فهرست مطالب
نشریه آب و توسعه پایدار
سال نهم شماره 1 (پیاپی 23، بهار 1401)
- تاریخ انتشار: 1401/04/12
- تعداد عناوین: 15
-
-
صفحات 1-10تعارضات اجتماعی حول محور آب، شور شدن منابع آب، افت سطح آب زیرزمینی و... بیانگر وجود نارسایی های اساسی در سیستم مدیریت آب کشور است. بخشی از این پیامدها، ناشی از عوامل طبیعی همچون خشکسالی، تغییر اقلیم و...، بخشی دیگر متاثر از سیاست های حکمرانی آب است. حکمرانی و مدیریت از منظر کلی شباهت دارند؛ اما در واقع مدیریت در قالب فعالیت های اجرایی و حکمرانی، بستر ساختاری موجود بر اجرای آن فعالیت ها است. حکمرانی آب طیفی از نظام های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اداری است که برای توسعه و مدیریت منابع آب و عرضه خدمات آبی در سطوح مختلف جامعه وجود دارند و سازوکاری مستقیم برای به زیستی مردم به شمار می رود. دلیل دیگر اهمیت حکمرانی ارتباط با بعضی از شاخص های کلان جامعه است. شاخص های حکمرانی خوب باتوجه به شرایط هر جامعه متفاوت است. در فرآیند ارزیابی حکمرانی خوب، باید هر نوع قضاوت و ارزیابی، مبتنی بر معیارها و شاخص های معین باشد. بومیسازی شاخص ها در هر جامعه ای رسیدن به پایداری در حوزه مورد نظر را تسریع خواهد نمود. در این مقاله با هدف آگاهی از دانش جهانی به منظور اجرای حکمرانی خوب آب کشور، مراحل مختلف تغییرات مدیریت آب دنیا بررسی و به اثرات آن بر سیاست گذاری و مدیریت داخلی آب کشور اشاره شد. سپس مطالعه تطبیقی از مدیریت و دانش بومی منابع آبی با شاخص ها و اصول حکمرانی خوب انجام گرفت. در نهایت با تبیین زمینه ها و ساختار اصول حکمرانی در کشور، مشخص شد حکمرانی خوب از طریق پاسخگویی، حق اظهار نظر و عدالت اجتماعی که درجه اهمیت بالایی دارند، میسر خواهد شد.کلیدواژگان: شاخص، حکمرانی، ارزیابی، داده
-
سرمقاله: حکمرانی محلی آبصفحه 1
-
صفحات 11-24پیامدهای منفی و فزاینده تغییر اقلیم در سال های اخیر مانند خشک سالی های متمادی در هم افزایی با افزایش جمعیت شهرها و رشد شهرنشینی سبب شده است تا اکثر کشورهای جهان ازجمله ایران با کمبود منابع آب قابل دسترس مواجه شوند؛ اما در پاسخ به این کمبودها، مدیران و تصمیم گیران سطوح مختلف بدون توجه به منافع گروداران و شرکت دادن آن ها در تصمیم گیری های مرتبط، بر راه حل های عرضه محور تاکید دارند و از پرداختن به مدیریت یکپارچه منابع آب خودداری نموده اند. این پژوهش با هدف شناخت و ارزیابی چالش های حکمروایی و مدیریت یکپارچه منابع آب شهرها به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. به این منظور پس از تعیین و استخراج شاخص های مورد نظر با استفاده از نظرات خبرگان دانشگاهی و مدیران و تصمیم گیران مرتبط با موضوع، از روش های وزن دهی آنتروپی شانون برای وزن دهی به این چالش ها و از روش ترکیبی رتبه بندی TOPSIS برای تعیین و نمایش وضعیت شهرهای استان بوشهر نسبت به هم استفاده شده است. بر اساس نتایج؛ چالش های "تفرق سازمان های تصمیم گیر در مدیریت منابع آب" و "تاکید بر سیاست های عرضه محور آب" به ترتیب با وزن های089/0 و086/0 به عنوان مهمترین چالش شناخته شدند. نتایج بررسی شاخص های منتخب حکمروایی منابع آب و آنالیز مدل کمی پژوهش نشان داده است که شهرهای بوشهر، گناوه و دیلم در سطح "حکمروایی کاملا مطلوب"، شهر برازجان در سطح "حکمروایی مطلوب"، شهرهای اهرم، خورموج و عسلویه در سطح "حکمروایی متوسط"، شهرهای کنگان و جم در "سطح حکمروایی نامطلوب" و شهردیر در سطح حکمروایی کاملا نامطلوب" قرار دارند.کلیدواژگان: حکمروایی- مدیریت یکپارچه منابع آب، شهرهای استان بوشهر، TOPSIS
-
صفحات 25-38
درک سیستم های منابع آب زیرزمینی برای حفاظت و نظارت از آنها بسیار مهم است. با وجود مطالعات بسیاری که در زمینه مدیریت منابع آب و مسایل مربوط به آن و امنیت زیستی انجام گرفته است، تلاش برای شناسایی سیستماتیک، طبقه بندی و یا تجزیه و تحلیل گروداران و اهمیت نقش و جایگاه آنان در مدیریت مشارکتی و حکمرانی منابع آب بسیار نادر است. بنابراین هدف این مطالعه شناسایی و درک اهمیت گروداران از نظر قدرت و منافع در حوزه حکمرانی منابع آب زیرزمینی در دشت همدان-بهار می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان بهره بردار از منابع آب زیرزمینی و کارشناسان سازمان های مرتبط با منابع آب زیرزمینی دشت همدان-بهار است. براساس نتایج ماتریس نظرات کارشناسان و کشاورزان، سازمان آب منطقه ای، جهاد کشاورزی و سازمان آب و فاضلاب به ترتیب با میانگین های 6/7،93/35 و 6/77 بالاترین قدرت و همچنین از نظر منافع، کشاورزان، استانداری و اداره کل منابع طبیعی به ترتیب با میانگین های 6/97، 5/5،16/7 منافع بالاتری دارد. همچنین نتایج آزمون من ویتنی نشان داد تفاوت معنی داری بین نظرات دو گروه از نظر قدرت و منافع گروداران وجود ندارد. از نظر هر دو گروه، بیشترین منافع مربوط به کشاورزان می باشد چرا که به عنوان بازیگران و گروداران اصلی در استفاده و بهره برداری از منابع آب زیرزمینی می باشند، براساس ماتریس گروداران استراتژی های لازم برای هر بخش اتخاذ شد. نتایج این مطالعه می تواند به عنوان درک و شناسایی اولیه گروداران و سپس به عنوان مبنایی برای تجزیه و تحلیل با تاکید بر توسعه برنامه ها و استراتژی های لازم جهت بهبود حفاظت و بهره برداری از منابع آب زیرزمینی مورد توجه و استفاده قرار گیرد.
