فهرست مطالب
نشریه پاسخ
پیاپی 23 (پاییز 1400)
- تاریخ انتشار: 1400/09/10
- تعداد عناوین: 7
-
صفحات 7-14
اشاره
متن پیش‌رو سخنان حضرت آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور است که به مناسبت دیدار معظم‌له از مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه و در جمع رییس، معاونان، مدیران، کارشناسان و محققان آن مرکز ایراد شده است. ایشان در مردادماه 1400 و در آستانه عاشورای حسینی در بازدیدی که از بخش‌های مختلف مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات داشتند در سخنانی ضمن تقدیر و تشکر از فعالیت‌های مرکز به مهم‌ترین راهبردهای پاسخگویی به شبهات اشاره کردند. -
صفحات 15-28
آزادی همواره یکی از نیازها و آرزوهای بشر بوده است؛ ازسوی‌دیگر زندگی سالم و بهنجار انسان‌ها در کنار هم، بدون محدودشدن آزادی توسط قانون، امکان‌پذیر نیست. با این وجود یکی از شبهات مخالفان علیه اسلام و دیگر ادیان الهی این است که دین، محدود‌کننده خواسته‌ها و غرایز انسانی است. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با تبیین اجمالی خاستگاه و جایگاه قانون در نظام اجتماعی و توضیح برخی از حکمت‌های احکام فقهی و اخلاقی اسلامی مانند حفاظت از مصالح انسانی، شکوفاکردن فطرت و زمینه‌سازی و توجه‌دادن انسان‌ها به نیازهای عالی، به این شبهه پاسخ داده است.
کلیدواژگان: قانون، شریعت اسلامی، آزادی، سعادت، شکوفایی فطرت، هرم نیازهای انسان، مصالح انسانی -
صفحات 29-49
گفتمان علم و دین و رابطه یا عدم‌رابطه آن، سابقه دیرینه دارد و در بین دانشمندان، موافقان و مخالفانی داشته است. نوشتار حاضر به بررسی نظریه دکتر جعفر نکونام درباره مخالفت قرآن با علوم می‌پردازد. وی ادعا می‌کند که گزاره‌های علمی قرآن با علوم روز در تناقض بوده و از برخی خیالات و خرافات اعراب هم‌عصر قرآن اقتباس شده است. مقاله حاضر با رویکرد تفسیر تطبیقی (قرآن و علوم) و با هدف شناخت رابطه قرآن و علوم و حل تعارض آندو تدوین شده و به این نتیجه رسیده است که قرآن براساس ادله نقلی و عقلی، دانش باطل و خرافی را در خود جای نداده است، روش نکونام در بیان شبهه، براساس داده‌های علوم‌تجربی و تطبیق آن بر قرآن بوده است؛ اما داده‌های علوم‌تجربی باید براساس ضوابط و قواعد در قرآن مورد بررسی قرار گیرد؛ همچنین آیات علمی قرآن نیز با داده‌های علمی یقینی تفسیر گردد نه ظنی. این مقاله با برشمردن شبهات ایشان در مورد عدم‌اعجاز علمی، و بررسی طلوع خورشید و هفت آسمان به نقد و بررسی آنها پرداخته است.
کلیدواژگان: علوم تجربی، فرهنگ زمانه، قرآن، تناقض، جعفر نکونام -
صفحات 51-64
کثرت‌گرایی دینی نظریه‌ای متاخر است برای تفسیر و تبیین کثرت و تنوع ادیان گوناگونی که در طول تاریخ بشریت به ظهور رسیده است. کثرت‌گرایان بر این باورند که حقانیت و به تبع آن، نجات و رستگاری، منحصر در یک دین نیست؛ بلکه همه ادیان در عرض هم، دارای حقانیت و موجب نجات پیروانشان هستند. یکی از منابعی که آنها برای اثبات مدعای خود به آن استناد کرده‌اند، قرآن است. آیاتی که حقیقت دین را تسلیم در برابر خداوند می‌داند، ایمان و عمل صالح را موجب رستگاری معرفی کرده، به وجود شرایع مختلف برای امت‌های مختلف اشاره کرده و برخی دیگر از آیات، مورد استناد قرار گرفته است. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی باتوجه به قواعد کلی تفسیر، مانند توجه به پیوستگی و ارتباط معنایی آیات قرآن با یکدیگر، توجه به شان‌نزول آیات، توجه به روایات معتبر در تفسیر و عدم‌مخالفت تفسیر با مطالب عقلی قطعی و همچنین دقت در مفاد آیات مورد اشاره، ضعف استناد کثرت‌گرایان و عدم‌دلالت این آیات بر مدعای آنها تبیین گردیده است.
