نشریه دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی
پیاپی 43 (آذر 1400)

یکی از نوآوری های مفسران در قرون اخیر، توجه به گرایش اجتماعی در تفسیر قرآن کریم می باشد. تحولات دو قرن اخیر و نهضت اصلاحی و بازگشت به قرآن، موجب طرح بحث های اجتماعی گوناگونی گردید و همین امر سبب شد که آن موضوعات به حوزه تفسیر نیز وارد شود. با توجه به این که قرآن کریم علاوه بر احکام فردی، به تبیین احکام اجتماعی نیز پرداخته است، لذا در این گرایش، مفسران به دنبال یافتن راه حل مشکلات اجتماعی در قرآن کریم هستند. در این پژوهش، به روش توصیفی-تحلیلی، مبانی تفسیر اجتماعی در تفسیر احمد مصطفی المراغی استخراج و مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

قرآن و عترت دو منبع نورانی برای هدایت و سعادت دنیوی و اخروی انسان از سوی خداوند در نظر گرفته‌شده‌اند. ازآنجایی‌که خانواده نهاد مقدسی است و در قرآن به اهمیت آن تاکید شده، الگوبرداری از سیره و سبک زندگی خانواده معصوم علوی - فاطمی در بستر قرآن و شناخت ویژگی های آنان، ضروری است. نوشتار حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر انجام توصیفی – تحلیلی است. بررسی زیست معنوی خانواده علوی منجر به شناسایی و استخراج پنج ویژگی مهم شد که عبارت‌اند از: 1. وفای به نذر 2. معاد باوری 3. اطعام نیازمندان 4. اخلاص و 5. خوف الهی. با تحلیل و تطبیق این ویژگی ها در سوره انسان با منابع نقلی و عقلی، مشخص شد که شاخصه های یادشده از اثر تربیتی ویژه ای برخوردارند، به‌طوری‌که اگر این ویژ گی های تربیتی به همراه دیگر شاخصه های تربیتی قرآنی در خانواده ها نهادینه شود، موجب اعتلای معنوی خانواده و جامعه دینی می شود. ویژگی های یاد شده ارتباط تنگاتنگی با هم دارند که معادباوری (که متاثر از بینش توحیدی معصومین علیهم السلام است) را می توان ریشه اساسی وجود شاخصه های مذکور دانست. بنابراین از بایسته های سبک زندگی دینی، شناسایی و استخراج معارف اسلامی از جمله شاخصه های تربیتی سوره انسان است.

حسابداری منابع انسانی شامل حسابداری مدیریت و کارکنان شرکت به عنوان سرمایه انسانی است که مزایای آینده را فراهم می کند. در رویکرد حسابداری منابع انسانی، هزینه های مربوط به منابع انسانی به عنوان دارایی در ترازنامه به شرح زیر گزارش می شود برخلاف رویکرد حسابداری سنتی که هزینه های مربوط به منابع انسانی یک شرکت را هزینه های صورت سود و زیان تلقی می کند که سود را کاهش می دهد. حسابداری منابع انسانی در فرایند اندازه گیری در تصمیم گیری های مربوط به سازمانها اهمیت دارد. هدف از انجام پژوهش حاضر طراحی فرایند و تبییین و ارایه الگویی جامع و یکپارچه حسابداری منابع انسانی برای ثبت احوال استان تهران است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی و کاربردی است. جامعه اماری پژوهش خبرگان و کارمندان حسابداری سازمان ثبت احوال استان تهران است که پس از بررسی و مصاحبه با تعدادی از خبرگان و کارمندان این سازمان، برای مدیریت منابع انسانی شاخص هایی همچون ارزش شغل، ارزش شاغل، ارزش بهره وری مورد انتظار و واقعی پرسنل، ذخیره هزینه های ارتقای بهره وری پرسنل و ارزش میزان کارایی پرسنل استخراج شده است و در نهایت این شاخص ها در ترازنامه و صورت سود و زیان سازمان ثبت احوال استان تهران گنجانده شده است.

