فهرست مطالب

آزمایشگاه و تشخیص - پیاپی 55 (بهار 1401)

فصلنامه آزمایشگاه و تشخیص
پیاپی 55 (بهار 1401)

  • تاریخ انتشار: 1401/03/25
  • تعداد عناوین: 21
|
  • محمد صاحب الزمانی صفحه 7
  • فاطمه نصری، صدیقه شریف زاده صفحه 9

    بیماری Systemic Lupus Erythematosus (SLE) یک بیماری خود ایمن همراه با درگیری ارگان های مختلف است که تشخیص زود به هنگام بیماری در شروع درمان موثر است. فردی که با احتمال داشتن بیماری SLE به پزشک مراجعه می کند بایستی تاریخچه کلینیکی و آزمایش های ایمونولوژیکال به طور دقیق برای بیمار بررسی شود تا بتوان متعاقبا پارامترهای هماتولوژیک و کلیوی بیمار را ارزیابی کرد. تشخیص بیماری SLE  بایستی حداقل در حضور یک اتو آنتی بادی anti-double stranded DNA (dsDNA) و یا سطوح پایین کمپلمان انجام شود. سطوح بالای anti-dsDNA و سطوح پایین اجزاء کمپلمان  C3  و C4 به طور همزمان نشان دهنده عود اخیر بیماری SLE است.  در حال حاضر جهت تشخیص بیماری SLE از معیارهایAmerican College of Rheumatology (ACR)  استفاده می شود.

