در قرآن کریم «موعظه» به‌مثابه روشی موثر در تربیت اخلاقی مطرح است. گرچه سوالات متعددی درباره کاربرد این روش در «تربیت اخلاقی» به‌نظر می‌رسد، اما اینکه «موعظه» از چه کارکردهایی در «تربیت اخلاقی» برخوردار است و در قالب چه شیوه‌هایی تحقق می‌یابد، سوالاتی هستند که کمتر به آنها پرداخته شده است و پاسخ به آنها موضوع این پژوهش را تشکیل می‌دهد. نتایج تحقیق که به‌روش توصیفی تحلیلی و با تمرکز بر اندیشه‌های علامه مصباح یزدی انجام شده، حاکی از آن است که این روش علاوه بر پیشگیری از بروز انحرافات و درمان آسیب‌های اخلاقی، در رشد و تعالی اخلاقی نیز موثر است. اندیشیدن، تجربه کردن، یادآوری، مثل آوردن، شعر سرودن، قصه گفتن، گردش کردن، بشارت دادن، بیم دادن، بازداشتن، توبیخ کردن و کیفر دادن، از شیوه‌های «موعظه» در «تربیت اخلاقی» محسوب می‌شوند و دست‌اندرکاران تربیت می‌توانند با به‌کارگیری آنها روش «موعظه» را عملیاتی سازند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش و ارتباط مولفه‌های اراده در تربیت اخلاقی (خودسازی و دگرسازی)‌ با روش توصیفی و تحلیلی استنباطی و با استفاده از منابع درون‌دینی و تاکید بر آرا و اندیشه‌های علامه مصباح یزدی انجام ‌شده است. در این پژوهش نقش و ارتباط شناخت و گرایش و قدرت به‌عنوان عناصر و مولفه‌های تشکیل‌دهنده اراده بررسی گردید و جایگاه عقل، فطرت و وحی به‌عنوان ابزارهای هدایت در تعیین معیارهای انتخاب و جهت‌دهی انتخاب و اراده، توضیح داده شد. کنترل غرایز و انجام کار خیر به‌عنوان مهم‌ترین راهکارها و روش‌های تقویت اراده مطرح گردید و رابطه دوسویه اراده و اخلاق در تقویت یکدیگر بررسی شد. ازآنجاکه تبلور اراده در افراد انسانی به‌سبب عوامل مختلف وراثتی،‌ محیطی و تربیتی متفاوت است، اشاره شد که کسانی می‌توانند با یک برنامه منظم به بالاترین مراحل اخلاقی دست یابند که از اراده‌ای قوی و استوار، که از آن به «عزم» یاد می‌شود، بهره‌مند باشند.

در تعلیم و تربیت اسلامی، انسان با نگاه ویژه‌ای موضوع تربیت است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های انسان در جهان‌بینی اسلامی، اعتقاد به وجود «فطرتی الهی» در نهاد اوست. این بعد مهم و پیچیده انسانی هنوز چندان شناخته نشده و معرکه آرای صاحب‌نظران است. اگرچه معنای «فطرت» در ابتدای امر تا حدودی مورد اتفاق است، درعین‌حال فهم دقیق این واژه مهم قرآنی همچنان محل نزاع به‌ویژه فیلسوفان مسلمان تعلیم و تربیت است. هدف این نوشتار بررسی و تحلیل مفهوم «فطرت» با رویکردی اکتشافی و با استفاده از روش توصیفی‌‌تحلیلی، از نگاه صاحب‌نظران، به‌ویژه علامه مصباح یزدی می‌باشد. حاصل این پژوهش نمایانگر این واقعیت است که گرچه غالب صاحب‌نظران در فهم اصل معنای فطرت کمتر به خطا رفته‌اند، اما دقت علامه مصباح یزدی به‌عنوان مفسر قرآن و انسان‌شناس و ظرافت ایشان در زوایای بحث، تقریری جدید از معنای فطرت ارایه داده است. در این تقریر، ایشان فطرت را اصطلاح خاص قرآنی دانسته، آن را در نوعی خاص از شناخت انسان از خداوند و گرایش او به خداوند منحصر می‌دانند که همان آفرینش ویژه انسان است. بنا بر این تقریر، یعنی منحصر بودن معنای فطرت الهی انسان در دو بعد معرفت و گرایش به خداوند، جایگاه این دو بعد تربیتی در نظام تربیتی اسلام دوچندان خواهد بود.