کلیدواژگان: گروداران، منابع آب زیرزمینی، ماتریس قدرت-منافع، گروداران کشاورزی، توسعه کشاورزی -
صفحات 39-52
بسیاری از مناطق کشورمان با رکود قابل توجه منابع طبیعی از جمله دسترسی به آب کافی و پایدار مواجه بوده و پیامدهای نامطلوب آن در بسیاری از شاخص های پایداری این مناطق پدیدار شده است. حکمروایی خوب، عموما به عنوان مهمترین ابتکار عمل برای پاسخ به کمبود منابع آب کشاورزی کشور شناخته می شود. بر این اساس شناسایی مداخلات اولویت دار جهت تحقق حکمروایی آب اهمیت زیادی دارد. با این آگاهی، این تحقیق به بررسی و شناسایی مولفه های اصلی و پیشران های کلیدی حکمروایی منابع آب کشاورزی در شهرستان طارم پرداخته است. داده های مورد نیاز به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با 29 نفر از مدیران و کارشناسان جهاد کشاورزی، اداره حفاظت از محیطزیست و اداره آبفای روستایی جمع آوری و با بهره گیری از نرم افزار مکس کیودا (MAXQDA) مولفه های اصلی حکمروایی منابع آب کشاورزی کدگذاری و شناسایی شدند. سپس اثرات متقابل عوامل مذکور با بهره گیری از پرسشنامه مقایسه زوجی توسط 15 نفر از متخصصین و مدیران آب تعیین و به روش آینده پژوهی در نرم افزار MICMAC بررسی شد. براساس یافته های تحقیق، مدیریت منابع آب کشاورزی در شهرستان طارم ناکارآمد بوده و تسهیل مشارکت گروداران و تمرکززدایی و تفویض اختیارات به سطوح محلی، از مهمترین پیشران های کلیدی تحقق حکمروایی خوب منابع آب کشاورزی شناسایی شدند. از طرف دیگر توسعه ارتقای راندمان آبیاری، اتخاذ سیاست ها و قوانین تنظیمی مصارف آب و همچنین مدیریت مناسب آب های سطحی و زیرزمینی به عنوان اهداف کلیدی حکمروایی منابع آب کشاورزی قابل شناسایی و پیشنهاد می باشد.
کلیدواژگان: مدیریت آب، مدیریت پایدار، حکمروایی خوب، شهرستان طارم -
صفحات 53-60
خشکسالی، افزایش جمعیت، صنعتی شدن جامعه و گسترش شهرنشینی از عواملی است که منجر به بحران منابع آب در کشور شده است بنابراین باتوجه به وضعیت موجود منابع آب کشور، راهکارهای مبتنی بر برنامهریزی و تغییر الگوهای مصرف می تواند شرایط بحران کم آبی را کاهش دهد. در این راستا، بازاریابی اجتماعی نقش موثری در اصلاح الگوی مصرف آب، دارد. بنابراین هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر بازاریابی اجتماعی در حوزه صنعت آب و فاضلاب کشور بود. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از آنجاییکه روش اجرا، توصیفی-پیمایشی بود با رویکرد آمیخته اکتشافی انجام شد. در مرحله کیفی تیم مشارکت کننده تحقیق 16 نفر از خبرگان دانشگاهی و سازمانی بودند که به روش هدفمند و تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند. در مرحله کمی جامعه آماری، کارشناسان آب و فاضلاب کشور به تعداد 3500 نفر بودند که حجم نمونه مطابق جدول کرجسی و مورگان 346 نفر تعیین و برای نمونه گیری از روش تصادفی ساده استفاده شد. برای شناسایی عوامل از روش تحلیل محتوا و برای تحلیل روابط متغیرها از روش معادلات ساختاری با نرمافزار اسمارت پی ال اس استفاده شده است. نتایج نشان دادند عوامل موثر بر بازاریابی اجتماعی، شامل 20 مولفه در قالب 6 بعد (خودپنداری-کنترل رفتاری ادراک شده-دینداری-هنجارهای ذهنی-نگرش-هنجارهای اخلاقی) می باشند. همچنین نتایج معادلات ساختاری نشان دادند عوامل نگرش با ضریب (0/436) بیشترین و دینداری با ضریب (0/310) کمترین تاثیر را بر بازاریابی اجتماعی دارند.
