فهرست مطالب

فصلنامه راهبرد فرهنگ
پیاپی 57 (بهار 1401)

  • تاریخ انتشار: 1401/05/18
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حسن بشیر، ابراهیم خرم نژاد* صفحات 7-34

    تاثیر رسانه بر فرد و جامعه از قدیمی ترین مطالعات حوزه ارتباطات است و نظریات متعددی در این خصوص مطرح شده است. اکثر این نظریات اولیه بر پایه تغییر نگرش و عقاید مخاطب به عنوان تاثیر رسانه، بنا شده اند بدون آنکه به این نکته توجه کنند که اصولا تغییر نگرش و یا تغییر عقاید چه ارتباطی به تغییر رفتار دارد. در قرن حاضر مفهومی به نام بدیهیات اجتماعی رواج یافت که به گونه ای مبنای عمل خودآگاه و ناخودآگاه جامعه را تعریف می نماید. این مقاله با بررسی مفهوم بدیهیات اجتماعی و تطبیق آن با دو مدل کلاسیک ارتباطات، سعی دارد سازوکار این تاثیر متعامل را بررسی نماید. از سوی دیگر با بررسی نظریات همگرا در حوزه های علوم تربیتی، یادگیری و روان شناسی رشد و بررسی مدل های ارتباطی رایلی و مالتزکه و ساده سازی و تطبیق آن با نظریات ذکرشده، اصلاحاتی را به ویژه در مدل رایلی پیشنهاد می دهد.در انتهای مقاله مدلی برمبنای مدل رایلی ارایه شده است که از زاویه نگاه بدیهیات فرهنگی و اجتماعی به فرایند ارتباطات نگریسته و سعی در تحلیل آن دارد. در این مدل، سعی شده این موضوع توضیح داده شود که رسانه ها چگونه بر لایه های عمیق مفاهیم در یک جامعه تاثیر گذاشته و آنها را تغییر می دهند و درنهایت نمونه هایی از تحلیل توسط این مدل ارایه و جنبه های کارآیی آن ذکر شده است.

    کلیدواژگان: تاثیرات رسانه ای، بدیهیات اجتماعی، بدیهیات فرهنگی، مدل ارتباطی
  • هادی موسوی*، علیرضا محمدی فرد صفحات 35-61

    شهید صدر را می توان یکی از نخستین نظریه پردازان «چیستی نظریه قرانی» دانست که از طریق تفسیر موضوعی فرایندی روشمند برای این هدف (یعنی نظریه پردازی) ارایه داد. شناسایی موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که نادیده انگاشتن آن به منزله محو هویت تفسیر موضوعی و کنار گذاردن هدف آن، یعنی اکتشاف نظریه قرآنی است. این نوشتار ضمن بررسی فرایند تفسیر موضوعی در دیدگاه شهید صدر، به صورت خاص بر چگونگی شکل گیری موضوع در این نوع از تفسیر تمرکز می کند. سپس با تبیین نحوه شکل گیری «مسیله» در علوم اجتماعی نشان می دهد که «موضوع» در تفسیر موضوعی شهید صدر با «مسیله علم» قرابت دارد. در فرجام، نکته ای برجسته می شود که نشان می دهد شکل پیشرفته تری از آنچه امروزه بدان مسیله علم می گویند، در تقریر هویت موضوع، توسط شهید صدر مطرح شده است، که افراد انگشت شماری در طول تاریخ علم به این نکته توجه داشته اند و آن عبور از تبیین«قانون های علم» به تبیین«رفتارهای جزیی» است. این مطالعه، با روش تحلیلی مقایسه ای در پی رسیدن به عناصر و فرایندهای اصلی کشف «موضوع» و «مسیله» در دو رویکرد تفسیر موضوعی و تولید علم و از طریق مقایسه میان عناصر مشترک آن دو در این زمینه است.

