فصلنامه راهبرد
پیاپی 23 (بهار 1381)

در حوزه مدیریتی، چند عامل در پیشرفت و تعالی یک کشور بسیار تعیین کننده است: ; 1- جهت گیری و مبانی فکری هدایت کننده یک کشور، تبدیل به یک سیستم فکری میان دست اندرکاران کلیدی آن کشور شود؛ ; 2- مجموعه کسانی که در دستگاه های مختلف در امر تصمیم گیری، قانون گذاری و قضایی دخالت دارند نسبت به جهت گیری داخلی و قطب نمای سیاست خارجی اجماع نظر داشته باشند؛ ; 3- دست اندرکاران و مجریان یک کشور نسبت به این جهت گیری های داخلی و خارجی، از هرگونه جمله بندی کلی پرهیز کرده و صرفا به روش های اجرایی این جهت گیری ها فکر کرده و عمل کنند؛ ; 4- جهت گیری های فکری چه در صحنه داخلی و چه در صحنه بین المللی نباید یکدیگر را نفی کنند، بلکه باید حداقل ابهام و تناقض در آنها وجود داشته باشد.

حاکمیت و استقلال عمل دولت ها مفاهیمی هستند که بنابر تعریف، موجبات تسلط کامل آنها را در ابعاد داخلی و خارجی فراهم می آورند. ژان بدن نیز حاکمیت را قدرت مطلق و دایم (absolute and perpetual) حکومت یک اجتماع تلقی می کند. روابط بین الملل نیز ماحصل روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی همین ذوات دارای حاکمیت است که حول محور سیاست قدرت عمل کرده و از این رهگذر نظمی را برقرار کرده است؛ نظمی که در چارچوب آن برپایه اصل محوری «حاکمیت» و مشروعیت اقدامات مبتنی بر قدرت، هرکشور مترصد فرصت برای بهره برداری و کسب منافع بیشتر است. نظم حقوقی که از این رهگذر حاصل می شود، به علت فقدان «قدرت قایقه متمرکز» از نظام های حقوقی ملی متمایز است.

در اواخر دهه 1990 یک فعالیت تبلیغاتی از سوی شرکت مواد غدایی مک دونالد تصاویری از سربازان روسی، پدربزرگ های آمریکایی، زنان جوان مکزیکی و کودکان بومی استرالیایی را نشان داد که همه از یک چیز تعریف می کردند: شیفتگی به غذای مک دونالد. مطابق این تبلیغات «در اقصی نقاط جهان همه می گویند: زمان، زمان مک است.»

در دهه گذشته، توسعه، دموکراسی و حقوق بشر به آرمان های سیاسی هژمونیک تبدیل شده اند. رژیم هایی که حداقل مدعی تعقیب رشد اقتصادی پایدار و سریع (توسعه)، مشارکت سیاسی عمومی (دموکراسی) و رعایت حقوق شهروندان خود (حقوق بشر) نباشد، مشروعیت بین المللی و ملی شدن [خود] را در معرض خطر قرار می دهند. بدون نفی پیوندهای مهم نظری و عملی، این مقاله بر تنش های بین منطق های «حقوق بشر، دموکراسی و توسعه» متمرکز است.

همچون محیط زیست، در سال های اخیر، حقوق بشر در سیاست جهانی دوران سرنوشت سازی را پشت سرگذارده است. تخلفات از حقوق بشر در چچن، عراق، بوسنی، سومالی، کوزوو، رواندا و بروندی باعث نگرانی بین المللی زیادی شده و حتی در برخی از موارد به مداخله منجر گردیده است. از لحاظ تاریخی، رابطه یک حکومت (government) و شهروندان (citizens) موضوعی داخلی محسوب شده و کاملا در حوزه حاکمیت دولت ها قرار دارد. با وجود این، حقوق بشر به نحو فزاینده ای بین المللی شده؛ فرآیندی که در سال 1945 آغاز و در سال 1970 شدت یافته است.