کلیدواژگان: بازاریابی اجتماعی، آب و فاضلاب، تحلیل محتوا، معادلات ساختاری -
صفحات 61-74
با بروز بحران آب در ایران و ظهور پیامدهای متعدد آن، محققان علوم مختلف علل را بررسی و برای پیشگیری از آن راهکارهایی ارایه نمودند، اما اکثر آنها به روابط پیچیده و تعاملات بخش آب با نظام های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی وسیع تر نپرداخته اند. تحقیق حاضر بر این تفکر استوار است که برداشت های متفاوتی در مورد مسیله آب در ایران وجود دارد و این تفاوت در معانی و برداشتها بر تصویب قوانین و اتخاذ سیاست های آبی کشور موثر بوده است. در این تحقیق، با استفاده از روش تحلیل گفتمان و با تلفیق رویکردهای فرکلاف و لاکلا و موف، نظام معنایی موجود در قانون توزیع عادلانه آب بررسی شد. یافته ها در دو بخش تحلیل ویژگی های متن قانون و بررسی ارتباط آن با شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه ارایه شد. نتایج حاکی از تاثیرپذیری این قانون از ارزش های انقلابی و شرایط حاکم بر جامعه در سال های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی بود. ابهام در تعریف مفاهیم از جمله عدالت و مصالح عمومی، عدم باور به محدودیت ها در منابع آبی و زودهنگام بودن بحران، عدم باور به موجودیت طبیعت و اکوسیستم های زنده و غفلت از نقش عاملیت شهروندان، قانون توزیع عادلانه آب را به قانونی ناعادلانه تبدیل کرده است که حقوق طبیعت و نسل های آینده را نادیده می گیرد.
کلیدواژگان: آب، محیطزیست، تحلیل گفتمان، قانون توزیع عادلانه آب -
صفحات 75-84
تاب آوری به عنوان ظرفیت بالقوه جامعه در معرض مخاطرات، با هدف حفظ یا رسیدن به سطح مناسبی از عملکرد، برای سازگاری یا مقاومت در برابر تغییرات شناخته می شود. باتوجه به تغییرات اقلیمی، نواحی روستایی ازجمله مناطقی هستند که در معرض آسیب پذیری بیشتری قرار دارند. باتوجه به اهمیت موضوع تاب آوری در شناخت نحوه رویارویی با مسایل بحرانی، مطالعه حاضر به بررسی نقش تنوع معیشتی در تاب آوری و سطح رفاه جامعه روستایی در مواجهه با تغییر اقلیم با بهره گیری از روش تحلیل عاملی و با استفاده از 5 شاخص و 38 زیرشاخص در سال 99-1398 پرداخته است. در این راستا، تعداد 206 پرسشنامه در دهستان جارو از توابع بخش پلنگ آباد، شهرستان اشتهارد در استان البرز تکمیل شد. نتایج نشان می دهد 38 عامل مورد پرسش در هشت گروه قرار گرفته اند. همچنین، نتایج حاکیاز آن است که در گروه نخست به عنوان مهمترین گروه، بسیاری از شاخص ها مانند مشارکت در فعالیت های اشتغال زایی جمعی، آشنایی با نیازهای جدید بازار، توسعه کسب وکار از طریق به کارگیری فناوریهای نوین، تجربه کار در محیط های متنوع شغلی، یادگیری مهارت های جدید فعالیت های اقتصادی، نشان دهنده اهمیت شناخت نیازهای اساسی بازار و افزایش توانایی روستاییان برای انجام فعالیت های جایگزین کشاورزی در مواقع بحران می باشد.
کلیدواژگان: تاب آوری، خشکسالی، تحلیل عاملی، تغییر اقلیم، استان البرز -
صفحات 85-94
مدیریت ریسک اقلیمی (CRM) رویکردی سازمان یافته از ترکیب رخدادها، روندها، پیشبینی ها و پیشنگری های اقلیمی در تصمیم گیری های مرتبط با توسعه برای به حداکثررساندن منافع و به حداقل رساندن آسیب ها یا زیانهای احتمالی است. تغییر اقلیم ماهیت مخاطرات را تغییر و پیرو آن عدم قطعیت رخداد مخاطرات را افزایش داده و در نتیجه شیوه های مرسوم مدیریت بحران را وادار به بازتعریف می نماید. تجربه تاریخی رخداد مخاطرات اقلیمی همانند آنچه امروزه در ایران به شکل سیل های ویرانگر و خشکسالی های مداوم شاهد آن هستیم ممکن است دیگر مبنای مناسبی برای مدیریت بحران نباشد. بنابراین اگر خواهان آن باشیم که توسعه بر مبنای سازگاری باشد، باید روندهای قابل مشاهده و پیشنگری های بلندمدت توسط مدل های اقلیمی را در نظر گرفت. شاخص جهانی ریسک اقلیمی (CRI) یکی از مواردی است که در این مقاله بررسی شد. نمره شاخص CRI ایران در سال 2019، 27 و رتبه جهانی CRI آن 18 بوده است که درکنار افزایش قابل توجه نسبت به میانگین بیست ساله (2019-2000) نشان دهنده ریسک اقلیمی زیاد ایران است. بر همین اساس برنامه های سازگاری ملی (NAPs) همانند برقراری نظام مدیریتی سازگار با تغییر اقلیم، برنامه مدیریت خشکسالی و بهبود بهره وری آب باید اساس برنامهریزیهای کلان کشور همچون برنامه های ملی آمایش سرزمین باشد.
