نشریه حسابداری سلامت
سال نهم شماره 2 (پیاپی 24، پاییز و زمستان 1399)

موفقیت در حوزه درمان به دلیل مشکلات اقتصادی و کمبود منابع به مدیریت درست و مناسب هزینه های آن بستگی دارد. یکی از مواردی که می تواند در رابطه با این موضوع موثر واقع شود توجه به روش بهایابی مناسب است که اطلاعات حاصل از آن مبنای تصمیم گیری و برنامه ریزی قرار می گیرد.

 پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی است و به شیوه توصیفی و مقطعی انجام شده است. برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. در این پژوهش بهای تمام شده 9 مرکز فعالیت بخش اطفال با استفاده از روش های بهایابی سنتی و بر مبنای فعالیت زمان گرا محاسبه شد. برای بررسی تفاوت معنی داری بین روش های محاسبه بهای تمام شده خدمات از آزمون ناپارامتریک یو من-ویتنی استفاده شد.

یافته های پژوهش نشان داد که بین محاسبه بهای تمام شده خدمات به روش بهایابی سنتی و روش بر مبنای فعالیت زمان گرا تفاوت معنی داری وجود ندارد. بهای تمام شده خدمات درمانی ارایه شده به وسیله بخش اطفال بیمارستان شهید صدوقی یزد با استفاده از روش بهایابی بر مبنای فعالیت زمان گرا در سال 1395، معادل 143ر722ر979ر34 ریال و هزینه ظرفیت بلااستفاده آن معادل 063ر562ر986ر4 ریال است. افراد مازاد رسته های خدمات پزشکی اصلی، پزشکی مشاور، دستیاری، کارورزی، پرستاری و دفترداری، به ترتیب، 72/3، 10، 38/33، 52/8، 75/6 و 21/0 نفر شناسایی شد.

با توجه به میزان بالای هزینه ظرفیت بلا استفاده نسبت به بهای تمام شده خدمات، پیشنهاد می شود با بکارگیری فن مهندسی ارزش، هزینه های منابع استفاده نشده کاهش داده شود. هم چنین، می توان با تجدیدنظر در ساختار نیروی انسانی، چند تخصصی کردن کارکنان، برنامه ریزی مناسب تر و حذف فعالیت های بدون ارزش افزوده هزینه ها را کاهش و کارایی را افزایش داد.

پژوهش حاضر به دنبال بررسی تاثیر قدرت ذی نفعان بر مقدار و محتوای گزارشگری زیست محیطی شرکت ها بر اساس نظریه ذی نفعان است. قدرت ذی نفعان به عنوان متغیر مستقل بر اساس نظریه ذی نفعان و ویژگی های شرکتی به عنوان متغیرهای کنترلی بر اساس نظریه مشروعیت انتخاب شده است. مزیت معیار به کار رفته در پژوهش حاضر برای کمی کردن سطح افشای زیست محیطی نسبت به معیارهای استفاده شده در پژوهش های پیشین، تفکیک افشای زیست محیطی به افشای عمیق و سطحی است که بر اساس آن نه تنها می توان سطح افشای زیست محیطی را اندازه گیری کرد بلکه محتوای این افشا را نیز می توان بررسی کرد.

جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است و نمونه پژوهش از59 شرکت صنایع مختلف طی سال های 1390 و 1394 تشکیل شده است. فرضیه های پژوهش با استفاده از روش همبستگی پیرسون و روش رگرسیون چندگانه بر اساس دو سطح افشای کل و سطح افشای عمیق آزمون شد.

ویژگی های شرکتی و قدرت اعتباردهندگان با سطح و عمق افشای زیست محیطی رابطه معنی داری دارد، درحالی که رابطه معنی داری بین قدرت سهامداران و حسابرسان با گزارشگری زیست محیطی مشاهده نشد. مقایسه میانگین افشا در سال های 1390 و 1394 نیز حاکی از وجود روندی افزایشی در میزان افشای زیست محیطی شرکت های بررسی شده، است.

ویژگی های شرکتی و قدرت اعتباردهندگان از مولفه های تاثیرگذار بر سطح و محتوای گزارشگری زیست محیطی است. هم چنین، روند افزایشی در میانگین افشای زیست محیطی شرکت ها نشان دهنده افزایش تمایل آن ها برای گزارش این قبیل اطلاعات است.

مدیران، مسئولیت تهیه و ارایه صورت های مالی شرکت ها را برعهده دارند و جنبه های شخصیتی آن ها به عنوان یکی از عوامل تعیین کننده در فرآیند گزارشگری مالی شرکت ها در نظر گرفته می شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر ویژگی های شخصیتی مدیر عامل شامل فرصت طلبی، روان رنجوری، برون گرایی، انعطاف پذیری، توافق پذیری و باوجدان بودن بر احتمال دستکاری سود است.

