فهرست مطالب

مطالعات خاورمیانه - سال بیست و هشتم شماره 2 (پیاپی 104، تابستان 1400)

نشریه مطالعات خاورمیانه
سال بیست و هشتم شماره 2 (پیاپی 104، تابستان 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/06/16
  • تعداد عناوین: 6
|
  • ابراهیم معراجی* صفحات 7-22

    در مناطقی که دارای تنوع در هویت های مذهبی، قومی، فرهنگی، زبانی و تاریخی هستند، مسئله تساهل، مدارا و پذیرش در یک چارچوب کلان که به همبستگی و همسویی در حل بحران های درون منطقه ای جهت ایجاد و حفظ امنیت پایدار بیانجامد، ضروری است. پژوهش حاضر با تاکید بر تفاوت ها و تعارضات هویتی در تشدید بحران های سیاسی منطقه ای، بحران قره باغ را مورد بررسی قرار داده است. اختلافات ارضی میان ارمنستان و آذربایجان از 1991 و تنش های خشونت آمیز میان دو کشور در 2020 و ورود کشورهایی مانند ترکیه و روسیه به این اختلاف که به پیچیدگی بیشتر این بحران افزوده است دستیابی به راه حلی پایدار را با ابهام مواجه ساخته است. مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که تفاوت های هویتی چه نقشی در بحران قره باغ داشته است و با روش توصیفی-تحلیلی پاسخ داده ایم که تاکید بر تفاوت های هویتی به بازتولید فرهنگ خشونت میان دو کشور و منجر به گسترش و عدم سازگاری و نگاه امنیتی به مسئله مورد اختلاف و ورود بازیگران خارجی منجر به تعمیق این نزاع شده است و به کنش های معطوف به خشونت دامن زده است.

    کلیدواژگان: آذربایجان، ارمنستان، قره باغ، تعارضات هویتی، منازعات سیاسی
  • حمیدرضا اکبرپور*، شهاب شریفی صفحات 25-61

    خیزش ملت های عرب علیه حکام خود که به بهار عربی معروف شد، موجی از تغییراتی اساسی سیاسی را در خاورمیانه و شمال آفریقا آغاز کرد. یکی از کشورهای درگیر با این مسیله، سوریه بود که با وجود گذشت یک دهه، هنوز هم آبستن حوادث بیشمار است و آن اعتراضات ابتدایی به مرور به بحرانی در سوریه تبدیل شد که به طور عملی به مرکز ثقل بسیاری از کنش و واکنش های بین المللی بدل شده است. این پژوهش با تاکید بر این بحران بین المللی و حضور کشورهای متعدد در قلب آن، به بررسی استدلالات حضور ایران و ایالات متحده به عنوان دو محور و بازیگر اساسی در تحولات سوریه خواهد پرداخت و در پی پاسخ به این سوال است که توجیه حقوقی هر یک از این دو کشور در جهت حضور در خاک سوریه چیست و دارای چه مبنای حقوقی و چه میزان پذیرش در حقوق بین الملل است. بی شک پاسخ به این سوال می تواند مبنای اقدامات دیگر به ویژه در فردای اتمام این بحران باشد. بر اساس یافته های این پژوهش، حضور ایران مبتنی بر رضایت دولت سوریه بوده است و این امر در کنار دفاع مشروع و مجوز شورای امنیت، یکی از راه هایی است که وصف توسل به زور را خنثی می کند. در مقابل، مبانی ورود ایالات متحده با توجه به دو مقطع زمانی و اهداف متفاوت، بر دو قسم است. در مجموع استدلال های این دولت مبتنی بر قطعنامه های شورا و یا حق دفاع مشروع، فاقد مبنای دقیق و استحکام کافی است و بر همین اساس ورود ایالات متحده را فاقد مبانی حقوقی مستدل و متقن کرده است. علاوه بر این تمسک به نظریات و دکترین های نوین نیز راهگشا و توجیه کننده این حضور و اقدامات آن دولت نمی تواند باشد. در این پژوهش، جمع آوری اطلاعات از طریق روش کتابخانه ای صورت گرفته است و در نتیجه گردآوری منابع با مراجعه به متون موجود و جمع آوری فیش های تحقیق و نقد و بررسی آن ها صورت می گیرد و منابع اطلاعاتی مورد استفاده شامل منابع کتابخانه ای و اینترنتی است. اما روش اجرای این تحقیق بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی است. بازه زمانی این تحقیق نیز مابین سال های 2011 میلادی تا 2021 میلادی است که دولت های ایالات متحده و ایران به بحران سوریه ورود کردند و در خاک سوریه مستقر شدند.