    کلیدواژگان: SLE، ACR، ANA، anti-dsDNA، C3، C4
  • محمد قهری صفحه 16

    بخش دیگری از عفونت های قارچی دستگاه تنفس به میکوزهای اندمیک مربوط می شود که در اثر عوامل قارچی موسوم به قارچ های دیمورفیک به وجود می آیند. این میکوزها شامل کوکسیدیوییدومایکوز، بلاستومایکوز، پاراکوکسیدیوییدومایکوز، هیستوپلاسموز، اسپوروتریکوز و پنی سیلیوز می باشند. میکوزهای ناشی از عوامل فرصت طلب بیماریزای دیگری مثل کریپتوکوکوس نیوفرمنس، کاندیدا و تریکوسپورون  نیز در اینجا مرور می شوند. (هیستوپلاسموز در بخش قبلی مورد بحث قرار گرفته است).
    برای تشخیص آزمایشگاهی کوکسیدیوییدومایکوز ریوی نمونه لاواژ برونکوآلویلار، بیوپسی از ندول داخل جلدی و نمونه های بیوپسی ترانس برونشیال برای آزمایش میکروسکوپی، مطالعه سیتولوژیک و کشت مناسب هستند. مایع مغزی- نخاعی و بیوپسی از بافت های دیگر عفونی شده با کوکسیدیوییدس ایمیتیس  نیز به منظور بررسی عامل عفونت مورد آزمایش قرار می گیرند. نمونه ها باید در لوله های کشت به عوض پلیت کشت داده شوند. کوکسیدیوییدس ایمیتیس بر روی محیط های کشت معمولی به راحتی در دمای 25 تا 30 درجه سانتیگراد در طول یک هفته رشد می کند.
    در مورد بلاستومایکوزیس، نمونه های خلط، مایع لاواژ برونشیال یا بیوپسی ریه برای کشت و آزمایش میکروسکوپی مورد بررسی قرار می گیرند. نمونه های خلط مربوط به بیماران با انفیلتراهای ریوی مزمن مشکوک به بیماری های نیوپلاستیک که برای بررسی های سیتولوژیک از نظر شناسایی سلول های بدخیم فرستاده می شوند ممکن است سلول های مخمری بلاستومایسس درماتیتیدیس را نشان دهند. نمونه های بیوپسی ریه ممکن است یک واکنش پیوگرانولوماتوز با فیبروز برجسته را نشان دهند. هایپرپلازی سودواپیتلیوماتوز و واکنش دسموپلاستیک بلاستومایکوزیس ریوی ممکن است شبیه کارسینومای اسکواموس سل برونکوژنیک باشد مگر اینکه در چنین بافت هایی از رنگ آمیزی های اختصاصی برای قارچ ها استفاده شود. رنگ های مرسوم مانند هماتوکسیلن-ایوزین ممکن است حضور ارگانیسم ها را آشکار نکنند. حضور لزیون های استخوانی همراه می تواند به تشخیص اشتباهی کارسینومای اسکواموس سل ریه با متاستازهای ریوی استخوانی منجر شود مگر آن که از تکنیک های کشت و رنگ آمیزی های اختصاصی استفاده شده باشد. آزمایش مستقیم از نمونه خلط، اگسوداها و بافت ها به کمک کالکوفلور سفید و پتاس می تواند سلول های مخمری بلاستومایسس درماتیتیدیس را نشان دهند. سلول های مخمری به صورت منفرد جوانه  می زنند و محل اتصال بین جوانه و سلول مادری پهن و عریض است. بافت های عفونی شده که با GMS رنگ آمیزی می شوند ویژگی فوق را در سلول های مخمری به خوبی نشان می دهند. در نمونه های سیتولوژیک خلط که با تکنیک پاپانیکولایو رنگ آمیزی شده و اغلب به منظور رد کردن کانسر اولیه ریوی مورد آزمایش قرار گرفته اند نیز سلول های مخمری بلاستومایسس در صورت وجود مورد شناسایی قرار می گیرند.
    پاراکوکسیدیوییدومایکوزیس ریوی با آزمایش مستقیم میکروسکوپی از خلط یا نمونه لاواژ برونکوآلویلار، تراشه های زخم های جلدی مخاطی مورد شناسایی قرار می گیرد. فرم مشخصه مورفولوژیک حالت مخمری پاراکوکسیدیوییدس به شکل "سکان کشتی" با دیواره ضخیم می باشد که در نمونه های بیوپسی بافتی نیز قابل تشخیص است. حضور جوانه های متعدد این مخمر را از کریپتوکوس نیوفرمنس و بلاستومایسس درماتیتیدیس متمایز می کند. آزمایش هیستوپاتولوژیک بافت های عفونی شده با پاراکوکسیدیوییدس برازیلینسیس که با تکنیک های هماتوکسیلن- ایوزین یا PAS یا GMS رنگ آمیزی شده اند یک فرآیند پیوگرانولوماتوز با انفیلتراسیون پلی مرفونوکلیرها، سلول های منونوکلیر، ماکروفاژها و سلول های غول چند هسته ای را نشان می دهند.
    تشخیص پنی سیلیوز مارنفیی  به وسیله بررسی گسترش مستقیم میکروسکوپی و کشت از لزیون های نکروتیک ناف دار به آسانی میسر است. نمونه های دیگر که می توانند مورد بررسی قرار گیرند شامل آسپیره های مغز استخوان و یا عقده های لنفاوی محیطی می باشند. روش های تشخیصی فوق به روش های تهاجمی دیگر نظیر لاواژ برونکوآلویلار ترجیح داده می شوند.
    اسپوروتریکوزیس ریوی عمدتا  در مردان مسن تر با یک پنمونی حفره دار مزمن نوعا در لوب فوقانی دیده می شود. بیماران ممکن است همچنین دارای تاریخچه ای از سوء مصرف الکل یا دیابت ملیتوس داشته باشند که سپس به آن یک آسیب نامحسوس سیستم ایمنی اضافه شده باشد. تظاهرات اولیه اسپوروتریکوزیس ریوی شامل سرفه های شدید، تب، کاهش وزن، آنورکسی، دیس پنه و هموپتیزی است. کلسیفیکاسیون و لنفادنوپاتی ناف ریه غیر معمول است. تشخیص از طریق لاواژ برونکوآلویلار و یا به وسیله بیوپسی بنا می شود. کشت های خون معمولا منفی هستند.
    در کریپتوکوکوزیس ریوی کشت های خون، مایع مغزی نخاعی، BAL و بیوپسی از نمونه های پوست به تشخیص کریپتوکوکوزیس کمک می کنند. تیترهای آنتی ژن کریپتوکوکال در نمونه های سرم و مایع مغزی نخاعی نوعا به سطوحی بالاتر از یک هزارم (1:1000) افزایش می یابند. آشکار سازی ارگانیسم در نمونه های بیوپسی می تواند به وسیله رنگ آمیزی با موسیکارمین یا آلسین بلو انجام شود.
    در کاندیدیازیس ریوی بیوپسی از بافت ریه تنها راه تشخیص قابل اطمینان در بیماران مبتلا است. حضور گونه های کاندیدا در نمونه های BAL بیماران دارای انفیلتراهای ریوی به طور کافی غیر اختصاصی است و بنابراین به تشخیص قطعی کمک نمی کند.
    تریکوسپورونوزیس ریوی و منتشره ناشایع است اما در بیماران گرانولوسیتوپنیک و دریافت کنندگان داروهای کورتیکوستروییدی غالبا عفونت های مهلکی هستند. تظاهرات کلینیکی به وسیله فونژمی مقاوم به درمان، فونگوریا، اختلال عملکرد کلیوی، لزیون های پوستی، کوریورتینیت و پنومونی مشخص می شود. انفیلتراهای ریوی پنومونی تریکوسپورون شامل برونکوپنومونی ناشی از آسپیراسیون از یک منبع اوروفارنژیال یا چندین انفیلترای ریوی ندولار ناشی از انتشار هماتوژنوس است. نمونه های بیوپسی لزیون های جلدی عموما آرتروکونیدی های تیپیک، بلاستوکونیدی، سودوهایفی، هایفی حقیقی و تهاجم عروقی را نشان می دهند.
    تست سرمی لاتکس آگلوتیناسیون کریپتوکوکی معمولا مثبت است به دلیل این که آنتی ژن های مشترک و مشابه مابین تریکوسپورون بیژلی و کریپتوکوکوس نیوفرمنس وجود دارد و در نتیجه واکنش متقاطع حاصله موجب پاسخ مثبت در این تست می شود.