کلیدواژگان: کثرت گرایی دینی، حقانیت، نجات، رستگاری، پلورالیسم دینی -
صفحات 65-88
خداوند در قرآن‌کریم می‌فرماید «و ما هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم»؛ براین‌اساس برخی گفته‌اند پس باید پیامبر ایرانیان و فارسی‌زبانان، فارسی‌زبان باشد و وی کسی نیست جز زرتشت! این شبهه در دو مرحله با روش توصیفی تحلیلی و با شیوه مطالعه کتابخانه‌ای پاسخ داده شده است. در مرحله اول این ادعا که بنابر قرآن، ایرانیان باید از آیین زرتشت پیروی کنند، نقد شده و به جهان‌شمولی دین اسلام و دلایل آن اشاره گردیده و سپس به عدم‌دلالت قرآن و آموزه‌های اسلام بر این مدعا پرداخته شده و ثابت گردیده که امروزه هیچ دینی با وجود اسلام قابل پیروی نیست.
در مرحله دوم اصل و اعتبار آیین زرتشت بررسی گردیده و این نتیجه به‌دست آمده که این آیین، دین کامل و مناسبی برای ایرانیان و فارسی‌زبانان نیست؛ بلکه در مواردی غیرقابل پیروی بوده و حتی پیروی زرتشتیان در این زمان، مخالف با آموزه‌های آیین زرتشت است؛ زیرا بنابر آموزه‌های ایشان، زرتشتیان باید از دینی پیروی کنند که او از آمدن آن پس از خودش خبر داده است.کلیدواژگان: آیین زرتشت، زبان قوم، پیامبر فارسی زبانان، دین اسلام، پیامبر ایرانیان -
صفحات 89-114
جواز و عدم‌جواز سب‌ولعن از موضوعات مهم و شبهه‌برانگیزی است که در طول تاریخ اسلام از آن سخن به میان آمده و چه بسیار خون‌هایی که به این بهانه ریخته شده است و افراد زیادی به اتهام سب و لعن دیگران مورد اذیت و آزار قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با مطالعه کتابخانه‌ای گردآوری شده و به بررسی مسئله سب‌ولعن در اسلام و جایگاه آن در مذهب تشیع از منظر قرآن و روایات می‌پردازد. حاصل سخن اینکه لعن و نفرین نسبت به برخی گناهکاران جایز است؛ اما سب و فحش در هیچ شرایطی روا نیست. ازآنجاکه سب و لعن، مسلمانان را در برابر یکدیگر قرار می‌دهد و زمینه خونریزی بین آنان را فراهم می‌سازد و این کار حرام است، احترام مسلمانان به یکدیگر و خویشتن‌داری ضروری است؛ زیرا دشمنان اسلام در صدد ایجاد تفرقه بین مسلمانان هستند. شیعه حق ندارد به‌بهانه اینکه برایت از دیگران لازم است به لعن صحابه بپردازد و اهل‌سنت نیز نباید به ادعای اینکه شیعه بدعت‌گذار است این روش ناپسند را تعقیب کنند.