    کلیدواژگان: تفسیر موضوعی، شهید صدر، نظریه قرآنی، مسئله علم، فرایند نظریه پردازی قرآنی
  • آرش موسوی*، محمدامین برادران نیکو، ناصر علی عظیمی صفحات 63-92

    عقبه تاریخی گفتمان تجاری سازی تحقیقات علمی در دنیا با پایان جنگ سرد گره خورده است. در این نقطه تاریخی، نهادهایی که در طول جنگ جهانی دوم و پس از آن در خلال جنگ سرد برای هدایت، بسترسازی و مدیریت فعالیت های علمی و فناورانه به وجود آمده بودند، به تدریج وارد دورانی از پیکربندی مجدد شدند. روایت افراطی نیولیبرال از این گفتمان از اواسط دهه 1980 میلادی همواره مطرح بوده و تغییرات عمیقی را در سازمان و عملکرد نهاد علم بر جا گذاشته است. واضح ترین این تحولات عقب گرد دولت ها از حمایت مالی وسیع از دانشگاه ها و پژوهشگاه های عمومی بوده است. همزمان با این عقب گرد، در دهه 80 در ایالات متحده، برای اولین بار در طول چند دهه، میزان حمایت بخش خصوصی از تحقیقات از حمایت دولت فدرال پیشی گرفت. مقاله حاضر نسبت موج نوین تجاری سازی تحقیقات علمی را با هنجارهایی می سنجد که توسط جامعه شناس مشهور آمریکایی، رابرت کی مرتون، برای توصیف فضایل اساسی آکادمی مطرح شده است. تحلیل عمیق از این نسبت به ما نشان می دهد که ارزش های اخلاقی جدید ناشی از بازاری شدن علم در تقابلی جدی با هنجارهای مرتونی هستند و بنابراین همان قدر که موج تجاری سازی به پیش می راند، باید منتظر فروپاشی آکادمی به معنای مرتونی آن باشیم.

    کلیدواژگان: تجاری سازی تحقیقات علمی، نئولیبرالیسم، آکادمی، نهاد علم، نرم های مرتونی
  • صالح رشید حاجی خواجه لو*، جمیله علم الهدی، محمود ابوالقاسمی صفحات 95-136

    در پژوهش حاضر سعی شد با بهره گیری از روش تحلیل محتوی کیفی و با نمونه گیری هدفمند و به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته با 14 نفر از خبرگان و صاحب نظران علمی و اجرایی و درکی نظام مند از مسایل موجود در سیاستگذاری تولید علم نافع در نظام آموزش عالی کشور ارایه گردد. در گام بعدی، مسیله بندی و لایه بندی مسایل از طریق اجرای گروه کانونی و با مشارکت 6 نفر از افراد شرکت کننده در مصاحبه های نیمه ساختار یافته انجام یافت. مصاحبه های انجام شده در هر دو مرحله (نیمه ساختاریافته و گروه کانونی) ضبط شدند و به شیوه مبتنی بر الگوی گرانهایم و لاندمن (2004) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد که مسایل سیاستگذاری تولید علم نافع را می توان در هشت مضمون (مسیله)؛ «ضعیف بودن پیوند بین دانشگاه و جامعه»، «نبود نظام نظارت و اعتبارسنجی مناسب برای رتبه بندی و تضمین کیفیت نهاد های علمی»، «ناکارآمدی نظام ارتقاء مرتبه اعضای هییت علمی در جهت دهی فعالیت های اعضای هییت علمی به سمت نیاز ها و مسایل کشور»، «نبود نظام مدیریت ملی و یکپارچه پژوهش در کشور»، «ناکارآمدی شیوه تامین و تخصیص منابع مالی پژوهش»، «پایین بودن منابع مالی و اقتصادی اختصاص یافته به پژوهش و تولید علم»، «مبتنی نبودن سیاستگذاری های علم بر آمایش آموزش عالی» و «ضعف در آموزش های کاربردی و آموزش پژوهش محور» ارایه نمود. همچنین لایه بندی مسایل فوق بر مبنای سه معیار گلوگاهی بودن مسیله، رابطه علت و معلولی بین مسایل و ویژگی برتری و نازسازگاری نشان داد که مسیله «مبتنی نبودن سیاستگذاری های علم بر آمایش آموزش عالی» لایه اصلی در نظام مسایل سیاستگذاری تولید علم نافع محسوب می گردد.

