مجله پژوهش های معاصر در علوم و تحقیقات
پیاپی 32 (اسفند 1400)

یکی از اهداف مهم انبیا و جانشینان آنها در طول تاریخ که قرآن کریم هم به آن تاکید می کند، دعوت به توحید و حل و فصل اختلافات دینی بوده است، در این راستا، مناظره یکی از شیوه های مرسوم تبلیغی در میان پیامبران و اولیای الهی برای دعوت به توحید و کنار گذاشتند اختلافات، جنگ ها و نزاع ها بوده است، آنچه بر اهمیت موضوع مناظره می افزاید وضعیت موجود در جامعه امروزی است، با توجه تنیش های موجود در دنیای اسلام، که از سوی قدرت های بزرگ دامن زده می شود، ضرورت مناظره بر سبک مناظره که پیش وایان دین و آیاتی از قرآن که از آن به جدال احسن یاد می کند بشتر احساس می شود، این روش سابقه طولانی در ادیان مختلف، در میان انبیاء داشته و تا دوره جانشینان آن ها ادامه داشته و در عصر امام رضا (ع) به اوج خود می رسد و امام رضا (ع) با استفاده از آیات قرآن، سیره نبوی و به کار گیری از استدلالات عقلی و نقلی که بر قوه عقل، تدبر و منطق استوار می باشد، در مناظرات گوناگون، بر مخالفین پیروز شده و آنها تحت تاثیر استدلال های متین امام قرار می گرفتند، به گونه ای که در همان جلسه تسلیم حق می شدند.

مقاله پیش رو با روش توصیفی تبیینی و به‌صورت کتابخانه‌ای و اسنادی به بررسی معناشناسی فتنه در قرآن و نهج‌البلاغه می‌پردازد. در این مقاله ابتدا به بررسی لغوی و اصطلاحی واژه فتنه پرداخته‌شده و سپس ضرورت بحث فتنه شناسی ارایه می‌گردد. در بخش بعدی به معناشناسی واژه فتنه از حدود 10 کتاب لغت‌شناسی و معناشناسی عربی و فارسی پرداخته‌شده است و مهم‌ترین معانی واژه فتنه در قرآن بیان می‌گردد. این معانی عبارت‌اند از: آزمایش و امتحان، فریب دادن، شرک و بت‌پرستی، شکنجه دادن، مصیبت، شرک به خدا، فساد کبیر، اغفال که درآیات موردبررسی قرار می‌گیرند و درنهایت ویژگی‌های واژه معنا در نهج‌البلاغه بیان می‌گردد. هدف اساسی از این مقاله بیان معانی فتنه و آشنایی با این واژه هست تا با شناخت این واژه در این زمانه به‌خصوص از فتنه‌های آخرالزمان اطلاعات کافی در دست داشته باشیم چراکه فتنه‌های آخرالزمان بسیار بزرگ‌تر هست و در این شناخت نسبت به فتنه شناخت معنای فتنه اولین قدم در بحث فتنه شناسی اجتماعی است.