هدف پژوهش، شناسایی پدیده جهانی‌شدن و آثار آن بر تربیت دینی بود و به‌ روش تحلیل اسنادی، اطلاعات موردنیاز از طریق اسناد و مدارک کتابخانه‌ای جمع‌آوری شدند. جامعه آماری شامل کلیه منابع و مراجع موجود مرتبط با پدیده جهانی‌شدن و تربیت دینی بود که تعدادی از افراد جامعه به‌شیوه نمونه‌گیری در دسترس به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات، از فرم‌های فیش‌برداری استفاده شد. یافته‌ها نشان دادند: دین و آموزه‌های دینی یکی از عناصر فرهنگ و هویت است که پدیده جهانی‌شدن برای آن تهدید یا فرصت است؛ سه نوع برخورد با پدیده جهانی‌شدن قابل مشاهده است: برخورد منفی، مثبت و میانه این دو رویکرد؛ نتیجه بحث آنکه از مهم‌ترین فرصت‌های جهانی‌شدن، انتقال محتوای دینی است و مهم‌ترین پیامدهای منفی آن، تحت فشار قرار گرفتن دین و اعتقادات بومی است؛ در جهانی‌شدن، دین و تفکر مردم تحت فشار سکولاریسم و نسبیت‌گرایی واقع می‌شود؛ مهم‌ترین راهکار در نظام تربیتی اسلام برای برقراری ارتباط مطلوب با پدیده جهانی‌شدن، رشد پرورش تفکر نقاد و ایجاد توان کنترل درونی در متربیان است.

هدف از انجام این پژوهش، خوانش انتقادی اهداف شاخص‌های ده‌گانه طرح تربیتی مدرسه امین است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیل محتواست. جامعه تحقیق در این مطالعه چارچوب مفهومی طرح تربیتی مدرسه امین، مصوبه معاونت تبلیغ حوزه علمیه قم است. یافته‌های حاصله حاکی از این است که طرح تربیتی امین برخوردار از قابلیت‌هایی است که به استفاده از ظرفیت دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه در آموزش و پرورش، پررنگ شدن حوزه تربیت با تمرکز بر تربیت اعتقادی و عبادی و اخلاقی در مدارس، تلاش جهت برقرار کردن ایجاد ارتباط بین دانش‌آموزان و روحانیون منجر می‌شود. ضمن اینکه اهداف طرح با کاستی‌هایی مواجه است. از کاستی‌های اهداف این طرح می‌توان به این موارد اشاره کرد: نسبت برقرار نکردن اهداف شاخص‌های ده‌گانه با سند تحول بنیادین آموزش و پرورش؛ مشخص نبودن رویکرد حاکم بر اهداف و شاخص‌ها؛ فقدان مبانی نظری؛ روشن نبودن ملاک استخراج شاخص‌ها؛ روشن نبودن نسبت بین شاخص‌ها و دوره‌های تحصیلی؛ فقدان پیوست اعتبار‌سنجی شاخص‌ها؛ نبود ارتباط منطقی بین شاخص‌ها؛ یک‌جنس نبودن شاخص‌ها؛ روشن نبودن محتوای آموزشی درباره تک‌تک شاخص‌ها؛ و فقدان برنامه عملیاتی برای تک‌تک شاخص‌ها. ازاین‌رو لازمه گسترش این طرح در مدارس، بازاندیشی درباره موارد یادشده است.

«سلامت معنوی» به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابعاد سلامت، در نیم‌قرن اخیر، مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته و درباره شاخص‌‌های اثرگذار بر آن، دیدگاه‌های متفاوتی مطرح شده است؛ ولی در آموزه‌های معصومان (ع) در این‌باره اتفاق‌نظر وجود دارد. امام سجاد (ع) در دعای هفتم صحیفه سجادیه، نکاتی راهبردی درباره این بعد از سلامت و شاخص‌‌ها ترسیم نموده‌اند. از منظر آن حضرت، محور این مولفه‌ها، توکل و اعتماد بر خداوند قادر متعال است. در این نوشتار، نحوه اثربخشی شاخصه توکل بر سلامت معنوی و مفهوم قرآنی آن، واکاوی شده و اشاراتی نیز به دیدگاه‌های روان‌شناسی در این باب صورت گرفته؛ سپس به شیوه توصیفی تحلیلی، نتایج این اثربخشی تبیین و ارایه شده است. یافته‌های این پژوهش، نشان می‌دهد که مهم‌ترین این موارد عبارت‌اند از: آرامش و امنیت روانی، امیدآفرینی، تقویت انگیزه درونی، عزت نفس، احساس رضایتمندی، و افزایش تاب‌آوری.