کلیدواژگان: تغییر اقلیم، مدیریت ریسک اقلیمی (CRM)، شاخص ریسک اقلیمی (CRI)، ایران -
صفحات 95-104این پژوهش بهمنظور طراحی و ارایه الگوی ترویجی بهبود مدیریت آبیاری برای مقابله با بحران کم آبی در استان آذربایجان شرقی انجام شده است. ترویج بهبود مدیریت آبیاری یک عامل کلیدی مهم برای دستیابی به بهره وری کل عوامل تولید و کمک به تغذیه جمعیت در حال رشد زمین می باشد. مدیریت صحیح آبیاری در کشاورزی می تواند یکی از مهمترین و اساسی ترین راهکار های مقابله با بحران کم آبی محسوب شود. بر این اساس شناخت صحیح از فرآیند آبیاری، مدیریت بهینه آن، ترویج و نحوه استفاده مناسب تر آب کشاورزی ضروری به نظر می رسد. اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسش نامه گرد آوری شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارشناسان ترویج استان آذربایجان شرقی بود (343=N). نتایج مطالعه نشان داد رابطه معنی داری بین میزان تحصیلات، سابقه کار، رضایت از شغل با میزان فرهنگ سازی مدیریت آبیاری وجود دارد. یافته های پژوهش کمبود میزان آگاهی کارشناسان ترویج و کشاورزان، عدم یکپارچگی اراضی کشاورزی، گران تر تمام شدن وسایل روشهای نوین آبیاری و عدم انتخاب نوع کشت مناسب را نشان می دهد که مانع از پیشبرد توسعه کشاورزی در منطقه است.کلیدواژگان: الگوی ترویجی، بهبود مدیریت آبیاری، میزان فرهنگ سازی، استان آذربایجان شرقی
-
صفحات 105-116اجرای کلان طرح هایی همچون شبکه جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهری با هدف استفاده مجدد از آب در صنعت و کشاورزی، ارتقای سطح بهداشت محیطی و کیفیت زندگی، بدون توجه به مشارکت اجتماعی، ممکن نیست و یا هزینه های بالایی را سبب می شود. هدف اجرای این پژوهش تحلیل جامعه شناختی مشارکت اجتماعی مردم در اجرای چنین پروژه هایی است. روش پژوهش، پیمایش بوده و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، تاثیر متغیرهای مستقل بر وابسته سنجیده شد. جامعه آماری کلیه خانوارهای ساکن شهر زرند کرمان هستند و یکی از این طرح ها در این شهر در حال اجرا است و نمونه گیری تصادفی خوشه ای به تعداد 375 نفر از بین آنها انتخاب شد. داده ها درب منازل گردآوری شده و با کمک نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان می دهد، متغیرهای مستقل با وابسته رابطه خطی مستقیم دارند و توانسته اند 36 درصد تغییرات متغیر وابسته را پیش بینی کنند از سوی دیگر بر اساس ضرایب تاثیر رگرسیون خطی (β) طبقه اجتماعی و فرهنگی (0/16=β)، وجود چالش در دفع فاضلاب خانگی (0/17=β)، آگاهی از شیوه های اجرای طرح فاضلاب (0/16=β)، مشارکت در امور اجتماعی (0/26=β)، رضایت از کیفیت زندگی شهری (0/24=β) و اعتماد اجتماعی و نهادی (0/15=β) بر تمایل به مشارکت در پیاده سازی طرح تصفیه فاضلاب شهری زرند موثر هستند. در بخش دیگری از یافته ها مشخص شده مهمترین آثار این طرح از نظر مردم افزایش آب برای صنعت، کاهش خطرات ریزش چاه ها و بهبود کیفیت بهداشت محلات خواهد بود. در راستای اجرای بهینه این طرح پیشنهادهایی در انتهای نوشتار ارایه شده است.کلیدواژگان: فاضلاب شهری، جامعه شناسی آب، مشارکت اجتماعی، تصفیه فاضلاب
-
صفحات 117-126بتن متخلخل تصفیه گر به عنوان فناوری نوین در توسعه فضای شهری به منظور کنترل و تصفیه فیزیکی رواناب های شهری در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از کشورهای صنعتی قرار گرفته است. استفاده از ترکیبات بازیافتی در ساخت بتن به منظور کاهش فشار بر منابع طبیعی و همچنین کاهش تولید گاز دی اکسیدکربن به منظور حفظ محیط زیست و توسعه پایدار چالش اساسی صنعت عمران می باشد. در این پژوهش جهت رسیدن به اهداف و ضرورت فوق، از دو نوع سنگ دانه بازیافتی سرامیک و بتنی خردشده و یک نوع سنگ دانه پامیس با