فهرست مطالب

نشریه مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی
سال سیزدهم شماره 52 (بهار 1401)

  • تاریخ انتشار: 1401/04/03
  • تعداد عناوین: 8
|
  • قاسم عرب*، اسماعیل قادری فر صفحات 1-22

    در این تحقیق اطلاعات و داده های انرژی کشور از سال 1374 تا 1397 ارایه و از روش های تحلیل اقتصادسنجی و تحلیل تجزیه (لاسپیرز و میانگین لگاریتمی دیویژیا) برای شناسایی و تعیین سهم اثرات فعالیت، ساختاری و شدت انرژی بر مصارف انرژی استفاده شده است. نتایج تحلیل روش اقتصادسنجی نشان می دهد تابع برازش شده مصرف انرژی بر اساس دو متغیر جمعیت و ارزش‏افزوده با % 99=R2 معتبر بوده و عامل جمعیت تاثیر بیشتری از عامل ارزش افزوده در تغییرات مصرف انرژی دارد. همچنین، تحلیل نتایج این روش نشان می دهد اقدامات قیمتی اثری محسوس و فوری، اما مقطعی بر کاهش مصرف انرژی دارد. نتایج تحلیل تجزیه نیز نشان می دهد روش میانگین لگاریتمی دیویژیا نسبت به روش لاسپیرز از دقت بالاتری برخوردار بوده و طبق این روش و طی کل دوره به طور متوسط، اثر ساختاری 48%، اثر فعالیت 18% و اثر شدت انرژی 18% در افزایش مصرف انرژی موثر بوده اند.

    کلیدواژگان: تحلیل تجزیه، روش تحلیل اقتصادسنجی، مصرف انرژی، سیاست انرژی، بهینه سازی انرژی
  • علی روشنی، حسین بوداقی*، نیما جعفری نویمی پور، رویا آل عمران، حسین قره بیگلو صفحات 23-36

    هدف این پژوهش بررسی و ارایه الگوی استقرار بلاکچین در قراردادهای صنعت نفت و گاز است تا از این طریق زمینه لازم جهت ارزیابی آمادگی صنعت نفت و گاز برای پذیرش فناوری بلاکچین فراهم شود. در این مطالعه برای تعیین پیشایندها و برآیندهای استقرار بلاکچین از روش کیفی داده های بنیادی (تحلیل محتوای مقالات و اسناد و کدگذاری باز) و روش کمی پرسشنامه استفاده شده است. در بخش کمی جامعه آماری شامل مدیران و خبرگان فناوری اطلاعات شرکت گاز استان آذربایجان شرقی بوده است. داده های جمع آوری شده به وسیله پرسشنامه با استفاده از روش تحلیل معادلات ساختاری smart plasمورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پسایندهای بلاکچین (عوامل سازمانی ، عوامل محیطی و عوامل فنی) و همچنین عوامل مداخله گر (درون سازمانی و برون سازمانی) بر استقرار بلاکچین در صنعت نفت و گاز تاثیرگذار هستند.

    کلیدواژگان: بلاکچین، صنعت نفت و گاز
  • سید حمیدرضا میرسعیدی*، پروانه گلرد، کرم الله دانشفرد صفحات 37-56

    پژوهش از حیث مبانی فلسفی، پارادایم پراگماتیسم، از منظر هدف جزو تحقیقات اکتشافی و روش اجرا به صورت آمیخته متوالی است. در مرحله کیفی، با مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق هدفمند، داده های لازم جمع آوری و برای ارزیابی اعتبار یافته ها، راهبرد بررسی همکاران و اعتبارسنجی توسط اعضا و برای پایایی مصاحبه، روش توافق درون موضوعی دو کدگذار با محاسبه درصد توافق، استفاده شد. در بخش کمی جامعه آماری با توجه به اشباع نظری داده ها 246 نفر از مدیران به سوال های پرسشنامه پاسخ دادند. در این پژوهش از روایی منطقی سازه استفاده شده و روایی متغیرهای مکنون وجود دارد. پایایی سازه های پرسشنامه مقدار عددی شاخص پایایی ترکیبی و آلفای کرونباخ برای تمامی سازه ها از 7/0 بزرگ تر شد. برای تجزیه و تحلیل از نرم افزار SPSS و جهت برازش مدل و آزمون فرضیه ها، از مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار وارپ پی ال اس استفاده شد.