به نظر بسیاری از مردم، مفهوم شهروندی، احتمالا، یک تاییدیه [پروانه] رسمی برای اهداف اداری [تشریفاتی] است. موضوع این نیست که چه میزان حقوق سیاسی بنیادی، نظیر حق جهانی رای دادن، در یک کشور وجود دارد، چرا که به ندرت شنیده می شود که کسی به دنبال شهروندی کشوری باشد تا در آنجا رای دهد؛ [بلکه] در پی این است که اجازه اقامت در آن کشور را به دست آورد یا این که گذرنامه ای را تهیه نماید که با آن از امکان مسافرت نسبتا آزاد برخوردار شود.;

در این مقاله می خواهم استدلال کنم که رویه شهروندی تا آن حدی که منطقا می توانیم دریابیم-باید به مرزهای جوامعی ملی-سیاسی مقید باشد. به عبارت دیگر می خواهم استدلال کنم که آن کسانی که خواهان که آن کسانی که خواهان ایجاد اشکال فراملی (transnational) یا جهانی (global) شهروندی هستند، از درک شرایطی که در آن شهروندی واقعی (genuine) ممکن خواهد بود، قصور ورزیده اند. هم اهداف شان به سادگی اتوپیایی می نماید هم هرچیزی را که آنها طلب می کنند دقیقا «شهروندی» تلقی نمی شود.

پنجاه و هشتمین اجلاس کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل از 18 مارس 26 آوریل 2002 (27 اسفند 1380 تا 6 اردیبهشت 1381) در مقر سازمان ملل متحد در ژنو برگزار شد. موضوعات و مسایل مختلف حقوق بشر در دستور کار اجلاس بود و تصمیماتی در قالب قطعنامه های صادره اتخاذ گردید. جلسات امسال کمیسیون حقوق بشر در جوی پرالتهاب و جنجالی به خاطر وضع خاص سرزمین های اشغالی فلسطین و جنایات رژیم اسراییل برگزار می شد و بیشتر مسایل تحت الشعاع این مسئله بود.

براساس تعاریف بین المللی علاوه بردریاهای آزاد سه نوع دریا وجود دارد. دریای نیمه بسته، دریای بسته و دریای کاملا بسته. دریای نیمه بسته به قلمرویی دریایی اطلاق می شود که در مجاور اقیانوس قرار گرفته و توسط دو یا چند کشور محصور شده است. دریای بسته، دریای کوچکی است که توسط دو یا چند کشور احاطه شده و یک آبراه باریک آن را به دریای آزاد متصل می سازد. دریای کاملا بسته، دریایی است که ضمن محصور بودن میان دو یا چند کشور توسط هیچ آبراه طبیعی به دریای آزاد متصل نیست.

در دو دهه اخیر تجدید نظر در نرخ سود سپرده های بانکی بارها مورد بحث و تبادل نظر اندیشمندان اقتصادی قرار گرفته است. برخی صاحبنظران معتقدند هنگامی که نرخ سود پرداختی به سپرده های اشخاص نزد سیستم بانکی کمتر از نرخ تورم باشد، سپرده ها روز به روز قدرت خرید خود را از دست می دهند و سپرده گذاران متضرر می شوند. از این رو سپرده گذاران ترجیح می دهند به جای سپرده گذاری به عملیات بازرگانی، خرید و فروش کالا و دلالی دست بزنند.

به نظر می رسد، در این مورد که اروپا از قرن یازدهم میلادی شاهد سلسله ای از تحولات زنجیره ای بود و در قرن هفدهم میلادی تبعات اجتماعی این تحولات نمود بارز یافت، اتفاق نظر وجود دارد. در سال 1050، اروپا وارد دوره ای از تحولات عظیم وسریع شد. در این هنگام، دوره طولانی مهاجرت های ژرمن ها و آسیایی ها به نهایت مشخصی رسید و اروپا از اسکان جمعیتی ثابت بهره مند شد. گسترش جمعیت در حدقابل توجهی آغاز گردید و تدوام یافت.