خواص پوزلانی به منظور ساخت بتن متخلخل استفاده شد. 6 طرح اختلاط با اولویت نفوذپذیری بالا، مقاومت کافی و تصفیه پذیری مناسب طراحی شدند. بر این اساس آزمایشات خواص مکانیکی (شامل جذب، چگالی، تخلخل، نفوذپذیری و مقاومت فشاری) و تصفیه پذیری (حذف TOC) بر روی نمونه های بتنی انجام پذیرفت. نتایج مطالعات نشان داد استفاده از پامیس تا 25 درصد جایگزین با مصالح ساختمانی بازیافتی میزان تخلخل و نفوذپذیری بتن به ترتیب 13 و 43 درصد افزایش و میزان چگالی و مقاومت فشاری آن به ترتیب 12/5 و 39 درصد کاهش نسبت به نمونه شاهد داشته است. در بحث حذف آلاینده آلی TOC افزایش عملکرد 13 درصدی برای نمونه با 25 درصد جایگزینی پامیس مشاهده شده است. عملکرد فوق العاده طرح اختلاط حاوی سنگ دانه های پامیس در مقاومت مکانیکی و تصفیه پذیری می تواند رویکرد نوین در استفاده از مصالح بازیافتی در توسعه و ساخت فضای شهری به حساب آید.کلیدواژگان: مواد آلی کل، نخاله ساختمانی، بازیافت، جذب، تصفیه رواناب
-
صفحات 127-134احداث سازه هایی مانند آبشکن علی رغم کنترل فرسایش، می تواند به دلیل شکل گیری ساختار موضعی جریان مانند انبساط و انقباض ناگهانی در مقطع عبور جریان، شکل گیری جریان رو به پایین و برخورد آن به بستر کانال در بالادست آبشکن و شکل گیری لایه برشی و آشفتگی های ناشی از آن، باعث ایجاد فرسایش موضعی و تهدید برای سازه باشد. در این تحقیق با استفاده از مدل عددی دو بعدی SRH-2D الگوی جریان در اطراف دیواره آبشکن، با زوایای قرارگیری 45، 90 و 135 درجه در کانال شبیه سازی شد. نتایج نشان داد در آبشکن با زاویه 45 درجه، طول ناحیه برگشت جریان نسبت به زاویه قرارگیری 90 و 135 درجه، به ترتیب نزدیک به 2 و 8 برابر کمتر خواهد شد. درحالیکه در آبشکن با زاویه قرارگیری 90 درجه، طول ناحیه برگشت جریان در حدود 3/5 برابر کمتر از حالتی است که آبشکن با زاویه 135 درجه در کانال قرار گرفته باشد. همچنین تنش برشی در نواحی نزدیک به کف در حالت آبشکن با زاویه 45 درجه کمترین مقدار و آبشکن با زاویه 135 درجه بیشترین مقدار را دارا می باشد.کلیدواژگان: الگوی جریان، آبشکن، مدل عددی دو بعدی، SRH-2D
-
حکمرانی محلی آب در ایران: پیامدها و توصیه های سیاستیصفحات 135-144
مفهوم "حکمرانی محلی آب" در ایران مورد توجه ذی‌مدخلان متعدد از جمله سیاست‌گذاران می‌باشد. مطالعات میدانی نشان می‌دهد که حکمرانی مشارکتی مبتنی بر جوامع محلی نه فقط مورد تایید پژوهشگران، بلکه کارشناسان دستگاه‌های دولتی، سمن‌ها و نمایندگان جوامع محلی است. اما در ایران سعی جدی برای ایجاد این نوع حکمرانی نشده است. عده‌ی زیادی از سیاست‌گذارن موثر و با نفوذ معتقد هستند که نگاه ملی و منافع ملی قربانی نگاه و منافع محلی می‌شود. بنابراین، تمرکزگرایی در مدیریت آب در ایران که گفتمان غالب است مانع از ایجاد حکمرانی محلی آب شده است. در این مقاله، این موضوع با توجه به حوزه‌های قضایی و رویکرد حقوقی بازنمایی می‌گردد. پیامدهای سیاستی در قبال مسایل مهم حقوقی از جمله مالکیت آب و فرهنگ سیاسی با توجه به مسایل و چالش‌ها حکمرانی آب در حوضه‌های آبریز (با نگاه ویژه به دریاچه ارومیه) بررسی می‌شود. هدف گفتمان‌سازی برای سیاست‌گذاری پایدار در حکمرانی منابع آب و خاک می‌باشد. حکمرانی محلی آب به معنای استقلال از حاکمیت مرکزی یا هرج و مرج سیاسی نیست. این امر مستلزم به رسمیت شناختن نهادهای غیررسمی و محلی در چارچوب حقوقی با در نظر گرفتن مولفه‌های فرهنگی و اخلاقی می‌باشد. بنابراین، استدلال می‌شود که علاوه بر واقعیت‌های اجتماعی-اقتصادی و سیاسی، گفتمان‌های فرهنگی و اخلاقی باید در استراتژی مبتنی بر مشارکت چندجانبه برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست‌های عمومی در زمینه آب و خاک مورد توجه قرار گیرد.
