فهرست مطالب

پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار - سال چهارم شماره 4 (پیاپی 16، زمستان 1400)

نشریه پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار
سال چهارم شماره 4 (پیاپی 16، زمستان 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/12/02
  • تعداد عناوین: 6
|
  • مجید صداقتی، مهدی نوری پور* صفحه 1

    برنامه ریزی توسعه ی گردشگری میتواند باعث تحرک بخشی به رشد اقتصادی و همچنین برنامه ریزی کاربری زمین و جذب افراد به مناطقی که گردشگری در آنجا توسعه یافته است شود. از این رو، برای توسعه ی گردشگری روستایی شناسایی سیستم گردشگری مناسب امری ضروری است. لذا، پژوهش حاضر با هدف تحلیل سلسله مراتبی سیستمهای گردشگری و انتخاب مناسبترین سیستم گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان بویراحمد انجام گرفت. روش اتخاذ شده در این پژوهش تحلیلی با هدف کاربردی بود. داده های مورد نیاز با نظرخواهی از متخصصان حوزهی گردشگری و نخبگان محلی در منطقه ی مورد مطالعه (12=n) بدست آمد. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه ی ساختارمند و پرسشنامه بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP)در محیط نرم افزار Expert Choice انجام گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که، سیستم گردشگری بومگردی، وزن و جایگاه بالاتری نسبت به دیگر سیستمهای گردشگری دارد و مناسبترین گزینه برای توسعهی گردشگری در منطقه ی مورد مطالعه به شمار میرود. پس از آن گردشگری کشاورزی، گردشگری مذهبی و فرهنگی به ترتیب در اولویتهای دوم تا چهارم قرار دارند و در آخر گردشگری ورزشی پایین ترین اولویت را به خود اختصاص داده است.

    کلیدواژگان: سیستم گردشگری، گردشگری روستایی، بویراحمد
  • اسماعیل قنبری*، مهدیه حسینی نیا صفحه 11

    بی ثباتی در بافتهای فرسوده شهری، موضوعی است که توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده است. به نظر میرسد توانمندسازی بافتهای فرسوده از عوامل موثر بر ارتقاء گردشگری و پیشرفت نواحی فرسوده باشد. در تحقیق حاضر، در بخش اول مطالعه، پرسشنامه ای تدوین و در میان کارشناسان و مدیران شهری و گردشگری (شامل 118 نفر) پیمایش گردیده است. سپس، با بهره مندی از روش تحلیل رگرسیون و همبستگی در نرم افزار SPSS به تعیین نقش هر یک از شاخصهای استخراج شده توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده قشم در جهت توسعه گردشگری بوم گرا پرداخته شد. نتایج بهدستآمده نشان دادند که شاخصهای اقتصادی با نمره 4.15 و پسازآن شاخص فرهنگی با نمره3.66 بیشترین نقش در توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده قشم جهت ارتقای گردشگری بوم گرا را دارند. شاخصهای اقتصادی و فرهنگی با ضرایب 0.631 و 0.6.01 بیشترین همبستگی از نظر اثر توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده بر ارتقای سطح گردشگری بوم گرا در قشم را از خود نشان دادهاند. همچنین، معیارهای اقتصادی و فرهنگی به ترتیب با نمره های 91.1=F و 75.1=F بیشترین نقش در توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده قشم در جهت ارتقای گردشگری بوم گرا را دارا هستند.

    کلیدواژگان: بافت فرسوده، توانمندسازی، گردشگری بوم گرا، قشم
  • میترا چراغی* صفحه 23

    مدلهای موجود که تاثیر اکوتوریسم را بر آلودگی محیط زیست اندازه گیری میکنند، دقت بالایی ندارند و نتایج با خطای نسبتا بالایی گزارش می شود اما در این مدل جدید که در این مقاله به معرفی آن پرداخته خواهد شد، در واقع مدلی برای ارزیابی بهتر تاثیر اکوتوریسم بر آلودگی محیط زیست است. برای اجرای این مدل، ابتدا لازم است داده های آلودگی محیط زیست از مناطق دیدنی اکوتوریسم جمع آوری شوند.. سپس بر اساس پارامترهای اولیه نقاط دیدنی، ضرایب آلودگی تعیین می شوند و از تبدیل داده های جمع آوری شده برای ساخت مدلی برای ارزیابی تاثیر آلودگی اکوتوریسم استفاده می شود. در نقاط دیدنی بر اساس تجزیه و تحلیل مقادیر انتشار کربن، ارزش پولی آلودگی محیط زیست تعیین می شود. نتایج تجربی در مطالعات انجام شده نشان می دهد که مدل پیشنهادی در این مطالعه، بهتر از سایر مدلهای موجود عمل میکند.