    کلیدواژگان: عفونت های قارچی ریه، بیماری های عفونی دستگاه تنفسی، عفونت های سیستمیک قارچی، عفونت های مهاجم قارچی
  • محمد علی تخشید، ریتا عرب سلغار صفحه 29

    دیابت شیرین شایع ترین اختلال متابولیسم کربوهیدرات ها است. هیپر گلیسمی مهم ترین ویژگی دیابت شیرین می باشد. هیپر گلیسمی موجب بروز مشکلات قلبی عروقی، کلیوی، چشمی و اعصاب محیطی در افراد دیابتی می گردد. تنظیم دقیق قند خون نقش اساسی در کنترل این عوارض دارد. از این رو ارزیابی شرایط گلیسمی در مدیریت دیابت شیرین بسیار مهم است. هموگلوبین A1c (HbA1c) متداول ترین روشی است که برای بررسی وضعیت گلیسمی بیماران دیابتی مورد استفاده قرار می گیرد. هدف این مقاله مروری بررسی جنبه های مختلف اندازه گیری و کاربرد بالینی HbA1c می باشد.

    کلیدواژگان: دیابت شیرین، هموگلوبین A1c، تشخیص، کنترل گلیسمی، کنترل کیفیت
  • داریوش فرهود، مهسا آذری، هاجر آرین، عاطفه محرابی صفحه 37

    در این مقاله از اهمیت وجود علم ژنتیک در زندگی و جوامع امروزی و میزان کمک رسانی این دانش به ما بدون محدودیت زمانی بحث شده است. برای ملموس بودن این مبحث به تشریح یک نمونه آزمایش ژنتیکی در ارتباط با مراجعه کننده به کلینیک ژنتیک، مربوط به سال 1399 پرداخته شده است. فرد مراجعه کننده خواستار آزمایش های ژنتیک با استفاده از خون خود و بخشی از استخوان یک فرد فوت شده بود، چرا که فرد مادر خود را از کودکی گم کرده بود و شواهد متوفی نشان از مادرش را داشته و در نهایت برای از بین رفتن شک و تردید، مراجعه کننده خواستار آزمایش تعیین هویت شده بود. نتایج آزمایش ها و مقایسه مارکرهای به دست آمده نشان داد نمونه استخوان با نمونه فرد مراجع همخوانی داشته و متعلق به مادر وی می باشد. به همین صورت از اطلاعات ماده ژنتیکی پس از حتی گذشت سالیان متمادی می توان اطلاعات کمک کننده ای را به دست آورد.

