فهرست مطالب
نشریه طبیعت ایران
سال هفتم شماره 3 (پیاپی 34، امرداد و شهریور 1401)
- تاریخ انتشار: 1401/05/26
- تعداد عناوین: 21
- سخن روز
-
صفحه 3
پروانه سفید برگخوار بلوط به صورت گسترده در بخش های جنوبی جنگلهای زاگرس طغیان کرده است و طبق معمول، رسانه ها، طرفداران محیط زیست و لاجرم مسیولین ملی ومنطقه ای پیگیر یک راه حل سریع و اورژانسی هستند. در حالیکه بارها با توجه به شرایط پیش امده، موضوع مدیریت پایدار اکوسیستم زاگرس و لزوم پذیرش یک رویکرد جامع حفاظتی و احیا مورد تاکید بوده و اذعان شده بود ظهور خشکیدگی ها و زوال ناشی از آفات و بیماری ها عمدتا به عنوان پدیده ثانویه ماحصل بهم خوردن شرایط اکولوژیک این رویشگاه ها می باشد. با توجه به مطالعات پژوهشگران و خصوصا مطالعات و پایش آل منصور و همکارانشان در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس مشخص شده است که شرایط محیطی رویشگاه زمینه ساز این نوع طغیان هاست.
- دیدگاه ها
-
صفحات 7-21
مدیریت مراتع در طول سالیان متمادی، دستخوش تغییرات و تحولات زیادی شده که این تغییرات، پوشش گیاهی مراتع و تولید آن را تحت تاثیر قرار داده است. در یک تقسیم بندی کلی دو نوع مدیریت خصوصی و دولتی وجود دارد، تفاوت های این دو شیوه مدیریتی، منشا بسیاری از تغییرات و تحولات است و در هدایت و تعیین خط مشی مدیریت بعدی نقش مهمی را ایفا می کند.شیوه های مدیریت اعمال شده بر منابع طبیعی در دوره های مختلف بر مراتع استان فارس شامل موارد زیر است که در این نوشتار مورد بحث قرار خواهد گرفت:1) از اواخر حکومت قاجاریه تا سال 13412) از سال 1341 تا سال 13573) از سال 1357 تا سال 13624) از سال 1362 تا سال 13695) از سال 1369 تاکنوندر این تحقیق، دوره های یاد شده با هدف بهره مندی از نتایج آن برای مدیریت آینده مراتع، بررسی و تحلیل شدند.
-
آسیب شناسی فرایند صدور مجوز پروانه چرای دام های اهلی در اکوسیستم های مرتعی- (موردکاوی: استان اصفهان)صفحات 23-27
با توجه به شرایط اقلیمی و نیاز روزافزون کشور، حمایت جدی از بهره برداران برای افزایش، تثبیت و توسعه فعالیت های تولیدی در مناطق مختلف، یکی از استراتژی های وزارت جهاد کشاورزی است. با وجود تمهیدات اندیشیده شده برای تسهیل فرایند بررسی و صدور مجوزها، هنوز مشکلات عدیده ای در مسیر صدور مجوزهای مربوطه وجود دارد. در بخش منابع طبیعی نیز مانند سایر حوزه ها، همه فعالان و مجریان، نیازمند اخذ مجوزهای قانونی هستند. برای این کار، متقاضی باید به مراجع مختلف مراجعه و فرایند مربوطه را طی کند. شواهد نشان می دهد، مسایل و مشکلات مختلفی در مسیر صدور مجوز پروانه چرای دام های اهلی در مراتع و به تعبیری پروانه مرتع داری وجود دارد که منجر به طولانی شدن مسیر و نارضایتی مرتع داران علاقه مند به نگهداری و پرورش دام در مراتع شده است. با هدف بررسی این مسایل، 15 متقاضی و شش کارشناس، به طور هدفمند، انتخاب شدند و نظرات آنها پیرامون مهم ترین موانع و مشکلات موجود در مسیر صدور و تمدید مجوز پروانه چرای دام، با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه، تجزیه و تحلیل شد. بر مبنای نتایج، مدت زمان لازم برای طی فرایند بررسی درخواست متقاضی برای ممیزی مرتع و در نتیجه صدور مجوز پروانه چرای دام در مراتع، در وضعیت موجود، 120 روز و در وضعیت مطلوب، 45 روز است. ترسیم چارت و نقشه وضعیت مطلوب فرایند صدور پروانه چرا به شکل طرح های مرتع داری نشان داد، این طرح ها به دلیل اینکه نوعی شبه مالکیت هستند و مزیت اقتصادی و اکولوژیکی بالاتری دارند، می توانند جایگزین فرایند صدور پروانه چرا شوند.
