فهرست مطالب
فصلنامه جغرافیای طبیعی
پیاپی 57 (پاییز 1401)
- تاریخ انتشار: 1401/09/01
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-30در این پژوهش به بررسی اثرپذیری ناهنجاری های بارش در زمان وقوع ترسالی های شدید و فوق العاده شدید درجنوب ایران پرداخته شده است. این تحقیق در گام های زیر انجام شده است. 1- داده های بارش روزانه و سالانه ایستگاه های سینوپتیک منطقه مطالعاتی از داده های سازمان هواشناسی استخراج گردید. 2- پایه آماری برای انطباق با سیکل های خورشیدی یک دوره 33 ساله منطبق با سال های 1986 -2019 انتخاب گردیده است. 3-تعداد 19 ایستگاه سینوپتیک که دارای این شرایط بودند انتخاب شدند. 4-ترسالی ها بر اساس شاخص های استانداردبارش(SPI)، Z چینی(CZI)، نمره. (ZSI)Z مشخص گردید. 5-برای بررسی ناهنجاری بارش از شاخص RAI استفاده شده است. 6- براساس شاخص های اعلام شده، با معیار 30 درصد تکرار در ایستگاه های انتخابی 6 ترسالی شدید و بر اساس 50 درصد تکرار در ایستگاه های انتخابی سه ترسالی شدید در دوره آماری 33 ساله رخ داده است. 7- در این تحقیق دو ترسالی 1993-1992 و 1996-1995 از لحاظ شاخص های ناهنجاری و سایر ویژگی های بارشی مورد بررسی قرار گرفته است. در ترسالی های شدید و فوق العاده شدید در تعداد زیادی از ایستگاه ها بارش سالانه بیش از دو و گاه سه برابر میانگین بارش طولانی مدت بوده است. از لحاظ تعدادروزهای بارشی در ترسالی 1993-1992 در 10 ایستگاه و در ترسالی 1996-1995 در 17 ایستگاه روزهای بارشی بالای 30 روز ثبت شده است. با این همه تعداد، تعداد روز های بارشی در هر دو ترسالی، هماهنگی با شدت بارش ها نشان نمی دهند. به عبارت دیگر با وجود این که در ترسالی های شدید مقادیر بارش سالانه و 24 ساعته افزایش چشمگیری را نشان می دهند، ولی بدلیل ماهیت سامانه های بارشی موثر بر بارش های منطقه تعداد روز های بارشی افزایش نشان نمی دهند بلکه بر شدت بارش ها افزوده شده است. همچنین مطالعه نشان داد که بیشترین و شدیدترین بارش ها در ماه دسامبر رخ می دهد و در این میان ماه فوریه حتی در ترسالی های شدید نیز نسبت به سایر ماه های دوره بارشی، روند کاهشی دارد.کلیدواژگان: اثرپذیری، شاخصRAI، ناهنجاری بارش، ترسالی
-
صفحات 31-48با نزدیک شدن به فصول گذار در انتهای فصل زمستان ، تغییر در شرایط الگوهای حرکت و تندی باد در عرض های میانه پدیده ای اجتناب ناپذیر است که گاها می تواند مدیریت بحران و رفت و آمد در معابر شهری را با مشکل مواجه کند . هدف این پژوهش بررسی شرایط همدید شکل گیری تند باد و توفان گرد و غبار در شهر شیراز در روز در 22 اسفند 1399 می باشد. برای رسیدن به این هدف با رویکرد محیطی به گردشی از داده های روزانه بارش ، سرعت باد و گرد و غبار سازمان هواشناسی و داده