    کلیدواژگان: تولید علم، علم نافع، پژوهش کاربردی، نظام مسائل، حکمرانی و سیاستگذاری آموزش عالی
  • سید سعید منجم زاده*، ابوالقاسم نادری، ناهید پوررستمی، غلامرضا گرایی نژاد صفحات 137-165

    تحقق کارکرد های مورد انتظار از دانشگاه، مستلزم تدوین سیاست های مناسب و توسعه یافتگی درون زا در وجوه مختلف ازجمله مالی است. به ویژه آنکه دانشگاه ها در سال های اخیر با چالش های مالی متعددی نظیر تامین منابع و کارایی درونی مواجه بوده اند. هدف این پژوهش، ارایه الگویی برای توسعه مالی دانشگاه است تا بتوان با تکیه بر ظرفیت ها، نهادسازی و توانمندسازی، امکان تامین، تخصیص و هزینه کرد منابع مالی را به نحو مطلوب فراهم آورد. این پژوهش مبتنی بر روش کیفی و نظریه داده بنیاد است و جامعه آماری، صاحب نظران توسعه مالی دانشگاه، پژوهشگران و مدیران دارای تجربه زیسته عمیق در این زمینه است. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه اکتشافی نیمه ساختمند با 15 صاحب نظر بر اساس راهبرد نمونه گیری نظری انجام شد. پایایی یافته ها، از طریق بررسی های متقابل و کدگذاری مجدد ارزیابی شد و به منظور اعتباربخشی به نتایج، از چهار روش بازبینی مشارکت کنندگان، مثلث سازی داده ها، مثلث سازی بررسی کننده/ پژوهشگر و بازبینی همکاران استفاده شد. یافته ها شامل مدل مفهومی حاوی عوامل موثر بر توسعه مالی دانشگاه است و از پنج مولفه اصلی تامین، تخصیص، کارایی، ترتیبات و ساختار های نهادی و عوامل محیطی تشکیل شده است. نتایج بیانگر آن است که دستیابی به توسعه مالی در دانشگاه فرایندی چندوجهی است و تنها با استقرار نگرشی جامع محقق می شود.

    کلیدواژگان: توسعه مالی دانشگاه، دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، ترتیبات و ساختار های نهادی، نظریه داده بنیاد
  • تحلیلی بر نفوذ سرمایه داری آکادمیک در نظام آموزش عالی ایران با واکاوی اسناد راهبردی کشور
    سیده گل افروز رمضانی*، نعمت الله عزیزی، مریم شفیعی سروستانی صفحه 167

    نظر به تغییرات پارادیمی ناشی از اقتصاد مبتنی بر دانش، امروزه اصلاحات بازارمحور در آموزش عالی در سراسر جهان به یک پدیده رایج تبدیل شده است؛ اما آنچه در حال حاضر در نظام آموزش عالی ایران در حال تکوین است، خصوصی سازی و تجاری سازی در آموزش عالی است که به عنوان یک کپی کم رنگ از منطق نیولیبرالیسم، دیدگاه سودآوری دانش و دانشگاه را توجیه می کند. چنین اصلاحات بازارگرایانه ای نه تنها با مبانی ارزشی دینی در یک جامعه اسلامی در تباین کامل است، بلکه به دلیل فراهم نبودن شرایط مناسب سخت افزاری و نرم افزاری و در غیاب زیرساخت های مختلف، به آموزش عالی کشور آسیب جدی وارد خواهد ساخت. از این رو پژوهش حاضر به عنوان یک مطالعه کیفی در تلاش است تا با تحلیل اسناد فرادستی، دامنه و شعاع نفوذ سرمایه داری آکادمیک در نظام آموزش عالی کشور را بررسی نماید. برای این منظور با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و بهره گیری از رویکرد استقرایی، محتوای متنی اسناد فرادستی آموزش عالی، تحلیل و مفاهیم در قالب کدهای باز و محوری استخراج شدند. نتایج حاصل از تحلیل محتوای شش سند فرادستی منتخب آموزش عالی و گزاره های الزام آور برای دانشگاه ها در دوازده مفهوم اصلی استخراج و دسته بندی شد. این مفاهیم مشتمل بر تجاری سازی، کالایی سازی، جهانی سازی، مشتری مداری، خصوصی سازی، شفافیت و پاسخگویی، رقابت پذیری و کمی سازی، مدیریت دولتی نوین، بین المللی سازی، تغییر سیاست های تامین منابع مالی دانشگاه ها و طراحی سازمان های درون شبکه ای بودند.