  • فرخ عبودی*، صابر زارعی، ادریس عبودی، زهرا محمدی مستان صفحه 27

    محوطه تاریخی تخت سلیمان یکی از باقیمانده تاریخی باستانی میباشد که در منطقه کوهستانی سرشار از جاذبه های کم نظیر طبیعی در جنوب استان آذربایجان غربی در شهر تکاب واقع شده است. تخت سلیمان به عنوان یک مرکز معنوی و دینی در قبل و بعد از اسلام همواره مطرح بوده است. فارغ از اینکه مجموعه ی یاد شده مولود موقعیت جغرافیایی آن است که خاصیت ژیومورفولوژی ساختمانی و دینامیک محل با ترکیب آب، آتشفشان و... مجموعه حاضر را به وجود آورده است. واژه گنزگ یا گنزا در آذربایجان نام آشنایی برای برخی مکانهای مقدس است، اینچنین فضاهایی به واسطه ی عملکردهای علمی و مذهبی و داشتن گنجینه های علمی و دینی به ویژه کتاب و کتابخانه، شهرت پیدا کردند. به همین دلیل گنج شیزیکان به محل تخت سلیمان فعلی، اطلاق گشته است؛ بااینحال، بیشتر اوقات در اذهان مردم فقط جنبه های عبادتگاهی و مذهبی این مجموعه ها مورد توجه قرار میگرفته است. با اندک دقتی در مفهوم بیتی از حکیم توس معلوم میشود که: آتشکده ها صرفا محلی برای عبادت نبوده است، بلکه در آن مکانها، آموزه های علمی نیز رایج بوده است و ایرانیان از پیشروان تعلیم و تربیت در عرصه های دینی و علمی بوده اند. همواره در مورد آن تحلیلهایی دینی و دین محورانه به کار رفته است. شناخت شاخصه های تفکر دینی، سیر تطور تاریخی و کیفیت آنها و همچنین تاثیری که در فضاهای ساخته شده داشته اند یکی از موضوعات اصلی معماری ادیان میباشد. در تحقیق حاضر که با روش تلفیقی کمی و کیفی انجام شده است، سیر تحول اندیشه های دینی در تخت سلیمان طی 3000 سال اخیر مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد که قبل از اسلام در دوره ساسانیان و بعد از اسلام در دورهی ایلخانیان اوج توجه به معماری و مدنیت این نقطه فرهنگی- تاریخی و البته معنوی بوده است. تحلیل سه هزارساله ی تخت سلیمان موید این واقعیت است که دین و معنویات در طول تاریخ همواره بر معماری تاثیرگذار بوده است و لازم است در طراحی آثار معماری نوین، همواره به فاکتور اندیشه های دینی توجه شود.

    کلیدواژگان: معماری، اندیشه های دینی، تخت سلیمان، تکاب
  • احمد ربانی خواه* صفحه 39

    روستای چشام در استان خراسان رضوی و از توابع شهرستان نوپای داورزن در حوزه سبزوار بزرگ، یکی از کهن ترین روستاهای تاریخی ایران است که ضمن برخورداری از روایتهای تاریخی در تایید هویت و جغرافیای فعلی، بافتاری پیوسته، زنده و قابل بازشناسی و بهره وری امروزی از معماری سنتی ایرانی دارد که نمونه هایی از آن به ثبت میراث فرهنگی ایران رسیده و نمونه های دیگری نیازمند معرفی، ثبت، احیاء و بهره وری جامع تر است. این روستا با قرار داشتن در حاشیه کویر مرکزی ایران، دارای جاذبه های طبیعی و با زنده ماندن حیات روستایی تاریخی خود، دارای جنبه های ارزشمندی از مردم شناسی خراسان دیروز است. شناخت و معرفی صحیح و کارشناسانه این توانمندی های منحصر بفرد، افزون بر اینکه می تواند در بسیاری از ماه های سال، گردشگران عالقمند به ایران شناسی، طبیعت گردی و مردم شناسی را جذب نماید و به رونق پایدار اقتصاد محلی و منطقه ای خراسان یاری شایانی نماید، موجب آن خواهد بود تا بخشی مهم از تاریخ فرهنگ و تمدن ایران به در سطحی مل ی و حتی جهانی بازشناسی و معرفی شود. این پژوهش می کوشد تا مهم ترین سرمایه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی روستای چشام را در راه این هدف با رویکردی تاریخی، مردم شناسانه، آماری و توصیفی معرفی نماید.

    کلیدواژگان: روستای چشام، بوم گردی، تاریخ، فرهنگ، مردم شناسی، طبیعت
  • محمدرضا رخش ماه*، علیرضا بیدخوری صفحه 47

    امروزه گردشگری به عنوان یکی از پیشروترین فعالیتهای در حال رشد دنیا و ابزاری برای افزایش درآمد ملی کشورها محسوب میشود. همچنین امنیت، از نیازها و ضرورتهای پایدار فرد و جامع تلقی میشود که فقدان یا اختلال در آن، پیامدها و بازتابهای نگران کننده و خطرناکی به دنبال دارد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش امنیت در گردشگری مذهبی منطقه ثامن شهر مشهد انجام شده است. منطقه ثامن یکی از مناطق 13 گانه مشهد میباشد که در اطراف حرم مطهر رضوی قرار گرفته که بیشترین و با ارزشترین آثار تاریخی و میراثی شهر مشهد در این منطقه وجود دارد. این تحقیق یک پژوهش کاربردی است و از نظر ماهیت و روش، توصیفی پیمایشی و ابزار اصلی آن پرسشنامه میباشد. ابزار مورد استفاده جهت تحلیل داده ها استفاده از نرم افزار Spss میباشد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد ضریب همبستگی بین عوامل نظامی- انتظامی و عوامل کالبدی که معادل (0.623) و سطح معناداری (0.000)بوده و بنابراین بین نقش عوامل نظامی، انتظامی و کالبدی بر احساس امنیت گردشگران رابطه ی معناداری وجود دارد. ضریب همبستگی بین عوامل نظامی- انتظامی و عوامل اجتماعی که معادل (0.458) و سطح معناداری (0.000)بوده و بنابراین بین عوامل نظامی- انتظامی و اجتماعی رابطه ی معناداری وجود دارد . عوامل موثر در امنیت گردشگران در منطقه ثامن از نظر گردشگران کمرنگ بودن عوامل نظامی- انتظامی و عوامل اجتماعی است که با برنامه ریزی متولیان امر در منطقه ثامن بالاخص شهرداری و منطقه انتظامی ثامن این موارد قابل بهبود است

    کلیدواژگان: نقش امنیت، گردشگری مذهبی، منطقه ثامن، کلانشهر مشهد