    کلیدواژگان: بهره وری، کارایی، اثربخشی، نیروی انسانی، شرکت ملی نفت ایران
  • کورش فتحی واجارگاه، سید احمد مصطفوی منتظری*، اباصلت خراسانی صفحات 59-80

    پژوهش حاضر با هدف شناسایی و مدل سازی چالش های به کارگیری اثربخش کانون ارزیابی با رویکرد توسعه در شرکت پالایش نفت تهران در قالب روش پژوهش کیفی انجام گرفته است. به لحاظ هدف، این پژوهش کاربردی است. جهت شناسایی چالش ها از مصاحبه نیمه ساختارمند به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات استفاده شده است. بدین منظور با 10 نفر از متولیان و اعضای کمیته کانون، که به صورت نمونه‏ گیری هدفمند انتخاب شده بودند، مصاحبه صورت گرفت. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا و جهت تعیین اهمیت و مدل سازی یافته ها از روش مدیریت تعاملی (IM) و نرم افزار ISM استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد پالایش نفت تهران برای به کارگیری اثربخش کانون توسعه با 15 چالش روبه روست که از این میان عدم بلوغ سازمانی، تغییر در مدیریت، عدم قانونی سازی و شفافیت در دستورالعمل اجرایی کانون و نقص در مدل شایستگی علی ترین چالش ها شناسایی شدند.

    کلیدواژگان: کانون ارزیابی و توسعه، مدیریت تعاملی، چالش های کانون توسعهای
  • احمد اسدی*، مجتبی رجب بیگی، کاوه تیمورنژاد صفحات 81-100

    هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی آینده نگاری منابع انسانی در صنعت نفت با رویکرد قابلیت های پویا است. این پژوهش از حیث هدف جزو تحقیقات اکتشافی و روش اجرای کار به صورت کیفی است. برای گردآوری داده ها از مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته استفاده شده و برای تجزیه و تحلیل از راهبرد پژوهشی داده بنیاد با رهیافت نظام مند و کد گذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش با توجه به اشباع نظری داده ها 15 نفر از مدیران و معاونان و روسای گروه های منابع انسانی شرکت ملی نفت ایران بودند. برای سنجش پایایی مصاحبه های انجام شده، از روش پایایی بین دو کدگذار و برای اطمینان از روایی پژوهش، روش تطبیق از سوی اعضا به کار گرفته شد. نتایج پژوهش نشان دهنده استخراج 114 کد باز ، 41 کد محوری و 23 کد انتخابی در قالب الگوی پارادایمی است.

    کلیدواژگان: آینده نگاری منابع انسانی، قابلیت های پویا، صنعت نفت
  • ماریا حمیدیان، حسن درویش*، محمدجواد حضوری، مجتبی رفیعی، فرنگیس بهارلویی صفحات 101-116

    کارراهه به صورت مجموعه ای از مشاغل تعریف می شود که یک فرد در طی مسیر زندگی اش در پیش می گیرد و موفقیت آن به دو صورت رضایت ذهنی و عینی سنجیده می شود. هرچند موفقیت کارراهه به تنهایی مهم است ولی مهم تر از آن این است که سازمان ها برای بهبود بهره وری نیروی انسانی و داشتن نیروی انسانی رضایتمند، بدانند چه عواملی بر کارراهه تاثیر می گذارند. در این مقاله محقق به روش تحلیل محتوا و با انجام 40 مصاحبه با متخصصان اجرایی در صنعت نفت به شناسایی متغیرهای مذکور با استفاده از نرم افزار NVIVO پرداخته است. از روش ویلیام اسکات قابلیت اطمینان داده ها برابر 92/0 به دست آمد. 36 متغیر موثر بر کارراهه افراد در سه دسته رفتاری، زمینه ای و ساختاری دسته بندی شد. این تحقیق می تواند به عنوان معرفی الگویی در تحقیقات اجرایی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، متغیرهای شناسایی شده می تواند در تعریف روابط جدید در طراحی مسیرهای شغلی و مدل های کارراهه در سیستم منابع انسانی شرکت نفت استفاده شود.