پژوهش حاضر از منظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی پیمایشی است. نمونه پژوهش شامل 52 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال مالی 1397 است. داده های پژوهش از طریق روش های کتابخانه ای و پرسش نامه جمع آوری و برای آزمون فرضیه های پژوهش از رگرسیون لجستیک باینری استفاده شده است. هم چنین، احتمال دستکاری سود به وسیله الگو های بنیش و بنیش تعدیل شده بررسی شده است.

نتایج پژوهش حاکی از آن است که در شرکت های با مدیریت روان رنجور، احتمال دستکاری سود با استفاده از الگوی بنیش تعدیل شده کاهش می یابد. هم چنین، انعطاف پذیری مدیریت، احتمال دستکاری سود با استفاده از الگوی بنیش را افزایش می دهد در حالی که سایر ویژگی های شخصیتی بر احتمال دستکاری سود تاثیر معنی داری ندارد.

دستکاری سود شرکت ها، اعتماد سرمایه گذاران را خدشه دار می کند. از این رو، شناسایی ویژگی های شخصیتی موثر مدیران از جمله روان رنجوری و انعطاف پذیری موجب کنترل دستکاری های سود، انتشار سود واقعی شرکت ها و تخصیص بهینه منابع می شود.

با توجه به اهمیت پاسخ گویی به ویژه پاسخ گویی عملیاتی، هدف از این پژوهش ارزیابی توانایی دیوان محاسبات کشور برای انجام مسئولیت پاسخ گویی عملیاتی در قبال استفاده کنندگان است.

پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث گردآوری داده ها توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را حسابرسان، مدیران مالی، ذی حسابان و اعضای هیات علمی و استادان دانشگاه تشکیل می دهد که در بخش دولتی فعالیت می کنند. داده های مورد نیاز پژوهش از طریق پرسش نامه جمع آوری شده است.

از دیدگاه آزمودنی ها، شاخص ها و مولفه های پاسخ گویی عملیاتی انجام شده به وسیله دیوان محاسبات کشور شامل گزارشگری در مورد میزان دستیابی به هدف های عملیاتی، گزارشگری در مورد کارایی، اثربخشی و صرفه اقتصادی منابع مالی، گزارشگری عملیاتی با توجه به بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد، گزارشگری در مورد منابع مالی و غیرمالی، نظارت بر خروجی ها و نتایج حاصل از فعالیت ها و ارزیابی عملکرد به نحو مطلوب ارزیابی نمی شود.

از دیدگان آزمودنی ها، دیوان محاسبات کشور توانایی مطلوبی برای انجام مسئولیت پاسخ گویی عملیاتی ندارد. در این پژوهش، برای انجام پاسخ گویی به شیوه موثر به دیوان محاسبات کشور رهنمودهایی ارایه شده است.

به دلیل تعیین قیمت محصولات دارویی بر اساس تعرفه، عامل هزینه و شیوه تخصیص آن تنها متغیر در اختیار مدیران شرکت است تا بتوانند با مدیریت آن به سود مورد نظر دست یابند. در این پژوهش با در نظر گرفتن محدودیت های نظام هزینه یابی سنتی، عوامل موثر بر به کارگیری هزینه یابی چرخه عمر در شرکت های دارویی بررسی می شود.

پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران مالی، مدیران حسابداری مدیریت و کارشناسان حسابداری مدیریت شرکت های دارویی دارای بیش از چهل محصول مختلف در سال 1397 است. داده های مورد نیاز پژوهش از طریق پرسش نامه جمع آوری و با استفاده از روش آماری ویلکاکسون تک نمونه ای آزمون شده است.

ویژگی ها و انتظارات مشتریان، مزیت رقابتی و افزایش هزینه های غیرتولیدی زنجیره ارزش بر به کارگیری هزینه یابی چرخه عمر تاثیر مثبت و معنی داری دارد اما کیفیت نظام اطلاعاتی حسابداری، فرهنگ سازمانی و استقرار نظام هزینه یابی هدف بر به کارگیری هزینه یابی چرخه عمر تاثیر معنی داری ندارد.

شرکت های فعال در صنعت دارویی باید به منظور کسب مزیت رقابتی و تصمیم گیری بهتر از هزینه یابی چرخه عمر به ویژه در مورد بازاریابی و نیازسنجی مشتریان استفاده کنند.

 راهبرد کسب و کار بر پیچیدگی عملیاتی و نااطمینانی محیطی شرکت تاثیر می گذارد و سبک نوشتاری و محتوای گزارش های مالی شرکت ها را تعیین می کند. بر پایه این استدلال، پژوهش حاضر به بررسی تاثیر راهبرد کسب و کار بر خوانایی گزارشگری مالی شرکت ها می پردازد.

 پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، طرح آن شبه تجربی و دارای رویکرد پس رویدادی است. نمونه پژوهش شامل 84 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1396-1390 است. هم چنین، فرضیه پژوهش با استفاده از رگرسیون چندمتغیره بررسی شده است.