های دمای هوا، ارتفاع ژیوپتانسیل ، فشار تراز دریا ، باد مداری، باد نصف النهاری، رطوبت ویژه و امگا از پایگاه داده NCEP/NCAR جهت بررسی تراز فوقانی جو استفاده شده است. نتایج نشان داد که قرار گیری منطقه مورد مطالعه در زیر ناحیه فرارفت تاوایی مثبت در شرق ناوه بادهای غربی که منجر به واگرایی بالایی و همگرایی پایینی می گردد ، برقراری شیو دما و جبهه زایی و به ویژه فرود رودباد جبهه قطبی تا ترازهای پایین جو ، شرایط همدید برای رخداد صعود شدید هوا و شکل گیری تندباد های شدید ناشی از آن را در روز مورد مطالعه فراهم کرده است. این پژوهش می تواند با شناسایی عوامل تاثیر گذار بر رخداد تند بادها مبنای علمی مطلوبی، برای حفاظت و بهبود شرایط سکونت گاه های انسانی باشد.کلیدواژگان: ناهمواری ارتفاع ژئوپتانسیل، جبهه زایی، فرارفت تاوایی، رودباد جبهه قطبی، شیراز
-
صفحات 49-62ناپایداری دامنه ها و ریزشهای سنگی، همواره از خطرات اصلی در مناطق کوهستانی بوده و خطرات جانی و اقتصادی فراوانی در پی داشته است. ریزش به فروریختن سریع حجم بزرگی از سنگ و خاک به سمت پایین دامنه اطلاق می شود. به منظور ارزیابی خطر سنگ ریزش در مناطق کوهستانی روش های متعددی وجود دارد که در این تحقیق از روش محاسبه مخروط افت وکار میدانی جهت شناسایی مناطق در معرض ریسک استفاده شده است. در این روش متناسب با ابعاد هندسی و شیب دامنه، نحوه حرکت سنگ ریزش و میزان گسترش و پراکندگی آنها در طول دامنه و در نهایت تاثیری که روی مسیر راه می گذارد، مورد آزمون قرار گرفته است. با استفاده از داده های رقومی و با بهره گیری از نرم افزارهای Conefall , Arc gis مناطق مستعد سنگ ریزش درمنظقه شناسایی شدند. خطر سنگ ریزش برای شیب دامنه ها و برای دو زاویه بحرانی محاسبه شده و نتایج به صورت نقشه پهنه های پر خطر سنگ ریزش ارایه شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که خطر سنگ ریزش رابطه مستقیمی با شیب دامنه های سنگی و شرایط توپوگرافی آن دارد. بر این اساس محدوده کل ریزش برابر با 2467357 متربع و 520686 مترمربع از ساخت و سازهای مناطق مسکونی در معرض مخاطرات ناشی از ریزش سنگ قرار دارند.کلیدواژگان: ریزش، کرمانشاه، نظریه مخروط افت، ArcGIS، Conefall
-
صفحات 63-90شهرستان بهمیی با ترکیبی از پدیده های بکر طبیعی، اشکال ویژه زمین شناسی و ژیومورفولوژیکی با قابلیت های ژیودایورسیتی و ژیومورفودایورسیتی در کنار آثار ارزشمند تاریخی و فرهنگی، موقعیت ممتازی جهت توسعه گردشگری دارد. در پژوهش حاضر نسبت به معرفی جاذبه های ژیوتوریستی منطقه با تاکید بر ارزیابی توان های شش ژیوسایت با بکارگیری مقایسه ای دو روش پریرا و رینارد اقدام شد و به این ترتیب ارزش و جایگاه ژیوتوریستی هر ژیوسایت مشخص گردید. نتایج ارزش گذاری و