نشریه مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی
سال چهارم شماره 2 (پیاپی 15، تابستان 1400)

مفهوم سرمایه اجتماعی در تحقیقات اجتماعی توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده است هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین متغیرهای زمینهای و سرمایه اجتماعی درون گروهی و برون گروهی در دانشجویان دانشگاه تهران و علوم تحقیقات است.

این مطالعه از نوع همبستگی است و داده ها به روش پیمایش جمع آوری شده است. جامعه آماری مطالعه کلیه دانشجویان دانشگاه تهران و علوم تحقیقات در سال 1399 بودند. حجم نمونه این مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 410 نفر برآورد شد، به منظور گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه رفیعی و همکاران 1395  و پرسشنامه اطالعات دموگرافیک استفاده شد، برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخه 25 استفاده گردید، در بخش آمار استنباطی از آزمون های تحلیل واریانس یکراهه، ضریب همبستگی پیرسون و تی مستقل استفاده شد.

نتایج نشان داد سرمایه اجتماعی در این پژوهش با میانگین 67/13 در حد متوسطی قرار دارد. میانگین سرمایه اجتماعی درون گروهی (36/67) و سرمایه اجتماعی برون گروهی  (30/47) است. بین متغیرهای تاهل، نوع دانشگاه، اشتغال و سن در بعد درون گروهی اختلاف معناداری مشاهده شد؛ و در بعد برون گروهی درمتغیر جنس اختلاف معنادار شد. بین متغیرهای وضعیت مسکن و مقطع تحصیلی و سرمایه اجتماعی در دو بعد درونگروهی و برون گروهی رابطه معنادار نشد.

با توجه به اهمیت هر دو بعد سرمایه اجتماعی درون گروهی و برون گروهی در دانشجویان باید در برنامه ریزی های آتی توجه به ارتقا دو بعد سرمایه اجتماعی را مورد توجه قرارداد.

هدف اصلی از این پژوهش، بررسی نقش اشتغال زنان بر ساختار خانواده میباشد. روش مورد استفاده در این مطالعه پیمایشی و جمع آوری داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه است. جامعه ی آماری این پژوهش، کلیه ی کارکنان زن بیمارستان جوادالائمی   مشهد است، که تعداد کارکنان زن این بیمارستان، 230 نفر میباشد که 150 نفر ار آنها متاهل میباشند، که نمونه ی آماری این پژوهش را تشکیل میدهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین متغیرهای پایگاه اجتماعی-اقتصادی، روابط اجتماعی، فشارکاری، میزان قدرت تصمیم گیری درون خانواده رابطه ی مستقیم و معناداری وجود دارد، و همچنین بین متغیرهای نقش همسرداری، نقش مادری، خانه داری، نیازهای مالی خانواده، رابطه ی معکوس و معناداری وجود دارد. بین متغیر تحصیلات با اشتغال زنان نیز رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون حاکی از آن است که بیشترین متغیرهای موثر بر ساختار خانواده، فشارکاری و میزان قدرت تصمیم گیری است. به همین دلیل میتوان گفت که از نظر کارکنان، اشتغال شان بیشتر، فشارکاری و میزان قدرت تصمیم گیری در درون خانواده را تحت الشعاع خود قرار میدهد.

با مشخص شدن نقش مهم مطالعات روانشناسی محیطی و لزوم بهره گیری از نتایج آن در فرایند طراحی معماری و شهرسازی در اواخر دوران مدرنیسم، شاهد ارایه نظریات متعدد و مطالعات متنوعی با روش و اهداف متفاوتی از سوی پژوهش گران این عرصه، تا به اکنون بوده ایم. انباشت حجم بالا و متنوع این تحقیقات، باعث آسیب هایی برای امر پژوهش شده است. پژوهش کیفی حاضر با درک این ضرورت که برای عبور از این مرحله، نیازمند جمع بندی و جریانشناسیاین مطالعات هستیم، به هدف دستیابی به روشی ساختارمند، سعی در ارایه الگویی کرده است که متناسب با یافته ها و زمینه مطالعاتی موجود در روانشناسی محیطی باشد. بدین منظور با استفاده از روند مطالعات گروندد تیوری، سعی در ارایه الگویی برای بررسی و مرور ساختاریافته منابع کتابخانه ای، به قصد یافته های پژوهشی زمینه نگر کرده است. همچنین ضرورت چنین یافته های جدیدی، در ایجاد نظریه اثبات گرا مبتنی بر دستاوردهای علمی موجود، مورد بررسی قرار گرفته است. کاربرد این پژوهش علاوه بر پژوهش گران روان شناسی محیطی، شامل پژوهش گران عرصه روش تحقیق خصوصا به شیوه نظریه پردازی زمینه نگر نیز میباشد.

میخاییل باختین، از معدود اندیشمندان بین رشته ای قرن بیستم حساب می شود که آراء وی حوزه های مختلفی همچون فلسفه، جامعه شناسی، روانشناسی، نقد ادبی و .. را در بر می گیرد. از این بین و در این میان، »نظریه رمان« او و بررسی آن در زمینه خاص جامعه شناسی ادبیات، با تاکید بر مقولات گفت و گو و چندآوایی و نگاهی به سرگذشت فکری و زیست وی، موضوع این مقاله است. نگرش و نظرگاه باختین ساخت دیالکتیکی و چندگانه است. روش پژوهشی به کار رفته در این مقاله، اسنادی-کتابخانه ای و با نگاهی تحلیلی می باشد. از نظر باختین گفتگو صرفا شکلی از مبادله زبانی که میان دو آگاهی یا ذات موجود صورت میگیرد نیست. از دیدگاه وی، گفت گوگرایی مقوم دیدگاهی عام است، »الگویی از جهان« که بر تعامل و به هم پیوستگی مستمر تاکید میکند. عنصر محوری این جهان بینی این است که موجودات مونادهای از قبل بر ساخته نیستند بلکه در و از طریق روابط گفتگویی با سایر چیزها شکل مییابند، فرایندی که مستمر است و پایان و نهایتی غایی ندارد.