برای مهار قدرت، چاره‏ای جز نظارت بر حاکمان و صاحبان قدرت، وجود ندارد. سازمان بازرسی به صورت تشکیلاتی که وظیفه نظارت بر حسن جریان امور سازمانهای اداری و اجرای صحیح قوانین را به عهده دارد از تاسیساتی است که در ایران پس از ایجاد سازمانهای اداری جدید و تدوین قوانین مملکتی به وجود آمده و از پیدایش آن بیش از پنجاه و اندی سال نمی‌گذرد؛ اما نظارت حکومت بر اعضا و کارکنان خود و تفتیش اعمال و رفتار والیان و مامورین دولتی از دیرباز وجود داشته و شاید بتوان گفت سابقه آن نزدیک به سابقه تشکیل حکومتها است؛ چون بقای هر دولت متوقف بر آگاهی و وقوف آن بر اموری است که در قلمرو آن می‌گذرد، این آگاهی از طریق مفتشان و خفینه نگاران و پنهان پژوهان میسر است. به نظر می‌رسد منظور از استقلال این باشد که هر قوه‌ای در انجام وظایف خویش محتاج کسب اجازه از قوه دیگر نباشد و دخالت قوه دیگر را در امور خاصه خود تحمل نکند و از دخالت در وظایف قوای دیگر اجتناب ورزد و مسوول اقدامات خود در برابر مردم به موجب قانون باشد. از مجموع توضیحات فوق استنباط می‌شود که تفکیک و استقلال قوا مستلزم عدم دخالت هر قوه در قوه دیگر است، ولی دخالت با نظارت متفاوت است. نظارت نه فقط مخل استقلال قوا نیست بلکه لازمه بقای آن است. حق نظارت نه تنها مخل استقلال قوا نیست بلکه لازمه حفظ صحت و سلامت نظام و حسن جریان امور است، نظارت بر حسن جریان امور اداری است، موضوع از جهت تشخیص اینکه حسن جریان امور اداری چیست قابل تامل و بررسی است. آیا حسن جریان امور اداری همان اجرای صحیح قوانین است؟ که در این صورت قانونگذار با ذکر اجرای صحیح قوانین احتیاج به بیان حسن جریان امور اداری نداشت و ترادف گویی در شان قانونگذار نیست. به نظر می‌رسد بین این دو، عموم و خصوص وجود دارد. بدین معنی که هر جا حسن جریان امور هست به طور طبیعی اجرای صحیح قوانین هم هست، ولی حسن جریان امور به صرف اجرای صحیح قوانین حاصل نشود. بخشی از حسن جریان امور، به مدیریت و کفایت و لیاقت مرتبط است و نیز ممکن است در اداره و یا موسسه‌ای قوانین به طور صحیح اجرا شود ولی در گزینش افراد، روابط نیز حاکم باشد. به علاوه کفایت و لیاقت مدیران در اجرای طرحها و پروژه‌ها بدون اینکه قوانین نادیده گرفته شود به علت ابتکارها و استعدادهای شخصی متفاوت باشد، یا اجرای قانون در منطقه‌ای بدون رعایت اوضاع و احوال و شرایط منطقه ایجاد ناراحتی نماید و جریان عادی امور را مختل نماید.

تفسیر روایی یا اثری گونه ای از تفسیر قرآن با استفاده از حدیث تفسیری است که همواره مورد عنایت مفسران شیعه بوده ولی نسبت به آن روش واحدی نداشته اند. علامه معرفت در تفسیر اثری جامع به عنوان آخرین اثر خود به تفسیر آیات قرآن به صورت جامع پرداخته است. از آنجا که سوره حجرات از منظر ایشان از سوره های اخلاقی اجتماعی و سیاسی بوده در این مقاله به روش توصیفی – تحلیلی به تبیین روش های تفسیری ایشان در این سوره پرداخته شده است. چهار روش تفسیر قرآن به قرآن، قرآن با سنت، قرآن با کلام صحابه و قرآن با کلام تابعین در این سوره مورد استفاده قرار گرفته شده است. ایشان همچنین از روش های عقلی، کلامی،ادبی،اجتهادی، لغوی و غیره در ذیل این چهار روش استفاده نمودند. میان روش هایی که ایشان به کار برده روش غالب تفسیری ایشان روش قرآن با نقل است که بیشترین استفاده و بهره را از این روش برده اند.

در سالهای اخیر مسئله کیفیت آموزشی از مباحث مهم و قابل توجه در تحصیلات عالی شده است. نگاهی به تحولات نظام تعلیم و تربیه در افغانستان حاکی از رشد کمی و عدم توجه کافی به کیفیت آموزش و بهبود ارتقای آن در دانشگاه‌ها و موسسات تحصیلات عالی است. بهبود و ارتقای کیفیت آموزشی مستلزم یک سازکار مناسب است(رحیمی، 1391). با توجه به اهمیت آموزش و نقش آن در ارتقای سطح کیفی دانشگاه، این تحقیق با هدف بررسی عوامل موثر بر کیفیت آموزش مضمون بیوشیمی طبی از دیدگاه دانشجویان دانشکده طب موسسه تحصیلات عالی خصوصی تاج در شهر مزار شریف- افغانستان انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع تحقیق توصیفی بوده جامعه آماری آن شامل تمام دانشجویان سمسترهای... دانشکده طب موسسه بوده که به تعداد (100) تن در سال 1400 می‌رسد. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان و فورمول کورکران (80) تن انتخاب گردید. به منظور جمع آوری داده‌ها پرسشنامه توزیع گردیده که شامل (18) سوال 5 گزینه‌ای در مقیاس لیکرت است و ضریب پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ0.86 بدست آمده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و استنباطی در محیط نرم افزار spss 25 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که نتایج این تحقیق نشان داد که مولفه‌های روش تدریس استا، سازماندهی محتوای آموزشی، تجهیزات و امکانات دانشکده، وضعیت دانشجو، صلاحیت حرفه ای استاد و تکنولوژی های نوین از جمله عوامل تاثیر گذار بر کیفیت آموزش مضمون بیوشیمی طبی از دیدگاه دانشجویان به شمار می رود.