امتیازدهی شاخص های موجود در مدل ها نشان داد که براساس مدل پریرا و از نگاه عیار ژیومورفولوژیکی و در دو ارزش علمی و دید، تنگ سروک به ترتیب با کسب امتیاز 49/4 و 85/3 و دریاچه برم الوان به ترتیب با کسب امتیاز 96/3 و 91/2 بیشترین جاذبه را دارند. همچنین از بعد عیار مدیریتی مدل پریرا و در ارزش های حفاطت و کاربری، تنگ سروک به ترتیب با کسب امتیاز 5/67 و 05/94 و برم الوان به ترتیب با کسب امتیاز 66/66 و 83/85 بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند. از طرفی نتایج ارزیابی ژیوسایت های منطقه براساس مدل رینارد نشان می دهد که بر مبنای ارزش علمی تنگ سروک و دریاچه برم الوان به ترتیب با کسب امتیاز 5/3 و 44/3 و بر مبنای ارزش افزوده تنگ سروک و تنگ ماغر به ترتیب با کسب امتیاز 66/6 و 06/6 بیشرین ظرفیت ها را به منظور توسعه ژیوتوریسم دارند. و در نهایت براساس نتایج حاصل از ارزیابی ارزش ترکیبی تنگ سروک و برم الوان به ترتیب با کسب امتیاز 55/3 و 98/2 ارزش بیشتری دارند.کلیدواژگان: ژئوتوریسم، روش پریرا، روش رینارد، تنگ سروک، شهرستان بهمئی
-
صفحات 91-108
استان مازندران در سال های اخیر نیاز بیش تری به انرژی پیدا کرده است. با توجه به قابلیت های این استان در تولید انرژی های نوین، شناخت پتانسیل های تولید انرژی پاک و مصرف آن، به خصوص انرژی بادی، بایستی در اولویت برنامه های مسیولان و محققان قرار گیرد. روش پژوهش این مطالعه توصیفی - تحلیلی می باشد که با استفاده از داده های مکانی و کمی مرتبط با مساله تحقیق در پی بررسی و ارزیابی قابلیت اراضی ستان مازندران برای مکان یابی نیروگاه های بادی است. در ابتدا به منظور برآورد اولیه انرژی قابل حصول از جریان باد در استان مازندران و قابلیت سنجی فضایی انرژی بادی، محاسبات لازم بر روی اطلاعات سمت و سرعت باد در یک بازه زمانی 12 ساله انجام گردید. در ادامه، بر اساس گروه کارشناسان خبره، مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، منابع علمی در این زمینه و اطلاعات موجود و در دسترس، چهار عامل اقلیمی، اقتصادی، محیطی - اجتماعی و توپوگرافی به عنوان مهم ترین شاخص ها جهت تعیین پهنه های مناسب برای استقرار نیروگاه های بادی در گستره استان مازندران انتخاب شده اند. این چهار معیار شامل 18 زیرمعیار است که پس از وزن دهی، تعیین وزن معیار و همپوشانی، نقشه پهنه بندی نهایی با استفاده از مدل Boolean تهیه شده است. با توجه به نقشه نهایی، نوار مرکزی استان در محدوده شهرستان های نور، آمل و بابل، قسمت های شمالی شهرستان های نور و ساری، جنوب شهرستان های سوادکوه و قایمشهر و نیز قسمت مرکزی و جنوبی شهرستان بهشهر، پهنه های مناسب تری نسبت به سایر قسمت های استان مازندران به جهت استقرار یا ساخت نیروگاه های بادی هستند.
