فهرست مطالب
پژوهشنامه مالیات
سال سی‌ام شماره 103 (پاییز 1401)
- تاریخ انتشار: 1401/12/10
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 7-51
مالیات ها بخش عمده ای از درآمدهای هر دولتی را تشکیل داده و یک منبع پایدار درآمدی را فراهم می کنند. در سال های اخیر تمرکز اصلی برنامه اصلاح نظام مالیاتی، تقریبا در همه کشورهای جهان، به مالیات بر ارزش افزوده معطوف شده است. اما یک مشکل بزرگ در اجرای موثر مالیات بر ارزش افزوده، که یک پایه مالیاتی نوپا در کشورهاست، پدیده فرار از پرداخت مالیات است. لذا یکی از اساسی ترین گام ها در پیشگیری از فرار مالیاتی در حوزه مالیات بر ارزش افزوده، شناخت دقیق تعاملات مالیاتی بین مودیان و سازمان مالیاتی بر اساس متغیرها و قوانین موجود است. از این رو در این پژوهش، برای نخستین بار پدیده فرار مالیاتی در حوزه مالیات بر ارزش افزوده با استفاده از ابزار نظریه بازی ها و بر مبنای مدل کورچن در حوزه مالیات بر درآمد، مدلسازی شده و بر اساس تعاملات بین مودیان و سازمان مالیاتی تجزیه و تحلیل گردیده است. نتایج بدست آمده با تحلیل ریاضی مدل های توسعه یافته، حاکی از این است که با ادغام حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده و حسابرسی مالیات بر درآمد، میزان فرار مالیاتی در حوزه مالیات بر ارزش افزوده کاهش خواهد یافت.
کلیدواژگان: فرار مالیاتی، تمکین مالیاتی، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر درآمد، حسابرسی مالیاتی، نظریه بازی ها -
صفحات 53-77
دهکده مجازی مالیات ستانی در راستای تبدیل پروسه مالیات ستانی از روش مبتنی بر خود اظهاری به روش مبتنی بر داده های الکترونیکی و با هدف تدوین و توسعه بانک اطلاعات مالیاتی و استفاده از فناوری، مودیان را در یک فضای مجازی مالیاتی شناسنامه دار و داده های مالی شان را با کمک فناوری های نوین جمع آوری می کند و با بهره مندی از نظارت سیستمی، موجب افزایش درآمدهای مالیاتی و کاهش رقم سیاه جرم مالیاتی می شود. نیل به اهداف فوق نیازمند بازنگری در گستره نفوذ سیاست جنایی تقنینی است. راهبرد جدید سیاست جنایی تقنینی در همراهی با نیازهای روز نظام اقتصادی خود را مواجه با شکل نوینی از ناهنجاری های اقتصادی در بستر مالیات ستانی می بیند و با اتخاذ رویکرد جرم انگاری مبتنی بر حمایت از فناوری های نوین، هنجارهای جدید مالیات ستانی الکترونیکی را در قالب جرایم مالیاتی وارد سیاهه قوانین کیفری می کند. جرم انگاری موجب پیشروی سیاست جنایی تقنینی در بهره گیری از پاسخ های متنوع دولتی و جامعوی در برابر ارزش های نوین مالیاتی می شود. مطالعه قوانین مرتبط با این حوزه نشان می دهد که سیاست جنایی تقنینی با اتخاذ تدابیر کنشی موقعیت مدار فنی و پاسخ های دولتی در برابر بزه های نوین مالیاتی به مقابله برمی خیزد و در یک اقدام انقلابی از تمایل خود به مصالحه با سیاست جنایی مشارکتی برای مواجهه با جرم مالیاتی، رونمایی می کند.