اعاده معدوم از مباحث مهم و جنجال برانگیز کلام، فلسفه و عرفان اسلامی است. متکلمان درباره معاد جسمانی و فیلسوفان در مسیر بیان احکام وجود و عارفان در ارتباط با ظهور و تجلی الهی به بحث از آن پرداخته اند. بعضی از متکلمین بلکه اکثر ایشان قایلند به جواز اعاده معدوم؛ جمعی دیگر از ایشان و کل حکما قایل اند به عدم جواز اعاده معدوم. حرف در اعاده معدوم است با جمیع عوارض و مشخصات، حتی با ازمنه و امکنه. شاید برای اولین بار به مناسبت معاد که اصلی از اصول دین است، متکلمین بحث اعاده معدوم را طرح کردند. همچنین شبهه آکل و ماکول با توجه به قاعده اعاده معدوم یکی از قدیمی ترین اشکالاتی است که در باره معاد جسمانی مطرح شده و بعضی از متاخرین شبهه را تقریر اقوی کرده اند بدین سبب که به این طریق که کسی کسی را بخورد بالتمام، و بدن ماکول مستحال شود در بدن آکل، به نطفه، و از آن نطفه تکون فرزندی شود و بزرگ شده و مکلف شد. بعد ذلک، در حشر اگر ماکول حشر شود، پس این مکلف حشر نشده است؛ و اگر این مکلف را که اجزاء اصیله بدن او بدن ماکول است حشر کنند، ماکول حشر نشده، و هرگاه عموم حشر مکلفین صورت نگرفت و باطل شد، پس مطلق حشر باطل شد؛ زیرا که حکم عقل قابل تخصیص نیست. هرکس قایل به حشر شده به عموم در مکلفین قایل است و سبب تولید برخی از اندیشه های نادرست در این بحث شده اند. همچنین قایلین نیز به استناد قاعده امکان به جواز اعاده معدوم، رای می دهند. لذا این مقاله ضمن بیانی از شبهات وابسته به معاد، ردیات و پاسخهای لازم را از دیدگاه ملا محمد حسن هردنگی و مطالب برداشت شده از کتاب تاملات کلامیه وی بررسی و نقد کرده و به آنها پاسخ می دهد.

 هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر خودکارآمدی عمومی بر عملکرد مالی مدیران و کارکنان بانک های شهرستان کازرون بود. به لحاظ ماهیت و اهداف، این پژوهش از نوع کاربردی و برای اجرای آن از روش توصیفی-همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مدیران و کارکنان بانک های شهرستان کازرون به تعداد 291 نفر بوده که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 165 نفر به عنوان حجم نمونه به روش نمونه ‏گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده‌اند. برای گردآوری داده‌ها از دو پرسشنامه خودکارآمدی عمومی ریگز و نایت (1994) و عملکرد مالی عزیزی (1390) استفاده شده است. روایی پرسش‌نامه‌ها توسط اساتید مدیریت مورد تایید قرار گرفت و ضریب پایایی پرسشنامه ها برای متغیر خودکارآمدی عمومی 796/0و برای متغیر عملکرد مالی عزیزی 865/0 فرضیات تحقیق با استفاده از (آزمون کولموگروف-اسمیرنف و آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون) تجزیه و تحلیل شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که خودکارآمدی عمومی بر عملکرد مالی مدیران و کارکنان بانک های شهرستان کازرون تاثیرگذاراست.

