نشریه پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار
سال پنجم شماره 2 (پیاپی 18، تابستان 1401)

ضریب نفوذ رسانه در عصر ارتباطات در همه عرصه ها بسیار بالاست؛ لذا ضروری است برای داشتن روندی رو به رشد در حوزه های مختلف، از قدرت تاثیرگذاری رسانه ها بهره برد. رسانه ها میتوانند با تاثیر بر افکار عمومی به حفظ میراث فرهنگی کمک کنند و با معرفی ظرفیتهای تاریخی قدم در توسعه صنعت گردشگری بگذارند. یکی از انواع گردشگری بومگردی است که در راستای توسعه پایدار و ترویج فرهنگ بومگردی به راه اندازی اقامتگاه های بومگردی منجر میشود. در این پژوهش با توجه به ظرفیت بالای رسانه ها به بررسی نقش آنها در توسعه اقامتگاه های بومگردی در منطقه لواسانات استان تهران در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی پرداخته شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- همبستگی، از نوع کاربردی و ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته، بسته پاسخ با طیف لیکرت است. ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ مقدار 784/0 بوده که از پایایی مناسبی برخوردار است. جامعه آماری با روش نمونه گیری در دسترس تعیین شد و بر این اساس حجم نمونه شامل 100نفر است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون رگرسیون چند متغیری و نرم افزار SPSS23 استفاده شده. نتایج پژوهش نشانگر رابطه معنادار و مثبت تاثیرگذاری رسانه ها با اطمینان 55درصد بر توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اقامتگاه های بومگردی است.

زیارت مهمترین رکن سفر گردشگران به شهر مقدس مشهد می باشد و آنچه که یک سفر زیارتی را برای زایرین خاطره انگیز می کند، رفتار مناسب ، همراه با مهربانی و احترام یا آنهاست. در این میان نقش خادمان و نوع رفتار آنها با زایرین تاثیر زیادی بر نگرش آنها خواهد داشت. با توجه به اهمیت رفتار خادمان و تاثیر آن بر نگرش گردشگران مذهبی، به ویژه زایرین، این پژوهش با هدف بررسی تاثیر مولفه های رفتاری خادمین بر نگرش زایرین غیربومی انجام شده است. روش انجام این پژوهش به صورت توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش گردشگران مذهبی شهر مشهد هستند که برای حجم نمونه تعداد 355 نفر از زایرین غیربومی به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده های آماری از مدلسازی معادلات ساختاری و برای انجام محاسبات از نرم افزارهای SPSS و لیزرل استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان دادند که ارتباط مثبت و معناداری میان مولفه های رفتاری خادمین بانگرش زایرین وجود دارد. این پژوهش نشان داد که از بین مولفه های رفتاری خادمین، پنج مولفه ی نوع دوستی، احترام وتکریم، جوانمردی، وجدان کاری و آداب اجتماعی بر نگرش زایرین تاثیرگذار هستند.

ازدیاد شهرهای پرجمعیت و بزرگ و شهرکهای صنعتی و همچنین رشد شهرنشینی در جهان و ایران باعث دور شدن انسان از طبیعت و محیط زیست شده است. انسانهای خسته از زندگی ماشینی، همواره به دنبال گریزگاه هایی هستند که بتوانند اوقات فراغت خود را در فضاهایی دور از هیاهو و روزمرگیهای زندگی مدرن بگذرانند و برای این افراد، طبیعت بهترین گذرگاه و پناهگاه به شمار می آید. از طرفی دیگر نیز نارساییها بخش اقتصادی، رکود، بیکاری شدید و سایر عوامل اجتماعی و اقتصادی موجب شده است تا خانوارهای کم درآمد در اکثر کشورهای دنیا مخصوصا ایران به طورجدی در معرض فقر قرار گیرند. پس در این میان طبیعت باعث به وجود آمدن گردشگری و گردشگری نیز باعث به وجود آمدن توریست میشود. صنعت گردشگری به جهت ویژگیهای منحصربه فردی که دارد میتواند به عنوان ابزاری برای کاهش پدیده فقر و حتی مبارزه با آن به کارگرفته شود. هدف از این پژوهش شناسایی دیدگاه گردشگران و شهروندان از اقامت در کمپها و پاسخگویی به نیازهای مختلف آنها و اقدام در جهت معرفی جاذبه ها، عوامل زیست محیطی عملکردی و جانوری به منظور رونق گردشگری است. پژوهش پیش رو از حیث نحوه گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی و از شاخه مطالعات میدانی به شمار میآید و روش انجام تحقیق به صورت پیمایشی میباشد. جامعه آماری این پژوهش گردشگران استان گیالن بودهاند که با استفاده از پرسشنامه مورد پرسشگری قرار گرفتند. پرسشنامه این پژوهش بر اساس مقیاس پنج گزینهای لیکرت تدوین گردید که این طیف پنج گزینه ای (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد) میباشد. برای پایایی کیفیت پرسشنامه نیز از آلفای کرونباخ استفاده شد بهمنظور تحلیل داده ها از فنون آمار توصیفی شامل جداول فراوانی و نمودار میلهای برای تجزیه و تحلیل داده های جهت شناختی نمونه آماری استفاده شده است و به کمک آزمونهای پارامتریک تک نمونهای T در نرم افزار Spss بررسی و صحت وسقم فرضیات پژوهش ثابت شده است. تحلیل یافته ها و نتایج حاکی از این است که کمپینگهای تفریحی گردشگری اشتغالزایی میکنند و توسعه پایدار را برای روستاها از نظر اقتصادی، اجتماعی و محیطی ارتقا میبخشند. همچنین ایجاد شغلهای مرتبط با کمپهای تفریحی و توریسم توانسته است زمینه جلوگیری از مهاجرت مردم روستا به شهرهای بزرگ را فراهم سازد.

پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر اماکن مذهبی بر هوش معنوی گردشگران (مطالعه موردی حرم مطهر رضوی) صورت گرفت. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه گردشگران شهر مشهد در سال 1400 است که حجم نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر محاسبه شد که به روش نمونه گیری غیراحتمالی دردسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری در این پژوهش، پرسشنامه استاندارد بوده است که پایایی این پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روش مدلسازی معادلات ساختاری توسط نرم افزار لیزرل استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان دهنده تاثیر قوی بازدید از مکان مذهبی بر هوش معنوی است، همچنین براساس نتایج تحقیق مشخص شد که بازدید از مکان مذهبی بر هر چهار بعد هوش معنوی گردشگران تاثیر دارد؛ و از بین این چهار بعد تاثیر بازدید از مکان مذهبی بر بر آگاهی متعالی گردشگران، نسبت به سه بعد دیگر بیشتر است. به نظر میرسد بازدید از مکان مذهبی با جستجویی روحانی-وجودی، فرد را به سوی نیرویی ماورایی پیش میببرد؛ بنابراین به گردشگران کمک میکند که به چشم اندازی درونی دست پیدا کند وبه سفری فراتر از زمان ومکان روند و به هوش معنوی دست یابند، این موضوع می بایست مورد توجه برنامه ریزان و سیاستگذاران گردشگری در کشور قرار گیرد تا با برنامهریزی مناسب به معنویت در گردشگری توجه ویژه صورت گیرد.

گرشگری سلامت، رویکردی است در راستای سلامت جسم و روان گردشگران در محیط دور از خانه، همراه با فراغت و تفریح می باشد. در واقع هدف این نوع گردشگری، مسافرت به قصد بهبود سلامت می باشد. این موضوع از آن جهت که تامین کننده ی منافع سه بخش سلامت، اقتصاد محلی و صنعت گردشگری می باشد، اهمیت دارد. هدف این پژوهش که به صورت مروری و مطالعه منابع کتابخانه ای موجود و مرتبط انجام گردیده است، شناخت اصول و مفاهیم گردشگری سلامت و همچنین ارایهی شاخص های کیفیت زندگی با محوریت گردشگری (TQoL) میباشد. بنابراین در این پژوهش تلاش میگردد، ارتباط بین گردشگری سلامت و شاخص های کیفیت زندگی ارایه و تحلیل شود. در ابتدا به شناخت کلی از موضوع میپردازیم و سپس با بسط مدل مذکور به نتیجه ای منطقی از پژوهش رسیده که بیانگر آن است که شاخص های کیفیت زندگی هم راستا با اهداف گردشگری به خصوص در حوزه سلامتی می باشند.

در این مقاله تلاش شده تا با بهره گیری از مدیریت واحد شهری راهکارهایی برای بازآفرینی مراکز گردشگری تاریخی (خانه های تاریخی شیراز) که به عنوان سرمایه های ارزشمند امروز در مرکز توجه نهادهای شهری واقع شده اند ارایه گردد، دراینباره از بازآفرینی فرهنگی گردشگری ب هعنوان رویکرد اساسی تحقیق استفاده شده است و گردشگری را به عنوان یکی از اصول بازآفرینی خانه های تاریخی مطرح مینماید. در این میان شهر شیراز با برخورداری از بافتی تاریخی و واجد ارزش مرمت، حفاظت و نگهداری و دارا بودن پتانسیلهای بسیار مناسب تاریخی و جاذبه های گردشگری، امکانات توسعه فراوانی دارد ؛ بااینحال در اثر برخی از سهل انگاریها و اقدامات بی ملاحظه مشکالت بافت تاریخی در سالهای اخیر افزایشیافته و نیاز به بازآفرینی و احیای فعالانه مراکز گردشگری تاریخی (خانه های تاریخی) را ضروری نشان میدهد. در همین راستا مدیریت شهری میتواند نقش مهمی در موفقیت طرحها و برنامه های توسعه شهری بخصوص در ارتباط با بازآفرینی مراکز گردشگری تاریخی ایفا نماید. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و با اتکا به مرور پیشینه تحقیق از سویی بررسی اسناد مربوط به خانه های تاریخی از سوی دیگر به تحلیل مسیله میپردازد. یافته های تحقیق نشان میدهد که راهکار برونرفت از مشکلات خانه های تاریخی بر پایه اجرای برنامه هایی راهبردی و سیاستهای تعاملی مدیریت واحد شهری با رویکرد گردشگری به عنوان ابزاری موثر در بازآفرینی خانه های تاریخی استوار است.