    کلیدواژگان: موفقیت کارراهه، تحلیل محتوا، متغیرهای رفتاری، متغیرهای زمینه ای، متغیرهای ساختاری
  • کرامت الله افخمی، عادل صلواتی*، کیومرث احمدی، منصور ایراندوست صفحات 117-134

    با وجود مطالعات گذشته، نقصان نظریه جامع و اثربخش از مشارکت در سازمان های دولتی به عنوان چالشی اساسی مطرح بوده است. هدف ارایه یک الگوی مشارکت یکپارچه برای کمک به اداره امور سازمان های دولتی بوده و پژوهش به روش ترکیبی از نظریه داده بنیاد و پیمایش انجام شده و از لحاظ هدف اکتشافی و توصیفی بوده است. ابتدا 31 نفر به صورت هدفمند قضاوتی انتخاب شدند و با آنان مصاحبه صورت گرفت و تحلیل کیفی با نرم افزار مکس کیودا انجام شد. در کدگذاری باز، 1075 کد مفهومی شناسایی و با همگرایی آن ها، 13مقوله محوری به دست آمد. نظام مشارکت سازمانی به عنوان پدیده محوری انتخاب و روابط آن با سایر مقوله ها تبیین و الگوی اولیه ارایه شد. سپس با توزیع 250 پرسشنامه در یک شرکت دولتی، شامل 545 نفر، ارزیابی و اعتبار مدل با آلفای کرونباخ 9/0 تایید و الگوی یکپارچه مشارکت در 5 بخش، شامل وضعیت غایی، وضعیت فاعلی وضعیت مادی وضعیت صوری و مکانیزم ارزشیابی طرح ریزی شد.

    کلیدواژگان: توانمندسازی، درگیر کار شدن، دموکراسی مشارکتی، عجینشدن با شغل، مشارکت سازمانی
  • محمدامین ترابی*، علی قربانی، رامونا میرحاجیان مقدم، سیده معصومه غمخواری، نسرین رسولی صفحات 135-154

    هدف اصلی این پژوهش مفهوم پردازی و طراحی مدل تراشکاری سازمانی در سازمان های وابسته به وزارت نفت با رویکرد داده بنیاد است. این پژوهش، در مرحله اول در زمره تحقیقات کیفی با رویکرد اکتشافی و در مرحله دوم، توصیفی کمی پیمایشی است. در مرحله کیفی، روش نمونه گیری به صورت هدفمند و گلوله برفی بود که بر این اساس 15 نفر از اعضای هییت علمی دانشگاه ها و خبرگان سازمان های وابسته به وزارت نفت انتخاب شدند. همچنین، در مرحله کمی نیز، پرسشنامه بین 117 نفر از کارکنان وزارت نفت به صورت دردسترس توزیع شد. در مرحله کیفی، تعداد 115 کد باز شناسایی شد که در قالب 38 مفهوم اصلی طی فرایند کدگذاری باز، محوری و انتخابی طراحی شدند. در نهایت، در مرحله کمی مدل به دست آمده از نرم افزار اسمارت پی ال اس، تفسیر شد. مدل ارایه شده تراشکاری سازمانی می تواند موجب قدرت دادن به سازمان و افراد آن برای به عهده گرفتن مسیولیت های جدید در جهت آینده بهتر خودشان شود.

    کلیدواژگان: تراشکاری سازمانی، نوسازی استراتژیک، تحول سازمانی، طراحی مدل، دادهبنیاد
|
  • Ghasem Arab*, Esmaiil Ghaderifar Pages 1-22

    In this research, energy data of the country from 1374 to 1397 are presented and econometric analysis and decomposition analysis methods (Laspeyres and Logarithmic mean Divisia index) are used to identify and determine the effect of activity, structure and energy intensity on energy consumption. The results of econometric method analysis show that the fitted function of energy consumption based on the two variables of population and value added with R2 = 99% is valid and the population factor has a greater effect than the value added factor on changes in energy consumption. The results of the Decomposition analysis show that the Divisia method has a higher accuracy than the Laspeyres method and according to this method and during the whole period, the average structural effect is 48%, activity effect is 18% and energy intensity effect is 18% in increasing energy consumption.

    Keywords: Decomposition Analysis, Econometric analysis, Energy consumption, Energy policy, Energy optimization
  • Ali Roshani, Hossin Budaghi*, Nima Jafari Navimi Por, Roya Ale Emran, Hossin Gharehbiglo Pages 23-36