معنویت، از جمله مولفه های حقیقی حیات بشر است که نقشی اساسی در سعادت آدمی ایفامی کند. انسان هایی که لوح وجودشان به گوهر معنویت آراسته است، از هر چیزی که این گوهر ارزشمند را دچارآلایش کند، پرهیز می کنند. یکی از صفاتی که انسان را از معنویت دورمی کند و آموزه های دینی، ما را از آن نهی کرده اند، نفاق یا دورویی است که نوع بشر، بیش و کم گرفتار آن است. امیرالمومنین، امام علی (ع)، که انسان شناسی خود را در مکتب قرآن کریم و پیامبراعظم (ص) آموخته است، همه بندگان خدا را از اهل نفاق برحذرداشته و شاخصه های این دسته از مردم را در ضمن خطبه194نهج البلاغه برشمرده است که این نوشتار، ضمن معرفی این شاخصه ها و تبیین و تحلیل مولفه های معنویت، نقش بسیار مهم نفاق زدایی در محیط خدمتی را درجهت ارتقای معنوی کارکنان تبیین کرده است. مبتنی بر این هدف، مساله اصلی پژوهش،«چیستی شاخصه های نفاق و مولفه های معنویت و چگونگی نقش نفاق زدایی در ارتقای معنویت در محیط خدمتی با تمرکز بر آموزه های نهج البلاغه» است که به روش گردآوری کتابخانه ای با تمرکز بر متن اصلی نهج البلاغه و برخی منابع مرتبط به این موضوع پرداخته است. نتایج این مطالعه گویای آن است که34شاخص برای اهل نفاق در خطبه 194نهج البلاغه ذکرشده که نزاهت و طهارت کارکنان از آنها، محیط خدمتی را به عطر معنویت که مبتنی بر سه مولفه خدامحوری، معادباوری و ولایت مداری است، معطر می کند.

درعرصه بین المللی کشور و یا کشورهایی تنش و اختلافاتی با همدیگر دارند و یکی از این اختلافات اختلافات مرزی میباشد و با بررسی و پی بردن به آغاز اختلافات میان کشورها و با بررسی فراوان می‌توان دریافت که یکی از این علت‌ها عوامل ژیوپلیتیکی می‌باشد که دربحث جغرافیای سیاسی که ثبات سیاست کشورها را به چالش می‌کشد و دولتمردان را وادارمی‌کند تا بتوانند راه حلی برای رهایی ازمنابع کمیاب از جمله شکل و موقعیت سرزمین و منابع سرزمینی شرایط آب و هوایی موقعیت جغرافیایی و محیط آن پیدا کنند، که در کنار عوامل ژیوپلیتیکی، نظام بین‌الملل نیز دخیل می‌باشد. ساختار قدرت در نظام بین الملل برای حفظ و کسب منافع خود شاهد رقابت قدرت‌ها برای کسب هر چه بیشتر آن با روش‌ها و ابزارهای خود را شاهد هستیم و اگر منافع متعارض قدرت‌ها باهم دریک نقطه ویک منطقه رودرروی هم قرار گیرند اختلافات هم درسطح منطقه‌ای و هم در سطح بین‌المللی را شاهد هستیم، و به همین جهت درمنطقه خلیج فارس شاهد اختلافات مرزی میان کشورها با همدیگرهستیم که دراینجا باتوجه به اهمیت ژیوپلیتیکی منطقه خلیج فارس و حضور دیرباز قدرت‌های خارجی دراین منطقه برای کسب منافع بیشتر وتسلط بر قدرت رقیب خود در این پژوهش،مورد تحلیل قرار گرفته است، اقدامات وعملکردی که کشورها در جریان اختلافات دو کشور قطر وعربستان را داشته‌اند،به خوبی بیان شده است.

ولایت از جمله مقاماتی است که شیعه پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) به پیروی از آن حضرت و ایمه اهل بیت (ع) آن را حق مسلم امیر المومنین «علی بن ابی طالب» می دانند. رسول گرامی اسلام ‏(ص) ‏در روزهای متعددی از جمله یوم الانذار و غدیر خم از جانب خداوند متعال مامور اعلام این مطلب بودند. ، بی‌شک علی‌بن‌ابی‌طالب (پس از پیغمبر اکرم) والامقام‌ترین انسانی است که پا به عرصه‌ وجود‌ گذاشته‌، که به‌فرموده نبی مکرم، جز خداوند متعال و وجود مبارک حضرتش، کسی‌ او‌ را به‌حقیقت نشناخته است. آیه ای که بر پیامبر خدا نازل شده و به انذار خویشان نزدیکش دستور داده است، آیه وانذر عشیرتک الاقربین است. انذار به معنای ترساندن و در اصطلاح به هشدار دادنی که مایه ترس است گفته می‌شود. پیامبران طی ماموریت الهی خود از ابزارهای گوناگونی چون انذار و تبشیر برای ارشاد و برانگیختن مردم به سوی بعضی از کارها و اجتناب دادن آنان از برخی دیگر بهره برده‌اند. پیامبر رسالت خود را در سه مرحله به اجرا گذاشتند و آن را با دعوت خویشاوندان نزدیکش آغاز نمود چراکه وقتی مردم مشاهده کنند الگویشان (پیامبر) و خویشاوندان نزدیکش پیش از همه مورد انذار پروردگار هستند، آن‌ها نیز به راحتی به حقانیت پیامبر  و رسالتش ایمان می‌آورند. آیه انذار از ادله محکم ولایت علی می باشد و روایات معتبر از فریقین بر این امر دلالت می کنند. ولی نویسندگان مکتب بنی امیه با جعل روایات ساختگی خواسته اند دلالت آیه را از ولایت منحرف کنند.