کلیدواژگان: انسجام اجتماعی، مدیریت انطباقی، گفتمان های فرهنگی و اخلاقی -
اصول هیدرواجتماعی: ارتقاء از چرخه هیدرولوژی به چرخه هیدرواجتماعیصفحات 145-148
معرفی کتاب: اصول هیدرواجتماعی؛ نکسوس آب-انسان-طبیعت کتاب حاضر یکی از آثار وزین و میراث ارزشمند سومین کنفرانس هیدرولوژی مناطق نیمه خشک و نتیجه تلاش‌های ارزشمند دکتر سید مختار هاشمی با همکاری محققین و پژوهشگران برجسته و عالیقدر علوم مربوط به آب می‌باشد. در این کتاب کوشش می‌شود که موضوعات مختلف علوم اجتماعی در آب مطرح گردد. این کتاب به 7 بخش تقسیم می‌شود که هر بخش دارای چند فصل (مجموعا 33 فصل) برای تبیین محور آن بخش می‌باشد: بخش اول (9 فصل): دانش هیدرواجتماعی: مفاهیم پایه و رویکردها بخش دوم (2 فصل): چارچوب‌های حقوقی قانونی بخش سوم (5 فصل): دیپلماسی و امنیت آب بخش چهارم (5 فصل): جامعه‌شناسی آب بخش پنجم: حکمرانی آب (5 فصل): دانش جغرافیا برای حکمرانی صحیح آب بخش ششم (4 فصل): فرایندهای مشارکتی بخش هفتم (3 فصل): توسعه ظرفیت‌ها
کلیدواژگان: دانش هیدرواجتماعی: مفاهیم پایه و رویکردها، چارچوب های حقوقی قانونی، دیپلماسی و امنیت آب، جامعه شناسی آب، دانش جغرافیا برای حکمرانی صحیح آب، فرایندهای مشارکتی، توسعه ظرفیت ها
-
Pages 1-10Social conflicts around the water axis, salinization of water resources, declining groundwater levels, etc. indicate the existence of major shortcomings in the country's water management system. Some of these consequences are due to natural factors such as drought, climate change, etc. Another part is affected by water governance policies. Governance and management are similar in general, but in fact management in the form of executive and governance activities is the existing structural framework for the implementation of those activities. Water governance is a range of political, social, economic, and administrative systems that exist for the development and management of water resources and the provision of water services at various levels of society and is a direct mechanism for people's livelihood. Another reason for the importance of governance is the relationship with some macro indicators of society. The indicators of good governance vary according to the circumstances of each society. In the process of evaluating good governance, any kind of judgment and evaluation should be based on certain criteria and indicators. Localization of indicators in any society will accelerate the achievement of stability in the desired area. In this article, with the aim of being aware of the global knowledge in order to implement good water governance in the country, the various stages of changes in world water management were examined and its effects on domestic water policy and management were pointed out. Then, a comparative study of local water resources management and indigenous knowledge with indicators and principles of good governance was conducted. Finally, by explaining the context and structure of the principles of governance in the country, it became clear that good governance will be possible through accountability, the right to comment, and social justice, which are of great importance.Keywords: index, Governance, Evaluation, Data
-
Document Type : Editorial and Short NotesPage 1
-
Pages 11-24Additive and Negative impacts of climate change in recent years, such as consecutive drought, simultaneously with increasing urban population and rate urbanization, has caused most countries in the world, including Iran, faced a shortage of accessible water resources; But in response to these shortcomings, managers and decision-makers at different levels, without considering the interests of all stakeholders and their participation in related decisions, by emphasizing supply-oriented solutions and have refrained implementation of integrated water resources management. This study aims to identify and evaluate the challenges of governance and integrated management of urban water resources in a descriptive-analytical method. For this purpose, after determining and extracting the desired indicators using the opinions of academic experts and managers, and decision-makers related to the subject, Shannon entropy weighting methods to weigh these challenges and the combined TOPSIS ranking method to determine and display the situation the cities of Bushehr province have been used in relation to each other. According to the results; The challenges of "secession and numerous decision-making organizations in water resources management" and "emphasis on water supplying policies" with weights of 0.089 and 0.086, respectively, were identified as the most important challenges. The results of the study of selected indicators of water resources governance and analysis of the quantitative research model have shown that the cities of Bushehr, Genaveh, and Deylam at the level of "absolutely desirable governance", Borazjan city at the level of "optimal governance", Ahram, Khormoj, and Assaluyeh at the level of "governance" On average, the cities of Kangan and Jam are at the level of "unfavorable rule" and the city of Deir is at the level of "completely undesirable rule".Keywords: Governance, Integrated water resource management, Cities of Bushehr province, TOPSIS
-
Pages 25-38
Understanding groundwater resource systems is crucial to protecting and monitoring them. Despite many studies on water resources management and related issues and biosafety, Attempts to systematically identify, classify, or analyze stakeholders and the importance of their role and position in participatory management and governance of water resources are very rare. Therefore, this study is to identify and understand the importance of stakeholders in terms of power and interests in the field of groundwater resources in the Hamadan-Bahar plain. The statistical population of the study includes farmers exploiting groundwater resources and experts of organizations related to groundwater resources in the Hamadan-Bahar plain. Based on the results of experts opinions matrix and farmers, the regional water organization, MPs and the water and sewerage organization with averages of 93.35, 6.7 and 6.77 with the highest power, respectively, Also, in terms of benefits, farmers, regional water organization and Jihad-e-Agriculture organization have higher benefits with averages of 6.97, 16.7 and 5.5, respectively. Also, the results of the Mann-Whitney test showed that there is no significant difference between the opinions of the two groups in terms of power and interests of stakeholders. According to both groups, the most benefits are related to farmers because they are the main actors and stakeholders in the use and exploitation of groundwater resources. Based on the matrix of stakeholders, the necessary strategies were adopted for each sector. The results of this study can be considered as an initial understanding and identification of stakeholders and then as a basis for analysis with emphasis on the development of programs and strategies needed to improve the protection and exploitation of groundwater resources.