جهانی شدن به عنوان یک مفهوم به کوچک شدن و شدت یافتن آگاهی از جهان به صورت یک کل اشاره دارد. فرایندها و کنش هایی که هم اکنون مفهوم جهانی شدن به آنها باز می گردد، با برخی گسست ها از سده ها پیش در جریان بوده است، اما تمرکز اصلی بحث جهانی شدن تقریبا بر دوران اخیر می باشد. تا آنجا که بحث به گونه ای نزدیک با حدود و ماهیت مدرنیته در ارتباط است، جهانی شدن به طور کاملا آشکار به تحولات اخیر مربوط می شود. بنابراین جهانی شدن به بهم وابستگی عینی جهانی و آگاهی از کلیت جهانی در سده بیستم باز می گردد.

مورخان و فیلسوفان به پرسش «تاریخ چیست؟» پاسخ های متعدد و مختلف داده اند. این پاسخ ها که برخاسته از نگاه به تاریخ از منظرهای متفاوت است، جنبه های مختلف این پدیده را روشن می سازد. اما قبل از هر چیز باید بین دو معنای متفاوت واژه «تاریخ» تمایز نهاد. واژه تاریخ از یک سو برای اشاره به جریان رویدادهای گذشته به کار می رود، یعنی لایه خاصی از واقعیت که مورخان مطالعه آن را حرفه تخصصی شان قرار داده اند و از سوی دیگر برای اشاره به پرسش مورخ در رویدادهای گذشته به کار می رود، یعنی نوع خاصی از پژوهش در موضوعی خاص.

; کتاب «جرایم ناشی از نفرت» (حقوق جنایی و خط مشی سیاسی هویت) از یک مقدمه، ده فصل، یادداشت، کتاب شناسی، فهرست جداول و منابع تشکیل می شود. جیمز جکویز مسیول مرکز تحقیقات جنایی و عدالت در دانشگاه نیویورک و استاد حقوق همین دانشگاه می باشد. کیمبرلی پوتر نیز قبلا همکار ارشد تحقیقاتی این مرکز بوده و هم اکنون در «بروکشل ویل» ینویورک به حقوق خصوصی می پردازد.

بهت و حیرت فردی که به وقایع امروز فلسطین بیندیشد از این جهت است که تقریبا با تکرار وقایع 1982 روبروست؛ حمله همه جانبه اسراییل به ملت فلسطین (با غفلت شگفت انگیز و حمایت مضحک جرج بوش) در واقع وحشتناک تر از یورش های قبلی شارون به فلسطین در سال های 1971 و 1982 است. جو سیاسی و اخلاقی امروز به صورتی است که رسانه ها بیشتر موافق مواضع اسراییل هستند (و در برگزیدن عملیات شهادت طلبانه از سوی فلسطینیان در مقابل اشغال 35 ساله اراضی فلسطین نقش دارند)، جنگ علیه تروریسم بیشتر حالت اعلامیه های بین المللی پیدا کرده است و جهان عرب تا به حال به این حد نامنسجم و منشعب نبوده است.

به دنبال تصمیم هوگو چاوز به انجام تغییرات در ساختار مدیریتی شرکت نفت ونزویلا (PDVSA) مخالفان او که عمدتا مدیران بخش های تجاری بودند با بسیج اتحادیه کارکنان شرکت نفت اقدام به راه انداختن تظاهرات خیابانی کردند و با هواداران چاوز درگیر شدند که منجر به کشته و زخمی شدن تعدادی از مردم شد.

در فرصتی که در اختیار اینجانب هست، می کوشم به موضوع تغییر سیاست آمریکا در قبال ایران و شماری دیگر از کشورهای منطقه بپردازم و البته نیم نگاهی نیز به گزینه های احتمالی و رویدادهای آینده منطقه خواهم داشت. همه می دانیم که جرج بوش مدت کوتاهی پس از انتخابات، اقدام به بازبینی سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران نمود و افرادی را از شاخه های مختلف جمع کرد تا به تحلیل این سیاست ها بپردازند و در خصوص اتخاذ سیاستی در قبال ایران تصمیم بگیرند.