فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک
پیاپی 65 (تابستان 1401)

امروزه تصادفات یکی از عوامل مهم ایجاد خسارات مالی و جانی محسوب می شوند. ازاین رو مطالعه در خصوص عوامل موثر بر ایمنی راه ها و کاهش تصادفات بسیار حایز اهمیت است. علایم افقی ازجمله خط کشی، نقش حیاتی در سیستم حمل ونقل دارد؛ بنابراین ارزیابی واکنش رانندگان به علایم افقی ضروری به نظر می رسد. هدف این مطالعه بررسی تاثیر علایم افقی بر نظم و ایمنی ترافیک و رفتار رانندگان است.

به منظور بررسی تاثیر علایم افقی بر نظم و ایمنی ترافیک، داده های ترافیکی شامل سرعت و درصد وسایل نقلیه ای که بین خطوط حرکت می کنند، به کمک فیلم تهیه شده توسط دوربین های نظارتی مرکز کنترل ترافیک گرداوری شد و سپس توسط نرم افزار SPSS و Design Expert به منظور ترسیم درخت تصمیم و نمودارهای سه بعدی، موردبررسی قرار گرفت. لازم به ذکر است که خیابان هایی که در آن برداشت ها انجام شد، چهار خیابان دهم فروردین، امام خمینی، بلوار دانشجو و خیابان قیام در شهر یزد بود.

 نتایج نشان می دهد که سرعت وسایل نقلیه، تعداد خودروهایی که در بین خطوط حرکت می کنند و میزان انحراف وسایل نقلیه از مرکز خط عبور بعد از ایجاد خط کشی نسبت به قبل ایجاد آن به ترتیب به طور متوسط حدود 4 درصد کاهش، 11 درصد افزایش و 88 درصد کاهش یافته است؛ درواقع ایجاد خط کشی مناسب راننده را به کاهش سرعت و حفظ خط تشویق می کند.

با توجه به نتایج می توان گفت که رفتار رانندگان تحت تاثیر خط کشی معابر است و با ایجاد یک خط کشی مناسب می توان آرام سازی، نظم ترافیکی و ایمنی را در معابر شهری بهبود بخشید.

از نظر شهرسازی شبکه های ارتباطی مهم ترین و حساس ترین فضاهای عمومی یک شهر را تشکیل می دهد، ‏زیرا علاوه بر اینکه درصد زیادی از اراضی شهر ها به این فضاها اختصاص یافته است، مهمترین عنصر شکل دهنده شهر و محل ‏اتصال و ارتباط فضاها و کاربری های شهری به یکدیگر به شمار می آید. با توجه به وضعیت ترافیک سنگین شهر کاشان در ‏هسته مرکزی شهر و به وجود آوردن انواع مشکلات اجتماعی- فرهنگی- اقتصادی و زیست محیطی این پژوهش با هدف بررسی ‏نقش شبکه معابر در ترافیک شهر کاشان صورت گرفته است. ‏

این تحقیق از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش از نوع توصیفی – تحلیلی (توصیف از نوع توصیف ‏مکانی) است. ‏جامعه آماری در این تحقیق تمامی شبکه معابر شهر کاشان و عناصر مرتبط و کاربری های پیرامون ‏آن می باشد. ‏در این پژوهش ‏برای گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای شامل کتب ، اسناد یا مقالات استفاده ‏شده است. همچنین نقشه های موجود جهت ‏تهیه نقشه رقومی شهر کاشان به کارگیری شده و این ‏مپ ها از طریق مشاهدات میدانی به روز گردیده است. اطلاعات مربوط به ‏شبکه‎ ‎‏ معابر از طرح ‏تفصیلی شهر و میزان شلوغی معابر را از گوگل مپ به دست می‎ ‎آید.‏ ‏

هدف این مقاله مدلسازی علل ایجابی علل تامه تصادفات جاده ای با استفاده از تحلیل داده های گزارشات پلیس راهور است.

