نشریه مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی
سال چهارم شماره 3 (پیاپی 17، پاییز 1400)

عتماد اجتماعی از اجزای ضروری زندگی اجتماعی بوده و به منزله یکی از مفاهیم کانونی جامعه شناسی تلقی می شود. عالیق جامعه شناسان در بررسی و تبیین اعتماد در طی دو دهه اخیر رشد سریع و فزاینده ای از خود نشان داده است. بدون انسجام اجتماعی و اعتماد، پایداری نظم اجتماعی امکان پذیر نیست. اعتماد اجتماعی تکیه گاه روابط اجتماعی و نیز اولین جزء اساسی نظریه های نوین سرمایه اجتماعی است. اعتماد اجتماعی را میتوان به عنوان مجموعه ای از انتظارات، تعهدات اکتسابی و به لحاظ اجتماعی تایید شده در نظر گرفت که افراد نسبت به یکدیگر و نسبت به سازمان ها و نهادهای مربوط به زندگی اجتماعی خود دارند. اعتماد اجتماعی به مثابه پدیده اجتماعی تلقی شده و اصول پنج گانه جامعه شناختی تحلیل دورکیمی آن عبارتند از : »ماهیت و چیستی«، »الگوهای اجتماعی«، »همبسته ها«، »پیشایندها« و »پسایند های پدیده های اجتماعی«. طی بیست سال گذشته، با توجه به اهمیت اعتماد اجتماعی درایران، تحقیقات متعددی در این خصوص انجام شده است. با توجه به فراوانی و تنوع تحقیقات انجامشده، نیازبه انجام تحقیقات ترکیبی مثل فرا ترکیب دراین حوزه احساس میشود. هدف اصلی پژوهش حاضر ارایه چارچوب و الگویی جامع و یکپارچه در خصوص اعتماد اجتماعی در ایران خواهد بود. تحقیق از نوع فرا ترکیب خواهد بود. اطالعات تحقیق با استفاده از چهار منبع اینترنتی پایگاه اطالعات علمی جهاد دانشگاهی ir.sid ،پایگاه اطالع رسانی نشریات علمی ایران com.magiran ،پایگاه مجالت تخصصی نور ir.Noormags ،پرتال جامع علوم انسانی ir.Ensani جمع آوری شده است. یافته های تحقیق حاضر حاکی از آن داشته که طی سالهای 1380 تا 1400 تعداد 236 مقاله در موضوع اعتماد اجتماعی درایران ثبت شده است. نتایج استفاده از روش فراترکیب تحقیق را قادر به ارایه چارچوب و الگویی جامع و یکپارچه تبیین اعتماد اجتماعی در ایران نموده است. بر اساس مدل پیشنهادی اعتماد اجتماعی قابل تفکیک و تبیین در چهار بخش به ترتیب فراوانی عبارتند از پیشایندها 46 درصد، پسایندها 38 درصد، وضعیت 11 درصد و کلیات 5 درصد بوده است. بیشترین عوامل موثر بر اعتماد اجتماعی درایران اختصاص به دینداری 28 مقاله، احساس امنیت اجتماعی  27 مقاله، طبقه اجتماعی 19 مقاله، دگرخواهی نوع دوستی و رسانه های جمعی هر کدام 27 مقاله، تحصیلات و رضایت از زندگی هر کدام 9 مقاله داشته اند. بیشترین اثرات اعتماد اجتماعی اختصاص به به دو متغیر مشارکت اجتماعی 20 مقاله و احساس امنیت اجتماعی 13 مقاله داشته است.

دف از این تحقیق پیش بینی افسردگی توسط کمال گرایی وعزت نفس در بین دانشجویان دانشگاه آزاد مهاباد در سال تحصیلی 96 -95 است. بدین منظور تعداد 357  نفر از دانشجویان به شیوه نمونه گیری خوشهای از طریق جدول مورگان انتخاب شدند. نوع پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. ابزار مورد استفاده مقیاس کمالگرایی ، آزمون عزتنفس کوپر اسمیت، آزمون افسردگی بک بود. پایایی کل پرسشنامه ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب0/90 ,0/87 ,0/86 بر آورد شد به منظور بررسی رابطه بین متغیر ها از ضریب همبستگی پیرسون وبرای پیش بینی متغیرها از آزمون رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان داد که بین کمالگرایی والدین و عزتنفس، با افسردگی رابطه معنادارمنفی وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد با توجه به مقدار R2 کمال گرایی و عزت نفس دانشجویان تقریبا 11 درصد واریانس نمرات افسردگی دانشجویان را تبیین کرده است. همچنین با توجه به مقدار بتا عزت نفس (329/0=Beta) به صورت مثبت قوی ترین متغیر برای پیشبینی افسردگی دانشجویان بوده است  01/0<p.

