نشریه پژوهش در مهندسی عمران و معماری ایران
پیاپی 23 (زمستان 1400)

امروزه آلودگی محیط زیست ازمسایل مهمی است که جوامعم ختلف باآن روبروهستند.آلاینده هااز عوامل ایجاداختلال درمحیط زیست به شمارمیروندوآب،خاک وهوابه عنوان اجزای مهم محیط زیست درمعرض مستقیم آلودگیهای ناشی ازفعالیتهای صنعتی هستند.فضای سبزعمودی مناسب درمناطق شهری وصنعتی بارعایت اصول وقواعد علمی باعث کاهش اثرات زیان آورآلودگیهای محیطی میشود.گیاهان مناسب مورد استفاده در فضای سبز عمودی عسلویه شامل درختان و درختچه های کنوکارپوس، کهور ایرانی، نخیلات، تی وی تیا، آکاسیا، تکاما، درمان عقرب، ابریشم، استبرقو گل کاغذی است. یکی ازعناصرمهم درایجادفضای سبز،استفاده ازدرختان ودرختچه های مقاوم به آلاینده های محیطی است که علاوه برپدیده تصفیه هوا (گاه ا آب و خاک) باعث جلوگیری ازپراکندگی صداهای ناهنجاروزیبایی هرچه بیشترمناطق شهری وصنعتی میشودکه این خودمیتواندباعث شادابی روحیه افراد در محیطهای مختلف گردد.علیرغم تنوع محیطی،گیاهان مختلفی با طبیعت هر منطقه سازگار شده اند که می بایست به حفظ و حراست آنها پرداخت.فضای سبزعمودی در هرمنطقه صنعتی از اهمیت خاصیبرخوردار می باشد.در مباحث اکولوژی شهری می توان تا حدودی تمامی مشکلاتی را که یک شهر صنعتی برای خود ایجاد می نماید حل کرده و راهکارهای مناسب را برای تک تک موارد ارایه نمود.یکی از راه کارهای موثر،فضای سبزعمودی است که می تواند در تعدیل شرایط سخت منطقه اعم از محیط طبیعی یا مصنوعی موثر واقع گردد.هدف از این بررسی شناخت چگونگی اثر بخشی فضاهای سبزعمودی در کنترل این آلودگی ها می باشد.این پژوهش برگرفته شده از مطالعات کتابخانه ای،سعی در بیان رابطه فضای سبزوکنترل آلودگیهای صنعتی داردد.

هویت، واژه ایی است وابسته به فرهنگ مردم یک شهر، در گذر زمان، تهران به عنوان پایتخت ایران در صد سال گذشته نمونه و پایه ای برای هویت سایر شهرهاست خانه بخشی از یک هویت شهر می باشد و پاسخ اساسی به یکی از اصلی ترین نیاز انسان یعنی معمار با ساخت فضایی برای زندگی انسان را در ساختار کالبدی به عنوان خانه فراهم می کند که هویت معماری خانه در شهر تهران در گذر زمان از قاجار تا پهلوی دوم دستخوش تغییرات زیادی شد در دوره قاجار هویت معماری خانه ها بر اساس فرهنگ مردم ایران و با ارایه فضاهایی چون هشتی سه دری پنج دری خلوت را برای ساکنین فراهم می آورد طوری که سالیان سال چندین نسل از خانه ها استفاده می کردند اما با برگشت معماران تحصیلکرده در کشورهای اروپایی کم کم الگوهای معماری گذشته تغییر کرد و فضاها بر اساس الگوهای خارجی ساخته شدند هدف پژوهش حاضر بر آن است که با روش توصیفی تحلیلی با مطالعات کتابخانه ایی مقالات و پایان نامه ها و تحلیل بنای امام جمعه تهران در دوره قاجار و خانه تیمور تاش و ارایه الگوهای هویت معماری در این دوره ها به این مهم دست یابد که خانه های تهران هویت معماری خود را ازدست داده و دچار بی هویتی شدند.

بتن متخلخل دارای مزایای اقتصادی و زیست محیطی فراوانی است.از مزایای اقتصادی آن میتوان به کم شدن هزینه ها به منظور هدایت آب باران و تصفیه مقدماتی فاضلاب اشاره داشت.جلوگیری از آبگرفتگی درمعابر، آلوده شدن آب بارندگیها و پر شدن ذخایر آب زیرزمینی از جمله مزایای زیستمحیطی بتن متخلخل میباشد. در تحقیق حاضر، علاوه بر افزودن 20 %وزنی سنگدانه، ریزدانه به بتن متخلخل، از افزودنیهای پوکه معدنی و زیولیت که توانایی بالایی در جذب آلاینده ها دارند دربتن متخلخل استفاده شد تا علاوه بر کاهش جریان رواناب در سیستم معابر شهری تاثیر مثبتی بر کیفیت رواناب نیز داشته باشد. مقاومت فشاری، ضریب نفوذپذیری (هدایت هیدرولیکی) و درصد تخلخل که فاکتورهای مهمی برای استفاده بتن متخلخل در معابر شهری میباشند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که نمونه های حاوی زیولیت از مقاومت فشاری و نمونه های حاوی پوکه معدنی از تخلخل و نفوذپذیری بیشتری برخوردار هستند. بیشترین مقاومت فشاری در نمونه های زیولیت بدون ریزدانه و  20 %ریزدانه به ترتیب در تیمارهای Z5-0 وZ15- 20 مشاهده شد که9/19 و 20 درصد نسبت به نمونه مرجع افزایش مقاومت داشتند.