    کلیدواژگان: بحران سوریه، دفاع مشروع، رضایت، مسئولیت حمایت، ائتلاف بین المللی
  • رامین ولی زاده میدانی*، مسعود محمدی الستی صفحات 67-95

    نوسلفی گری در اندیشه اهل سنت و احیاگری در تفکر شیعی و تعابیر و تفاسیر مختلف از آن از مسایل مهم متفکران و اندیشمندان جهان اسلام محسوب می شود. ازجمله متفکرانی که در این قلمرو دارای دیدگاه های قابل مطالعه ای هستند، می توان به دیدگاه شهید مرتضی مطهری ازجمله اندیشمندان احیاگری در تفکر شیعی و یوسف قرضاوی از اندیشمندان شاخص نوسلفی اهل سنت اشاره کرد. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از رویکرد تطبیقی به دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که اندیشه های نوسلفی و احیاگران تفکر شیعی چه تفاوت ها و شباهت هایی دارد. مقایسه تفکر این دو اندیشمند نشان دهنده شباهت ها و تمایزات ادراکی آنان از اسلام است. درنتیجه، مقایسه اندیشه های احیاگری در تفکر شیعی با ایده های نوسلفی اخوانی قرضاوی نشان می دهد که آن ها به جامعیت دین اسلام اعتقاد دارند. اعتقاد به لزوم برقراری حکومت اسلامی نیز در هر یک از این دو اندیشه مشاهده می شود؛ بااین حال آن ها در شکل حکومت تفاوت دیدگاه دارند. شهید مطهری و قرضاوی جدایی دین از سیاست را با اسلام بیگانه می دانند. پذیرش دموکراسی و آزادی در اسلام ازجمله شباهت های دیگر دیدگاه های شهید مطهری و قرضاوی است؛ بااین حال تفاوت ماهوی دموکراسی اسلامی و غربی از دیدگاه های این اندیشمندان برداشت می شود. پذیرش حقوق زنان نیز از شباهت های دیدگاه های شهید مطهری و قرضاوی است. همچنین این اندیشمندان بر عدم اعتبار ناسیونالیسم در اسلام تاکیددارند.

    کلیدواژگان: قرضاوی، مطهری، احیاگری دینی، نوسلفی، اهل سنت، تشیع
  • رضا رحمتی صفحات 97-121

    نسل کشی ارامنه یکی از چندین وضعیت مناقشه برانگیز بین ترکیه و اروپا/ ایالات متحده آمریکا بوده است. ترکیه همواره زمانی که دولت های اروپایی و ایالات متحده آمریکا در این خصوص اظهارنظر کرده اند، از عناصر بازدارندگی خود استفاده کرده است. با این حال تنها در دولت جو بایدن «نسل کشی» به عنوان رفتار امپراطوری عثمانی به رسمیت شناخته شده است. در منازعه ادراکی/ شناختی بین ترکیه و اروپا، جایگاه این شناسایی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است به نحوی که به تعبیر مقامات ترکیه این اقدام به مثابه تجاوز به «خطوط قرمز» این کشور است. این پژوهش با استفاده از رهیافت گلچین گرایانه از دو حوزه نظری واقع گرایی تهاجمی و روندپژوهی به بررسی تاثیر شناسایی نسل کشی ارامنه بر رفتار تهاجمی سیاست خارجی ترکیه نسبت به آمریکا می پردازد و این روند را بر اساس استقرار پایگاه های نظامی جدید، دوری از روندهای همگرایی اروپایی، ایجاد اتحادهای هویتی/ شوونیستی، جابه جایی در الگوهای منطقه گرایی (تمرکز بر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا) مورد ارزیابی و بررسی قرار می دهد. به این منظور این پژوهش به لحاظ هدف، بنیادی، به لحاظ ماهیت داده ها، توصیفی تحلیلی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای خواهد بود. یافته های این پژوهش گویای آن است که سیاست خارجی ترکیه متاثر از محرک ها، پیش ران ها، روندها، پیامدها و رفتارهای درونی و بیرونی است که تاثیر بسیار زیادی بر روی ادراک نخبگان نسبت به محیط بین المللی داشته و دارد. برخی رویدادها نقش بسیار مهمی در این ادراک داشته و نقش کاتالیزور و شتاب دهنده را دارند و می توانند پیش ران ها را شتاب داده و محرک ها را تحریک کنند.