هنر مهم ترین دستاورد انسان در زمینه های فهم و احساس های انسان ها می باشد که از با انواع صور  مختلف هنر، از آثار کالمی و ادبی گرفته تا هنرهای تصویری و دیداری، موسیقی و هنرهای نمایشی، خود را متبلور می کند. سیر تحول نقش زنان در عرصه های هنری، متاثر از شرایط و مقتضیات فرهنگی، اجتماعی هر دوره ای، می باشد.

رویکرد این پژوهش کیفی بوده و از روش نظریه داده بنیاد به عنوان روش پژوهش استفاده می شود. جامعه آماری این پژوهش شامل مصاحبه با تعداد 13 نفر از صاحب نظران و دست اندرکاران حوزه هنرهای نمایشی می باشد. تعداد  مشارکت کنندگان بر اساس اشباع داده ها، تعیین گردید. در این تحقیق از مجموع 424 داده ی خام، 315 مفهوم از داده  های اولیه استخراج گردید که از میان آن مفاهیم به 24 خرده مقوله و 8 مقوله، دست یافتیم.

یافته های پژوهش نشان داد که تاثیرگذاری زنانه در روند توسعه و نگاه فراجنسیتی، از عوامل علی در پدیده برساخت هویت زنانه و نقش مثبت هویت برساختی مدرن و نیز نقش مهم زنان در عرصه هنر و خانواده، از شرایط مداخله  گر به وجود آورنده پدیده محوری به شمار می آیند.

نتایج پژوهش نشان می دهد که "برساخت هویت زنانه" به عنوان پدیده محور نقش زنان در جریان سازی فرهنگی، می باشد. زن امروز اگر چه به طور کامل نتوانسته از هویت سنتی و دینی و ملی خود که او را با انواع کلیشه ها و  قالب های محدود کننده جنسیتی، بیرون جهد، اما توانسته گام در مسیر کما بیش انتخابی هویتی نوین و برساخته، نهد.

فراد مختلف در موقعیت های یکسان سطح انگیزه کاری متفاوتی دارند که نشان دهنده این است که تفاوتهایی در افراد وجود دارد که میتوانند تاثیر زیادی در انگیزه آنها داشته باشد. در این پژوهش به این مسئله پرداختهایم. به طور کلی این پژوهش با هدف تعیین چرایی وجود اختلاف در انگیزه افرادی که در شرایط یکسان قرار میگیرند، انجام شده است. روش تحقیق به کار رفته کیفی است. با بررسی ادبیات و مدلهایی که برای انگیزش ارایه شده چارچوبی از انگیزاننده های اصلی ایجاد شده است که با بهره گیری از آن مصاحبه هایی با 7 نفر از افرادی که تجربه های زیستهای متناسب با نیاز پژوهش داشته اند انجام شده است. سپس با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی کالیزی به تحلیل نتایج حاصل از این مصاحبه ها پرداخته ایم. از بررسی مصاحبه های انجام شده، عبارات مهم و مفاهیم دریافت شده از این عبارات مشخص شدند و با استفاده از بررسی عمیق آنها نتایج تحقیق به دست آمد. در بخش اول نتایج، مراحل مختلف فعالیت انسان از نظر افت و خیزی که انگیزش در این مراحل از خود نشان میدهد به دست آمده و در بخش دیگر تاثیر انگیزاننده های درونی در هر یک از این مراحل مورد بررسی قرار گرفته است.