-
صفحات 29-40با توسعه صنعتی کشورهای پیشرو از قرن نوزدهم، بهره برداری از چوب رو به گسترش گذارد که یکی از آثار آن، کاهش سطح جنگل ها در اروپا بود. برای کاهش بهره برداری و به همراه آن پاسخگویی صنعت چوب به نیازهای رو به رشد، به تدریج روش های صنعتی اصلاح چوب توسعه یافت. تا نیمه دوم قرن بیستم، باور عمومی بر این بود که استفاده از مواد سمی روش مناسبی برای مقابله با عوامل مخرب بیولوژیک است، بی آنکه به پیامدهای محیط زیستی آن توجه شود. از چند دهه گذشته، به تدریج عواقب زیان بار استفاده از چنین روشی در آلودگی خاک، آب و هوا به صورت فزاینده ای آشکار شده که به طور مستقیم تهدیدکننده سلامت انسان و محیط زیست است. از مهم ترین مواد سمی مورد استفاده برای حفاظت از چوب می توان به کرویوزوت، پنتاکلر فنل، ترکیبات کرومات پایه و ارسنیک پایه اشاره کرد. از آغاز دهه 90 میلادی استفاده از چنین موادی در صنعت چوب در کشورهای توسعه یافته به تدریج ممنوع شد.گسترش تولید چندسازه های خرده چوب نیز، یکی دیگر از راهکارهای عرضه محصولات چوبی طی دهه های گذشته به جای محصولات چوب ماسیو بوده که با بهره گیری از چوب های کم ارزش، از فشار بهره برداری از جنگل ها کاسته است. در این رابطه، چوب های کم ارزش تر و در پاره ای موارد، منابع لیگنوسلولزی غیرچوبی به خرده چوب و الیاف چوبی با ابعاد مشخص تبدیل، به وسیله چسب به یکدیگر متصل و به تخته چندسازه چوبی تبدیل می شوند. از آنجایی که چسب مورد استفاده فرم آلدهید پایه بوده ، انتشار فرم آلدهید از این چندسازه ها به صورت معضل دیگری محیط زیست و سلامتی انسان را تهدید می کند.این مقاله ابتدا به موضوع آلاینده ها از چوب و فراورده های آن پرداخته، سپس، راهکارهایی را که برای برطرف سازی این معضل در جهان ارایه شده، تجزیه و تحلیل کرده است.
-
صفحات 43-55خانواده گل سرخ در ایران، 25 جنس (با در نظر گرفتن مفهوم وسیع آرایه شناختی جنس Prunus sensu lato و محدود جنس Potentilla sensu stricto) و 290 گونه و واحد تحت گونه ای دارد که از بین آنها، 85 آرایه انحصاری است. مهم ترین جنس های ایران ازنظر تعداد گونه های انحصاری به ترتیب شامل Alchemilla، Prunus، Potentilla، Pyrus، Crataegus، Cotoneaster، Sorbus، Drymocalis، Rubus و Geum هستند. بیشتر اعضای این خانواده، در پوشش های گیاهی نواحی رویشی ایرانی- تورانی، جنگل های البرز و زاگرس و خلنگ زارهای نواحی گذار حضور دارند و از این نظر در پوشش های گیاهی ایران، از اهمیت بسزایی برخوردارند. از جنس های رایج در این نواحی می توان به گلابی، آلبالو، زالزالک، بادام، سیب، شیرخشت و نسترن اشاره کرد. پراکنش جغرافیایی این خانواده شامل تمام نواحی ایران در ارتفاعات و فلات مرکزی به جز نوار ساحلی جنوب ایران است. گیاهان این خانواده علاوه بر داشتن نقش ارزشمند در پوشش گیاهی عرصه های طبیعی ایران، به دلیل داشتن میوه خوراکی ازنظر اقتصادی نیز از خانواده های بسیار مهم در جوامع انسانی محسوب می شوند. ازنظر دارویی نیز تعدادی از آنها چون بادام، شیرخشت و زالزالک در تهیه داروهای مختلف کاربرد دارند.کلیدواژگان: خانواده گل سرخ، ایران، انحصاری، پوشش گیاهی، اهمیت اقتصادی و دارویی
-
صفحات 57-62
مطالعه ساختار توده های طبیعی، همچنین شناخت مراحل تحولی و روند پویایی در جنگل های بکر برای به کارگیری روش های همگام با طبیعت ضروری است. اهمیت اکولوژیک خشکه دارها موجب شده است تا جمع آوری اطلاعات مربوط به آنها به طور روزافزون گسترش یابد و در طرح های مدیریتی مورد توجه قرار گیرند. ارگانیسمهای متعددی در چوب های در حال مرگ، یا مرده (خشکه دار) در جنگلها در حال فعالیت هستند، در این میان حشرات، بیشترین تعداد گونه را به خود اختصاص دادهاند. با توجه به اینکه حفظ تنوع زیستی لازمه توسعه پایدار است، شناخت تنوع گونهای اکوسیستمهای پیچیده جنگلی در این مسیر بسیار مهم است. برای شناسایی گونههای دوبالان ساپروکسیلیک در جنگلهای هیرکانی، نمونهبرداری با استفاده از تلههای بشقابی (Pan traps) طی سال های 1396-1398 در استان های گیلان، گلستان و مازندران انجام شد. در کل، تعداد 71 گونه متعلق به 22 خانواده از دوبالان ساپروکسیلیک از جنگلهای هیرکانی جمعآوری و شناسایی شدند که در بین آنها، 2 گونه جدید برای دنیا و 20 گونه برای اولین بار از ایران گزارش شدند. مطالعات تنوع گونهای نشان داد، تنوع گونهای دوبالان ساپروکسیلیک در جنگل های مدیریت حفاظتی بیشتر از جنگلهایی با مدیریت بهرهبرداری هستند که لزوم حفاظت از این جنگلها را آشکار میکند.