کلیدواژگان: سب ولعن، مذهب تشیع، جواز، وهابیت، سلفی گری -
صفحات 115-135مقدمه
امت اسلامی بعد از وفات حضرت رسول اکرمq گرفتار اختلافات متعدد شده است. این اختلافات که شامل اختلافات مذهبی، اختلافات قومی و اختلافات کشوری و ملی می‌شود جهان اسلام را فراگرفته است و قدرت مسلمانان را کاملا مضمحل نموده و در برابر دشمنان آنان را تضعیف کرده است. اولین اختلافی که در جامعه اسلامی پدید آمد، اختلافی است که در سقیفه بنی‌ساعده بین مهاجرین و انصار بر سر جانشینی پیامبر اسلامq به وجود آمد. اختلاف انصار و مهاجرین بر سر این مسئله در صحیح بخاری نقل شده است.[1] علمای اهل‌سنت ازجمله عبدالقاهر بغدادی در کتاب «الفرق بین الفرق و بیان فرقه الناجیه منهم» می‌گوید اختلاف مسلمانان برای بار اول در مسئله امامت بوده است. انصار اعتقاد به امامت سعد‌بن‌عباده داشته و قریش اعتقاد داشتند که امامت از آن قریش است.[2] علمای اهل‌سنت اعتراف کرده‌اند که پیامبر اسلامq می‌خواسته بر امامت بعد از خودش تصریح بکند[3] و کسی را برای خلافت معین نماید تا در تعیین خلیفه بین اصحاب اختلاف پیش نیاید[4] که در این صورت اختلافات بزرگ مثل جنگ جمل و صفین به وجود نمی‌آمد.[5] به‌هر‌حال بعد از رحلت پیامبر گرامی اسلامq قریش و انصار بر سر جانشینی پیامبر اسلامq اختلاف کردند و همین اختلاف منشا اختلافات بعدی در بین مسلمانان گردید. این اختلافات به‌صورت شاخه درختی تا امروز ادامه پیدا کرده و امروز هم ما شاهد اختلافات بسیار ناگواری هستیم و فرقه‌ها و گروه‌های متعدد و متضادی در جامعه اسلامی ظهور کرده و باعث درگیری‌های خونین در جهان اسلام گردیده‌اند. افزون بر مذاهب و مکاتب متعدد، فرقه‌های تروریستی و خونریز بر این افتراقات افزوده شده‌اند که سپاه صحابه، لشکر جهنگوی، لشکر طیبه در کشور پاکستان، گروه بوکوحرام در آفریقا، گروه القاعده در اکثر کشورهای اسلامی، حزب التحریر در برخی کشورهای اسلامی، داعش و جبه هالنصره در سوریه و عراق و طالبان در افغانستان گروهایی هستند که مسلمانان را با دردسر روبرو کرده‌اند. همه این گروه‌ها و اختلافات ثمره همان اختلاف اولیه بر سر امامت و جانشینی پیامبر اسلامq است که در بین مسلمانان واقع گردید. در میان این گروه‌ها و جریان‌های سیاسی مذهبی فرقه یا جریان طالبان و همچنین گروه تروریستی داعش نمود بیشتری دارند و اذهان جامعه را بیشتر به خودشان جلب کرده و رسانه‌ها را مشغول به خود نموده‌اند. باتوجه به اینکه این دو فرقه امروز هم در کشورهای اسلامی قدرت گرفته‌اند به‌خصوص طالبان که در افغانستان برای بار دوم قدرت سیاسی را به دست گرفته‌اند، مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم نشستی را تحت عنوان «طالبان و داعش، اشتراکات و افتراقات» در تاریخ 18 شهریور سال 1400 برگزار نمود. در این نشست جناب حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین سیدمهدی علیزاده‌موسوی به بررسی تطبیقی زمینه‌های ظهور و افول طالبان و داعش، حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین مهدی فرمانیان به اشتراکات و افتراقات فکری و عقیدتی و جناب دکتر یاسر قزوینی‌حایری به اشتراکات و افتراقات سیاسی این دو جریان پرداخته‌اند.
-
Pages 15-28
Freedom has always been one of the needs and aspirations of human beings; On the other hand, a healthy and normal human life is not possible without being social, without absolute freedom being restricted by law. However, one of the skeptics of the opposition against Islam and other divine religions is that religion limits human desires and instincts. In this research, with a descriptive-analytical method and a brief explanation of the origin and position of the Islamic sharia in the social system, some of the wisdoms of Islamic jurisprudential and moral rules, including the protection of interests along with the flourishing of human nature have been explained. These aspects of wisdom include the protection of human interests, the flourishing of nature, and the preparation and consideration of human beings for their higher needs.