امروزه در سطح بین المللی، به علت مشکلات اساسی مانند آلودگی آب و هوا، گرم شدن زمین و مصرف بی‌رویه انرژی از طراحی‌های نوین معماری (مثل ساختمان‌های سبز یا بام‌های سبز) در جهت رفع مشکلات یاد شده استفاده می‌شود. لزوم ایجاد بام سبز در مناطق خشک و نیمه خشک مانند شهرستان مبارکه، با توجه به قطب صنعتی بودن این شهرستان، حایز اهمیت بوده و اثرات مطلوبی در تهویه مناسب هوا، کاهش آلودگی و زیباسازی شهر خواهد داشت. همچنین لزوم اجرا بام سبزها در دوره شیوع کرونا بیش از پیش احساس می‌شود، چرا که در دوران قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی و تعطیلی مراکز تفریحی و بوستان‌ها مردم می‌توانستند از فضای بام سبزهای ایجاد شده در خانه‌هایشان بهره‌برداری مطلوب داشته باشند. در این تحقیق، انواع گیاهان مطلوب مورد استفاده در اجرای بام سبز با توجه به شرایط اقلیمی شهرستان مبارکه، مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت پیشنهاداتی برای اجرای بام سبز در مبارکه اصفهان ارایه می‌گردد.

امروزه سیستمهای حمل و نقلی کارا هستند که دسترسی راحت، زمان سفرمطلوب،از نظر اقتصادی توجیه پذیر، از نظر آلایندگی، راحتی وایمنی مسافران در سطح قابل قبولی قرار داشته باشند. در این پژوهش، خط یک اتوبوسهای تندرو تهران (آزادی به تهرانپارس) مورد بررسی قرار گرفته است. در این خط وضعیت سرعت، جریان اتوبوسها، هوشمندسازی چراغهای راهنمایی تقاطع ها و اصلاح برخی از ایستگاه هاتحت 10سناریوی مختلف در نرم افزارAimsun شبیه سازی شده ودر نهایت از نقطه نظراقتصادی و محیط زیستی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که با جایگزینی چراغهای زمان ثابت باچراغهای هوشمند، زمانسفربه میزان 6.31%،کربندی اکسید 25.9٪،نیتروژن اکسید 6.2٪ ومصرفسوخت 5.26٪ کاهش مییابد. همچنین میزان کاهش زمان سفر با توجه به ارتقای سرعت اتوبوسهای تندرواز 13به 18 کیلومتر بر ساعت، درسناریوی دوم به عدد  512 ثانیه خواهد رسید، در حالی که اگر بخواهیم این کاهش زمان سفر به 932 ثانیه برسد، باید سرعت اتوبوسها را به 23کیلومتر بر ساعت ارتقا دهیم. همچنین میزان هزینه صرفه جویی شده در وقت مسافرین به صورت سالانه در سرعت 28 کیلومتر بر ساعت،معادل 346 میلیارد تومان خواهد بود در حالی که این رقم برای سرعتهای 18و 23 کیلومتر بر ساعتبرابر با137 و 249میلیارد تومان تخمین زده شده است.همچنین طبق برآوردهای انجام شده، میزان هزینه صرفه جویی شده در اثر کاهش مصرف سوخت در سناریوی هفتم و هشتم (با حذف ایستگاه ها) به ترتیب برابر 142و124 تومان-لیتر در هر صد کیلومتر خواهد بود