Keywords: stakeholders, Groundwater resources, Power-Benefit Matrix, Agricultural Stakeholders, Agricultural development -
Pages 39-52
Many regions in Iran, are facing significant stagnation of natural resources, including access to sufficient and sustainable water, and its adverse consequences have appeared in many sustainability indicators of these regions. Good governance is commonly recognized as the most important initiative for addressing the agricultural water shortage in the country. Thus, it is crucially important to examine the priority area of interventions for the realization of water governance. With this in mind, this research is conducted to identify the key factors and driving forces of agriculture water governance in Tarom County in Iran. The required data were collected through semi-structured interviews with 29 managers and experts in agriculture, environmental protection, and rural water supply and sewerage departments and were coded and analyzed using MAXQDA software. Then, the interaction of identifies key factors was examined by pairwise comparison questionnaires filled by 12 experts and managers and analyzed with MICMAC Software. The findings revile that, the governance of agricultural water resources in Tarom city is unstable and the facilitation of stakeholder’s participation and, decentralization and delegation of authority to the local level are two main driving forces for the realization of water governance in the region. Furthermore, improving the irrigation water efficiency, formulation of appropriate regulatory policies in water supply and demand sections, as well as proper management of surface and groundwater are identified and recommendable as the key goals for improving agriculture water governance.
Keywords: Water management, Sustainable Management, Good governance, Tarom County -
Pages 53-60
Drought, population growth, industrialization of society, and expansion of urbanization are the factors that have led to the crisis of water resources in the country, In this regard, social marketing has an effective role in improving the pattern of water consumption. Therefore, the purpose of this study was to identify and analyze the factors affecting social marketing in the field of water and wastewater industry. This research was applied in terms of purpose and since the implementation method was a descriptive survey with a mixed exploratory. approach. In the qualitative stage, the research team consisted of 16 academic and organizational experts who were selected by the targeted method and snowball technique. In the quantitative stage of the statistical population, there were 3500 water and sewage experts in the country. The sample size was determined to be 346 according to Krejcie and Morgan’s table and a simple random sampling method was used. The content analysis method was used to identify the factors and the method of the structural equation was used to analyze the relationships of variables with Smart PLS software. The results showed that the effective factors of social marketing include 20 components in the form of 6 dimensions (self-concept-perceived behavioral control-religiosity-mental norms-attitude-moral norms). Also, the results of structural equations showed that attitude factors with a coefficient (0.436) have the most and religiosity with a coefficient (0.310) has the least effect on social marketing.
Keywords: Social marketing, Water, Wastewater, Content analysis, structural equations -
Pages 61-74
With the emergence of the water crisis and its numerous consequences in Iran, researchers in various sciences have investigated the causes and offered solutions to prevent it, but most of them have not addressed the complex relations and interactions of the water sector with the wider social, political and economic systems. The present study is based on the idea that there are different perceptions about the water problem in Iran and this difference in meanings and perceptions has been effective in passing laws and adopting the country's water policies. Using the discourse analysis method and combining the approaches of Fairclough and Laclau/Moff, the semantic system of “ the equitable water distribution” law was studied. The findings were presented in two parts: an analysis of the textual characteristics of the law and its connections to the economic, social, and political conditions of the society. The results showed that the law has been influenced by revolutionary values and conditions of the society in the early years after the victory of the Islamic Revolution. Ambiguity in the definition of concepts such as justice and public interests, disbelief in water resources constraints and imminent crisis, disbelief in nature’s entity and living ecosystems, and neglect of citizens’ agency has made this law a non-equitable one that ignores the rights of nature and future generations.
Keywords: Water, Environment, Discourse analysis, equitable water distribution law -
Pages 75-84
Resilience is recognized as a potential capacity of a community at risk that faces hazards for adaptation or resistance to change to achieve or maintain an appropriate level of performance. Occurring environmental changes, rural areas are affected more and more vulnerable. Considering the importance of resilience in understanding the syntax of dealing with critical issues, this study examines the role of livelihoods diversity in resilience and welfare of the rural community in facing climate change using the factor analysis method with 5 indicators and 38 sub-indices in 2019-2020. In this study, 206 questionnaires were completed in the village of Jaro in Alborz province. To achieve the research goal, using Cronbach's alpha was first used to ensure the reliability of the questionnaire. The results show that 38 factors are questioned in eight groups. In the first group (the most important group), many indicators such as participation in collective employment activities, familiarity with new market needs, business development through the use of new technologies, business development through the use of new technologies, experience in a variety of occupational environments, learning new skills in economic activities reflect the importance of recognizing the basic needs of the market and increasing the ability of villagers to carry out alternative agricultural activities in crisis.
Keywords: Resiliency, drought, Factor analysis, Climate change, Alborz province -
Pages 85-94
Climate risk management (CRM) is an organized approach that combines climate events, trends, prediction, and projection in development-related decisions to maximize benefits and minimize potential losses. Climate change changes the characteristics of risks and, hence, increases the uncertainty of the occurrence of risks and thus forces to redefine traditional ways of crisis management. The historical experience of the occurrence of climate hazards, as we see these days in Iran in the form of devastating floods and persistent droughts, may no longer be a good basis for crisis management. Therefore, if we want development to be based on adaptation, we must consider observable trends and long-term projections by climate models. The Climate Risk Index (CRI) is one of the items examined in this paper. Iran's CRI index score in 2019 was 27 and its global CRI ranking was 18. The CRI is significantly increasing compared to the 20-year average (2000-2020), which indicates Iran's high climatic risk. Accordingly, the national adaptation plans (NAPs), as well as the establishment of a management system compatible with climate change, drought management plan, and improving water productivity should be the basis of the country's macro-plans such as national land management plans.
