مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال بیستم شماره 11 (پیاپی 154، بهمن 1400)

نزدیک به دو سال است که از عالم گیری کووید -19 سپری شده است. تقریبا دو سال پیش در همین ایام، در سخن سردبیری که به رشته تحریر در آورده بودم، از همه ی خوانندگان و نویسندگان فرهیخته مجله دانشگاه درخواست کردم که مقالات علمی خودشان در زمینه این بیماری را برای بررسی و چاپ، به مجله دانشگاه ارسال نمایند [1]. در طی دو سال گذشته، دانشمندان بسیاری در سر تا سر جهان پیرامون جنبه های مختلف بیماری، مطالعات گوناگونی را به رشته تحریر در آورده و در مجلات معتبر علمی جهان به چاپ رسانده اند. تنها در مجله دانشگاه، 13 مقاله مرتبط به چاپ رسیده است [14-2]. این مقالات، نه تنها دانش ما را پیرامون این بیماری به شیوه چشم گیری افزایش داده اند، بلکه موازین پیشگیری از این بیماری را نیز به شکل غیر قابل باوری، ارتقاء بخشیده اند. هم چنین، دانشمندان سخت کوش در اقصی نقاط دنیا، واکسن های نسبتا کارآیی را برای مقابله با این بیماری تولید نموده اند. هر چند که دولت ها و نظام های سیاسی در توزیع عادلانه این واکسن ها به ویژه برای فقیرترین مردم جهان، موفق نبوده اند. با این وجود کاربرد این واکسن ها، احتمال مقابله موثر با عالم گیری کووید -19 را، روز به روز افزایش داده است. از طرف دیگر، ظهور گونه های جدید بیماری، آهنگ مقابله با آن را نیز به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است. با ظهور گونه جدید بیماری در آفریقای جنوبی با نام امیکرون (Omicron) به نظر می رسد که تمام معادلات پیشگیری از این بیماری، دستخوش تغییر و تحول شده است. پرفسور کریستوفر موری (Christopher Murray) در مقاله اخیر خود که در مجله معتبر لانست (Lancet) به چاپ رسیده است، نکات جدید و با ارزشی را درباره بیماری و گونه جدید آن، بیان کرده است [15]. موری با استفاده از داده های تخمین زده شده توسط انستیتو ارزش یابی و اندازه گیری های سلامت(Institute for Health Metrics and Evaluation) اعلام نموده است که در هفدهم ژانویه سال 2022 میلادی، برابر با 27 دیماه سال 1400 هجری شمسی، 125 میلیون مورد عفونت جدید در دنیا رخ داده است. این تعداد، ده برابر بیش تر از قله دلتا، در ماه آوریل سال 2021 میلادی است. وی هم چنین اعلام می دارد که امیکرون، تمام کشورهای دنیا را یکی پس از دیگری آلوده می نماید و احتمالا آخرین کشورهایی که پیک بیماری را تجربه خواهند کرد، کشورهای چین و نیوزیلند می باشند که استراتژی کووید -19 صفر (Zero Covid-19 strategy) را دنبال می نمایند. پرفسور موری هم چنین برآورد می نماید که از انتهای نوامبر سال 2021 میلادی تا پایان ماه مارس سال 2022 میلادی، بیش تر از پنجاه درصد جمعیت جهان به امیکرون آلوده می شوند. وی معتقد است که موارد بدون علامت بیماری (Asymptomatic) در گونه های قبلی بیماری تا چهل درصد و احتمالا برای گونه امیکرون، بین هشتاد تا نود درصد می باشد. اگر چه به نظر می رسد که شدت بیماری امیکرون از گونه های قبلی کم تر است، اما به جهت انتقال بسیار گسترده بیماری، موری بیان می دارد که در اغلب کشورهای جهان، پذیرش بیماران کرونایی در بخش های بیمارستان، دو برابر و یا بیش تر از پذیرش بیماران در گونه های قبلی خواهد بود [15]. براین اساس، وی بیان می دارد که تا پایان مارس سال 2022 میلادی، بخش زیادی از مردم جهان با گونه امیکرون آلوده خواهند شد. هم زمان، پوشش واکسیناسیون در دنیا افزایش خواهد یافت. بنابراین، تعداد کسانی که نسبت به بیماری حساس باشند، به شدت روبه کاهش خواهد گذاشت. از این رو، وی معتقد است که گونه های بعدی بیماری در صورت رخداد، صدمات کم تری را نسبت به گونه های قبلی، از خود به جای گذاشته و بیماری کووید - 19 بعد از موج امیکرون، احتمالا شبیه به بیماری آنفلوآنزا خواهد شد. بنابراین، دولت ها دیگر مقررات بسیار سخت گیرانه پیشگیری از بیماری را اعمال نخواهند کرد [15]. صرف نظر از این که چقدر ادعاهای پروفسور موری در ماه های آینده تحقق خواهد یافت، راقم این سطور کاملا مطمین است که دانشمندان سخت کوش در تمام نقاط جهان، هم چنان به مطالعات علمی خود پیرامون بیماری ادامه خواهند داد. بدون شک نتایج این مطالعات ارزشمند، تصویر واضح تری از نحوه پیدایش، گسترش، مقابله و انشاالله پایان عالم گیری کرونا را در اختیار جامعه بشری قرار خواهد داد.

