فهرست مطالب

نشریه مطالعات زبان فارسی
پیاپی 11 (پاییز 1401)

  • تاریخ انتشار: 1401/12/06
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حسین احدی قورتولمش، بیژن ظهیری ناو*، حسین نوین صفحات 1-17

    یکی از مهم‌ترین مولفه‌های ریالیسم جادویی، بسامد بالای عناصری همچون صدا، بو، نور و عناصری ازاین‌دست است که درنهایت فضای اثر را مملو از وهم و خیال می‌کند و مرزهای میان واقعیت و خیال را به هم می‌ریزد. مطالعه رمان «همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها» اثر رضا قاسمی نشان می‌دهد که عنصر صدا بسامد زیادی در این رمان دارد. در همین راستا، در مقاله پیش رو، برجستگی عنصر صدا در فضاسازی رمان بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نویسنده از عنصر صدا برای فضاسازی رمان بهره فراوانی برده و با توجه به تجربه‌ای که وی در هنرهای نمایشی ازجمله تیاتر و موسیقی داشته است، عنصر صدا در این رمان نقش محوری دارد و گاه کارکرد یک‌ صدای معمولی در فضاسازی رمان، با چندین جمله و حتی صفحه برابری می‌کند. این صداها درمجموع، همنوایی ارکستری را مجسم کرده‌اند که در کنار هم نهایت ترس و وحشت را در ساختمان چوبی محل وقوع داستان القا می‌کنند. بیشترین صداهایی که در این رمان دست‌مایه فضاسازی قرارگرفته‌اند، عبارت‌اند از صدای شخصیت‌های انسانی و حیوانی، صدای منبعث از اشیاء و صدای آلات موسیقی. درمجموع، نویسنده از طریق این صداها که اغلب وهمناک و وحشت‌آفرین و مرموز هستند موضوعاتی همچون بحران هویت و مشکلات مهاجرت را به نحوی هنرمندانه و با نهایت اثرگذاری، به ذهن خواننده منتقل می‌کند.

  • زیبا اسماعیلی، ابوالحسن خرم دل* صفحات 19-40

    ازدواج و بن‌مایه‌های مربوط به آن در ادبیات عامیانه تمام سرزمین‌ها و اقلیم‌ها وجود دارد؛ اما با توجه به ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی هر منطقه، مولفه‌های آن تغییر می‌کند. این بن‌مایه‌ها در ادبیات عامیانه منطقه لامرد بازتاب زیادی دارد که نشان از اهمیت سنت ازدواج و آیین‌های مربوط به آن در این منطقه جغرافیایی دارد. پژوهندگان ضمن بررسی 83 داستان عامیانه منطقه لامرد با روش توصیفی _ تحلیلی به بن‌مایه‌های ازدواج و میزان پراکندگی هر بن‌مایه در داستان‌های عامیانه این جغرافیای انسانی پرداختند. از نتیجه تحقیق چنین برمی‌آید که 24 داستان دارای بن‌مایه‌های آیینی ازدواج است که از میان آن‌ها، بن‌مایه‌هایی چون تعیین آزمون و شروط برای ازدواج، ازدواج از طریق جست‌وجوی نشانه‌ها، سفر قهرمان قصه برای همسریابی، مخالفت پدر یا برادر دختر با ازدواج، ازدواج انسان با غیر انسان، علاقه‌مند شدن دختر یا پسر پادشاه به فردی از طبقه پایین جامعه، جا‌به‌جایی عروس با دختری دیگر، انتخاب همسر با پرتاب کردن میوه و آزادی دختران در انتخاب همسر در این داستان‌ها تکرار شده است. از میان این بن‌مایه‌ها، علاقه‌مندی دختر یا پسر پادشاه به فردی از طبقه پایین و ازدواج انسان با غیر انسان پربسامدترین بن‌مایه و انتخاب همسر با پرتاب میوه، کم‌‌بسامدترین بن‌مایه محسوب می‌شود.

