فصلنامه مطالعات میان فرهنگی
پیاپی 52 (پاییز 1401)

پژوهش حاضر به مطالعه  کیفی دو زیست جهان زنان شهر تهران اعم از هیات مذهبی و کافی شاپ می پردازد و طی آن معناها و تفاسیر و نمادهایی که این دو گروه از زنان از خود بروز می دهند مورد واکاوی قرار می گیرد. مطالعه کیفی در این تحقیق نشان می دهد که عوامل هویتی در طول دو دهه اخیر تغییرات اساسی کرده است، به طوری که وضعیت امروز زنان ایران با گذشته تفاوت های بسیارشایانی را نشان می دهد. پژوهش حاضر  مبتنی بر پارادایم تفسیری و ر وش تحقیق  کیفی پدیدارشناسی و با تکنیک  تحلیل تماتیک (مضمون) در شهر تهران انجام یافته است. جمعیت مورد مطالعه این مقاله زنان شهرتهران  است که از بین آنها تعداد 42 نفر  به روش نمونه گیری نظری انتخاب و با مصاحبه های عمقی اطلاعات مورد نظر جمع آوری و مورد بازنویسی قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که مقوله های به دست آمده در نحوه شکل گیری هویت زنان را می توان در موارد زیر بیان کرد: فراغت سیال، تاثیر موسیقی کافی شاپی، ترکیب نامتجانس سنت و مدرنیسم در فردیت، شیوع کودکی مذهبی بر جدار ذهنی کنشگران، هدایت معنوی، اعتیاد اعتقادی، مهاجرت و احساس نیاز به باز تولید معنای دین در تکوین هویتی، دیالکتیک معنویت در تاثیر گذاری بر حاجت و معصیت، جاهلیت زنانه ناشی از تعصب، غلبه فرهنگ مرد سالاری و راهی برای عبور زنان، دوآلیته کافه و هییت، تجانس ناهمگون، ساختارشکنی ارتباطی، عدم همخوانی هییت های مدرن با جوهره معنویت، ترکیب لذت و معنویت، کنش عاشقانه هییت روها، بازسازی دیالوگ های معنوی. نتایج نشان می دهد که وقتی قرار است به شکل دهی هویت زنان در جامعه ایرانی امروز نگاه کنیم، ابتدا باید به مولفه های تاثیر پذیری آنان از هویت دینی که از خانواده یا از مدرسه برمی خیزد، توجه نشان داد. از سویی دیگر، بروز قالب های جدید مدرن مانند کافی شاپ در این زمینه می تواند تاثیرگذاری عمیقی بر روند ذهنی و هویتی زنان داشته باشد. همچنین چرخش های عمیقی در تغییر مسیر ذهنی زنان در حال شکل گیری است؛ به گونه ای که نوع نگرش آن ها الزاما ضد معنویت و دین به حساب نمی آید، اما با نگاه سنتی دینی تفاوت هایی را نشان میدهد. از طرف دیگر حضور آنها در مکان های مدرن مانند کافی شاپ، بیانگر آن است که پذیرش مدرنیسم در نسل زنان امروزیک مسیله غیر قابل انکار است