پژوهش ها تایید کرده اند که کارکرد خانواده با اعتیاد به تلفن هوشمند در نوجوانان رابطه دارد. با این حال، اطلاعات زیادی در مورد ساز و کار واسطه ای این رابطه خصوصا در زمان همه گیری کرونا وجود ندارد. از این رو، هدف پژوهش حاضر تعیین نقش واسطه ای عزت نفس و احساس تنهایی در رابطه بین کارکرد خانواده و اعتیاد به تلفن هوشمند در زمان همه گیری کرونا بود.

پژوهش حاضر از نوع توصیفی بود. از جامعه دانش آموزان پسر دوره دبیرستان منطقه 14 شهر تهران در سال تحصیلی 1400-1399، تعداد 281 نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها با استفاده از ابزار سنجش خانواده، مقیاس عزت نفس Rosenberg، مقیاس استفاده مفرط از تلفن همراه، و ویرایش سوم مقیاس احساس تنهایی کالیفرنیا گردآوری و با آزمون همبستگی Pearson و مدل سازی معادلات ساختاری تحلیل شد.

نتایج نشان داد که اثر مستقیم کارکرد خانواده (11/0=β، 01/0P<)، عزت نفس (27/0- =β، 001/0P<) و احساس تنهایی (23/0- =β، 001/0P<) بر اعتیاد به تلفن هوشمند، معنادار است. نقش واسطه ای عزت نفس (11/0- =β، 01/0P<) و احساس تنهایی (04/0 =β، 05/0P<) در رابطه بین کارکرد خانواده و اعتیاد به تلفن هوشمند نیز معنادار بود.

این مطالعه نشان داد نوجوانانی که در جو خانوادگی بهتری زندگی می کنند، دارای عزت نفس بالاتر و احساس تنهایی کم تر هستند و احتمال اعتیاد به تلفن هوشمند در آنان کم تر است. بنابراین پیشنهاد می شود متخصصان بالینی حوزه اعتیاد اینترنتی، در برنامه های پیش گیرانه و مداخلات درمانی استفاده کنند.

راکتورهای ناپیوسته متوالی (Sequencing batch reactors; SBR) پیشرفته، یکی از مناسب ترین سیستم های لجن فعال اصلاح شده می باشند که به دلیل پایین بودن هزینه، بازده مطلوب و بهره برداری آسان به عنوان یک سیستم تصفیه بیولوژیکی موثر شناخته می شوند. هدف از این مطالعه تعیین عملکرد فرآیند بیولوژیکی SBR پیشرفته در حذف مواد آلی و نوترینت ها از فاضلاب شهر یزد می باشد.