کلیدواژگان: مالیات ستانی الکترونیکی، سیاست جنایی تقنینی، ارزش انگاری، پاسخ، پدیده مجرمانه -
صفحات 79-106
سیستم جدید مالیات ستانی در کشور به دنبال تشویق مودیان مالیاتی به شفافیت مالیاتی بیشتر بوده، به طوری که شرکت ها و مودیان مالیاتی که از منظر مالیاتی شفاف بوده و دارای رتبه ریسک پایین می باشند نیازی به حسابرسی مجدد توسط مامورین مالیاتی نبوده و مالیات ابراز شده توسط مودی مورد قبول سازمان امور مالیاتی می باشد. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی- کمی و با هدف ارایه الگویی جهت تعیین امتیاز شفافیت مالیاتی شرکتها انجام شده است. برای انجام پژوهش حاضر، ابتدا با پرسش از 18 خبره دانشگاهی و مالیاتی مستقل نظر از هم، 32 عامل کمی موثر بر شفافیت مالیاتی در شش بعد، که بر اساس گزارشهای منتشره در خصوص این شرکت ها قابل اندازه گیری است، شناسایی شد. همچنین جامعه آماری در بخش پرسشنامه، از اساتید دانشگاه، مدیران مالی، حسابرسان مستقل و ماموران مالیاتی بوده که تعداد36 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان به صورت تصادفی، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گرد آوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی پرسشنامه روش بهترین- بدترین سلسله مراتبی بود. روایی پرسشنامه توسط خبرگان و متخصصان مورد تایید قرار گرفت و برای تعیین پایایی پرسشنامه بهترین- بدترین برای هر دسته از ابعاد و متغیرها نرخ سازگاری محاسبه شد. بر اساس نتایج بدست آمده 32 عامل موثردر قالب شش بعد راهبری شرکتی، عوامل حسابرس، عوامل استراتژی، نسبتهای مالی، ویژگیهای عمومی و عوامل اجتماعی بر شفافیت مالیاتی شرکتها شناسایی و بر اساس این عوامل، الگویی جهت تعیین امتیاز شفافیت شرکتهای ایرانی ارایه گردید. سپس این عوامل و متغیر وابسته، اندازه گیری و اثرگذاری ابعاد، مورد آزمون قرار گرفت، نمونه آماری تحقیق در این مرحله شامل 110 شرکت بورسی بوده که به روش غربالگری انتخاب شدند و دوره زمانی آن، سالهای1395 الی 1399 است. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل و متغیرهای شناسایی شده به میزان 63 درصد توانایی توضیح دهنگی شفافیت مالیاتی شرکت ها را دارند.
کلیدواژگان: شفافیت مالیاتی، مودیان مالیاتی کم ریسک، رتبه بندی مالیاتی، روش بهترین - بدترین -
صفحات 107-126
یکی از مراحل مهم در اجرای طرح جامع مالیاتی، انجام حسابرسی بر مبنای ریسک است. این امر موجب کاهش چشم گیر هزینه های حسابرسی مالیاتی و صرفه جویی در زمان می شود. حسابرسی بر مبنای ریسک نیازمند شناسایی سطح ریسک هر مودی مالیاتی می باشد؛ لذا تبیین مدلی جامع و کامل جهت شناسایی درجه ریسک مودیان مالیاتی یکی از گام های اساسی در اجرای طرح جامع مالیاتی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران هستند که طی سالهای 1392 تا 1397 فعال بوده اند و برای انتخاب نمونه از روش غربالگری (حذفی (استفاده شده است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از تکنیک دلفی و متا سنتز 164 مولفه موثر در اعتبارسنجی مودیان مالیاتی شناسایی گردید. درگام بعد داده های مورد نیاز برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش از سایت کدال و با بررسی پرونده های مالیاتی طی سال های 1397-1392 استخراج شد و در نهایت با استفاده از داده های جمع آوری شده به بررسی میزان دقت دو مدل شبکه عصبی و رگرسیون لاجیت در اعتبارسنجی مودیان مالیاتی پرداختیم. یافته ها نشان داد که هرچند مدل لاجیت در شناسایی مودیان پر ریسک توان بیشتری دارد، ولی در سایر موارد تشخیص مناسبی ندارد و در مجموع بر اساس نتایج حاصل از مقدار AUC[1] مدل شبکه عصبی برازش بهتری دارد.