دریای خزر این بزرگترین پهنه آبی داخل جهان که قرن ها در آرامش سکون و انزوای جغرافیای خاص خود بسر می بردو تنها شهرت خاویارش نام آن را آشنای جهانیان ساخته بود به یکباره و بدنبال فروپاشی شوروی با کسب عنوان گستره آبی بین المللی اهمیت ژیوپلتیک و ژیواکونومیک ویژه احراز نمود. وجود منابع غنی نفت و گاز سبب گردید که به عنوان یکی از مناطق استراتژیک جهان به زعم برخی رقیب دریای شمال در محاسبات واقع بینانه و رقیب خلیج فارس در تشابه سازی های اغراق آمیز مطمح نظر قدرتهای سیاسی و اقتصادی بزرگ جهان قرار گیرد و رقابتهای گسترده جهت دستیابی به منابع مورد بحث و انتقال آنها از مسیرهای مورد نظر به بازارهای مصرفی جهان نمایان گردید. امروزه در رسانه ها و مطبوعات به کرات سخن از «رژیم حقوقی دریای خزر» است. از هنگام فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مسایل مربوط به دریای خزر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره یکی از مهمترین دغدغه های دیپلماسی کشور بوده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی می باشد آنچه این مساله را از اهمیت دو چندان برخوردار می سازد، ابتنای مسایل سیاسی و روابط بین کشورهای حاشیه دریای خزر و حتی کشورهای دیگر، بر تبیین و تعریف «رژیم حقوقی» است. بنابراین، بررسی «حقوقی» مساله، جدای از مساله «سیاسی» آن نیست و حقوقدان ناچار است در بررسی حقوقی خویش، از مسایل سیاسی دخیل در آن نیز، ذکری به میان آورد. بر این مبنا هرگونه تغییرات امنیتی و دفاعی در این حوزه حساس تبعات سنگین اقتصادی برای این کشورها به همراه خواهد داشت؛ وضعیتی که در صورت تحقق آن ایران باید کماکان برخواسته‌های خود پافشاری کند.

یکی از حقوق مهم زوجه در شریعت مقدس اسلام، حق نفقه است که بر عهده زوج، واجب گشته و حفظ شان و منزلت زن، رعایت عدالت و انصاف، و تعادل در وظایف زوجه، از نتایج این حکم الهی محسوب می‌شود. لیکن در مقام امتثال آن، تزاحماتی با سایر مسئولیت‌های شرعی زوج، قابل تصور است که عدم بررسی و ارایه راه‌کار صحیح، موجب سردرگمی حقیقت جویان و سوء استفاده‌ی بهانه جویان می‌گردد. در این پژوهش که به شیوه توصیفی-تحلیلی صورت گرفته، ضمن دسته بندی کلی مسئولیتهای زوج به مالی و غیر مالی، برخی از مصادیق نوعی را که شایبه‌ی تزاحم در آن می‌ر‌فت، مورد بررسی قرار دادیم و ضمن تبیین اقوال علماء، ترجیح را در هر مورد، مستدل به ادله شرعیه، بیان نمودیم. از اهم نتایج بدست آمده، عبارتند از: اولا: عدم وجود تزاحم حقیقی بین پرداخت نفقه و مسئولیت های ناشی از احکام خمس، زکات، کفارات، عهد، نذر، قسم، حج و پرداخت بدهی . ثانیا: در مواردی نظیر تزاحم با جهاد، انفاق، حق استمتاع و مضاجعت زوجه یا زوجات و نفقه ی والدین، نیز مراتب ضرورت و شرایط اضطرار باید لحاظ شود.