    کلیدواژگان: داستان عامیانه، لامرد، بن مایه، ازدواج
  • منصوره اشرافی*، محمد شاه بدیع زاده، رضا اشرف زاده صفحات 41-56

    در ادبیات معاصر، «زبان و نوشتار زنانه» و «مدرنیسم» معانی مرتبطی دارند. قاعده‌گریزی، ذهنیت‌ مبنایی، تک‌گویی‌های درونی و وضعیت روا‌ن‌رنجورانه زبان، به‌منزله ویژگی‌های نوشتار زنانه مطرح می‌شوند که عناصر و تمهیدات داستان‌های مدرن هم هستند. مدرنیسم در ادبیات را می‌توان پی‌آمد گرایش به دموکراسی و چندصدایی‌ای دانست که در قرن بیستم، زمانه گسست از سنت‌ها و فروپاشی قراردادها، به مسایل جدی بشر مبدل شده بود. نظریه نوشتار زنانه‌ هم الگوی پیشنهادی کسانی بود که در تلاش بودند تا با نحوگریزی و گسیختگی در زبان، ساختارهای شکل‌گرفته مقو‌م مردسالاری را برهم زنند. بنابراین هر دو مجال می‌دهند به وجود چندصدایی، تکثرگرایی و دموکراسی. کوشش این پژوهش بر این است تا نظری نو بر رمان شازده احتجاب بیفکند و جزییات داستانی تازه‌ای در آن‌ بیابد، به‌طوری‌که ابتدا با تبیین عناصر رمان مذکور، مدرنیستی بودن ماهیت آن توجیه گردد و سپس با تحلیل شخصیت‌پردازی زنان داستان، افعال‌ آن‌ها مورد کاوش قرار گیرد تا میزان استقلال‌مندی یا تحت سیطره‌بودگی‌شان، سنتی یا مدرن‌‌ بودنشان، در نسبت با ساختار مدرن داستان، مورد بررسی قرار گیرد. نتیجه حاصل از پژوهش نشان داد که گلشیری در این رمان با استفاده از شیوه‌های مدرن داستان‌پردازی، انسجامی متناسب با ویژگی‌های مدرن شخصیت‌ زن کنش‌مند و سلطه‌ناپذیر داستان‌ خود آفریده است. تمهیدات داستانی او خواننده را به خوانشی همسو با مختصات نوشتار زنانه راه می‌برند که در آن مرد از سالاری محتوم در متن عزل می‌گردد و بستری مناسب فراهم می‌آید برای شخصیت‌ زنی همچون فخرالنسا تا با هویت قایم‌به‌ذات و کنش‌های قاعده‌گریز و آزادی‌طلبانه خود، سیطره تبعیض و قیمومیت را به چالش بگیرند.

    کلیدواژگان: مدرنیسم، نوشتار زنانه، شخصیت پردازی، هوشنگ گلشیری، شازده احتجاب
  • محمد پوریاور چوبر، احمدرضا نظری چروده*، معصومه نظری چروده صفحات 57-70

    در جوامع استبدادی و حکومت‌های اقتدارگرا، ایهام بهترین شیوه برای بیان دردهای اجتماعی و مجرای فریاد اعتراض‌آمیز و البته محتاطانه است؛ به این معنی که شرایط نامناسب اجتماعی و فضای خفقان‌آمیز سرزمین‌ها، هنرمند را به سوی پوشیده‌گویی و بیان اعتقادات در لفافه آرایه ادبی ایهام سوق می‌دهد: بیانی غیر مستقیم و تاثیرگذار که آگاهی مخاطبان را در پی دارد و به‌نوعی می‌توان آن را شگرد مبارزه قلمی نویسنده یا شاعر علیه حاکمان جور و مردم ظاهرفریب و ریاکار به شمار آورد. در قرون هفتم و هشتم هجری قمری که یکی از سیاه‌ترین دوره‌های تاریخ ایران است سرزمین ما گرفتار یورش قوم مغول و سلطه آنان شد. استبداد حاکمان در طول این دو قرن، خفقان سنگین اجتماعی را در پی داشت؛ چنان‌که بر شعر فارسی و به‌ویژه قالب غزل، بسیار تاثیرگذار بوده است و موجب درون‌گرایی شاعران سبک عراقی شده است. در پژوهش حاضر که به بررسی صنعت ادبی ایهام و رابطه آن با مسایل انتقادی در غزل‌های حافظ می‌پردازد داده‌ها از طریق سندکاوی جمع‌آوری و به شیوه کیفی توصیف‌شده است. برآیند این تحقیق نشان می‌دهد که کاربست ایهام به قصد انتقاد از عملکرد پادشاهان ستمگر و صوفیان و زاهدان ریاکار در دیوان خواجه، خصیصه سبکی شاعر است و در میان انواع ایهام، بسامد ایهام تناسب و ایهام مجرد بیش از گونه‌های دیگر آن است.