سواد اطلاعاتی در دنیای کنونی که عصر تغییرات شتابناک فناورانه و تکثر منابع اطلاعاتی است، اهمیتی فزاینده دارد. به دلیل پیچیدگی روبه افزایش این شرایط، افراد باگزینه های اطلاعاتی متنوع و متعددی در تحقیقات آکادمیک، در محل کار، و در زندگی شخصی روبه رو هستند. لذا مسیله اصلی اصلی تحقیق این است که عوامل و مولفه های موثر بر سنجش سواد اطلاعاتی خبرنگاران چیست؟ هدف اصلی پژوهش حاضر، طراحی مدل سنجش سواد اطلاعاتی خبرنگاران است. این مطالعه براساس رویکرد کیفی انجام شده است. این پژوهش در بخش کیفی از نظر هدف، اکتشافی و از نوع تحقیقات توسعه ای - کاربردی و از جنبه روش گردآوری داده، توصیفی- پیمایشی است. به منظور دست یابی به اهداف پیش روی در مطالعه حاضر، در گام اول با بررسی های جامع کتابخانه ای و ارزیابی مطالعات گذشته، عوامل و مولفه های سواد اطلاعاتی خبرنگاران شناسایی و استخراج گردید .در گام بعدی با بهره گیری از روش دلفی، عوامل و مولفه ها شناسایی شدند. جامعه پژوهش حاضر در بخش کیفی، اساتید و متخصصان عرصه خبر هستند. در بخش کیفی از روش نمونه گیری هدفمند استفاده می شود، یعنی تا زمانی اقدام به نمونه گیری می شود که به نقطه اشباع رسیده شود. در پانل خبرگان، 10 نفر انتخاب شدند. برای سنجش و اندازه گیری در بخش کیفی از پرسشنامه دلفی استفاده شده است. نتایج پژوهش حاصل از روش دلفی نشان می دهد پاسخ دهندگان در مجموع، 7 عامل و 30 مولفه برای سواد اطلاعاتی که شامل محیط اطلاعاتی (تسهیلات کامپیوتر، استفاده از اینترنت)، استانداردهای فناوری اطلاعات (برنامه ریزی و مفاهیم فناوری، برنامه ریزی و طراحی تجربه و محیط های یادگیری، بهره وری و شیوه های حرفه ای، موضوعات انسانی، اجتماعی، قانونی و اخلاقی، استفاده از فناوری اطلاعات، خودکارآمدی فناوری اطلاعات)، مهارت های سواد اطلاعاتی (یادگیری الکترونیکی، فعالیت های تفکر، کاربرد فناوری اطلاعات، ارتباطات اطلاعاتی)، ابزارهای سواد اطلاعاتی (دانش و شناخت ارزیابی سواد اطلاعاتی، عملکرد و شیوه های ارزیابی سواد اطلاعاتی، نگرش نسبت به سواد اطلاعاتی، نیاز اطلاعاتی، دسترسی به اطلاعات، استفاده از اطلاعات قانونی و اخلاقی)، عوامل شخصی (سن، سابقه خدمت، تحصیلات جنسیت، درجه، جایگاه اجتماعی و اقتصادی)، عوامل منطقه ای (منطقه محل سکونت، منطقه محل کار خبرنگار) و پیامدهای سواد اطلاعاتی (نوآوری سازمانی، اثربخشی، اعتماد، عملکرد مدیریتی) مطرح کردند.

مقاله پیش رو به بررسی جامعه شناختی پدیده وندالیسم با هدف تبیین و تحلیل مهمترین عوامل موثر در رفتار وندالیستی در بین جوانان 29-15 سال می پردازد. این عوامل در قالب متغیرهای بی سازمانی و سرمایه اقتصادی و سرمایه فرهنگی  مورد بررسی قرار گرفته اند. در بررسی دو نوع سرمایه اقتصادی و سرمایه فرهنگی که همان میدان اجتماعی می باشند، ارتباطش با رفتار وندالیستی مورد نظر است. جامعه آماری جوانان شهر خرم آباد بوده و 405 نمونه را با استفاده از روش کمی، انتخاب و داده ها از طریق پرسشنامه گردآوری شده اند. برای تبیین داده ها و رابطه بین متغیرهای مستقل و متغبر وابسته (رفتار وندالیستی) از روش آماری رگرسیون چند متغیره استفاده گردیده. یافته ها نشان می دهد که متغیر سن با رفتار وندالیستی ارتباطی ندارد. همچنین نتایح رگرسیون چند متغیره نشان داد که تنها متغیرهای جنسیت، سرمایه اقتصادی، بی نظمی اجتماعی و تنوع خرده فرهنگی توان پیش بینی تغییرات متغیر رفتار وندالیستی را دارند.

بزه دیدگی دانش آموزان یکی از مسایل مهم جامعه ایران است. هدف پژوهش حاضر بررسی بزه دیدگی دانش آموزان در ایام شیوع ویروس کووید-19 و عوامل اجتماعی و اقتصادی موثر بر آن درکلان شهر اهواز است. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی و با کمک تحلیل معادلات ساختاری  و رگرسیون چند گانه از طریق نرم افزار های pls-smart3 و spss25 انجام گرفته است. با استفاده از ابزار پرسشنامه، داده های لازم از طریق 384 نفر دانش آموز در نواحی 4 گانه آموزش و پرورش کلان شهر اهواز به روش خوشه بندی چند مرحله ای جمع آوری گردید. تمام ابعاد متغیر اجتماعی (اعتماد، همسالان، بعد خانوار، خشونت و طلاق عاطفی) در سطح 05/0 دارای رابطه معنی دار و مثبت با متغیر وابسته بزه دیده گی است. متعیرهایی جمعیت شناختی (سن، جنس، رشته تحصیلی و نوع مدرسه) با متغیر بزه دیده گی در همین سطح دارای ارتباط معنی دار هستند. ولی ارتباط ابعاد مربوط به متغیر اقتصادی (شغل، تحصیلات و درآمد) بر متغیر بزه دیده گی تایید نشد. خروجی مدل و ضرایب رگرسیون استاندارد شده نشانگر میزان تاثیر متغیر عوامل اجتماعی (997/0)، عوامل جمعیت شناختی (003/0) بر متغیر بزه دیده گی است. همچنین مقدار ضریب تعیین (006/0-)، بیان کننده عدم تبیین واریانس عوامل اقتصادی بر «متغیر بزه دیدگی دانش آموزان»است. تفاوت مقادیر پیش بینی از واقعیت در هر سه متغیر اجتماعی، اقتصادی و بزه دیدگی مطابق دستور العمل Q2-PREDICT مناسب ارزیابی گردید.