از این پژوهش مشخص کردن تاثیرات مسئله سالمندی جمعیت بر امنیت ملی کشور ایران طی دو دهه آینده است.

در این پژوهش ضمن جمع‌آوری داده‌های اطلاعاتی موجود به روش کتابخانه‌ای، بر اساس محتمل‌ترین سناریوهای جمعیتی موجود، تلاش شده با استفاده از روش تحقیق آینده‌نگاری و فن تحلیل روند، جنبه‌های کیفی و کمی مسئله سالمندی جمعیت ایران و تاثیر آن بر دولت جمهوری اسلامی ایران در دو دهه آینده موردسنجش قرار گیرد.

بر اساس یافته‌های این پژوهش فرایند تاثیرگذاری سالمندی جمعیت بر دولت ایران در دو دهه آینده، از برآیند سه دسته عوامل چالش زا شامل مسایل اقتصادی، مسایل رفاه و توسعه و مسایل خانواده به وجود خواهد آمد.

درنتیجه بروز مسئله سالمندی جمعیت در ایران، تبعات متعدد و گسترده‌ای در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه و دولت ایران به وجود خواهد آمد؛ به‌گونه‌ای که بیم آن می‌رود که کل سیستم اجتماعی و حاکمیتی دچار بحران و تمام برنامه‌های توسعه‌ای دچار اختلال و ناکارآمدی حاصل از این بحران باعث به هم خوردن ثبات سیاسی و اجتماعی کشور گردد؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود تا زمان باقی است نسبت به سیاست‌گذاری‌های لازم برای تقویت این حوزه‌ها اقدام موثر صورت گیرد.

احکام فقهی ، مالی خانواده در منابع اسلامی بطور مبسوط و با ذکرمصادیق آمده است از جمله مصادیق قطعی وجوب انفاق، پرداخت نفقه زوجه توسط زوج است امروزه خانواده هایی با مساله اعسار زوج درگیرند و این مساله برخی از خانواده ها و به دنبال آن جامعه را با چالش مواجه کرده است با توجه به آنکه اسلام به استحکام بنای خانواده اصرار دارد، باید به این سوال پاسخ داده شود که آیا با وجود اعساراولیه زوج ، زوجه موسر در دوام زوجیت با زوج معسراز نفقه، مکلف است؟ نظر نگارنده؛ هم پوشانی زوجین در مشکلات زندگی و بخصوص در فرض اعساراولیه زوج توسط زوجه موسر است و آن را الگویی برای شیوه زندگی و راه حل بسیاری از معضلات فعلی جامعه می داند و شاید بتوان آن را نه به طور موسع و بلکه به شکل مشروط، واجب دانست در این پژوهش با مراجعه به منابع فقه اسلامی سعی در بیان متقن یافته های مساله دارد، ازجمله یافته ها اینکه؛ ظاهر روایات حاکی از عدم الزام زوجه برای ادامه ی زندگی است ولی می توان حکم مستنبط از روایاتی که بر جواز حق فسخ زوجیت توسط زوجه دلالت دارند را حکم تخییری دانست واز آنجا که وجوب اخلاقی شمردن ادامه‌ی زندگی بر زوجه نیز بدلیل عدم ضمانت اجرایی قوی، جایگاه محکمی ندارد به نظر می رسد؛ حکم اولی عدم الزام زوجه ، قابلیت تغییر به حکم ثانوی وجوب زوجه به استمرارزوجیت در شرایط خاص و در صورت حصول آرامش اعضای خانواده و جامعه را دارا باشد.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر هوش عقلانی، هیجانی و معنوی بر عملکرد مالی مدیران و کارکنان مطالعه موردی: بانک های تجاری شهرستان کازرون می‌باشد. به لحاظ ماهیت و اهداف، این پژوهش از نوع کاربردی و برای اجرای آن از روش همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مدیران و کارکنان مطالعه موردی: بانک های تجاری شهرستان کازرون به تعداد 117 نفر بوده که با استفاده از روش تمام شماری از جامعه آماری انتخاب شده است برای گردآوری داده‌ها از 4 پرسشنامه هوش عقلانی ریون (1938)، هوش هیجانی گلمن (2001)، هوش معنوی کینگ (2008) و عملکرد مالی عزیزی (1390)، استفاده شده است. روایی پرسش‌نامه‌ها توسط سه نفر از اساتید مدیریت مورد تایید قرار گرفت و ضریب پایایی پرسشنامه ها برای متغیر هوش عقلانی 723/0، هوش هیجانی872/0 هوش معنوی734/0 و عملکرد مالی 876/0 برآورد شده است. فرضیات تحقیق با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنف و آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تجزیه و تحلیل شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که هوش عقلانی، هیجانی و معنوی بر عملکرد مالی مدیران و کارکنان بانک های تجاری شهرستان کازرون تاثیر معناداری دارد.