این مطالعه توصیفی است که به روند تغییرات مواد آلی و نوترینت ها در فرآیند بیولوژیکی SBR پیشرفته می پردازد. در این مطالعه، نمونه ها از ورودی و خروجی فرآیند SBR به صورت چهار بار در هر ماه طی 9 ماه در سال 1397 برداشت شد. جمعا 72 نمونه گرفته شد. سپس اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (Chemical Oxygen Demand; COD) و اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (Biochemical Oxygen Demand; BOD5) و نوترینت ها (فسفات (PO43−)، فسفر کل، آمونیوم (NH4+)، نیترات (NO3−)، نیتریت (NO2−) اندازه گیری و در نهایت نتایج با آزمون آماری t تک نمونه ای در سطح معنی داری 05/0 آنالیز شد.

غلظت COD و BOD5 در پساب خروجی 42 و 14 میلی گرم بر لیتر به دست آمد. در ادامه میزان غلظت فسفر کل، فسفات، آمونیوم، نیترات، نیتریت در پساب خروجی به ترتیب 9/2، 4/2، 3/6، 01/9 و 92/0 میلی گرم بر لیتر نشان داده شد.

نتایج نشان داد که سیستم لجن فعال در تصفیه خانه فاضلاب شهر یزد دارای وضعیت خوب و قابل قبولی بوده که موجب کاهش قابل توجهی از مواد آلی و نوترینت ها شده که با استانداردهای سازمان محیط زیست ایران در استفاده مجدد از پساب، مطابقت دارد.

نوجوانی دوره بحرانی برای شروع اعتیاد و اختلالات روان شناختی است. پژوهش حاضر با هدف تعیین الگوی تحلیل مسیر گرایش به اعتیاد بر اساس حس انسجام با میانجی گری دشواری در تنظیم هیجان در نوجوانان پسر انجام گرفت.

در این توصیفی، جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر دوره دوم متوسطه مدارس دولتی شهر اردبیل در سال تحصیلی 1398-1399 بودند. از این جامعه، نمونه ای به حجم 200 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب و به پرسش نامه های گرایش به اعتیاد، حس انسجام و دشواری در تنظیم هیجان پاسخ دادند. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون همبستگی Pearson و مدل یابی تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شد.

نتایج نشان داد که گرایش به اعتیاد با نمره کل حس انسجام (42/0=r، 001/0p<) و مولفه های ادراک پذیری (41/0=r، 001/0p<)، مهارپذیری (18/0=r، 05/0p<) و معناداری (38/0=r، 001/0p<) ارتباط منفی و با نمره کل دشواری در تنظیم هیجان (62/0=r، 001/0p<) ارتباط مثبت دارد. هم چنین دشواری در تنظیم هیجان با نمره کل حس انسجام (28/0=r، 001/0p<)، مولفه های ادراک پذیری (26/0=r، 001/0p<) و معناداری (35/0=r، 001/0p<) ارتباط منفی دارد. شاخص های بر ارزش مدل نیز تاثیر حس انسجام بر گرایش به اعتیاد با میانجی گری دشواری در تنظیم هیجان را تایید نمود.

با توجه به نتایج این پژوهش از لحاظ کاربردی برگزاری کارگاه های آموزشی در حوزه اعتیاد و عوارض آن با آموزش مدیریت هیجان به دانش آموزان نوجوان توسط مشاوران مدارس و برنامه ریزان سلامت روان پیشنهاد می گردد.

اثربخشی استراتژی ادغام در دروس پزشکی و عملکرد تحصیلی دارای اهمیت ویژه ای است. لذا این مطالعه با هدف ارزیابی ادغام دروس پاتولوژی اختصاصی و فارماکولوژی از دیدگاه دانشجویان پزشکی و عملکرد تحصیلی آن ها در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان انجام شد.