کلیدواژگان: خشکه دار، ساپروکسیلیک، مدیریت جنگل، جنگل های هیرکانی، دوبالان -
صفحات 63-70کمبود منابع چوبی و بحران تخریب و نابودی جنگل های باقی مانده در کشور از یک طرف و عدم توان واردات چوب و فرآورده های آن به کشور از طرف دیگر، اهمیت تامین چوب را برای کشور دو چندان نموده است. نبود اطلاعات بهنگام از وضعیت موجود (سطح و پراکنش) صنوبرکاری های استان اردبیل یکی از مشکلات اصلی مدیران بخش تولید چوب برای برنامه ریزی و مدیریت تامین چوب است. در این زمینه تهیه نقشه پراکنش و تعیین سطح زراعت چوب صنوبر می تواند در ارزیابی وضعیت صنوبرکاری ها و نیز مسایل مربوط به کشت و توسعه زراعت چوب در سطح منطقه، به برنامه ریزان استان کمک کند. برای این منظور، از داده های چند زمانه ماهواره سنتینل-2 (Sentinel-2) در دوره رویش صنوبر استفاده شد. بعد از انجام مراحل پردازش، تفسیر، تجزیه و تحلیل داده ها، تهیه مدل براساس سری زمانی داده ها و تست آن در مناطق پایلوت با اطلاعات مربوط به برداشت های میدانی، نقشه محدوده های صنوبر کاری موجود در استان استخراج شد. نتایج نشان داد صنوبرکاری های استان معادل 1074 هکتار است که براساس نقشه پراکنش، بیشتر قطعات صنوبرکاری در شهرستان های مشگین شهر، اردبیل و خلخال قرار دارد. بیشتر قطعات صنوبرکاری کمتراز 5/0 هکتار به صورت نواری یا خطی در حاشیه باغ ها و نهرهای انتقال آب به مزارع کشت شده اند که علاوه بر تولید چوب، بادشکن و حصار باغ نیز هستند. یافته های این پژوهش می تواند اطلاعات پایه و مبنایی باارزش برای استفاده در پایش سطح صنوبرکاری ها، برنامه ریزی و تصمیم گیری های مدیریتی در رابطه با توسعه زراعت چوب در استان باشد.کلیدواژگان: استان اردبیل، داده های ماهواره ای، صنوبر، نقشه پراکنش
-
صفحات 71-77
جنگل ها و مراتع در هر کشوری منابع محدودی هستند که از ارزش های اقتصادی و محیط زیستی غیرقابل جایگزینی برخوردارند، به همین دلیل، شناسایی و پایش آفات و بیماری های درختان و درختچه های جنگلی و مرتعی اهمیت بسیار زیادی دارد. برای مطالعه و شناسایی آفات درختان جنگلی و مرتعی استان سیستان و بلوچستان، نمونه برداری های خطی در زمان های مختلف، طی سال های 1397-1400 انجام شد. نمونه های جمع آوری شده با هدف شناسایی دقیق به آزمایشگاه آفات بخش تحقیقات گیاه پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان منتقل شد. نتایج نشان داد، آفت کلیدی درخت کهور ایرانی سوسک بذرخوار Caryedon serratus است که خسارت زیادی به بذر درختان وارد میکند، همچنین سوسک پوست خوار (از خانواده Scolytidae) در بسیاری از رویشگاه های این درختان مشاهده می شود. علاوه براین، سرخرطومی کهور ایرانی (Cosmogaster sp.) نیز در رویشگاه کهور ایرانی ردیابی شد. درختان کلیر در این استان، توسط پروانه پیشگام (Anaphaeis aurota) مورد حمله قرار می گیرند که سبب بروز خسارت های بالایی به این درختان می شود. پروانه های تار عنکبوتی نیز به درختان مورینگا حمله می کنند و خسارت های زیادی به بار می آورند. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی برخی از مهم ترین آفات جنگل ها و مراتع استان سیستان و بلوچستان است، با پایش این آفات می توان از طغیان آنها جلوگیری و برنامه های مدیریتی موثر را اجرا کرد.
کلیدواژگان: پایش، آفات و بیماری ها، کهور ایرانی، کلیر، سیستان و بلوچستان - گفتگوهای چالشی
-
صفحات 79-97
تغییر اقلیم یکی از چالش های مهم و اساسی امروز دنیاست، به طوری که، افزایش گازهای گلخانه ای به عنوان مهم ترین عامل ناشی از فعالیت های انسانی در تغییر اقلیم مورد توجه همگان قرار گرفته است. ایران نیز مانند سایر کشورها با این چالش مواجه بوده، محیط های طبیعی آن، تحت تاثیر این چالش قرار داشته و افزون بر سوء مدیریت ها بر زوال بسیاری از اکوسیستم های آسیب پذیر اثر گذاشته است. تغییر اقلیم و تاثیر آن بر محیط های طبیعی ایران، موضوع گفت و گوی چالشی این شماره از نشریه طبیعت ایران است. مهمانان این شماره، سال های طولانی در حال مطالعه و پژوهش پیرامون این موضوع بوده اند، در اینجا قصد داریم نتایج فعالیت های ایشان را مطرح کنیم. در این گفت وگو از حضور آقایان دکتر مصطفی جعفری، دکتر محمد خسروشاهی، دکتر مرتضی خداقلی و سرکار خانم دکتر فاطمه درگاهیان بهره برده ایم.