نتایج پژوهش نشان داد که بین راهبرد کسب و کار و شاخص فوگ رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بنابراین، در شرکت های دارای راهبرد تهاجمی (نوآوری محور)، خوانایی گزارشگری مالی کم تر است.

شرکت های دارای راهبرد تهاجمی برای کشف بازار جدید و تولید محصولات منحصر به فرد به شدت فن آوری های خود را تغییر می دهند و در محیطی رقابتی و نامطمین فعالیت دارند. در نتیجه، مدیران این شرکت ها، برای کاهش افشای اطلاعات رقابتی، وضوح اطلاعات افشا شده را کم تر کرده و خوانایی گزارشگری مالی را کاهش می دهند. از آن جا که ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری یکی از شاخصه های حوزه سلامت مالی است، یافته های این پژوهش می تواند به سیاست گذاران کمک کند تا گام های جدی تری در جهت قابل فهم بودن و خوانایی بیشتر گزارش های مالی بردارند.

 وضعیت آب و هوا به ویژه آلودگی هوا یکی از نگرانی های اقتصادی و بهداشتی مهم برای انسان ها است و با توجه به روند رو به رشد آن، به دغدغه مهم اقتصاددانان و سیاست گذاران کشورها تبدیل شده است. با وجود این که پژوهش های زیادی آثار آب و هوا و آلودگی هوا بر سلامت و بهداشت انسان ها را بررسی کرده اند اما در رابطه با تاثیر آب و هوا و آلودگی هوا بر شاخص های بورس اوراق بهادار تهران پژوهش های اندکی انجام شده است.

 پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی است. در این پژوهش، داده های مربوط به 118 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازده زمانی 1396-1392 بررسی و تجزیه و تحلیل شده است. شرکت های مورد مطالعه به دو گروه شرکت های فعال در صنایع راهبردی و شرکت های فعال در صنایع غیرراهبردی طبقه بندی شدند و فرضیه های پژوهش برای هر دو گروه آزمون و نتایج آن با یکدیگر مقایسه شد.

آب و هوا بر متغیرهای مالی بازار سرمایه شامل بازده سهام، نوسان بازده سهام، گردش مالی و نقدشوندگی تاثیرگذار است. گفتنی است این تاثیر برای صنایع راهبردی متفاوت از صنایع غیرراهبردی است.

در هر دو صنایع راهبردی و غیرراهبردی، شرکت ها با افشای بهتر اطلاعات آب و هوا به ویژه آلودگی هوا می توانند جذابیت بیشتری برای سرمایه گذاران مالی و سایر سهامداران اصلی داشته باشند.

فنیل کتونوری بیماری است که در صورت شناسایی نشدن به موقع، صدمات جبران ناپذیری بر سلامت نوزاد خواهد گذاشت. به همین منظور، برای کاهش بار بیماری و عوارض ناشی از آن در اغلب کشورهای دنیا، از جمله کشور ایران، طرح غربالگری نوزادان اجرا می شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی اجرای برنامه ملی غربالگری بیماری فنیل کتونوری نوزادان در استان همدان است.

به منظور بررسی نسبت فایده به هزینه، با استفاده از الگوی درخت تصمیم گیری هزینه های انجام غربالگری و هزینه های درمان بیماران غربالگری نشده مبتلا به عقب ماندگی ذهنی محاسبه و مقایسه شد. هم چنین، برای بررسی اثربخشی این برنامه، ضریب هوشی پانزده بیمار شناسایی شده در برنامه غربالگری طی سال های 1392 و 1393 با پانزده کودک سالم از طریق آزمون های وکسلر مقایسه شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 آزمون شد.

هزینه های درمان بیماران شناسایی شده به وسیله برنامه غربالگری و بیماران غربالگری نشده، به ترتیب، مبلغ 000ر152ر324 ریال و 000ر 138ر337 ریال است. بنابراین، اجرای برنامه غربالگری فنیل کتونوری برای هر بیمار باعث صرفه جویی مبلغ 000ر786ر12 ریال در هزینه ها می شود. هم چنین، در راستای ارزیابی اثربخشی برنامه غربالگری، مشخص شد که بیشتر کودکان گروه مورد آزمون (87 درصد) دارای بهره هوشی متوسط و بیشتر کودکان گروه شاهد دارای بهره هوشی تقریبا بالا (60 درصد) و بالا (27 درصد) بودند.

اجرای برنامه غربالگری فنیل کتونوری سودمند و اثربخش است؛ به نحوی که، ضمن صرفه جویی در هزینه های درمان این بیماری، در حفظ ضریب هوشی بیماران شناسایی شده و تحت درمان قرار گرفته بسیار موثر است و از بروز عقب ماندگی ذهنی جلوگیری می کند.