کلیدواژگان: مکان یابی، نیروگاه بادی، Boolean، استان مازندران -
صفحات 109-126اقلیم یکی از پیچیده ترین دستگاه های طبیعی شناخته شده در کره زمین است. این دستگاه از عناصر و اجزاء گوناگون به همراه اثر متقابل آنها تشکیل شده است. نتیجه کنش و واکنش این عناصر و اجزاء اقلیمی، تکوین پدیده های مختلف آب و هوایی است. یکی از پدیده های اقلیمی که در سطح ایران و جهان توجه کمی به آن شده، پدیده شرجی است. از این رو دیدگاه و هدف این پژوهش، تحلیل و ارزیابی اثر اقلیم بر شرایط آسایش و راحتی فیزیولوژیک انسان تحت تاثیر پدیده شرجی است. پژوهش از نوع کاربردی و با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. داده های مورد استفاده شامل متوسط حداقل، حداکثر و روزانه دما، رطوبت نسبی، بارش، فشار بخار و دمای نقطه شبنم در دوره آماری40 ساله(2019-1979) است. جهت تحلیل داده ها از شاخص-های شدت شرجی ، فشار بخار جزیی و درجه شرجی استفاده شده است. محدوده مورد مطالعه در این تحقیق شهر رشت در استان گیلان است. نتایج تحقیق بیانگر اثر بیشتر عنصر دما در برقراری آسایش حرارتی و نقش بی بدیل فشار بخار آب و دمای نقطه شبنم در فیزیک ساخت و ساز است. با وجود پایین بودن رطوبت نسبی در ماه های ژوین و جولای و آگوست و سپتامبر، میزان شرجی و بیشترین ناراحتی گرمایی در این ماه ها دیده می شود و ماه آگوست شدیدترین مقدار شرجی را دارا است. جهت برقراری آسایش حرارتی علاوه بر ایجاد سایه به تهویه طبیعی هوا نیز نیاز است و در این راستا راهکارهایی نیز ارایه شده است.کلیدواژگان: اقلیم، آسایش حرارتی، شرجی، دما و رطوبت، شهر رشت
-
صفحات 127-139برآورد سطح پوشش گیاهی و زمین های زارعی به روش سنتی زمان بر می باشد. یکی از ابزارهای موثر در برآورد سطح پوشش گیاهی استفاده از تکنیک های سنجش از دور است. این تکنیک به جهت ارایه اطلاعات به روز، سری زمانی داده ها، سنجش در محدوده های طیفی متفاوت، از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش برآورد سطح پوشش گیاهی شهرستان بابلسر و ارزیابی دقت شاخصNDVI می باشد. در این پژوهش از داده های تصاویر ماهواره ای لندست8 مربوط به سال 2019 استفاده گردید. فرایند پیش پردازش و پردازش و صحت سنجی در نرم افزار EMVI5.3 و نقشه سازی ها و محاسبات مساحت در نرم افزار ArcGIS10.8 انجام گرفته است. نتایج نشان داد که سطح پوشش گیاهی شهرستان برابر 37/11474 هکتار برآورد شده است. ارزیابی دقت شاخص استفاده شده نیز نشان داد با استفاده از تصاویر لندست 8 می توان با دقت کلی 92 درصد و ضریب کاپای 87 درصد می توان سطح پوشش گیاهی را محاسبه نمود.کلیدواژگان: پوشش گیاهی، لندست8، NDVI، شهرستان بابلسر
-
Pages 1-30In this study, the impact of precipitation anomalies during the occurrence of severe and extremely severe Wet in southern Iran has been investigated. The research design involves the following steps. 1- The daily and annual rainfall data of the synoptic stations of the study area were extracted from the data of the Meteorological Organization. 2- The statistical base has been chosen to adapt to the solar cycles of a 33-year period corresponding to the years 1986-2019. 3- The number of 19 synoptic stations that had these conditions were selected. 4- Wet years were determined based on standard precipitation indices (SPI), Chinese Z (CZI), Z score (ZSI). 5- To check the anomaly of precipitation RAI index is used. 6- Based on the declared indicators, with the criteria of 30% repetition in selected stations, 6 severe wet and based on 50% repetition in selected stations, three severe wets have occurred in the statistical period of 33 years. 7- In this research, two seasons of 1992-1993 and 1995-1996 have been examined in terms of anomaly indices and other rainfall characteristics. In the wet and extremely severe years, the annual rainfall was more than two and sometimes three times the long-term average in many stations. In terms of the number of rainy days in the years 1993-1992 in 10 stations and in the wet years 1996-1995 in 17 stations, rainy days over 30 days have been recorded. However, the number of rainy days in both wet years does not show a proportionalKeywords: Impactability, RAI index, precipitation anomaly, wet season
-