- نگاهی به طبیعت ایران
-
صفحات 101-114
دریاچه گهر با وسعت 59111 کیلومترمربع، در جنوب شرقی دورود و در منطقه حفاظت شده اشترانکوه در استانلرستان با ارتفاع 2350 متر از سطح دریا قرار گرفته و یک دریاچه دایمی، کوهستانی در منطقه حفاظت شدهاشترانکوه است. دریاچه از دو بخش گهر بزرگ (کله گهر) و گهر کوچک (کره گهر) تشکیل شده است. میزانبارش منطقه سالانه در حدود 933 میلیمتر و بیشتر به صورت بارش برف است. برف، نقش یک مخزن طبیعی رادر منطقه اشترانکوه ایفا می کند و در تامین آب دریاچه مهم است. قرار گرفتن در بین کوه های اشترانکوه و منطقه ایحفاظت شده، سبب به وجود آمدن محیط های نادر برای تنوع زیستی شده و یکی از نقاط داغ گونه زایی و پناهگاهگیاهان بومزاد در کشور است، که باید در سطح ملی مورد توجه و حمایت جدی قرار گیرد. با استناد به نتایج اینتحقیق میتوان گفت، حوزه دریاچه گهر با تهدیدهای جدی شامل محدودیت ظرفیت دریاچه در تعداد گردشگر،گردشگری غیرمسیولانه و چیدن گونه های زیبا و انحصاری منطقه توسط گردشگران، خطر پایین آمدن سطح ترازآبی منطقه، ساخت وساز در محدوده دریاچه و زباله و پسماند گردشگران مواجه است. نکته قابل توجه اینکه منابعطبیعی و محیط زیست بکر منطقه را نباید فدای رونق گردشگری کرد. شیوه ای که مسیولان برای رونق گردشگریدر پیش گرفته اند، تنها به نابودی ذخایر طبیعی و زیستی که نسل به نسل به دست ما رسیده، منجر می شود.
کلیدواژگان: گهر، اشترانکوه، دریاچه، تنوع زیستی، لرستان، گردشگری - ستون ها
-
صفحه 115
در سال های اخیر، نتایج مدیریت ناپایدار سرزمین، وقوع پدیده تغییر اقلیم و تخریب های ناشی از فعالیت های نظامی، منجر به بروز انواع بحران های محیط زیستی در منطقه خاورمیانه شده است. در ایران، دریاچه ها و تالاب ها خشک شده اند، رودخانه های دایمی به رودخانه های فصلی تبدیل یا به کلی خشک شده اند، از چشمه سارها در مناطق کوهستانی اثری نمانده است، در بیشتر نقاط ایران چاه ها جابه جا می شوند، یا کف شکنی آنها عملیات دایمی و روزمره محسوب می شود، آبگیرهای کوچک و بزرگ که پیش از این نگین زینت این سرزمین بودند، به کانون ریزگرد بدل شده اند، زوال اکوسیستم ها در قالب خشکیدگی بلوط در غرب، حذف شمشاد در شمال، نبود زادآوری گون ها و درمنه ها و ظهور انواع بیماری ها و آفات روی داده است، همه این موارد نشانه همگرایی و هم افزایی مدیریت ناپایدارآب با تغییر اقلیم در این منطقه به ویژه در ایران است. به دنبال این تحولات محیط زیستی، با مهاجرت ها از نوع توده ای، خرید خانه در ترکیه، حرکت به سمت شمال ایران و سکونت در آن منطقه، افزایش خروج نخبگان و تحصیل کرده ها از کشور، به تدریج پیامدهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و درنهایت امنیتی ظاهر می شوند. البته این تصویر تحولات محیط زیستی در داخل کشور است، در مقیاس منطقه ای، کشور ترکیه از خلا ایجاد شده ناشی از جنگ های مختلف در عراق، سوریه و یمن و انواع مناقشات سیاسی، نظامی و امنیتی، استفاده کرده و هم سو با اجرا و توسعه پروژه های کنترل آب و احداث انواع سدها بدون توجه به تعهدات محیط زیستی بین المللی و همسایگی اش در دو دهه اخیر، اقدامات گسترده ای را انجام داده است، کشورهای سوریه، عراق و ایران قربانی اقدامات این کشور هستند، این اقدامات زمینه ویرانی و نابودی تدریجی دو کشور سوریه و عراق را، که زمانی مهد تمدن های بزرگی بودند، فراهم خواهد کرد، همچنین آثار این اقدامات با ایجاد کانون های دایمی ریزگرد در این دو کشور به خوبی نمایان شده است، متاسفانه حرکت ریزگردها در کانون های یادشده به دلیل جهت وزش بادهای غربی، به سمت ایران است. بی شک، در آینده ای نه چندان دور، ترکیه نیز از پیامدهای ناشی از اقدامات خود بی بهره نخواهد ماند، این منطقه آبستن حوادث بزرگی چون جنگ آب، حرکت عظیم مهاجرین و شروع مناقشات جدید در مرز های جنوبی خود خواهد بود، این پیامدها ناشی از سیاست های خودخواهانه ترکیه، دست اندازی و حرکت های استعماری قدرت های بزرگ و بی کفایتی مسیولان کشورهای سوریه و عراق است، که خود را بدون توجه به خواسته های به حق ملت، درگیر مناقشات داخلی و منطقه ای کرده اند.