تحقیق پیش رو با هدف بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر پرخاشگری دانش آموزان دبیرستانی شهر بافت صورت گرفته است. این تحقیق بر اساس هدف کاربردی است و از لحاظ روش از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش را دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهرستان بافت میباشد که تعداد آنها برابر 750 نفر میباشد. حجم نمونه طبق محاسبه در جدول مورگان با دقت 95 درصد اطمینان 256 نفر برآورد شده است که در خصوص مطالعه ی پیمایشی تحقیق، از روش نمونه گیری چندمرحلهای استفاده میشود؛ یعنی از ترکیبی از شیوه نمونه گیری خوشهای و تصادفی ساده. چارچوب نظری تحقیق برگرفته از نظریات، باندورا، تارد و وسلسون و هرنشتاین، هومنز وهیرشی بوده است. تجزیه و تحلیل داده های تحقیق توسط نرم افزار spss26 و amoss22 به منظور پردازش داده ها صورت گرفته شده است. نتایج حاکی از آن است که احساس تعلق به مدرسه بیشترین تاثیر منفی و کاهنده را بر پرخاشگری دانش آموزان دارد این تاثیر برابر با  0/351- میباشد. از طرف دیگر پایگاه اجتماعی تاثیر مستقیم و مثبتی را بر پرخاشگری دارد؛ یعنی افراد طبقات بالاتر میزان پرخاشگری بالاتری را نسبت به دیگر اقشار جامعه به خود اختصاص میدهند این تاثیر مثبت و برابر با  0/232 گزارش شده است. روابط نامناسب بین اعضای خانواده نیز تاثیر مثبتی را بر پرخاشگری دانش آموزان دارد این تاثیر مستقیم و مثبت و برابر با 0/173 بوده است و همچنین ضریب تعیین متغیرهای تحقیق نشاندهنده آن است که 26/5 درصد از تغییرات احساس تعلق به مدرسه بر اساس متغیرهای مستقلی تبیین شده است که وارد مدل ساختاری شده اند و همچنین 4/4 درصد از تغییرات روابط نامناسب بین اعضای خانواده و 16 درصد از تغییرات متغیر پرخاشگری بر اساس متغیرهای مستقلی که وارد مدل شده اند مورد تبیین قرار گرفته است.

اینفودمی یا شیوع اطالعات غلط در زمان مدیریت همه گیری بیماری های واگیر، پدیده ای هزینه زا است که با کژکارکردهای رسانه های نوین و شبکه های اجتماعی تقویت میشود. در زمان همه گیری جهانی کووید-19 که در ایران به کرونا مشهور است نیز اینفودمی مرتبط با این بیماری در سراسر جهان شایع شد و ایران هم از این موج برکنار نماند. بررسی سازوکار گسترش اخبار جعلی در شبکه های اجتماعی میتواند در مقابله موثر با آنها مفید واقع شود. در این پژوهش با بررسی نحوه انتشار خبر جعلی »ایران: آلودهترین نقطه به کرونا در جهان« به عنوان نمونه ای از اخبار جعلی مرتبط با کرونا که در کانال های تلگرامی، توییتر، اینستاگرام و حتی سایتهای برخی خبرگزاریهای معتبر منتشر گردید، پیشنهادهایی برای پیشگیری از گسترش شایعات و اخبار غلط مرتبط با بیماری و مقابله با اینفودمی با توجه به ویژگی های فضای رسانه های اجتماعی ایران ارایه میشود

عدالت اجتماعی در شهر و محیط های شهری به جهت ارتباط مستقیم با تامین نیاز های مردم در شهر بسیار اهمیت دارد و بر میزان کیفیت زندگی شهری و عدالت شهری تاثیر بسزایی دارد یکی از جنبه های عدالت شهر عدالت اجتماعی در شهر است. دیوید هاروی از جغرافیدانان رادیکال است که به کارگیری عدالت اجتماعی را در تحلیل های جغرافیایی الزم میداند. او اولین جغرافی دانی است که در کتاب خود مفهوم عدالت اجتماعی را در کمک به خیر و صالح همگانی، تخصیص عادالنه منابع و رفع نیازهای اساسی مردم به کار میگیرد. او با طرح وابستگی میان نابرابری های اجتماعی و ساختارهای فضای جغرافیایی بنیانگذار جغرافیای نو گردید. همچنین با تاکید بر مفهوم عدالت اجتماعی و اقتصاد نظریات جدیدی را در زمینه شهر، فضا، اقتصاد و به طور کلی، اقتصاد سیاسی شهر ارایه کرده است. دیوید هاروی از مطرح ترین اندیشمندانی است که با تاکید بر مفهوم حق به شهر در نظریاتی چون مازاد اقتصادی، شهر و عدالت اجتماعی و نیز حق حضور در شهر عدالت محور بر لزوم نفی انباشت سرمایه در جوامع سرمایهداری کنونی، شهر را بازتاب آرزوها و نیازهای تمامی ساکنان آن معرفی میکند. این پژوهش راهبردی- شهری به کمک روش توصیفی- تحلیلی ضمن مروری بر ادبیات موضوع، به بررسی دیدگاه های هاروی در ارتباط با اجتماع های عدالت محور پرداخته است. در این مقاله توضیح مختصری در زمینه مفاهیم عدالت اجتماعی و دموکراسی داده و سپس با توجه به نطریات دیوید هاروی به بررسی اثرات غیبت دموکراسی بر عدالت اجتماعی در شهر و پیامد های آن میپردازیم .