این مطالعه توصیفی در سال 1400-1399 انجام شد. بر اساس سرشماری، کلیه دانشجویان پزشکی ورودی 1396 دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان (69 نفر) در دوره فیزیوپاتولوژی مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه پنج درجه ای لیکرت بود. جهت سنجش عملکرد، معدل دوره فیزیوپاتولوژی، پاتولوژی اختصاصی و فارماکولوژی مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار)، آزمون t  مستقل، ضریب همبستگی Pearson، Spearman و رگرسیون خطی چندگانه تجزیه و تحلیل شد.

بیش ترین امتیاز مربوط به حیطه رضایت (65/0±72/3) بود. تدریس پاتولوژی اختصاصی (11/1±75/3) و فارماکولوژی (09/1 ± 91/3) به روش ادغام دارای امتیاز بالا بود. تکرار (99/0 ± 20/2)، تضاد دروس (99/0±88/2) و ارزیابی کلی برنامه ادغام (78/0 ± 49/3) در حد متوسط بود. متغیرهای پیش بینی کننده معدل کل فیزیوپاتولوژی دانشجویان به ترتیب اولویت، معدل پاتولوژی اختصاصی (825/0=B) و فارماکولوژی (152/0=B) بود و 7/79 درصد از واریانس معدل کل فیزیوپاتولوژی توسط متغیرهای پیش بینی کننده تبیین گردید (001/0>P).

با توجه به امتیاز متوسط دیدگاه دانشجویان و رضایت آن ها به ارایه دروس پاتولوژی اختصاصی و فارماکولوژی در برنامه ادغام و عملکرد مطلوب، بهتر است برای ارتقاء آموزش و پیش گیری از ناهماهنگی دروس هم زمان ارایه شده، تلاش هایی از طرف برنامه ریزان درسی جهت بهتر اجرا شدن انجام گردد.

آموزش بالینی در محیط های درمانی به اشکال متفاوتی ارایه می شود که یکی از آن ها، جلسات ژورنال کلاب می باشد. پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان رضایت دانشجویان پزشکی در مقطع بالینی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان از فعالیت آموزشی ژورنال کلاب صورت پذیرفت.

این مطالعه توصیفی-مقطعی که در سال 1400 در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان انجام شد، تعداد 157 نفر از دانشجویان پزشکی سه مقطع کارورزی، کارآموزی و دستیاری به صورت سرشماری در مطالعه شرکت کردند. اطلاعات با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری و با آزمون های t مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

میانگین رضایت از جلسات ژورنال کلاب، در دانشجویان مرد و زن و هم چنین برحسب نوع بخش و مقطع تحصیلی در سطح نسبتا مطلوب قرار داشت، اما هیچ کدام ارتباط معناداری با میزان رضایت نداشتند (05/0>P). میزان رضایت از جلسات منظم به طور معناداری بیش از جلسات نامنظم (001/0>p) و رضایت در جلسات غیرحضوری بیش از جلسات حضوری بود (027/0=p). نتایج هم چنین نشان داد به طور نسبی از نحوه برگزاری جلسات رضایت وجود دارد، ولی از میزان مشارکت دهی دانشجویان به خصوص کارآموزان رضایت وجود ندارد.

دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به طور نسبی از جلسات ژورنال کلاب رضایت داشتند. بیش ترین میزان رضایت مربوط به مکان، زمان، تعداد شرکت کنندگان، نظم جلسات و محتوای مقالات و بیش ترین نارضایتی مربوط به میزان مشارکت دهی دانشجویان در مباحث خصوصا در مقطع کارآموزی بود. توصیه می شود جلسات اختصاصی برای کارورزان و کارآموزان برگزار گردد و سطح علمی مطالب به تناسب هر مقطع با مشارکت دهی دانشجویان انتخاب گردد.