    کلیدواژگان: غزلیات حافظ، بدیع معنوی، ایهام، سیاست، ریا
  • علیرضا صغیر*، محمود فیروزی مقدم، مریم جلالی، مهیار علوی مقدم صفحات 71-88

    پژوهش در حوزه ادبیات کودکان با فرض مخاطب کودک ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارد که ناشی از ماهیت متفاوت آن است و پژوهش در این حوزه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درک این ویژگی‌ها مستلزم توجه به اثرات معطوف به قید کودک در حیطه دانش و سپس پژوهش ادبیات کودکان است. نویسندگان و منتقدان ادبیات کودکان، باید به ویژگی‌های زبانی و توانایی درک و فهم مخاطبان خود، توجه ویژه‌ای داشته باشند. این سخن موید اهمیت نظریه «مخاطب‌محوری» در میان نظریه‌های سه‌گانه ادبی یعنی «مولف‌محوری»، «متن‌محوری» و «مخاطب‌محوری» است. پژوهشگر با بررسی ویژگی‌های عناصر زبانی و درون‌مایه آثار کودکان و تطبیق آن با ویژگی‌های مخاطبان و از جهتی بازنگری در کارکرد رویکردهای نقد ادبی بر اساس نظریه‌های سه‌گانه ادبی مذکور، به دنبال یافتن پاسخی است که نشان دهد، نظریه «مخاطب‌محوری» در بین نظریات سه‌گانه ادبی در ادبیات کودکان اهمیت ویژه‌ای دارد و این نظریه می‌تواند معیاری برای پژوهشگر باشد تا با بهره‌گیری از آن به نقد ادبیات کودکان بپردازد. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای، کارکرد رویکردهای نقد ادبی در ادبیات کودکان بررسی و تحلیل‌شده است. نتایج این پژوهش اهمیت نظریه «مخاطب-محوری» را اثبات و تطبیق و بررسی آثار تولید‌شده کودکان بر اساس نظریه ادبی فوق، معیارهای مناسب نقد را برای نویسندگان این حوزه مشخص و معرفی خواهد کرد.

    کلیدواژگان: ادبیات کودکان، نظریه مخاطب محوری، زبان و درون مایه، رویکرد نقد
  • فاضل عباس زاده *، ودود ولی زاده ساربان صفحات 89-107

    ادبیات داستانی شاخه‌های گسترده‌ای دارد که از‌جمله آن‌ها ادبیات داستانی عامیانه یا فولکلوریک است. رمان‌های «طیور ایلول» نوشته املی نصرالله و «کلیدر» اثر محمود دولت‌آبادی به‌عنوان رمانی عامیانه و روستایی قلمداد می‌شوند که در این جستار از منظر ادبیات عربی و فارسی بررسی می‌شود. در این پژوهش نشانه‌هایی که به کمک آن می‌توان یک رمان را عامیانه و روستایی دانست، آورده شده است و هدف این است که بررسی شود کدام نشانه‌ها در این دو رمان بسامد بالایی دارد و این‌که این دو رمان در این نشانه‌ها چه وجه اشتراکی باهم دارند؟ مکتب منتخب یک نویسنده را می‌توان از مضامین به کار گرفته‌شده در آثارش دریافت. مکتب تطبیقی در این مقاله مکتب فرانسوی است. ازاین‌رو برای آشنایی با دید و رویکرد دو نویسنده مذکور، آثارشان به‌اختصار بررسی شده و مولفه‌های ادبیات عامیانه و مقایسه آن در دو رمان مذکور در چند بخش مجزا بررسی و شرح شده است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی، با مد نظر قرار دادن مکتب و مضامین به کار گرفته‌شده در دو اثر مذکور، نوع شخصیت‌آفرینی و شخصیت‌پردازی و طرز بیان شخصیت‌ها در دو داستان، روش به کاربستن وصف از روستا و محیط روستایی و پیرامون آن را بررسی و مقایسه کرده است.