سرزمین سیستان زاده رودخانه هیرمند و پرورش یافته سخاوت دریاچه هامون است، دریاچه ای که معیشت مردم منطقه از جمله صیادان، شکارچیان، دامداران و حصیربافان به طور مستقیم به آن وابسته است و وجود آن برای کل منطقه سیستان حایز اهمیت است. در پژوهش حاضر به بررسی کارکردهای اقتصادی و اجتماعی دریاچه هامون در زندگی مردم سیستان پرداخته خواهد شد که پژوهش آن به روش اسنادی و میدانی صورت گرفته است و محقق علاوه بر استفاده از کتب و منابع مرتبط با موضوع تحقیق، با رفتن به تعدادی از روستاهای سیستان ضمن مصاحبه با افراد، به جمع آوری اطالعات لازم پرداخت. علاوه بر خشک سالی های دریاچه که چندین بار تکرار شده است، افراد بومی نیز در از بین رفتن نیزارهای آن دخالت داشته و با برداشت بیش از حد نیها و وارد ساختن ماهی های غیربومی علف خوار به آن، به تدریج موجبات از میان رفتن این زیست بوم را فراهم ساختند و این عوامل باعث شد تا علاوه بر آنکه دریاچه کارکردهای اقتصادی خود را از دست دهد، در بخش اجتماعی نیز تاثیرات منفی از خود بر جای گذارد. بنابراین میتوان تاثیر متقابل انسان و محیط را بر یکدیگر در زیستبوم هامون مشاهده کرد.

در دهه اخیر توییتر به یکی از تاثیرگذارترین شبکه های اجتماعی در سپهر سیاست ایران تبدیل شده است. ترندهای توییتری میتوانند بازنمایی مناسبی از نظرات کنشگران و جریان سازان سیاسی کشور ارایه دهند. اما کمپین های رسانه ای از ابزارهایی استفاده میکنند تا با ترندهای سازمان یافته یا دست کاری شده، صدای خود را بلندتر از آنچه که در واقع هست نشان دهند؛ پس تشخیص ترندهای دستکاری شده در تشخیص و تحلیل نظرات واقعی کنشگران اهمیتی بسیار دارد. در این مقاله پس از دسته بندی ترندهای توییتری از نظر نوع رشد، روشی مبتنی بر توزیع سنجه مرکزیت اقتدار در گراف بازنشرها برای تشخیص ماهیت یک ترند توییتری ارایه میشود.

هدف از این مقاله بررسی مردم نگارانه زندگی روزمره زنان در دهکده کندلوس در فصل زمستان است. علت انتخاب این موضوع علاوه بر عالقمندی، به شناخت هرچه بیشتر نگارنده به زادگاه خود ثبت و ضبط بخشی از میراث فرهنگی و کهن زندگی مردمان بویژه زنان این دیار است. جامعه آماری فصل زمستان را انتخاب نمودیم که علیرغم همه تحوالت هنوز بسیاری از رفتارهای فرهنگی دیروز را می توان در زندگی جمعیت بومی زمستان نشین مشاهده کرد. جمعیت دایمی و بومی حدود 5 درصد از کل جمعیت را تشکیل می دهد در این مطالعه فعالیت های مختلف زنان اعم از خانه داری و کار در منزل، کارهای کشاورزی و دامپروری، کارهای خدماتی، مدیریت خانه، اوقات فراغت و همچنین زنان در سنین مختلف اعم از مجرد و متاهل مورد بررسی قرار گرفت که علی رغم تحولات فراوان، هنوز تا حدودی زندگی روستایی در آن متبلور است. گرچه توصیف زندگی روزمره در ابتدا جالب به نظر نمی رسد و به نظر غیرعادی و غیرمترقبه می رسد اما زندگی زنان روستایی که به شدت تحت تاثیر جهان مدرن قرار گرفته و تغییرات فراوانی در نقش های آنان ایجاد شده است خواندنی و شنیدنی است همان طور که جورج سیمل به این نکته اشاره کرد که حتی پیش پا افتاده ترین پیامدهای زندگی مفاهیمی از نظم گسترده تر اجتماعی و فرهنگی می باشد. چرا که در عین اینکه بسیار معمولی و ساده به نظر می رسد اما در عمل ظرایف و نکات بسیار مهمی برای مطالعه مردم شناختی در متن و درون آن نهفته است. چرا که همه انسانها از زندگی روزمره برخوردارند و زندگی روزمره مهم تر از آن چیزی است که ما تصور می کنیم. در روش این مطالعه ابتدا با پرسش نامه ای که از قبل تهیه گردید با مشورت و همکاری برخی از آگاهان تعدادی از زنان از جامعه آماری انتخاب گردیدند سپس توسط یک پرسشگر زن بر اساس روش مصاحبه گفتگوها ثبت شد و سپس با آشنایی که نگارنده از جامعه مورد مطالعه داشته اطالعات استخراج و تجزیه و تحلیل گردید. به عبارتی روش مصاحبه و مشاهده مشارکتی بوده است که اگر آشنایی محقق با محیط نبوده، جمع آوری اطالعات با مشکلات بیشتری مواجه می گردید.