کلیدواژگان: اعتبار سنجی مودیان، ریسک مودی، دلفی، شبکه عصبی، رگرسیون لاجیت -
صفحات 127-150
در این مقاله با تکیه بر عوامل اخلاقی، نهادی و سیستمی موثر بر فرار مالیاتی با رویکرد نظریه بازی ها، تعاملات میان مودیان و نظام مالیاتی در کشور ایران مورد بررسی قرار می گیرد. این تعاملات در سه رده مودیان مالیاتی، مشاوران مالیاتی و دستگاه اجرایی وصول مالیات در کشور مورد مطالعه قرار داده شده است. در این مطالعه مدل پولینزو و پیکهارت برای توصیف تعاملات مودیان مالیاتی در ایران توسعه داده شده است و با استفاده از نتایج تحلیل های میدانی پیشین که در فضای مالیاتی ایران انجام شده است، این تعاملات در سطوح سه گانه فوق با استفاده از نظریه بازی ها مورد ارزیابی و تحلیل قرار می گیرد. نتایج به دست آمده نشان می دهد برای جلوگیری از فرار مالیاتی لازم است در باب مصارف مالیات در کشور شفاف سازی مقتضی برای مودیان صورت گیرد و به علاوه با شفاف سازی و تسهیل فرایندهای مالیاتی نسبت به جلب اعتماد مودیان اهتمام شود. بر اساس این نتایج عدم وجود شفافیت شایسته، ناکافی بودن اطلاعات در تعاملات میان خود مودیان، عدم وجود کنترل های قانونی مناسب برای مودیان و مشاوران مالیاتی، یک تعادل باخت- باخت را موجب شده است که نتیجه آن عدم پرداخت مالیات از طرف مودیان و عدم حسابرسی موثر از طرف ماموران مالیاتی است.
کلیدواژگان: تمکین مالیاتی، نظریه بازی ها، فرار مالیاتی -
صفحات 151-191
یکی از مهمترین ملاحظات در طراحی سیستم مالیاتی مناسب، ایجاد کمترین اختلال در نظام اقتصادی است. در این مطالعه با استفاده از رهیافت تعادل عمومی قابل محاسبه به دنبال مقایسه آثار تولیدی دو نوع مالیات بر مصرف و مالیات بر درآمد سرمایه (اشخاص حقوقی) هستیم. الگوی تعادل عمومی مطالعه حاضر به دو نوع ایستا و پویا می باشد و با استفاده از مقادیر ماتریس حسابداری اجتماعی و جدول داده- ستانده سال 1390 ایران مقداردهی شده است. نخستین سناریوی مورد بررسی یک الگوی ایستا شامل افزایش تا 100 درصد مقدار مالیات بر مصرف در سال پایه و کاهش متناسب در مالیات بر درآمد سرمایه به منظور حفظ ثبات در درآمدهای دولت می باشد. دومین سناریوی مورد بررسی، یک سناریوی پویا می باشد که طبق آن همزمان با افزایش مالیات مصرف، ضمن ثابت ماندن درآمدهای دولت، مالیات بر درآمد سرمایه کاهش می یابد. در این سناریو نیز سازوکارهای قیمتی و همچنین افزایش پس انداز، فعال است. لیکن علاوه بر این سازوکارها، با گذشت زمان در الگوی پویا شاهد افزایش تولید نیز هستیم که به دنبال ورود پس اندازها به چرخه تولید اتفاق می افتد. نتایج نشان می دهد جایگزینی مالیات بر درآمد سرمایه با مالیات بر مصرف اگرچه در سال های نخست ممکن است به افزایش قیمت های نسبی و کاهش تولید بیانجامد، اما با گذشت زمان موجب افزایش تولید می شود.