    کلیدواژگان: ادبیات عامیانه، طیور ایلول، کلیدر، املی نصرالله، محمود دولت آبادی
  • توحید نادری، رامین محرمی*، مسروره مختاری صفحات 108-136

    مطالعات بینامتنی، شیوه و میزان تاثیر متن‌ها در شکل‌گیری یکدیگر را توضیح می‌دهد و با تبیین شیوه‌های تکثیر متن‌ها، فرایند رمزگشایی و دلالت‌پردازی متون را بررسی می‌کند. ژرار ژنت با گسترش و نظام‌مند کردن مفهوم‌های برآمده از آراء نظریه‌پردازان قبل از خود، به‌طور نظام‌یافته به بررسی روابط بین متون پرداخت و با رویکردی ساختارگرا، روابط میانمتنی و تمام تغییرات آن را بررسی و مطالعه کرد و مجموعه این روابط را «ترامتنیت» نامید. مثنوی -معنوی بهعنوان بزرگ‌ترین شاهکار عرفانی، روابط پیچیده بینامتنی با سایر متون و آثار قبل از خود دارد و بسیاری از متون در این متن به انواع گوناگون حضور یافته‌اند. در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و تطبیقی و با استفاده از نظریه ترامتنیت ژنت، روابط بینامتنی مثنوی مولوی با آثار حکیم نظامی بررسی و تحلیل‌شده است. مثنوی از منظر بازتاب برخی از داستان‌ها، مثل‌ها و سیمای شخصیت‌ها و بازتاب برخی از مفاهیم کلامی و عرفانی با منظومه‌های نظامی گنجه‌ای روابط بینامتنی دارد. مولوی در اشعار خود از اندیشه های حکیم نظامی در موضوع عشق، تعریف جان، تعریف انسان و نقل تعدادی از داستان‌ها متاثرشده است. بر اساس این پژوهش، رابطه بینامتنیت صریح بین مثنوی مولوی و پنج گنج نظامی یافت نشد؛ اما استناد فراوان مولوی به داستان لیلی و مجنون، شباهت چندین داستان مثنوی معنوی با داستان‌های پنج گنج، وجود مفاهیم دینی و کلامی و مثل‌های مشترک در آثار نظامی و مولوی نشان می‌دهد که بین آثار این دو شاعر به‌طور غیرصریح و ضمنی ارتباط بینامتنی وجود دارد.

    کلیدواژگان: بینامتنیت، ژنت، مثنوی معنوی، پنج گنج نظامی
|
  • Hossein Ahadi, Bizhan Zahirinav*, Hossein Novin Pages 1-17

    One of the most important components of magical realism is the high frequency of elements such as sound, smell, light and such elements, which ultimately fills the space of the work with illusion and imagination and blurs the boundaries between reality and fantasy. The study of the novel "Night Harmony of the Wood Orchestra" by Reza Ghasemi shows that the sound element has a high frequency in this novel. In this regard, in the upcoming article, the prominence of the sound element in creating the atmosphere of the novel has been investigated. The results of the research show that the author has greatly benefited from the sound element to create the atmosphere of the novel, and considering his experience in performing arts such as theater and music, the sound element plays a central role in this novel and sometimes, the function of an ordinary voice in creating the atmosphere of the novel is equal to several sentences and even pages. In total, these sounds embody the harmony of an orchestra, which together induce the utmost fear and terror in the wooden building where the story takes place. Most of the sounds used in this novel are the sounds of human and animal characters, the sound of objects and the sound of musical instruments. In general, through these voices - which are often terrifying and mysterious - the author conveys issues such as identity crisis and immigration problems to the reader's mind in an artistic way and with maximum effect.