    کلیدواژگان: سرمایه داری آکادمیک، اسناد راهبردی کشور، الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، آموزش عالی، سیاستگذاری
  • فردین محمدی* صفحات 205-234

    نوشتار حاضر سعی در تبیین این مسیله دارد که آیا غیر از قوانین مکتوب میدان آموزش، قوانین دیگری (نامکتوب) نیز وجود دارند که کنش عاملان اجتماعی (معلمان و دانش آموزان) را در میدان آموزش به طور پنهانی تحت تاثیر قرار دهند. بدین منظور چارچوب مفهومی پژوهش بر اساس نظریات بوردیو تدوین گردید. جهت گردآوری و تحلیل داده ها از روش تحلیل موضوعی بهره گرفته شد. جامعه مورد مطالعه عبارت بودند از معلمان شهر مشهد که با استفاده از نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری با 31 نفر از آنها مصاحبه گردید. سپس مصاحبه ها با استفاده از نرم افزاز Maxqda و تکنیک های کدگذاری باز و محوری مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در سال های اخیر سیاست های آموزشی نامناسب از جمله سیاست آموزشی غیرمنصفانه، اولویت بندی نادرست سیاست های آموزشی و سیاست آموزشی کمیت گرا موجب شکل گیری قوانین پنهان نانوشته ای مانند منطق یکسان انگاری/ نادیده انگاری شایستگی ها، اولویت نقش مبصری بر معلمی و منطق افزایش آمار قبولی غیرواقعی در میدان آموزش شده اند که دارای قدرت قهری و الزام می باشند. قوانین مذکور به طور کلی بیانگر منطق پنهان نانوشته ای هستند که از ویژگی غیرآموزشی و ضد آموزش برخوردارند.

    کلیدواژگان: میدان آموزش، منطق میدان، معلمان، منطق پنهان نانوشته، بوردیو
|
  • Hassan Bashir, Ebrahim Khorramnejad * Pages 7-34

    The effect of media on individuals and society has been one of the oldest fields of study in communications and involves various theories. Most of these theories have studied the effects of media through belief and attitude change of the audience regardless of the fact that how changes in one's beliefs or attitude will change one's behavior. Recently many works have been written on the relation between attitude and behavior، therefore، a question may raise here and that is how the media affects the audience behavior? Todays، the concept of social axioms defines the bases of conscious and unconscious acts in a society. The present article، through studying the concept of social axiom and adjusting it with Gerhard Maletzke and Riley and Riley's models of communication ، attempts to study the interactive effects of the two on each other. On the other hand، through studying Gerhard Maletzke and Riley and Riley's models of communication، simplifying them and adjusting them with modern theories of related fields، some corrections are suggested especially on Riley and Riley's model of communication. At the end of the article a model is presented based on Riley and Riley's model of communication which studies socio-cultural axioms through the window of communications and attempts to analyze them. Through this model، the effects of media on the deeper layers of a society are explained and finally some analytical examples of this model and its practicality are given.