کلیدواژگان: مالیات بر درآمد سرمایه، مالیات بر مصرف، الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه، اصلاحات مالیاتی، تولید
-
Pages 7-51
Taxes make up the bulk of any government revenue and provide a sustainable source of revenue. In recent years, the main focus of the tax reform program, in almost all countries of the world, has been on VAT. But a major problem in the effective implementation of VAT, which is a nascent tax base in countries, is the phenomenon of tax evasion. Therefore, one of the most basic steps in preventing tax evasion in the field of VAT is to accurately identify tax interactions between taxpayers and the tax organization based on existing variables and laws. Therefore, in this study, for the first time, the phenomenon of tax evasion in the field of VAT is modeled using the game theory tool and based on the Korchen model in the field of income tax, and is analyzed based on the interactions between taxpayers and the tax organization. The results obtained by mathematical analysis of the developed models indicate that with the integration of VAT audit and Income tax audit, the rate of tax evasion in the field of VAT will be reduced.
Keywords: Tax Evasion, Tax Compliance, Value Added Tax, Income Tax, Tax Auditing, Game Theory -
Pages 53-77
The virtual tax village in line with the transformation of the tax process from self-declaration based method to electronic data based method and with the aim of compiling and developing the tax information bank and using technology, taxpayers in a virtual tax space. It collects the ID card holders and their financial data with the help of modern technologies and by benefiting from systematic monitoring, it increases tax revenues and reduces the black figure of tax crime. Achieving the above goals requires a review of the extent of influence of legislative criminal policy. The new strategy of legislative criminal policy in keeping with the current needs of the economic system is faced with a new form of economic anomalies in the field of taxation and by adopting a criminalization approach based on the support of new technologies, new tax norms. E-state is included in the list of criminal laws in the form of tax crimes. Criminalization leads to the advancement of legislative criminal policy in the use of various governmental and societal responses against new tax values. The study of the laws related to this field shows that the legislative criminal policy is confronting new tax delinquents by adopting technical situation-oriented action measures and government responses, and in a revolutionary action, it is freed from its desire to Reconciliation with collaborative criminal policy to face tax crime unveils.
Keywords: Electronic Taxation, Legislative Criminal Policy, Valuation, Response, Criminal Phenomenon -
Pages 127-150
This article tries to provide an analysis of the interactions between taxpayers and tax system based on systematic, institutional, and behavioral factors of the Iranian economy. For this goal, this study extends the behavioral model of Prinz and Pickhardt (2013) to the interactions of Iranian agents. With a game theoretical approach, this model studies the relationships of taxpayers, tax consultants, and tax authorities in three different levels, considering the previous field research about the behaviors of tax agents in the Iranian economy. The results of the study, in all the three levels, have shown that to prevent tax evasion, there should be transparency about the expenditures of tax money. Furthermore, the expectations and trusts for the government should also improve. Moreover, this writing presents that there is a “lose-lose” equilibrium in the interactions of taxpayers and tax authorities when tax consultants intervene in the interactions between these two agents. The reasons for this bad equilibrium are lack of proper legal control and transparency for taxpayers in the Iranian tax system.
-
Pages 151-191
One of the most important considerations for designing a proper tax system is to not disturb economic system as much as possible. This study compares the economic effects of consumption and corporate income taxations, using a Computable General Equilibrium (CGE) model. The model is calibrated using the Social Accounting Matrix and the Input-Output table of Iran’s economy in 2011. First, we assess a scenario in which consumption tax has been raised gradually up to 100% of its base amount, along with a proportional decrease in corporate income tax. Overall, the government tax revenue is held fixed. Here, the intermediary goods become expensive, causing the production to decline. Moreover, we observe a rise in savings and investment, however, this has no effect on production since savings are not entering the production process in short run. The second scenario is a dynamic one, in which an increase in consumption tax is compensating a decrease in corporate income tax, holding government budget fixed. As in the static model results, we observe a rise in intermediary goods prices, a reduction in the production of the first period, but also an increase in future production which is construed as the result of an increase in savings and investment streaming into the production process in long run.
Keywords: Corporate income tax, Consumption tax, Computable general equilibrium model, Tax reforms, Production
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.