-
صفحه 116
بطور کلی در مطالعات مرتبط با تغییرات اقلیمی از دو نوع داده و اطلاعات استفاده می شود. نوع اول داده هایی است که بر اساس سنجش دستگاه های مختلف و ابزار های سنجنده بدست می آید، که مبنای آن مشاهده و ثبت داده می باشد، و می توان آن را "داده های مشاهده ای" خواند (Observational data). این داده ها با بکار گرفتن ابزارهای سنجش همچون دما سنج ها، باران سنج ها، رطوبت سنج ها، دستگاه های سنجش باد، دستگاه های سنجش تشعشعات خورشیدی و یا سایر وسایل سنجش فراهم می آید. مدت زمان فراهم بودن داده ها بستگی به قدمت تاسیس انواع مختلف ایستگاه های هواشناسی اعم از کلیماتولوژی، سینوپتیک و یا سایر مراکز داده برداری دارد. قدیمی ترین ایستگاه های هواشناسی زمانی حدود 150 سال و یا کمی بیشتر را شامل می شود.
-
صفحه 117
کشت و پرورش، روش های داشت و برداشت و عملیات پس از برداشت و همچنین نگهداری، بسته بندی و از آن مهم تر فراوری گیاهان دارویی، روش هایی تخصصی و دانش محور هستند. این روش ها برای هر گیاهی، خاص و ویژه همان گیاه هستند و رعایت نکات علمی در اجرای آنها برای حفظ کیفیت گیاهان دارویی اهمیت ویژه دارد. فراموش نکنیم استفاده از گیاهان دارویی و فراورده های آنها برای حفظ سلامت و درمان بیماری است و چنانچه میزان و کیفیت ماده موثره در گیاه مناسب نباشد با مصرف آن نه تنها مشکلی حل نمی شود بلکه امکان ایجاد عوارض ناخواسته هم وجود دارد. در حال حاضر اغلب زمینهای زراعی برای کشت گیاهان داریی در قطعات کوچک نیم تا چند هکتاری هستند که علاوه بر اینکه تنوع فراوانی در نوع بذر مورد استفاده و شیوه کاشت و داشت، برداشت و نگهداری آنها وجود دارد امکان استفاده از مکانیزاسیون نیز در آنها در حداقل شکل ممکن است.
- دانشمندان ایرانی
- معرفی گونه های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران
-
صفحات 127-135
جنس پیاز (.Allium L) یکی از بزرگترین جنس های گیاهی چندساله تک لپه ای است و ایران یکی از مراکز مهم تنوع وگونه زایی آن محسوب می شود. گونه Allium breviscapum Stapf ،گونه انحصاری ایران و استان همدان است. این گونه دررویشگاه های محدود و تنها در بخش هایی از ارتفاعات کوه الوند در استان همدان می روید. در این پژوهش، جایگاه حفاظتیاین گونه انحصاری بر اساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از معیارهای میزان حضور،سطح تحت اشغال، اندازه جمعیت و کیفیت رویشگاه مشخص شد. براساس نتایج این تحقیق، گونه یاد شده «در بحرانانقراض » قرار دارد. عوامل تخریبی مختلفی نظیر چرای دام و استخراج سنگ گرانیت رویشگاه های این گونه را تهدیدمی کنند. بنابراین لازم است، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، محدوده حضور این گونه را به عنوان رویشگاهحفاظت شده اعلام کند. حفاظت خارج از رویشگاه نیز باید از طریق حفاظت از بذور این گونه در بانک ژن منابع طبیعیایران و کاشت پیازهای آن در باغ های گیاهشناسی انجام شود. افزایش آگاهی و آموزش عمومی پیرامون اهمیت حفاظت ازطبیعت و گیاهان می تواند نقش مهمی را در حفاظت از گیاهان در رویشگاه های طبیعی داشته باشد.
کلیدواژگان: جایگاه حفاظتی، کوه الوند، گونه های انحصاری، پیاز -
صفحات 137-142
جنس . Leucojum L از خانواده Amaryllidaceae دو گونه دارد که هر کدام دارای 2 زیرگونه هستند. Leucojum aestivum L. subsp. aestivum عنصر اروپا- سیبری است که به عنوان گیاهی نادر در برخی از مناطق تالابی و مرطوب شمال ایران میروید. در این مقاله جایگاه حفاظتی این آرایه براساس شیوه نامه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و اندازه جمعیت تعیین شد. با اندازه گیری های میدانی سطح تحت اشغال (AOO) آرایه L. aestivum subsp. aestivum و رویشگاه های آن 13 / 0 کیلومترمربع و میزان حضور گونه در محدوده انتشار آن (EOO) با استفاده از نرم افزار GeoCAT ، هزارو هفتاد و هشت کیلومترمربع برآورد شد. براساس این پژوهش،آرایه L. aestivum subsp. aestivum در ایران «در بحران انقراض (CR)» است. در سال های اخیر، به دلیل تغییرات کاربری اراضی در مناطق جلگه ای استان گیلان، ازجمله خشکاندن زمین های ماندابی و تبدیل آنها به شالیزار، صنوبرکاری و احداث ساختمان و جاده، رویشگاه های این گیاه از بین رفته و به صورت جمعیت های کوچک گسسته در آمده است. بنابراین، تعیین رویشگاه حفاظت شده برای این گونه، یکی از اولویت های حفاظتی است که ضروری است مسیولان ذی ربط در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به آن توجه ویژه کنند.