    Keywords: Reza Ghasemi, the nocturnal harmony of the wood orchestra, magical realism, sound element, atmosphere creation
  • Ziba Esmaeili, Abolhasan Khoramdel* Pages 19-40

    Marriage and related themes exist in the folk literature of all lands and regions; According to the cultural, social and climatic characteristics of each region, its components change. These themes have many reflections in the folk literature of Lamard region, which shows the importance of the marriage tradition and its related rituals in this geographical region. While examining 83 folk tales of Lamard region, the researchers analyzed the main themes of marriage and the scatter rate each theme in the folk stories of this human geography. From the results of the research, it appears that 24 stories have ritual themes of marriage, among them, themes such as defining the test and conditions for marriage, marriage by searching for signs, the journey of the hero of the story to find a wife, the opposition of the girl's father or brother to marriage, marriage Human with non-human, the king's daughter or son becoming interested in a person from the lower class of society, the exchange of a bride with another girl, choosing a wife by throwing fruit, and the freedom of girls in choosing a husband have been repeated in these stories. Among these themes, the king's daughter or son's interest in a person from the lower class and the marriage of a human with a non-human are the most frequent themes, and choosing a spouse by throwing fruit is considered the least frequent themes.

    Keywords: folk tale, Lamard, theme, marriage
  • Mansoure Ashrafi*, Mohammad shahBadizadeh, Reza Ashrafzadeh Pages 41-56

    In contemporary literature, "female language and writing" and "modernism" have related meanings. Rule-avoidance, basic mentality, internal monologues and the psychological state of the language are presented as the characteristics of women's writing, which are also the elements and provisions of modern stories. Modernism in literature can be seen as the result of the tendency towards democracy and polyphony, which in the 20th century, the time of breaking with traditions and collapsing contracts, had turned into serious human issues. The theory of women's writing was also the model proposed by those who were trying to disrupt the formed structures that reinforce patriarchy with grammar avoidance and discontinuity in language. Therefore, both allow the existence of polyphony, pluralism and democracy. The effort of this research is to cast a new opinion on Shazadeh Ehtejab's novel and find new story details in it. So that first by explaining the elements of the mentioned novel, its modernist nature is justified and then by analyzing the characterization of the women in the story, their verbs should be explored in order to examine the extent of their independence or dominance, traditional or modern, in relation to the modern structure of the story. The result of the research showed that in this novel, Golshiri has created coherence in accordance with the modern characteristics of the active and indomitable female character of his story by using modern storytelling methods. His narrative arrangements introduce the reader to the characteristics of women's writing in which patriarchy is reduced in the text and a suitable platform is provided for a female character like Fakhr al-Nasa to challenge the rule of discrimination and guardianship with her authentic identity and her unconventional and libertarian actions.

    Keywords: modernism, women's writing, characterization, Hoshang Golshiri, Shazdeh Ehtejab
  • Mohammad Pouryavar, Ahmadreza Nazari Charude*, Masoume Nazari Charude Pages 57-70

    In tyrannical societies and authoritarian governments, opacity is the best way to express social pains and is a channel for protesting and of course, it is prudent; This means that the inappropriate social conditions and the suffocating atmosphere of the lands lead the artist to conceal and express his beliefs in the envelope of opacity’s literary array: An indirect and effective statement that raises the awareness of the audience, and in a way, it can be considered as a way of the writer's or poet's pen struggle against the rulers and the deceptive and hypocritical people. In the 7th and 8th centuries of AH - which is one of the darkest periods in Iran's history - our land was attacked by the Mongols and their rule. The tyranny of the rulers during these two centuries resulted in heavy social suffocation; as it has been very influential on Persian poetry and especially the form of Sonnet and has caused the introversion of Iraqi style poets. In the current study - which examines the literary industry of opacity and its relationship with critical issues in Hafez's sonnets - data has been collected through document analysis and described in a qualitative manner. The result of this research shows that the use of idioms in order to criticize the actions of oppressive kings and hypocritical Sufis and ascetics in the court of Khajeh is a characteristic of the poet's style, and among the types of opacities, the frequency of opacities of proportion and singular opacities are more than other types.