    کلیدواژگان: ترکیه، واقع گرایی تهاجمی، روندپژوهی، نسل کشی ارامنه، منازعه ادراکی
  • محمد محمودی کیا، محمدرضا دهشیری صفحات 123-144

    با روی کار آمدن نسل پنجم رهبران چین متعاقب برگزاری هجدهمین کنگره سراسری حزب کمونیست چین در سال 2012، شاهد اتخاذ راهبرد های نوینی در سمت گیری های سیاست خارجی چین هستیم. طرح ایده «یک کمربند - یک جاده» از سوی شی جین پینگ، رییس جمهور چین و نیز تصمیم این کشور برای اعطای تسهیلات و کمک های مالی برای نوسازی اقتصادی کشور های عربی، نشان از تغییر در راهبرد های سیاست خارجی چین در دوره جدید نسبت به خاورمیانه دارد. از این منظر، جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یکی از قدرتمندترین بازیگران منطقه خاورمیانه نقشی راهبردی در سیاست خارجی چین ایفا می کند. این مقاله به دنبال پاسخ به این سوال است که چرا ایران در کنش سیاست خارجی نسل پنجم رهبری جمعی چین، از جایگاه ویژه ایی برخوردار شده است؟ یافته این تحقیق حاکی از آن است که الگوی کنش سیاست خارجی چین در قبال ایران اتخاذ سیاست بی طرفی فعال و میانجی گری بوده و این کشور تلاش دارد تا ضمن پرهیز از رویارویی مستقیم با دیگر قدرت های درگیر در منطقه به ویژه ایالات متحده آمریکا، نسبت به تضمین ثبات جریان صادرات انرژی ایران به چین، بیشینه سازی منافع اقتصادی، برعهده گرفتن تعهدات و مسئولیت های بین المللی به عنوان یک قدرت جهانی و نیز افزایش نفوذ سیاسی اقتصادی و امنیتی خود در منطقه از طریق ایران اقدام نماید.

    کلیدواژگان: نسل پنجم رهبران چین، ایران، خاورمیانه، سیاست خارجی، میانجی گری
  • یاسر اسماعیل زاده صفحات 145-180

    امروزه تروریسم به عنوان پدیده ای پویا و چندوجهی تهدیدی جدی علیه نظم جهانی، دولت ها و امنیت شهروندان به حساب می آید. اساسا تروریسم انتحاری تهاجمی ترین شکل تروریسم مدرن است و به عنوان یک راهبرد منحصر به فرد تروریستی در نظر گرفته می شود که با سایر فعالیت های تروریستی متفاوت است. در مقاله حاضر سعی شده است با استفاده از مبانی نظری پیشگیری وضعی جرم، به این مبحث پرداخته شود که وجوه تمایز تروریسم انتحاری بر اساس نوع حمله، نوع هدف، نوع سلاح و نوع سازمان تروریستی، با دیگر اشکال دیگر تروریسم (غیرانتحاری) که بین سال های 1981 تا 2017 اتفاق افتاده است، چیست؟ تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از برنامه نرم افزار آماری Stata نسخه 14.2 انجام و آزمون آماری مجذور کای پیرسون برای تجزیه و تحلیل متغیر انجام شده است. تجزیه و تحلیل دو متغیره و چند متغیره نشان می دهد که تروریسم انتحاری در مقایسه با نوع غیرانتحاری آن شامل بمب گذاری و انفجار به عنوان نوع حمله، مواد منفجره به عنوان سلاح، نیروهای نظامی-امنیتی به مثابه هدف و توسط سازمان های تروریستی با گرایشات ایدیولوژی مذهبی انجام می شود.

    کلیدواژگان: تروریسم، تروریسم انتحاری، بمب گذاری، ایدئولوژی، پیشگیری وضعی جرم
|
  • Ebrahim Meraji* Pages 7-22

    In areas with diversity in religious, ethnic, cultural, linguistic and historical identities, the issue of tolerance and acceptance in a macro framework that leads to solidarity and alignment in resolving intra-regional crises is essential to create and maintain lasting security. The present study examines the Nagorno-Karabakh crisis by emphasizing differences and identity conflicts in exacerbating regional political crises. The territorial disputes between Armenia and Azerbaijan since 1991 and the violent tensions between the two countries in 2020 and the entry of countries such as Turkey and Russia into the dispute, which has added to the complexity of the crisis, have made it difficult to find a lasting solution. The present article seeks to answer the question of what role identity differences have played in the Nagorno-Karabakh crisis, and we have responded with a descriptive-analytical method that emphasizes identity differences to reproduce a culture of violence between the two countries and lead to expansion and incompatibility. The security perspective on the disputed issue and the entry of foreign actors has deepened the conflict and fueled violent actions.