معماری سنتی از دیر باز مورد علاقه افراد زیادی قرار داشته است واشخاص بسیاری به استفاده از این سبک تمایل دارند.در معماری سنتی ایرانی از عناصر مختلفی بهره گرفته می شدتا فضایی پر از جریان زندگی و رنگ ونقش ایجاد شود مانند حوض ،کاشی های رنگی، دیوار های آجری و...از عناصر اصلی این نوع از معماری محسوب می شد.از آنجا که معماری ایرانی کاملا هندسی است و هندسه در شکل گیری این معماری نقش بسزایی دارد و اندیشه وفرهنگ کهن ایرانیان نقش ها وشکل های هندسی هر یک نمادی از هستی و جهان آفرینش بوده اند، مانند شمسه که نماد نور و وحدانیت در هنر اسلامی جایگاه بسیار بالایی را داراست وبه عنوان نقطه مرکزی و ژرفای بینهایتی است که هستی از آن آغاز می گردد و همه عناصر ظهور وبلوغ خود را از آن جا آغاز می کنند. معماری و طراحی لباس از جمله هنرهای کاربردی هستند که می توان بیشترین تشابه را در مبانی نظری، عملکرد و زیبایی شناسی آنها شاهد بود در این مقاله سعی شده است که با رویکرد مدلینگ وفشن در منسوجات که نقوش آن برگرفته از گره چینی و معماری سنتی ایرانی بوده با مطالعه تطبیقی بین دنیای قدیم و مدرن و لباس و منسوجات پست مدرن به کاربرد این نقوش پرداخته شود.

این پژوهش با عنوان «نقش زنان درحماسه عاشورا» به بررسی نقش های گوناگون زنان در واقعه عظیم عاشورا می پردازد. از آنجا که امام حسین (ع) به مساله همراه کردن زنان با کاروان حسینی اهتمام ویژه داشته اند، معلوم می شود که رسالت و ماموریتی نیز برای زنان پیش بینی کرده بودند؛ همچنان که ما حضور موثر و قوی زنان را در تمام مراحل قیام و بعد از آن مشاهده کردیم. در مقاتلی مانند اللهوف و منتهی الآمال و کتاب هایی که در زمینه عاشورا نگاشته است، مانند واقعه عاشورا نوشته علی نظری منفرد به نقش های زنان در واقعه عاشورا اشاره شده است. ازجمله توجهات محققین گرامی به این موضوع می توان به کتاب زنان عاشورایی نوشته زهره یزدان پناه اشاره کرد. از نوآوری های این اثر دسته بندی متفاوت و جامعیت آن می باشد. این تحقیق به روش کتابخانه ای و توصیفی و تحلیلی نگاشته شده است و در صدد پاسخ گویی به این سوال است: نقش زنان در حماسه عاشورا چه بوده است؟ زنان بزرگی که با حضور در عرصه های مختلف حماسه آفریدند، از رساندن اخبار و نامه های امام به سران و بزرگان گرفته تا پناه دادن به سفیر امام حسین (ع). گاهی در مقام همسری و گاهی در کسوت مادری در یافتن راه سعادت عزیزانشان را یاری و همراهی نمودند و بعد از واقعه جانگداز عاشورا با صبر بر مصایب مانع شادکامی دشمن شدند و با اعلام انزجار از اعمال پلید آن نابکاران از آنان تبری جسته و رسوایشان کردند و با رساندن پیام عاشورا و حماسه ها و فداکاری های آن مردان حق، در راه شناساندن حق از باطل به مبارزه ادامه داده اند.