بسیاری از مردم فکر می کنند که دانش آموزان فقط زنگ ریاضی یا علوم یا... را دوست ندارند ولی زنگ ورزش را دوست دارند در صورتی که این طور نیست، برخی از دانش آموزان از زنگ ورزش بیزارند! اینجانب که اولین سال است در مدرسه شهید قامی مربی ورزش هستم ، در زنگ ورزش کلاس خودم دانش آموزانی را دیدم که به ورزش اهمیت نمی دهند و از ورزش کناره گیری می کنند و در گو شه ای می نشینند و به تماشای بازی دانش آموزان یا خواندن کتاب می پردازند.در ابتدای سال تحصیلی کمتر از 25 درصد از دانش آموزان، آن هم با اکراه و اجبار من و مدیر مدرسه در برنامه های ورزشی و فعالیتهای ورزشی شرکت می کردند مشاهده ی این وضعیت باعث نگرانی و ناراحتی من و مدیر مدرسه شد. بنابراین این امر باعث شد تا فکر کنم چگونه می توانم این مشکل را حل کنم و مهمترین دلایل عدم شرکت دانش آموزان در فعالیتهای ورزشی مدرسه شناسایی و مشخص گردید 1-عوامل فردی2- عوامل خانوادگی 3-عوامل آموزشی و مدرسه ای. پس از تجریه ، تحلیل و مطالعه ی اطلاعات گردآوری شده، راه حل های متعددی برای حل مشکل پیشنهاد و در نظر گرفته شد که عبارت بود از:آشنا کردن دانش آموزان با اهمیت، آثار و فواید ورزش در زندگی فردی و اجتماعی، مشاوره با اولیاء دانش آموزان در خصوص حضور فعال دانش آموزان در مسابقات و کسب رضایت از آنان، مشارکت دانش آموزان در انجام فعالیت های ورزشی، انتخاب سرگروه و یاور ورزشی، انجام مسابقات بین کلاسی، و داخل مدرسه ای و برون مدرسه ای و بردن دانش آموزان به مسابقات منطقه ای و استانی، و برگزاری مسابقات در مناسبت های مختلف از جمله شطرنج و انجام بازی های بومی محلی مختلف از قبیل وسطی و غیره و اهداء جوایز به برندگان مسابقات .پس از اجرای راه حل های جدید، متوجه تغییرات مثبتی در میزان استقبال آنان از برنامه ی ورزش صبحگاهی و غیره در مدرسه شدم به طوری که میزان استقبال آنها از 23درصد به بیش از 90 درصد رسید. در پایان پژوهش به این نتیجه رسیدم که، طرح و اجرای اکثر راه حل های جدید برای تشویق و ترغیب دانش آموزان در امر ورزش مثبت و موفقیت آمیز بوده است.