Keywords: Climate change, Climate Risk Management (CRM), Climate Risk Index (CRI), Iran -
Pages 95-104This study was conducted to design and present a promotional model for improving irrigation management to deal with the water shortage crisis in East Azarbaijan province. Promoting improved irrigation management is an important key to achieving the goal of productivity of all factors of production and helping to feed the growing population of the earth. Proper irrigation management in agriculture can be one of the most important and basic strategies to deal with the water scarcity crisis. Therefore, proper knowledge of the irrigation process, its optimal management, promotion, and proper use of agricultural water seems necessary. The required information was collected by completing a questionnaire. The statistical population of the study included all extension experts of East Azerbaijan province (N=343). The results of the study showed that there is a significant relationship between education, work experience, and job satisfaction with the level of irrigation management culture. Findings show the lack of knowledge of extension experts and farmers, lack of integration of agricultural lands, more expensive equipment for modern irrigation methods, and lack of choice of appropriate cultivation, which hinders the development of agricultural development in the region.Keywords: Extension model, Improvement of irrigation management, Cultivation rate, East Azerbaijan province
-
Pages 105-116implementing large-scale projects such as municipal wastewater collection and treatment networks with the aim of reusing water in industry and agriculture, improving environmental health and quality of life, regardless of social participation, is not possible or causes high costs. The purpose of this study is to Sociological analysis of people's social participation in the implementation of such projects. The research method was the survey and and the effect of independent variables on the dependent was measured using a researcher-made questionnaire. The statistical population is all households living in -Zarand city of Kerman, where one of these projects is being implemented in this city, and 375 people were selected by cluster random sampling. Data were collected at home and analyzed using SPSS software. Findings show that the independent variables have a direct linear relationship with the dependent and have been able to predict 36% of changes in the dependent variable. On the other hand, based on the effect coefficients of linear regression (β) of Social and cultural class (β =0.16), Existence of challenges in domestic sewage treatment (β =0.17), Knowledge of sewage project implementation methods (β =0.16), Participation in social affairs (β =0.26), quality of life Satisfaction (β =0.24), and Social and institutional trust (β=0.15) are effective on participating in the implementation of Zarand municipal Wastewater treatment plan. In another part of the findings, it has been identified that the most important effects of this project from the people's point are increasing water for industry, reducing the risks of wells falling, and improving the health quality of neighborhoods. To optimally implement this plan, suggestions are provided at the end of the article.Keywords: municipal wastewater, sociology of water, Social Sarticipation, wastewater treatment
-
Pages 117-126Purifier porous concrete as a new technology in the development of urban areas for the controlling and physical treatment of runoff has been considered in many industrialized countries in recent years. The use of recycled compounds in the manufacture of concrete in order to reduce the pressure on natural resources and also lower the carbon dioxide generation for environmental preservation and sustainable development is the main challenge of the civil industry. In this study, two types of recycled ceramic and crushed concrete aggregates and one type of pumice aggregate with pozzolanic properties were used to make porous concrete to achieve the study’s goals and necessity. Six mixing plans were designed with high priority of permeability, sufficient strength, and suitable filtration. Mechanical properties including adsorption, density, porosity, permeability, and compressive strength and treatment efficiency (TOC removal) tests were performed on concrete samples. The results of studies showed that the use of pumice up to 25% replacement with recycled construction materials increased the porosity and permeability of concrete by 13 and 43%, respectively, and its density and compressive strength decreased by 12.5 and 39%, respectively, compared to the control sample. In the view of the removal of TOC, a 13% increase in yield was observed for the sample with a 25% replacement of pumice. The outstanding performance of the mixing plan containing pumice aggregates in mechanical strength and treatability can be considered a new approach to the use of recycled materials in the development and construction of urban areas.Keywords: Total Organic Matter, Construction Waste, recycling, adsorption, Runoff treatment
-
Pages 127-134The construction of structures such as gutters, despite erosion control, can be due to the formation of a localized flow structure such as sudden expansion and contraction at the flow passage, the formation of downstream flow, and its impact on the channel bed upstream of the gutter and The shear layer and the resulting turbulence can cause local erosion and threat to the structure. In this research, using the two-dimensional numerical model SRH-2D, the flow pattern around the spur dike wall was simulated with angles of 45, 90, and 135 degrees in the channel. The results showed that with an angle of 45 degrees, the length of the return zone of the stream will be about 2 and 8 times shorter than the 90 and 135° angle, respectively. However, in a spur dike with a 90 degree angle, the length of the return zone is about 3.5 times shorter than when the breaker is located at an angle of 135 degrees in the channel. Also, shear stress in the areas close to the floor in the spur dike with an angle of 45 degrees is the lowest value and the breaker with an angle of 135 degrees has the highest value.Keywords: Flow Pattern, spur dike, 2D numerical model, SRH-2D
-
Local Water Governance in Iran: Policy Implications and RecommendationsPages 135-144
-
Hydrosocial Principles; Water-Human-Nature NexusPages 145-148
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.