کلیدواژگان: جنگل های تالابی، اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، گیاه نادر، دانه برفی تابستانه، دریای کاسپین - اخبار علمی و تحلیلی
-
صفحه 143
تجزیه و تحلیل یکی از بزرگ ترین مجموعه داده های ژنومی گیاهان نشان می دهد که چگونه آنها میلیون ها سال پیش، زمین را به تسخیر خود درآوردند. دانشمندانی که یکی از بزرگ ترین مجموعه داده های ژنومی گیاهان را تجزیه و تحلیل می کنند، کشف کردند که چگونه گیاهان اولیه روی زمین، صدها میلیون سال پیش، مکانیسم های مورد استفاده برای کنترل آب و «تنفس» را در خشکی تکامل بخشیدند. نتایج مطالعه ای توسط دانشگاه بریستول (Bristol) و دانشگاه اسکس (Essex) در نشریه New Phytologist منتشر شد که در آن به کشف روندهای مهمی از چگونگی تکامل سیستم های انتقال آب در گیاهان و امکان سازگاری آنها در آینده در پاسخ به تغییرات اقلیمی اشاره شده است. طی 500 میلیون سال گذشته، تکامل گیاهان خشکی، از افزایش تنوع زیستی در سیاره ای که به طور روزافزون سرسبز شده، حمایت کرده است. گیاهان در طول تکامل خود سازگاری هایی همچون برگ ها و ریشه ها را به دست آورده اند که به آنها امکان کنترل آب و بهره مندی از زمین را می دهد. برخی از این «ابزارها» که در گیاهان اولیه کره زمین تکامل یافته اند، امروزه هم در خزه های کوچک و هم در درختان غول پیکر که اکوسیستم های پیچیده جنگلی را تشکیل می دهند، یافت می شوند.
-
صفحه 144
براساس تحقیقات جدیدی که در Biology Letters منتشر شد، تغییرات دما در طول 120 سال گذشته بر بیشتر گونه های زنبورهای مخملی (bumble bees) تاثیر منفی گذاشته است. پژوهشگران خاطر نشان کردند، تغییرات دما بیشتر از سایر عوامل، مانند بارش یا منابع گل، تاثیر منفی دارد.زنبورهای مخملی، گرده افشان های مهمی برای گیاهان خودرو و محصولات کشاورزی مورد استفاده انسان ها هستند. هانا جکسون، (Hanna Jackson) دانشجوی کارشناسی ارشد در آزمایشگاهM'Gonigle ، دانشکده علوم زیستی دانشگاه Simon Fraser، می گوید: به همین دلیل است که ما نیاز به توسعه راهکار های حفاظت شده داریم تا تاثیرات آینده تغییرات آب و هوایی را بر جمعیت های زنبور شرح دهد.جکسون و همکارانش مجموعه داده های موجود مربوط به 46 گونه زنبور مخملی در آمریکای شمالی بین سال های 1900 تا 2020 را تجزیه و تحلیل کردند. آنها دو مدل حضورشان را بررسی کردند (یکی با تاکید بر زمان و دیگری بر عوامل محیطی) تا آثار متغیرهای آب و هوا و کاربری زمین را بر میزان «حضور» گونه ها تخمین بزنند. آنها دریافتند که جمعیت شش گونه زنبور در طول زمان کاهش یافته، 22 گونه به افزایش خود ادامه و 18 گونه باقی مانده، پایدار بودند
-
صفحه 145
نتایج تجزیه و تحلیل داده های حاصل از تصاویر ماهواره ای با وضوح بالا نشان می دهند، جنگل های بارانی آمازون در حال از دست دادن توانایی انعطاف پذیری خود در برابر عوامل تخریبی هستند. این ناتوانی، ناشی از تنش حاصل از قطع درختان یا آتش سوزی است، دخالت های انسانی منجر به وقوع تغییرات آب و هوایی، اگرچه هم اکنون به صورت قطعی در این جریان نقشی ندارند، اما احتمالا در آینده، اهمیت زیادی خواهند داشت.توانایی انعطاف پذیری حدود 75درصد از این جنگل ها، در برابر رویدادهای تخریبی ازجمله خشک سالی یا آتش سوزی، از اوایل دهه 2000 به طور مداوم کاهش یافته است، دانشمندان از این رخداد به عنوان یک هشدار یاد می کنند. این شواهد با استفاده از تجزیه و تحلیل داده های ماهواره ای مربوط به زیست توده گیاهی و بهره وری آن به دست آمده است. کاهش انعطاف پذیری و توانایی احیای دوباره جنگل های بارانی آمازون پس از مواجهه با رویدادهای تخریبی مانند خشک سالی یا آتش سوزی، می تواند به معنای افزایش خطر نابودی آنها باشد. نیکلاس بویرز (Niklas Boers) از موسسه تحقیقات آثار آب و هوایی پوتسدام (Potsdam) و دانشگاه فنی مونیخ که این پژوهش را به طور مشترک با محققان دانشگاه اکستر (Exeter) در بریتانیا انجام داده است، می گوید: «مشاهده کاهش این چنینی در انعطاف پذیری این جنگل ها، بسیار نگران کننده است.»