    Keywords: Hafez's sonnets, original spiritual, opacity, politics, hypocrisy
  • Alireza Saghir*, Mahmoud Firouzi Moghaddam, Maryam Jalali, Mahyar Alavi Moghaddam Pages 71-88

    Research in the field of children's literature with the premise of the audience - children has unique characteristics that are due to its different nature which can affect the research in this field. Understanding these features requires paying attention to the effects of children's expressions in the field of knowledge and then researching children's literature. Writers and critics of children's literature should pay special attention to linguistic features and the ability to understand their audience. This statement confirms the importance of the "audience-centered" theory among the three literary theories, namely "author-centered", "text-centered" and "audience-centered". By examining the characteristics of the linguistic elements and the content of children's works and matching them with the characteristics of the audience, and from the point of view of revising the function of literary criticism approaches based on the aforementioned three literary theories, the researcher seeks to find an answer that shows , the "audience-oriented" theory is especially important among the three literary theories in children's literature and this theory can be a criterion for the researcher to criticize children's literature by using it. In this research, the function of literary criticism approaches in children's literature has been investigated and analyzed by descriptive-analytical method and using library data. The results of this research prove the importance of the "audience-centered" theory, and the adaptation and examination of the works produced by children based on the above literary theory will determine and introduce the appropriate criteria of criticism for the authors of this field.

    Keywords: children's literature, audience-centered theory, language, content, critical approach
  • Fazil Abbaszade*, Vadoud Valizade Sarban Pages 89-107

    Fiction literature has wide branches, among which is folk or folk fiction. The novels "Toyor Eylul" written by Emily Nasrollah and "Kelidar" by Mahmoud Dolatabadi are considered as folk and rural novels, which are analyzed in this essay from the perspective of Arabic and Persian literature. In this research, the signs that can be used to consider a novel as folk and rural have been given and the goal is to check which signs have a high frequency in these two novels and what do these two novels have in common in these signs? The selected school of an author can be understood from the themes used in his works. The comparative doctrine in this article is the French doctrine. Therefore, in order to get familiar with the vision and approach of the two mentioned authors, their works have been briefly examined and the components of folk literature and its comparison in the two mentioned novels have been examined and described in several separate sections. This research is a descriptive and analytical method, considering the doctrine and the themes used in the two mentioned works, the type of character creation and characterization and the way the characters are expressed in the two stories, the method of using the description of the village and the environment has investigated and compared.

    Keywords: folk literature, Toyor Eylul, Kelidar, Emily Nasrollah, Mahmoud Dolatabadi
  • Tohid Naderi, Ramin Moharami*, Masroure Mokhtari Pages 108-136

    Intertextual studies explain the way and extent of influence of texts in the formation of each other, and by explaining the methods of reproduction of texts, it examines the process of deciphering and denoting texts. By expanding and systematizing the concepts arising from the opinions of theorists before him, Gerard Genette systematically investigated the relationships between texts and with a structuralist approach, he investigated and studied intertextual relationships and all its changes. He called the set of these relationships "tratextuality". Masnavi Manavi, as the greatest mystical masterpiece, has complex intertextual relationships with other texts and works before it, and many texts have appeared in this text in various forms. In this article, the intertextual relations between Mawlawi's Masnavi and Hakim Nezami's works have been investigated and analyzed using the descriptive-analytical and comparative method and using Genette's transtextuality theory. From the point of view of reflecting some stories, similes, and characters, and reflecting some theological and mystical concepts, Masnavi has intertextual relations with Nezami Ganjai. In his poems, Molavi was influenced by Hakim Nezami's thoughts on the subject of love, definition of life, definition of man and narrating a number of stories. Based on this research, no clear intertextual relationship was found between Maulavi's Masnavi and PanjGanj Nezami; However, Molavi's frequent reference to the story of Leili and Majnoon, the similarity of several Masnavi stories with the stories of Panjganj, the existence of religious and theological concepts and common parables in the works of Nezami and Molavi show that the works of these two poets are implicitly and There is implicit intertextual communication.

    Keywords: Intertextuality, Genette, Masnavi Ma'navi, panjGanj Nezami