    Keywords: Azerbaijan, Armenia, Nagorno-Karabakh, identity conflicts, Political conflicts
  • Hamid Reza Akbarpour* Pages 25-61

    The rise of Arab Nations against their rulers or Arab Spring was a start point of important political changes. One of those countries was Syria that its developments changed international environment. This paper studies the Syria crisis and US – Iran’s reasons for entrance in this crisis. What is juridical reasoning of two countries? Finding a legal response for this critical question can a basic for other activities after Syria crisis. According to conclusions of this paper, entrance of Iran to Syria crisis was following of demand of Damascus and this entrance can be a legitimate Defense not an offence. However, the US entrance to Syria crisis don’t have a legal and legitimate base. Reference of US to new theories and doctrines is insufficient justify its intervention in Syria. This research has concentrated on timespan of last decade (2011-2021) ant its method is analytic and descriptive.

    Keywords: Syria crisis, Legitimate Defense, Satisfaction, Responsibility to Protect, International Coalition
  • Ramin Valizadeh Midani Pages 67-95

    New Salafism in Sunni thought and revival in Shia thought and their different interpretations are among the most important issues of Islamic world’s philosophers. Among the thinkers that have analyzable thoughts, are Yusuf al-Qaradawi and martyr Morteza Motahari. This study uses the descriptive-analytical method and comparative approach to answer the main question: what are the similarities and differences between Sunni New Salafism thoughts and Shia revival thoughts? Comparing the thoughts of these two scholars shows their interpretative similarities and differences of Islam. The comparison shows that these two thoughts both believe in the universality of Islam. The belief in necessity of establishing an Islamic government is also seen in both of these thoughts, although their viewpoints differ in the form of government. Martyr Motahari and Qaradawi believe that the separation of religion and politics is alien to Islam. Accepting democracy and freedom is among the similarities of their viewpoints, although a difference in the nature of Islamic democracy and western democracy is interpreted. Accepting women’s laws is one of their similarities. They also emphasize on invalidity of nationalism in Islam.

    Keywords: Salafism, Polical System, Saecuarsm, Yusuf al-Qaradawi, Morteza Motahari
  • Reza Rahmati Pages 97-121

    The Armenian genocide has been one of several contentious situations between Turkey and Europe/the United States. Turkey has always used deterrent elements when European states and the United States have commented about this issue. This research will be fundamental in terms of purpose, descriptive-analytical in terms of the nature of data and library in terms of how information is collected. only in Joe Biden's government "genocide" was recognized as the behavior of the Ottoman Empire. In the perceptual / cognitive conflict between Turkey and Europe, the position of this recognition is so important that, according to Turkish officials this is a violation of the country's "red line". using realism and process research will be used, Avoidance of European integration processes, formation of identity / chauvinist alliances, shift in patterns of regionalism (focus on the Middle East and North Africa region) are referred to as Turkish offensive trends as a hypothesis.

    Keywords: Armenian genocide, Turkey, Offensive Realism, Cognitive conflict
  • Mohammad Mahmoodikia, Mohammadreza Dehshiri Pages 123-144

    With the coming of the fifth generation of Chinese leaders following the eighteenth congress of the Chinese Communist Party in 2012, we are witnessing the adoption of new strategies for China's foreign policy orientation. The idea of ​​one road one belt by Chinese President Xi Jin Ping, as well as the country's decision to grant facilities and financial assistance for the economic revival of the Arab countries, shows a shift in China's foreign policy strategies in the new era.The Islamic Republic of Iran, as one of the most powerful actors in the Middle East region, plays a strategic role in China's foreign policy. This article seeks to answer the question of which model of foreign policy of the fifth generation of the Chinese leadership toward the Middle East, and in particular the Islamic Republic of Iran? The findings of the study indicate that China's foreign policy action model toward Iran, is mediation policy, and it is trying to avoid confronting other powers in the region, especially the United States, to ensure the stability of the flow of energy exports Iran to China, to maximize its economic interests and increase its political and economic security in the region through Iran

    Keywords: Fifth Generation Leaders of China, Iran, Middle East, Foreign Policy, Mediation
  • Yaser Esmaeilzadeh Pages 145-180

    Today, terrorism is considered as a dynamic and multifaceted phenomenon as a serious threat to world order, states and the security of citizens. Suicide terrorism is basically the most aggressive form of modern terrorism and is considered as a unique terrorist strategy that is different from other terrorist activities. The present article tries to use the theoretical foundations of situational crime prevention to address the distinction between suicide terrorism based on the type of attack, type of target, type of weapon and type of terrorist organization, with other forms of terrorism (non-suicide) that between What happened 1981 and 2017? Data analysis was performed using Stata statistical software program version 14.2 and Chi-Pearson chi-square test was performed for variable analysis. Bivariate and multivariate analysis shows that suicide terrorism compared to its non-suicide type includes bombing and explosion as a type of attack, explosives as a weapon, military-security forces as a target and by terrorist organizations with tendencies Religious ideology is done.

    Keywords: terrorism, Suicide Terrorism, bombing, Ideology, Situational crime prevention