    Keywords: Media Effects, Social Axioms, Cultural Axioms, Communication Model
  • Hadi Mousavi *, Alireza Mohammadifard Pages 35-61
  • Arash Moussavi *, Mohammad Amin Baradaran Nikou, Naser Ali Azimi Pages 63-92

    The historical backbone of the discourse of commercialization of scientific research in the world ‎is tied to the end of the Cold War. At this historic juncture, the institutions that emerged during ‎World War II and later during the Cold War to direct, frame, and manage scientific and ‎technological activities were gradually reconfigured. The neoliberal extremist version of this ‎discourse has been around since the mid-1980s and has left profound changes in the organization ‎and praxis of the institution of science. The most notable of these developments has been the ‎rollback of governments in the widespread financial support of universities and public research. ‎At the same time, in the 1980s in the United States, for the first time in these decades, the ‎amount of private sector support from research exceeded federal support. This paper compares ‎the modern wave of commercialization of scientific research with the norms proposed by ‎renowned American sociologist Robert K Merton to describe the essential virtues of academia. ‎An in-depth analysis of this shows us that the new ethical values resulting from the ‎commercialization of science are in serious conflict with the Merton norms, and so as the wave of ‎commercialization progresses, we must wait for the collapse of Merton academia.‎

    Keywords: Commercialization of scientific research, neoliberalism, Academy, Institution of Science, ‎Mertonian Norms.‎
  • Analysis of the penetration of Academic Capitalism on the Iranian Higher Education System by Analyzing the Country's Strategic Documents
    Seyedeh Golafrooz Ramezani *, Nematollah Azizi, Maryam Shafiei Page 167

    The present study, as a qualitative study, tries to examine the scope and radius of the influence of academic capitalism in the higher education system of the country by analyzing the superior documents. For this purpose, using qualitative content analysis method and using inductive approach, the textual content of higher education upstream documents as communication strategies was analyzed and the concepts were extracted in the form of open and Axial codes. The results of content analysis of six selected higher education documents and mandatory statements for universities, which are indicative of academic capitalism, were extracted and categorized into twelve main concepts. These concepts include commercialization, commodification, globalization, customer-orientation, Privatization, transparency and accountability, competitiveness and quantification, new public management, internationalization, changing university funding policies, and designing interstitial organizations.  By taking attention to paradigm shifts stemming from the knowledge-based economy These findings show that although today market-based reforms in higher education exist throughout the world, But what is currently evolving in the Iranian higher education system is the privatization and commercialization of higher education, which, as a faint copy of the logic of neoliberalism, justifies the view of the profitability of knowledge and academia. Such market-oriented reforms are not only in complete contrast with the principles of religious value in an Islamic society, but even by neglecting some of the considerations of the Iranian-Islamic model in the management of the country's academic institutions, due to the lack of appropriate hardware and software conditions and  absence of various infrastructures, it is not compatible with the educational goals of the country.

    Keywords: Academic capitalism, strategic documents of the country, Iranian-Islamic model, Higher education, Policy making
  • Fardin Mohammadi * Pages 205-234

    The present study try to explain that what Apart from the written Logics of the education Field, there are other Logics that affect the actions of social agents (teachers and students) in the education Field secretly.To reach the goal, conceptual framework was based on the ideas of Pierre Bourdieu. We used the thematic analysis methods to gather and analyze data. The statistical population consists of teachers in Mashhad city are that interview 31 participants by Using purposive sampling and Theoretical saturation. Than gathered data are analyzed with Maxqda Software and open coding and axial coding. The results showed that In recent years, Incorrect prioritizationeducational policies such as Quantitative educational policies, Unofficial educational policy, Incorrect prioritization of educational policies generate hidden and unwritten rules such as logic of unity / neglect of merit, The priority of the role master rather than of the teacher and the logic of increasing the unrealistic acceptance rate in the education field that has the power and authority required. Generally the logics indicate unwritten logic that has a non-teaching and anti-teaching element.

    Keywords: Educational Field, the Logic field, Teachers, Non-Written Logic, Pierre Bourdieu