توکسوپلاسموز یکی از مهم ترین بیماری های زیونوز بوده و حدود یک سوم جمعیت عمومی جهان واجد تیتر آنتی بادی ضد توکسوپلاسما گوندی هستند. از نقطه نظر دام پزشکی و بهداشت عمومی، بیماری منجر به سقط جنین در نشخوارکنندگان کوچک و زنان باردار و نیز عوارض مغزی در افراد دچار نقص سیستم ایمنی می شود. اگرچه بیش از یک قرن از کشف این تک یاخته جالب و فرصت طلب می گذرد، اما هم چنان مکانیسم های بیماری زایی و ژنوتایپ های آن مورد کاوش هستند. مطالعه مروری حاضر نگاهی اجمالی بر این عفونت فرصت طلب دارد. تحقیقات عفونت توکسوپلاسما طی دو دهه اخیر مورد توجه ویژه ای واقع شده است که با تاکید بر مطالعات سرواپیدمیولوژی در جمعیت های در معرض خطر، ژنوتایپینگ در نمونه های مختلف، یافتن داروی ضد توکسوپلاسما و نیز رویکردهای واکسیناسیون علیه توکسوپلاسموز می باشند. این مقاله مروری جنبه های مختلف عفونت توکسوپلاسما را مشخص نموده و به نقاط ضعف احتمالی و زمینه های تحقیقاتی جهت بررسی بیش تر می پردازد.

وجود دندان های نهفته پدیده شایعی است و در جوامع مختلف، شیوع قابل ملاحظه ای دارد. هدف این مطالعه تعیین شیوع و موقعیت دندان های مولر سوم نهفته در شهرستان رفسنجان در سال 1398 بود.

مواد و روش ها: 

در این مطالعه مقطعی،گذشته نگر 1200 رادیوگرافی پانورامیک بررسی و موقعیت و زاویه نهفتگی دندان به وسیله دو متخصص ثبت گردید. برای آنالیز داده ها از آزمون های t مستقل و مجذور کای استفاده شد.

یافته ها:

 نهفتگی عمودی C با 1382 دندان (33/63 درصد) و نهفتگی افقی در فک پایین، کلاس II با 767 دندان (54/59 درصد) بیش ترین شیوع را داشتند. ارتباط آماری معناداری بین نهفتگی مولر سوم فک پایین و وجود ضایعه مشاهده شد (001/0=P).

نتیجه گیری: 

فراوانی دندان های نهفته در بیماران شهرستان رفسنجان نسبتا بالا بود. لذا با توجه به بروز عوارض شایعی مانند پوسیدگی و بیماری های پریودنتال، انجام غربالگری، تشخیص و درمان مناسب پیشنهاد می گردد.

کووید-19 برای اولین بار در تاریخ 17 دسامبر 2019، در شهر ووهان کشور چین شیوع و در 11 مارس 2020 طبق اعلام رسمی سازمان جهانی بهداشت به صورت یک بیماری عالم گیر معرفی شد. برای دوران پسا کرونا تاریخ مشخصی نمی توان تعیین کرد. لذا لازم است مردم با توجه به نتایج علمی به دست آمده در رابطه با واکسن های کارآمد به دولت های خود اعتماد کنند. با توجه به پیامدهای زیادی که زدن واکسن کووید-19 در ابعاد جسمانی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانی به همراه دارد، لازم است تدابیری در جهت آگاهی بیش تر عموم مردم جامعه نسبت به مزایای واکسن اتخاذ گردد. هم چنین با برگزاری کارگاه هایی در جهت معرفی مزایایی تزریق واکسن برای گروه هایی که مخالف فرآیند زدن واکسن هستند می توان گامی در جهت افزایش آگاهی مردم نسبت به اهمیت زدن واکسن برداشت. به منظور تعیین نقش فرآیند تزریق واکسن در ارتقای سلامت روانی پیشنهاد می گردد داخل ایران مطالعاتی در این زمینه انجام شود.