    کلیدواژگان: آزمایش ژنتیک مولکولی، DNA استخوان اسکلت، تعیین هویت، پزشکی قانونی
  • رضا نکوییان، محدثه سرایی صفحه 41

    سرطان تیرویید از جمله سرطان های شایع غدد درون ریز بدن می باشد که به طور تقریبی 1/8% از کل بدخیمی ها را در ایران شامل می شود (1) و میزان شیوع آن در میان زنان بیشتر از مردان گزارش شده است. (2) این نوع از سرطان به چهار زیر گروه اصلی شامل پاپیلاری (PTC)، فولیکولار (FTC)، مدولاری (MTC) و آناپلاستیک (ATC) طبقه بندی می شود (3) برای تفکیک انواع مختلف این سرطان به طور معمول از روش های بیوپسی مانندFNAB  استفاده می شود که روشی تهاجمی بوده و اختصاصیت پایینی دارد به طوری که حدودا 20 الی 40 درصد نتایج حاصل از این روش قابل اطمینان نمی باشد. (3) امروزه با پیشرفت های علم ژنتیک استفاده از مارکرهایی مثلmiRNA  ها جهت تشخیص، تفکیک، درمان و تعیین پیش آگهی این بیماری مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته است. (4) در این مقاله مروری به برخی از مارکرها و نقش احتمالی آن ها در انواع سرطان تیرویید پرداخته ایم.

    کلیدواژگان: سرطان تیرویید، میکرو RNA، بیومارکر، پیام رسانی
  • نرگس کاشی صفحه 46

    میکرو RNA ها توالی های کوچک غیر کد شونده ای هستند که در تنظیم بیان ژن ها در مرحله پس از رونویسی از طریق تجزیه mRNA ها یا مهار ترجمه آن ها نقش دارند. این مولکول ها بسیاری از فرآیند های فیزیولوژیک و پاتولوژیک درون سلولی را کنترل می کنند در نتیجه بروز جهش در بیان این مولکول های کوچک می تواند باعث بروز سرطان از جمله سرطان های خونی شود که با توجه به نوع سرطان و مرحله آن، میزان بیان میکرو RNA و نوع آن متفاوت می باشد.
    روش انجام کار ما در این مقاله مروری از 35 منبع  که به مطالعه ارتباط بین میزان بیان میکرو RNA ها در سرطان های حاد و مزمن رده میلوییدی و لنفوییدی پرداخته اند، استفاده نموده ایم. این منابع با استفاده از جست و جوی کلید واژه های  hematological malignancies، microRNA، miRNA، Leukaemia، ALL،AML ،CML ، CLL در  پایگاه های اطلاعاتی PUBMED، Google scholar، Elsevier به دست آمده است.
     با استفاده از مطالعات انجام شده دریافتیم که از تغییر میزان بیان  miR-181a , ,let-7a   ,miR-30d, miR-155 miR-150 و  miR-92برای تشخیص بیماران لوسمی لنفوییدی مزمن می توان استفاده کرد. همچنین با توجه به این مطالعات در بیماران با لوسمی لنفوییدی حاد می توان از miRNA-100 miRNA-196b ,  , let-7e ,  miRNA-128a  ,miRNA-210 , miRNA-128b , miRNA-151 , j-miRNA-5 , miRNA-130b  miRNA-218 , miRNA-128a ,miRNA-204 , miRNA-331 miRNA-181b  miRNA-20 ,جهت تشخیص استفاده نمود. تغییر در میزان بیان  miR-150 , miR-155  has-miR10a, , miRNA-155 , miRNA-106 , miRNA-16-1 , miRNA-15a , miRNA-101 و miRNA-568 نیز در بیماران مبتلا به لوسمی میلوییدی مزمن مشاهده شد. همچنین بر اساس این پژوهش ها در بیماران لوسمی میلوییدی حاد، تغییر در میزان بیان miR-217 , miR -150 , miR-342 , miR-223 و miR-92a مشاهده شده است.
     بنابر یافته های به دست آمده می توان با سنجش مقدار این مولکول ها در بافت ها و مایعات بدن، نوع سرطان و مرحله آن را تشخیص داد. هدف از این مقاله مروری، مطالعه بر تغییر میزان بیان میکرو RNA ها در لوسمی های مزمن لنفوییدی و میلوییدی بوده تا بتوان با اندازه گیری این مولکول ها در نمونه های آزمایشگاهی به تشخیص نوع لوسمی های خونی کمک کرد.