- نقد کتاب
-
صفحات 147-149
فلور ایران شماره 76: تیره نعنا (Lamiaceae) توسط سرکار خانم دکتر زیبا جم زاد، استاد پژوهش موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، در یک جلد مشتمل بر 1066 صفحه تالیف و در سال 1391 منتشر شده است. این اثر وزین حاصل یک ربع قرن پژوهش ایشان درخصوص تاکسونومی این تیره در ایران است (Jamzad, 2013). این کتاب، بزرگ ترین جلد فلور ایران است که تاکنون به چاپ رسیده و همچنین بزرگ ترین تیره ای است که تاکنون در یک جلد چاپ شده است (برخی از تیره های بزرگ دیگر به بخش های کوچک تر تقیسم شده و در چند جلد منتشر شده اند یا در حال انتشار هستند). با توجه به تعداد صفحات، این جلد یک اثر استثنایی نسبت به همه جلدهایی است که تاکنون به چاپ رسیده اند. در این اثر (همانند سایر مجدات فلور ایران؛ اسدی 1367) نام علمی و فارسی تیره، منابع علمی به ترتیب تقدم زمان انتشار، شرح کاملی از ویژگی های ریختی تیره و نام نویسنده (به لاتین و فارسی) ارایه شده است. سرده های (جنس ها) این تیره در قالب 5 زیرتیره براساس یافته های تبارزایی مولکولی (Cantino et al., 1992; Harley et al., 2004) ارایه شدند. نکته قابل ذکر انتقال سرده Vitex از تیره Verbenaceae به Lamiaceae تحت زیرتیره Viticoideae با توجه به مطالعات تبارزایی مولکولی است. در این اثر گیاهان تیره مذکور در ایران شامل 46 سرده، 406 گونه و 97 آرایه فروگونه ای می باشند. بررسی دقیق گیاهان تیره با مطالعه نمونه های مو جود در هر باریوم های ایران و هرباریوم های مهم دنیا و مطالعات صحرایی انجام شده است.
- تصاویری از طبیعت ایران
-
صفحه 150
-
Pages 29-40
-
Pages 43-55Rosaceae family consists of 25 genera and 290 taxa in Iran. Among them, 85 taxa are endemic to Iran. The most important endemic genera of Iran in terms of the species number include Alchemilla, Prunus, Potentilla, Pyrus, Crataegus, Cotoneaster, Sorbus, Drymocalis, Rubus, and Geum, respectively. This family has unique importance with the predominance of its members in the vegetation of the Irano-Turanian region, Alborz and Zagros forests, and scrublands of transition areas. Some genera in these areas include Pyrus, Crataegus, Prunus, Malus, Cotoneaster, and Rosa. The geographical distribution of this family is in all parts of Iran in the central plateau highlands except the coastal strip of southern Iran. In addition to their valuable role in vegetation, Rosaceae members are also economically important in human societies due to having edible fruits. Medically, a number of them, such as Prunus, Cotoneaster, and Crataegus, are used in various drugs.Keywords: Rosaceae, Iran, Endemic, vegetation, Economical importance
-
Pages 57-62
It is necessary to study the structure of natural masses to understand the evolutionary stages and dynamic process in unmanaged forests to apply methods in sync with nature. The ecological importance of the deadwood has led to the increasing collection of information about them and their consideration in management plans. Numerous organisms are active in the deadwoods in forests, among which insects have the highest number of species. Given that the conservation of biodiversity is essential for sustainable development, in this direction, recognizing the species diversity of forest complex ecosystems is very momentous. To identify species diversity of saproxylic Diptera in Hyrcanian forests, sampling was performed using pan traps during 2017-2018 in Gilan, Golestan, and Mazandaran provinces. In all, 71 species belonging to 22 families of saproxylic Diptera were collected and identified from Hyrcanian forests, among which two new species were described, and 20 species were reported for the first time from Iran. The result showed that the species diversity of saproxilic diptera in unmanaged forests is higher than in managed ones, which reveals the necessity of protecting these forests.