خانه های تاریخی دوره قاجار را می توان بخشی از گنجینه های ارزشمند تاریخ هنرومعماری ایران دانست. در معماری ایرانی، تزیینات همانند روحی است که کالبد سازه ها را به تمامی در برگرفته است؛ با به میان آمدن بحث معماری سنتی خانه های ایرانی، ناخودآگاه معانی دلبستگی به فضای معماری به ذهن خطور می کند. شکوه وزیبایی معماری ایرانی به تزیینات آن بستگی داشته که درایجاد حس مکان بی تاثیر نیست. برای ارتقای حس مکان، شناسایی عوامل تاثیرگذار برآن امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. به همین منظور این پژوهش با هدف شناسایی و تبیین تزیینات به کار رفته درخانه های دوره قاجاریه و تاثیر آن درایجاد حس مکان دراین خانه ها، به روش توصیفی-تحلیلی، ازنوع پیمایشی در خانه های دوره قاجارواقع درمناطق 12و11 شهرتهران انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را بازدیدکنندگان از خانه های نمونه، تشکیل داده ونمونه پژوهش (384 نفر)، به روش نمونه گیری تصادفی هدفمند انتخاب شده اند. ابزارگردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. داده های گردآوری شده با روش تحلیل عاملی تاییدی و رگرسیون تحلیل شد. نتایج نشان داد، تزیینات معماری این خانه ها؛ گچبری، آجر کاری، کاشی کاری، آلت چینی چوبی، ارسی وگره چینی ارسی، تزیینات فلزی، موزاییک کاری و لمبه کوبی بوده است. این تزیینات با اثر مثبت و معنی دار بر هویت مکان با ضریب (544/0)، تعلق به مکان با ضریب (497/0) و وابستگی به مکان با ضریب (286/0)، در ایجاد حس مکان دراین خانه ها تاثیرگذار بوده است (01/0<p). بنابراین می توان نتیجه گرفت که، تزیینات به کار رفته دراین خانه ها، با تاثیرگذاری بر هویت، تعلق و وابستگی به مکان در مخاطب، برایجاد حس مکان در این خانه ها نقش به سزایی داشته است. شناخت این عوامل درفضاهای میراثی درحفاظت معماری راه گشا است.

تصمیم گیری یکی از محوری ترین فرآیندها در سازمان ها محسوب می شود و به عنوان وظیفه اصلی مدیران در تمامی سطوح مطرح می باشد. همه فعالیت های مدیریت حول و حوش تصمیم گیری می چرخد، چرا که مدیران برای انجام وظایف خود شامل برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل؛ می بایست در فرآیند مستمر و مداوم تصمیم گیری درگیر شوند. هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه ابعاد سبک زندگی با تصمیم گیری مدیران ارشد فرهنگی فارس می باشد. تحقیق حاضر از منظر هدف کاربردی و از منظر شیوه گردآوری داده ها پیمایشی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر مدیران ارشد فرهنگی استان فارس به تعداد 220 نفر در نظر گرفته شد، شیوه نمونه گیری به تمام شماری بود و نهایتا 141 پرسشنامه قابل تحلیل جمع آوری گردید. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نظر و سنجش متغیرهای تحقیق، از پرسشنامه استاندارد استفاده شد. روایی ابزار اندازه گیری از طریق محتوایی و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. بعد از انجام هماهنگی های لازم با مسیولان ذیربط، پرسشنامه ها بین مدیران توزیع شد و پس از تشریح اهداف طرح پرسشنامه ها را تکمیل می کردند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 26 استفاده شد. سطح معناداری آماری 05/0 در نظر گرفته شد. نتایج تحلیل یافته ها نشان داد سبک زندگی رابطه معناداری با تصمیم گیری مدیران فرهنگی اجرایی دارد. بیشترین همبستگی با تصمیم گیری مدیران را سبک زندگی مذهبی دارا بود. متغیر سبک زندگی به صورت کلی و ابعاد آن، به جز سبک زندگی لذت گرا، رابطه معناداری با تصمیم گیری مدیران ارشد نشان دادند.