    کلیدواژگان: hematological malignancies، microRNA، miRNA، Leukemia، ALL، AML، CML، CLL
  • سخن شما
|
  • Dr. F. Nasri, Dr. S. Sharifzadeh Page 9

    Sys temic Lupus Erythematosus (SLE) is a complex autoimmune disease with various organs involvement which early diagnosis of disease is critical for successful treatment. The subjects with the possibility of SLE who visit by physician, their full medical his tory and speciic immunological tes ts should inves tigate precisely in order to subsequently asses their hematological and renal parameters to classify as SLE patients. SLE diagnosis should be done based on the presence of anti-double s tranded DNA (dsDNA) or low levels of complement components. Importantly, high levels of anti-ds DNA and low levels of C3 and C4 complement components are simultaneously indicating a recent recurrence of SLE. In order to improve reliability and precision in SLE diagnosis, new SLE classiication criteria were developed by the American College of Rheumatology (ACR). The lates t update of ACR criteria are currently published in 2019, would be referenced to classify and diagnose SLE disease.

    Keywords: SLE, ACR, ANA, anti-ds DNA, C3, C4
  • Dr. M. Ghahri Page 16

    His toplasma capsulatum var. capsulatum, Blas tomyces dermatitidis, Coccidioides immitis, Paracoccidioides brasiliensis, and Penicillium marnefei are endemic dimorphic fungi that may infect the respiratory tract. Sporothrix schenkeii, which manifes ts the typical thermal dimorphism of the endemic dimorphic organisms, does not seem to follow a geographically deined endemic pattern of dis tribution. Mos t infections with any of these fungi are initiated by inhalation of conidia in nature. The pulmonary infection may be asymptomatic and resolve spontaneously, but reactivation may occur subsequently. Any of these fungi may disseminate from the lungs to other organs. These fungi routinely infect persons with apparently normal immunity and hence are named primary fungal pathogens. The fungi usually are contained by alveolar macrophages which are modulated by T lymphocytes, producing granulomatous inlammatory response for H. capsulatum, P. brasiliensis, and P. marnefei. A combined acute or pyogenic and chronic inlammatory response is often observed with C. immitis and B. dermatitidis. More than 95% of cases of his toplasmosis, coccidioidomycosis, and paracoccidioidomycosis are es timated to be selflimiting. In mos t cases the only evidence of infection is the development of an immune response, which is manifes ted by the production of speciic antibodies, development of precipitins and complement-ixing antibodies. The small percentage of these events that advance to progressive pulmonary infection or clinically overt disseminated infection are often associated with predisposing risk factors, particularly underlying defects in HIV-infected hos ts or patients receiving corticos teroids. The dimorphic fungi that cause sys temic mycoses are identiied by direct microscopic examination of specimens, by isolation and characterization of the fungus in cultures, by DNA probing of isolates, or by demons tration of speciic exoantigens produced in culture.

    Keywords: pulmonary fungal infections, sys temic mycoses, invasive fungal infections, invasive mycoses, visceral mycoses
  • Dr. M. A. Takhshid, Dr. R. Arabsolghar Page 29

    Diabetes Mellitus (DM) is the mos t common disorder of carbohydrate metabolism. Hyperglycemia is the common feature of DM. Hyperglycemia causes cardiovascular, renal, ocular, and peripheral nerve disorders in patients with diabetes. Glycemic regulation plays an essential role in controlling these complications. Thus, evaluation of the glycemic control s tatus is crucial in the management of DM. Hemoglobin A1c (HbA1c) is the mos t common methods that used to assess the glycemic s tatus of patients with diabetes. The present review article aims to explore the analytical and clinical aspects of HbA1c.