سازه های بزرگ و ساختمان ها در اثرگذر زمان و عوامل محیطی، با مشکلاتی نظیر زنگ زدگی و پوسیدگی مواجه هستند. از آنجایی که این عوامل تاثیر به سزایی درکاهش مقاومت، کاهش ظرفیت باربری و ایجاد نقص در اعضای سازه دارند، نیاز به تمهیدات و اقدامات لازم برای بهبود عملکرد آن ها میباشد.در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر پلیمر تقویت شده الیاف کربن1مقاوم سازی تیر فولادی دارای نقص، بر17تیر برای مدل سازی با نرم افزار آباکوس مورد مطالعه قرار گرفتند. شایان ذکر است که در همه این تیر ها در ناحیه بال کششی میانه تیر، نقص اولیه به صورت یک طرفه و دو طرفه ایجادشده و اندازه و نحوه قرارگیری ورق های الیاف پلیمری تقویت شده با کربن برای بهبود عملکرد تیر، بررسی شدند. نتایج حاصل از پژوهش عملکرد مناسب ورق های الیاف پلیمری تقویت شده با کربن در بالا بردن ظرفیت باربری و جلوگیری از گسترش ترک در تیر فولادی را نمایان میسازد. همچنین جدا شدگی موضعی در ورق هایCFRPحاصل از نقص، باعث افزایش ناگهانی تنش چسب و متعاقبا لغزش ورق الیاف تقویت شدهبا کربن میشود. با افزایش مقدار بار،کرنشورقالیاف تقویت شده با کربندر ناحیه نقص و کرنش جدا شدگی قابل ملاحظه است.

سدها را میتوان بدون تردید از مهمترین تاسیسات زیربنایی هر کشور به شمار آورد که از طریق ذخیره سازی و تنظیم آب، نقش مهمیرادر شکوفایی اقتصادی یک کشورایفا مینمایند. با توجه به حجم آب قابل ملاحظه ای که در مخازن پشت سدها ذخیره میشود، سدهای بزرگبه طور بالقوه می توانندبسیار خطرآفرین باشند. بدین جهت ازجمله اقداماتی که در کنترل سدها ضروری است،انجام دادن عملیات بررسی و شناسایی ریسک های آن است.روش FMEA یکی از روش های تجربه شده و بسیار مفید برای شناسایی، طبقه بندی، تجزیه و تحلیل خطاها و ارزیابی مخاطرات و ریسک های ناشی از آنهاست که به کمک آن می توان خطاها را به نحو مطلوبی ریشه یابی کرده و سپس از بروز آنها جلوگیری نمود. دراین پژوهش سعی شد تا با انجام مطالعه موردی در پروژه های سدسازی کشور، به ارزیابی تحلیل ریسک در فرآیند مدیریت این پروژه ها، با رویکردتجزیه و تحلیل FMEA پرداخته شود و بر این اساس، مجموعه نسبتا کاملی از معیارهاجهت استفاده در تکنیک های تصمیم گیری چندشاخصه معرفی و ریسکهای مرتبط باعملیات سدسازی مورد بررسی وارزیابی و خوشه بندی قرارگیرد. نتایج بدست آمده از تحقیق نشان داده است که یشترین ریسک های موجود از لحاظ تعداد درمخاطرات عوامل و کارکنان و خطرناک ترین ریسک در این عامل گزینه های طراحی اشتباه و تجربه ناکافی کارکنان می باشدو در رتبه های بعدی کیفیت بد مصالح بکار رفته و تجهیزات نامناسب کارگاهدر نهایت نیز ریسک های بعدی می باشد.در عامل محیطی با وجود پایین بودن نمرات ریسک در همه زیرعوامل و ریسک ها گزینه های حوادث غیرمترقبه طبیعی و شرایط زیرساختی و نفوذپذیری بالا و وضعیت مواد شیمیایی محل در رتبه های اول تا چهارم ربسک های پرخطر می باشند. در عامل ایمنی نیز که پس از عامل عوامل و دست اندرکاران در جایگاه دوم گزینه های خطر آفرین قرار دارد و شامل عامل های پرخطر اطلاعات و ارزیابی های نادرست، ریزش مقطعی از سد، درنظر نگرفتن استاندارد مناسب برای تجهیزات، خرابی ماشین آلات می باشد. نتایج کلی پژوهش نشان داده است که در پروژه های سدسازی باید مدیریت سیستم کیفی از همان ابتدا مشخص و روند نظارت بر کیفیت انجام این امور نیز به نحوی درست تعیین گردد و به اجرا درآید

با توجه به پیشرفت علوم در قرون اخیر برای جوامع بشری دستاوردهای بسیاری را به همراه داشته که از جمله این دستاوردها میتوان به تکامل وپیشرفت راه های درمانی برای بیماریهای جسمی و روانی نام برد. که در این میان، می توان ادعا کرد که پس از متخصصان در این زمینه، دومین نقش را فضاهای معماری و چگونگی طراحی آنها (نور، مبلمان و...) بر عهده دارد. بنابراین با توجه به اهمیت معماری در طراحی این مراکز، به بررسی اصول طراحی مراکز مشاوره و روان درمانی و همچنین بررسی تطبیقی این مراکز در ایران و جهان پرداخته میشود تا با این بررسی، نقصان ها و کمبودهای موجود در زمینه طراحی این مراکز در ایران آشکار شود تا نهایتا اصول و ضوابطی برای تدوین این مراکز تدوین شود.