Keywords: Deadwood, saproxylic, Forest management, Hyrcanian forests, Diptera -
Pages 63-70Lack of wood resources and forest degradation in the country, on the one hand, and the inability to import wood and its products to the country, on the other hand, have doubled the importance of wood supply for the country. Lack of information on the current situation (area and distribution) of poplar planting in Ardabil province is one of the main problems of wood production managers in planning and managing wood supply. In this regard, preparing the distribution map and determining the area of poplar wood cultivation can help the planners of the province in assessing the situation of poplar planting as well as issues related to the cultivation and development of wood cultivation in the region. For this purpose, Multi-temporal Sentinel-2 satellite data were used from the beginning to the end of the poplar growth period (first half of March to December 2018), at least six time periods between 30 and 40 days. After processing, interpretation, data analysis, including atmospheric correction, geometric correction, selection of appropriate bandwidth and temporal composition of images, modeling based on time series data, and model testing in pilot areas with fieldwork information (training examples) for use in the model a map of poplar areas in Ardabil provinces was extracted. The results showed that the province's poplar plantations were equivalent to 1074 hectares in 1397. According to the distribution map, most poplar parts are located in Meshgin Shahr, Ardabil, and Khalkhal. Most of the poplar planting plots of less than 0.5 hectares are strip or linearly planted in the margins of gardens and streams to transfer water to farms, which in addition to producing wood, act as windbreaks and garden fences. Evaluation of the accuracy of maps extracted from Sentinel-2 satellite data using 140 samples was randomly selected. The overall accuracy of the prepared map was 93.2%, which indicates the acceptable accuracy in distinguishing poplar crops from other forest species and fruitful in the extracted maps. The findings of this study can be valuable basic information for use in monitoring the area of poplar planning and management decisions in wood farming in the province.Keywords: ARDEBIL PROVINCE, distribution map, Poplar, satellite data
-
Pages 71-77
Forests and rangelands in any country are limited resources with irreplaceable economic and environmental value. Therefore, identifying and monitoring pests and diseases of trees and shrubs in forests and rangelands is important. To study and identify pests of forest trees and rangelands in Sistan and Baluchestan province, liner sampling was performed at different times during the years 2018-2022. The results showed key pest of the Jand trees is the seed-eating beetle with the scientific name of Caryedon serratus, which causes a lot of damage to the seeds of the trees. Also, the bark-eating beetle (Scolytidae) can be seen in many habitats of these trees. In addition, the Comogaster sp. was also detected in the Jands tree's habitat. Karira trees in the province are attacked by pioneer butterflies (Anaphaeis aurota), which cause significant damage to these trees. Moringa trees are also attacked by Mite Moth, which causes a lot of damage to these trees. The purpose of this study was to identify some of the most important pests of forests and rangeland in Sistan and Baluchestan province by monitoring these pests. Their outbreak can be prevented, and effective management programs can be implemented.
Keywords: monitoring, Pests, disease, Jand, Karira, Sistan, Baluchestan -
Pages 101-114
Gahar Lake with an area of 59111 square kilometers, is located in the southeast of Doroud and in the protected mountains of Oshterankuh in Lorestan Province with an altitude of 2350 meters above sea level. The lake is composed of two parts, a large area (Kale Gahar) and a small area (Kore Gahar). The annual rainfall of the region is about 933 mm, which is mostly in the form of snowfall. Snow plays the role of a natural reservoir in the Oshterankuh area and is important in supplying water to the lake. Being located between Oshterankuh Mountains and Protected areas has created rare environments for biodiversity. Accordingly, it is one of the hotspots of speciation and shelter of endemic plants in the country, which needs to be seriously considered and supported at the national level. Based on the results of this research, Gahar Lake Basin is facing serious threats, including the limitation of the lake’s capacity in the number of tourists, irresponsible tourism, picking the beautiful and endemic species of the region, the risk of lowering water level of the lake, and construction. Also, the lake is faced with garbage and waste from tourists. It is noteworthy that the natural resources and pristine environment of the region should not be sacrificed for the prosperity of tourism. The way that the authorities have pursued to promote tourism will only lead to the destruction of natural and biological reserves that have been handed down to us from generation to generation.
Keywords: Gahar, Oshterankuh, lake, Biodiversity, Lorestan, tourism -
Pages 127-135
Allium is one of the largest perennial genera of Monocots, and Iran is one of the most important centers of its diversity and speciation. Allium breviscapum Stapf is an endemic species of Iran and Hamadan province. It is growing in limited habitats and only in parts of Alvand Mountain in Hamedan Province. In this study, the conservation status of this endemic species was determined on the basis of IUCN categories and criteria by using the criteria as follows: the Extent of Occurrence (EOO), Area of Occupancy (AOO), population size, and habitat quality. According to the results of this study, the species is classified as "Critically Endangered". Its habitats are exposed to various destructive factors such as grazing, and granite extraction, which play an important role in threatening this species. Therefore, it is necessary for the Natural Resources and Watershed Management Organization to declare the distribution area of this species as protected habitat. Ex-situ protection by protecting the seeds of this species in the Iranian Natural Resources Gene Bank and planting some populations of it in botanical gardens should be done. Public awareness and education on the importance of protecting nature and plants can play an important role in protecting plants in natural habitats.
Keywords: Conservation status, Alvand mountain, Endemic species, Allium -
Pages 137-142
The genus Leucojum L. belongs to the family Amaryllidaceae. It includes 2 species and each with 2 subspecies. Leucojum aestivum L. subsp. aestivum is a Euro-Siberian element that grows in some swamp forests in the north of Iran. In this paper, the conservation status of this taxon was determined based on the IUCN guidelines, using three criteria, including the area of occupancy, the extent of occurrence, and population size. The area of occupancy (AOO) of L. aestivum subsp. aestivum according to field studies, was measured to be 0.13 km2, and the extent of occurrence in the habitat (EOO) using GeoCAT software was determined to be 1078 km2. According to the results of this study L. aestivum subsp. aestivum is defined as a critically endangered (CR) taxon in Iran. In recent years, due to land-use changes in the plains of Gilan Province, including drying wetlands and turning them into rice fields, poplar cultivation, building, and road construction, the habitats of this plant have been destroyed and now there are small disjunct populations of it. Therefore, determining the protected habitat for this taxon is one of the conservation priorities that should be considered by the Natural Resources and Watershed Organization of Iran.
Keywords: Swamp forests, IUCN, Rare plant, Summer snowflake, Caspian Sea -
Pages 147-149
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.