برای نیل به هدف تحقیق ابتدا از مطالعه متون و تحلیل داده های گزارشات پلیس راهور در محدوده 1399-1390 ، تصادفاتی که در یکی از شرایط نامساعد اقلیمی یعنی، بارندگی، یخبندان، برف و کولاک و مه رخ داده اند، استفاده شده است؛ مصاحبه هایی نیز با افسران کارشناس تصادفات جاده ای در محور تهران-قزوین (جاده قدیم) (7نفر) و البته تعدادی از رانندگان (که در این مسیر دچار تصادف جاده ای شده اند)(10 نفر) انجام شده است؛

یافته های نشان دادند که مهمترین علل تامه تصادفات جاده ای در محور مورد مطالعه عدم توجه به جلو و تخطی از سرعت مطمینه بوده اند و همچنین 52% تصادفات در شرایط بارانی، 45% در شرایط مه آلودگی، حدود 3% در شرایط یخبندان و کمتر از 1% در برف و کولاک بوده است. سپس دلایل ایجابی وقوع علل تامه تصادفات از نظر کارشناسان و رانندگان بدست آمده است.

در نهایت دو مدل ذهنی از ارتباط علل تصادفات جاده ای در شرایط نامساعد جوی ارایه شده است و یک مدل پیوندی از نحوه و میزان ارتباط عوامل با یکدیگر ارایه شده است.

تصادفات ترافیکی ازعوامل مهم مرگ و میر و صدمات شدید جانی و مالی بوده وپیامدهای سنگین اجتماعی ،فرهنگی واقتصادی آن جوامع بشری رابشدت موردتهدید قرارداده است.درحالی که آمارها در بسیاری ازکشورهای توسعه یافته روند تثبیت شده یانزولی نرخ مرگ ومیردرترافیک رانشان می دهند،تعدادصدمات ترافیکی دردهه های اخیردر کشورهای در حال توسعه همچنان روبه افزایش است.اگرچه درسال های اخیر برخی ازاقدامات ایمنی راه توسط برخی ازادارات وارگان ها انجام شده،اما آمارها نشان می دهد که صدمات رانندگی هنوزیک تهدید جدی برای سلامت افراد در ایران است.بنابراین اقدامات جدی تروتلاش های مشترک میان سازمان هابرای تقویت ایمنی درراه ها ضروری است.ازاینرو،درک بهتر روابط بین تصادفات وسایل نقلیه بامحیط جغرافیایی گام مهمی درپیش بینی تصادفات وارایه راهکارهای مفیداست که میتواند با اتخاذسیاست های پیشگیرانه وقوع یاشدت تصادفات راکاهش دهد.این تحقیق ازنوع کاربردی وبارویکردتوصیفی وتحلیلی می باشد.همچنین جهت مدلسازی روابط فضایی تصادفات عابرپیاده،از تحلیل رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) درمحیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده گردید که یکی ازجدیدترین روش های مدلسازی فرآیندهای ناهمگن فضایی است.دراین روش ضمن دخالت متغیرهای مستقل بارش،دماو باد در مدل، به نوعی به واکاوی فضایی تصادفات نیزپرداخته شده است. نتایج گویای این واقعیت است که88درصد متغیروابسته (تصادفات عابر پیاده) بوسیله پارامتر بارش،78 درصدبوسیله متغیردما و 84درصدبوسیله متغیر سرعت بادتبیین می گردد.همچنین در1183تصادف ثبت شده از سال 1395تا1399 ازمجموع 2518 مورد،نقش عوامل اقلیمی (باد، بارش، دما) بسیار بارزاست که تصادفات مذکور بیشتر درمرکز منطقه 5 شهرتهران متمرکز گردیده ومنطبق می باشند. براین اساس،مناطق میدان دوم شهران،بلوار شاهین شمالی به سمت بزرگراه آبشناسان،محله فردوس (تقاطع خیابان سلیمی جهرمی و بلوار فردوس) ،خیابان سازمان برنامه (تقاطع بزرگراه های علامه جعفری وباکری)،بلوارجنت آبادجنوبی (خیابان35 متری لاله شرقی وبلوار شاهین جنوبی وحوالی میدان چهارباغ) بیشترین ضریب تعیین و همبستگی تصادفات بامولفه اقلیمی رادارند که دراین خصوص تحلیل ها حاکی ازاین واقعیت است که در بارش های بیشتر،دمای بالاتر و سرعت بادبیشتر،تصادفات دراین مناطق از شدت بیشتری برخورداراست. این نتایج همگی به جزمتغیردما که پیش بینی می شدکاهش آن باعث افزایش تعدادتصادفات شود، مویدفرضیه آغازین پژوهش هستند.

