرایی، به اموات باشد، می تواند از ثواب بالایی برخوردار باشد.نظر شیعه و اهل سنت درباره شفاعت چیست؟بحث درباره شفاعت در دو مرحله است مرحله نخست: شفاعت در قیامت. مرحله دوم: درخواست شفاعتاصل شفاعت در قیامت از ضروریات و مورد اتفاق تمامی علمای اسلام است.برخی آیات شفاعت را تایید و برخی باطل می داند. مراد از آیاتی که شفاعت را نفی می کند، آن است که کسی مستقل از خدا حق شفاعت ندارد آیاتی که شفاعت را اثبات می کند آن است که ذاتا شفاعت برای خداست و برای غیر خدا با اذن او امکان پذیر است.

    کلیدواژگان: اصول دین، عدل، امامت، شفاعت، تقلید، عزاداری