    The‌‌‌ purpose‌‌‌ of‌‌‌ this‌‌‌ study‌‌‌ is‌‌‌ to‌‌‌ review‌‌‌ and‌‌‌ present‌‌‌ the‌‌‌ pattern‌‌‌ of‌‌‌ blockchain‌‌‌ deployment‌‌‌ in‌‌‌ oil‌‌‌ and‌‌‌ gas‌‌‌ industry‌‌‌ contracts‌‌‌ to‌‌‌ provide‌‌‌ the‌‌‌ necessary‌‌‌ basis‌‌‌ for‌‌‌ assessing‌‌‌ the‌‌‌ readiness‌‌‌ of‌‌‌ the‌‌‌ oil‌‌‌ and‌‌‌ gas‌‌‌ industry‌‌‌ to‌‌‌ accept‌‌‌ blockchain‌‌‌ technology.‌‌‌‌‌ In‌‌‌ this‌‌‌ study,‌‌‌‌‌ the‌‌‌ qualitative‌‌‌ method‌‌‌ of‌‌‌ basic‌‌‌ data‌‌‌ (content‌‌‌ analysis‌‌‌ of‌‌‌ articles‌‌‌ and‌‌‌ documents‌‌‌ and‌‌‌ open‌‌‌ coding)‌‌‌‌‌ and‌‌‌ the‌‌‌ quantitative‌‌‌ method‌‌‌ of‌‌‌ questionnaire‌‌‌ have‌‌‌ been‌‌‌ used‌‌‌ to‌‌‌ determine‌‌‌ the‌‌‌ antecedents‌‌‌ and‌‌‌ outcomes‌‌‌ of‌‌‌ blockchain‌‌‌ deployment.‌‌‌‌‌ In‌‌‌ a‌‌‌ small‌‌‌ part,‌‌‌‌‌ the‌‌‌ statistical‌‌‌ population‌‌‌ includes‌‌‌ managers‌‌‌ and‌‌‌ information‌‌‌ technology‌‌‌ experts‌‌‌ of‌‌‌ East‌‌‌ Azerbaijan‌‌‌ Gas‌‌‌ Company.‌‌‌‌‌ The‌‌‌ collected‌‌‌ data‌‌‌ were‌‌‌ analyzed‌‌‌ by‌‌‌ a‌‌‌ questionnaire‌‌‌ using‌‌‌ smart‌‌‌ pals‌‌‌ structural‌‌‌ equation‌‌‌ analysis‌‌‌ method.‌‌‌‌‌ According‌‌‌ to‌‌‌ this‌‌‌ the‌‌‌ results‌‌‌ show‌‌‌ that‌‌‌ the‌‌‌ consequences‌‌‌ of‌‌‌ block‌‌‌ chain‌‌‌ organizational‌‌‌ factors,‌‌‌‌‌ environmental‌‌‌ factors‌‌‌ and‌‌‌ technical‌‌‌ factors)‌‌‌‌‌ and‌‌‌ also‌‌‌ intervening‌‌‌ factors‌‌‌ (internal‌‌‌ and‌‌‌ external)‌‌‌‌‌ affect‌‌‌ the‌‌‌ establishment‌‌‌ of‌‌‌ blockchain‌‌‌ in‌‌‌ the‌‌‌ oil‌‌‌ and‌‌‌ gas‌‌‌ industry.

    Keywords: Blockchin, Oil, gas industry
  • Seyed Hamidreza Mirsaeidi*, Parvaneh Gelard, Karamollah Daneshfard Pages 37-56

    From a philosophical point of view, research is a paradigm of pragmatism. In the qualitative stage, with purposeful semi-structured interviews, the necessary data were collected and used to evaluate the validity of the findings, peer review strategy and accreditation by members, and for the reliability of the interview, the two-coder agreement method was calculated by calculating the percentage of agreement. In a small part of the statistical population, due to the theoretical saturation of the data, 246 managers answered the questionnaire questions. In this research, the logical validity of the structure is used and there is the validity of latent variables. Reliability of the questionnaire constructs the numerical value of the combined reliability index and Cronbach's alpha for all structures was greater than 0.7. For analysis, SPSS software and to fit the model and test the hypotheses, structural equation modeling in Warp PLS software was used.

    Keywords: Productivity, Efficiency, Effectiveness, Human resource, National Iranian Oil Company
  • Kourosh Fathi Vajargah, Seyed Ahmad Mostafavi Montazeri*, Abasalt Khorasani Pages 59-80

    The purpose of this study is to identify and model the challenges of effective use of the assessment center with the development approach in Tehran Oil Refining Company in the form of a qualitative research method. This research is of applied type. Semi-structured interviews have been used as a data collection tool to identify the challenges. For this purpose, 10 trustees and members of the A&DC committee who were selected by purposive sampling were interviewed. Content analysis method was used to data analysis, interactive management (IM) and ISM software were used to determine the importance and model the findings. Findings showed that Tehran Oil Refining faces 15 challenges for the effective use of the Development Center, lack of organizational maturity, managerial changes, lack of legitimacy and transparency in executive guidelines and deficiency in competency model are the most causal challenges.