مسیریابی تور یکی از مسایل پرکاربرد در دنیای عملی است. زمانی که تقاضای سفر به یک منطقه خاص در یک بازه زمانی کوتاه، حجم بالایی به خود اختصاص دهد این مساله اهمیت بیشتری نیز می یابد سفرهای گردشگری جنگ که در ایران عمدتا به صورت یکپارچه و تحت عنوان اردوهای راهیان نور برگزار می گردد و در طول سال چند میلیون نفر را را برای بازدید از آثار دوران سال دفاع مقدس به مناطق عملیاتی جذب می کند از جمله چنین سفرهایی است. زمان اوج این سفرها از ابتدای اسفند تا انتهای تعطیلات نوروز می باشد و سهم قابل توجهی از حجم سفرها در این مدت اتفاق می افتد. حجم بالای این سفرها به بروز ترافیک جمعیتی در یادمان ها و عدم توزیع مناسب مسافران در بین مناطق هدف بازدید منجر می شود. به منظور حل این مساله، پژوهش حاضر مدلی به منظور برنامه ریزی سفر این کاروان ها ارایه داده است. در این پژوهش پس از بیان مسیله به بررسی مفروضات مهم که در واقعیت وجود دارد پرداخته شده است. سپس با توجه به این مفروضات یک مدل برنامه ریزی ریاضی تک هدفه ارایه شد. تابع هدف مدل، حداکثر کردن کمترین میزان مطلوبیت هر کاروان بوده است یک مسیله در ابعاد کوچک با استفاده از نرم افزار گمز حل شد. یک الگوریتم فراابتکاری برای حل مساله در ابعاد بزرگ پیشنهاد شد. با اجرای این الگوریتم در ابعاد کوچک مشاهده شد که الگوریتم پیشنهادی دارای مقدار تابع هدف مطلوب و زمان حل قابل قبولی است. سپس این الگوریتم در ابعاد واقعی نیز بکار گرفته شد و نتایج مناسبی را ارایه داد.

تصادفات جاده ای خسارت های زیادی را در کشور ایجاد می نماید که جبران پیامدهای آنها گاها غیر ممکن می باشد از این رو شناسایی متغییر های تاثیر گذار در وقوع تصادفات و برنامه ریزی برای مرتفع نمودن آنها بر حسب اولویت ها اجتناب ناپذیر است؛ بنابراین تحقیق باهدف شناسایی و رتبه بندی عوامل جاده و محیط در بروز تصادفات جاده ای صورت پذیرفت.

پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی - تحلیلی و ازنظر روش، کمی است. جامعه آماری تحقیق شامل 50 نفر از کارشناسان ، خبرگان و اساتید عمران پروژه های راه سازی شهرخرم آباد هستند که در این زمینه دارای اطلاعات و مهارت کافی هستند، ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته و برای اطمینان از روایی آن از نظرات اساتید و برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید و تحلیل و رتبه بندی متغییرها با روش بهترین - بدترین صورت پذیرفت.

بر اساس یافته ها شش شاخص تاثیرگذار بر بروز تصادفات جاده ای در 2 بعد شناسایی و استخراج شد. و به ترتیب کیفیت راه در رتبه اول، وجود گردنه و پیچ رتبه دوم، عرض کم جاده رتبه سوم، بارش برف و باران رتبه چهارم، طوفان و وجود گردو غبار رتبه پنجم و دما و یخبندان رتبه ششم قرار گرفتند.

در صورتی که به ترتیب اولویت برنامه ریزی مناسب و هدفمند برای رفع نواقص متغییر های شناسایی شده صورت گیرد شاهد کاهش تصادفات و تلفات جاده ای در مسیر خرم آباد- بروجرد خواهیم بود.