    Keywords: Diabetes Mellitus, Hemoglobin A1C, Diagnosis, Glycemic Control, Quality Control
  • Dr. D. Farhud, Ms. M. Azari, Ms. H. Aryan, Ms. A. Mehrabi Page 37

    This article discusses the importance of genetics in today’s life and societies, the extent to which this knowledge helps us without time cons traints. For ins tance, to make this topic more tangible, a reference to the Genetics Clinic for genetic inves tigation in the ye ar 1399, ha s be en described. The referee reques ted a ge netic tes t using he r own bl ood a nd a piece of a deceased person’s bone, as she had los t her mother in childhood, and the deceased person had pieces of evidence of being her m other. F inally, t o di spel a ny doubt s, t he re feree reques ted a n i dentiication tes t. The re sults a nd t he c omparison of t he markers showed that the bone sample was consis tent with the sample of the referred person, and it belonged to her mother. In the same way, helpful facts can be obtained from genetic material data even after many years.

    Keywords: M olecular ge netic t es ting, D NA of s keletal bone, Ide ntiication, F orensic m edicine
  • Dr. R. Nekouian, Ms. M. Saraei Page 41

    Thyroid cancer is one of the mos t common endocrine cancers in the body, which accounts for approximately 1.8% of all malignancies in Iran and its prevalence is reported to be higher among women than men .This type of cancer is classiied into four main subgroups including papillary (PTC), follicular (FTC), medullary (MTC) and Anaplas tic (ATC).To diferentiate diferent types of cancer, biopsy methods such as FNAB are usually used, which is an invasive method and has a low speciicity, so that about 20 to 40% of the results of this method are not reliable. With the advancement of genetics, the use of markers such as miRNAs to diagnose, diferentiate, treat and predict the prognosis of this disease has been considered by many researchers. In this review article, we dealt with some markers and their possible role in diferent type of thyroid carcinoma.

    Keywords: m iRNAs, Thyroid c ancer, D iferentiate
  • Ms. N. Kashi, Dr. N. Einollahi Page 46

    MicroRNAs are small, non-coding sequences that regulate gene expression by inducing degradation or translational inhibition of target mRNAs. These molecules control many intracellular physiological and pathological processes.Abnormal expression of these moleculs has been described in diferent cancers including hematopoietic cancers. According to the type of cancer and the s tage, miRNA’s expression and it’s type are diferent.

    Materials and methods

    In this s tudy, we have used 35 references which have s tudied the relevance between the expression of microRNAs in acute/chronic, myeloid/lymphoid leukemias. These references were obtained by searching for the keywords hematological malignancies, microRNA, miRNA, Leukemia, ALL, AML, CML, CLL in PUBMED, Google Scholar, Elsevier databases. S tudies showed changes in expression of miR-181a, let-7a, miR-30d, miR-155, miR-150, and miR-92 can be used for the diagnosis of patients with chronic lymphoid leukemia. Also according to the s tudies in patients with acute lymphoid leukemia, miRNA-100 miRNA-196b, let-7e, miRNA-128a, miRNA-210, miRNA-128b, miRNA-151, j-miRNA-5, miRNA -130b miRNA-218, miRNA-128a, miRNA-204, miRNA-331 miRNA-181b miRNA-20, can be used for diagnosis of these patient. Changes in the amount of expression of miR-150, miR-155 has-miR10a, miRNA-155, miRNA-106, miRNA-16-1, miRNA-15a, miRNA-101, and miRNA-568 were also observed in patients with chronic myeloid leukemia. Also, based on the s tudies, changes in the amount of miR-217, miR-150, miR-342, miR-223, and miR- 92a express tion, have been observed in patients with acute myeloid leukemia. According to the indings, by measuring the amount of these small molecules in tissues and body luids, we can efectively classify human tumors. The purpose of this review article was to s tudy the changes in the expression of microRNAs by measuring these molecules in laboratory samples in order to help to diagnose the type of leukemias.

    Keywords: Hematological Malignancies, microRNA, miRNA, Leukemia, ALL, AML, CML, CLL