    Keywords: Assessment, Development Centers, Interactive Management, Development Center Challenges
  • Ahmad Asadi*, Mojtaba Rajabbeigi, Kaveh Teimoornejad Pages 81-100

    The purpose of this research is designing a model of human resources foresight in the oil industry with a dynamic capabilities approach.‌ This research from the perspective of purpose is part of exploratory research and the method of performing the work qualitatively.‌ Semi-structured in-depth interviews were used to collect data and the research strategy of the grounded theory with a systematic approach and open,‌ pivotal and selective coding was used for analysis.‌ The statistical population of the study,‌ according to the theoretical saturation of the data,‌ was 15 managers,‌ deputies and heads of human resources groups of the National Iranian Oil Company.‌ To measure the reliability of the interviews,‌ the reliability method was used between the two coders and to ensure the validity of the research,‌ the matching method was used by the members.‌ The research results show the extraction of 114 open codes,‌ 41 axial codes and 23 selected codes in the form of a paradigm model.

    Keywords: Human resource foresight, dynamic capabilities, oil industry
  • Maria Hamidian, Hassan Darvish*, MohammadJavad Hozoori, Mojtaba Rafiei, Farangis Baharloee Pages 101-116

    A career path is defined as a set of jobs taken by an individual over his/her career. The success of a career path is measured by subjective and objective satisfaction. Although the success of a career path is important by itself, it is more important for organizations to know what factors influence career paths so that they can improve human productivity and develop a satisfied human resource. This paper reports the results of a content analysis on 40 interviews with executive experts in the petroleum industry aimed at identifying these variables using the NVIVO software package. The reliability of the data was estimated at 0.92 using William Scot’s method. Finally, 36 variables underpinning career paths were classified into three categories of behavioral, contextual, and structural. This research contributes a paradigm for executive research. In addition, the variables identified here can be used to define new relations when designing career paths and career path models in the human resource system at the National Iranian Oil Company.

    Keywords: career path success, content analysis, behavioral variables, background variables, structural variables
  • KeramatAllah Afkhami, Adel Salavati*, Kumars Ahmadi, Mansour Irandoost Pages 117-134

    Regardless of studies about participation, theoretical coherence has not been formed and developing an effective theory of participation in public organizations is still a major challenge.This research, by presenting an integrated model of participation, seeks to converge and contribute to managing the affairs of government organizations.This research has been exploratory and descriptive in terms of purpose. At first, 31 people were interveiewed and using qualitative data analysis by MAXQDA software, a visual model was presented.Then the model, evaluated by 250 questionnaires in a public Iranian Company with 545 employees located in Tehran. Reliability of the model confirmed by Cronbach’s alpha (calculated 0.9). As a  result  of  grounded theory process, 1075 concept codes were identified and 13 central categories were obtained. The category of “organizational participation system” selected as a central phenomenon. Its relationship with other categories, explained and an integrated five-part model of  participation presented, which includes: the ultimate cause, actual cause, material cause, formal cause and participation evaluation mechanism.

    Keywords: Empowerment, Involvement, Participatory Democracy, Job Engagement, Organizational Participation
  • MohammadAmin Torabi*, Ali Ghorbani, Ramuna Mirhajianmoghadam, Seyedeh Masoume Ghamkhari, Nasrin Rasouli Pages 135-154

    The main purpose of this study is to conceptualize and design the organizational turning model in organizations affiliated to the Ministry of Oil with a data-based approach. This research is in the first stage among qualitative researches with exploratory approach and in the second stage is descriptive-quantitative-survey. In the qualitative stage, the sampling method was purposeful and snowballing, based on which 15 members of the faculty of universities and experts of organizations affiliated with the Ministry of Oil were selected. Also, in a small phase, a questionnaire was distributed among 117 employees of the Ministry of Oil. In the qualitative stage, 115 open codes were identified which were designed in the form of 38 main concepts during the open, axial and selective coding process. Finally, in a quantitative step, the model obtained from SmartPlus software was interpreted. The proposed organizational turning model empowers the organization and its individuals to take on new responsibilities for their own better future.

    Keywords: Organizational turning, strategic modernization, organizational transformation, model design, data base