Keywords: Islamic Sharia, freedom, happiness, hierarchy of needs, human interests -
Pages 29-49
The discourse of science and religion and the relationship or nonrelationship of the two has a long history and has had pros and cons among scientists in every age. The present study examines Dr. Jafar Nekounam's theory about the Holly Qur'an's opposition to science. He claims that the scientific propositions of the Holy Qur'an are in contradiction with the experimental sciences and have been adapted from some fantasies and superstitions of the contemporary Arabs of the revelation of the Holy Quran. The present study has been compiled with a descriptive-analytical method based on library sources and with a comparative interpretation approach (Holy Quran and experimental sciences) with the aim of understanding the relationship between the Holy Quran and experimental sciences (as well as resolving the conflict between them(. According to the results of the narrated and rational arguments, the Holy Qur'an does not contain false and superstitious teachings, but due to the shortness of the words and the greatness of the meanings, sometimes the misinterpretations of some people have caused suspicions. It seems that the results of experimental science data in the Holy Quran should be examined according to the appropriate methodology. Correspondingly, the verses focused on scientific propositions should be interpreted with certain scientific data (and not pseudo-scientific claims). This study examines their suspicions about the lack of scientific miracles about phenomena such as the rising sun and the seven heavens.
Keywords: Experimental sciences, Culture of the time, Holy Quran, Contradiction -
Pages 51-64
Religious pluralism is a theory that seeks to interpret and explain the plurality and diversity of different religions. Pluralists believe that legitimacy, and consequently salvation, is not limited to one religion, rather, all religions may have legitimacy and save their followers. One of the sources they have cited to prove their claim is the some verses of the Holy Qur'an. They are verses that consider the truth of religion as submission to God, introduce the faith and righteous deeds as the cause of salvation, point to the existence of different laws for different nations, and seem to have somehow accepted their existence or legitimacy. In this study, with a descriptive-analytical method and according to the general rules of interpretation of texts, the weakness of the citation of pluralists and the lack of implication of these verses on their claim have been explained. These rules include paying attention to the continuity and semantic connection of the verses of the Holy Quran with each other, paying attention to their status, paying attention to the authentic narrations in the commentary, and not objecting to the interpretation of the text with definite rational principles.
Keywords: Religious Pluralism, righteousness, salvation, redemption -
Pages 65-88
God says in the Holy Qur'an, "And We did not send any messenger except [speaking] in the language of his people to state clearly for them". Accordingly, some have said that the prophet of Iranians and Persian speakers should be Persian and so he is none other than Zarathustra! This question has been answered in two stages by descriptive-analytical method and by library study method. In the first stage, the claim that according to the Holy Qur'an, Iranians should follow the religion of Zoroaster, is criticized and the universality of Islam and its reasons are mentioned. Then, the Holy Qur'an and the teachings of Islam do not imply this claim and it is proved that no religion may be followed today despite Islam. In the second stage, the origin and validity of Zoroastrianism have been investigated and it has been concluded that this religion is not a complete and suitable religion for Iranians and Persian speakers, rather, in some cases, it has been unacceptable. Even following the current Zoroastrians is contrary to the teachings of the same religion. Since, according to the teachings of Zoroaster, Zoroastrians must follow the religion that he announced after him.
Keywords: Zoroastrianism, Persian-speakers, Islam, the prophet of theIranians -
Pages 89-114
Jurisprudential permission to curse or not is one of the most important and dubious issues that has been discussed throughout the history of Islam. Even, how much blood has been shed under this pretext and many people have been persecuted for blasphemy and cursing others. The present study has investigated the issue of curses in Islam and the Shiite religion (from the perspective of the Holy Quran and narrations) using a descriptive-analytical method and a library study. As a result, cursing is permissible for some sinners, but swearing is not allowed under any circumstances. It is forbidden according to Sharia because swearing and cursing pits Muslims against each other and causes bloodshed between them. It is also necessary for Muslims to respect each other and to exercise restraint, because the enemies of Islam seek to divide them. The Shiites have no right to curse the companions of the Prophet (PBUH) on the pretext that disavowal is necessary for others, and the Sunnis should not follow this disgusting method by claiming that the Shiites are heretics.
Keywords: Curse, Shiite religion, Permission, Wahhabism
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.