Pages 31-48As transition seasons approach at the end of the winter season, changes in movement patterns and wind speed in mid-latitudes are inevitable. On March 22, 2019, a strong wind accompanied by heavy dust and muddy rain for a large part of the day resulted in the injury of several citizens and significant damage in the city of Shiraz. For this reason, this research was conducted with the aim of investigating the synoptic conditions of the formation of this phenomenon. Earth surface data from the Meteorological Organization and variables of air temperature, geopotential height, sea level pressure, zonal wind, meridional wind, specific humidity, and omega were used as upper atmosphere data to investigate the upper level of the atmosphere. Using these variables, geopotential height roughness map patterns, frontal formation process, vorticity advection, humidity, thickness pattern, earth surface pressure patterns, Jetstream, Omega, and Hof-Muller diagrams of the third type of Jetstream and Omega were drawn at different levels. The results showed that the location of the studied area under the positive advection zone in the east of the western wind channel, which leads to high divergence and low convergence, the establishment of temperature trend and front formation, and especially the descent of the polar front wind to the lower atmospheric levels, the conditions Synoptic have provided for the occurrence of strong air ascent and the formation of strong gusts caused by it.Keywords: Geopotential height roughness, Frontal formation, Vorticity advection, Polar Front Jetstream, Shiraz
-
Pages 49-62Rockfalls are one of the most serious natural hazards in terms of victims and economic impact, besides their interaction with many other natural phenomena. rockfall, defined as the movement of a mass of rock, debris or earth down a slope rockfall hazard and landslide risk analyses can be carried out using several methods. The aim of this paper is to study and evaluate the potential of rockfalls and landslides and zoning these areas. In this method, in accordance with the geometric dimensions, slop, the movement of the rockfall, their expansion, finally its effect on the study area have been tested. Ddigital data also Cone fall and Arc GIS software utilized to identify landslides in the study area. Rockfall risk area was calculated for slopes and two critical angles and the results were presented as a map of high fall risk zones. The results showing that the total area of rockfall is equal to 2467357 square meters and 520686 square meters of residential areas are under the risks of rockfall.Keywords: Rockfall, Kermanshah, Cone-fall theory, Conefall, Arc GIS
-
Pages 63-90In the present study, the geotourist attractions of the Bahmaei city were introduced by emphasizing the evaluation of the capabilities of six geosites by comparing the two methods of Pereira and Reynard, and thus the geotouristic value and position of each geosite was determined. The results of evaluation and scoring of the indicators in the models showed that based on Pereira model and from the point of view of geomorphological grade and in both scientific and visual values, Tang-e-Sarvak with a score of 4.49 and 3.85, respectively, and Lake Boram Alvan with scores, respectively. 3.96 and 2.91 have the most attraction. Also, in terms of management quality of Pereira model and in conservation and user values, Tang Sarvak with 67.5 and 94.05 points, respectively, and Boram Alvan with 66.66 and 85.83 points, respectively, have the highest points.On the other hand, the results of evaluation of geosites in the region based on Reynard model show that based on the scientific value of Tang Sarvak and Lake Boram Alvan with a score of 3.5 and 3.44, respectively, and Based on the added value, Tang-e-Sarvak and Tang-e-Maghar, with a score of 6.66 and 6.06, respectively, have the greatest potential for the development of geotourism. Finally, based on the results of the evaluation of the combined value of Tang-e-Sarvak and Brom-alwan, they have more values with a score of 3.55 and 2.98, respectively.Keywords: geo-tourism, Rynard Model, Pereira Model, Tang-e-Sarvak, Bahmaei city
-
Pages 91-108
Recently, Mazandaran Province has needed more energy. Considering the capabilities of this province in generating renewable energy, recognizing the potentials of clean energy generation and consumption, especially wind energy, should be a priority in the plans of managers and researchers. A descriptive, analytical and field approach is used in this study. The spatial capability of wind power plants in Mazandaran Province was evaluated using spatial and quantitative data. In order to initially estimate the energy that can be obtained from wind flow in the province, the necessary calculations were performed on wind direction and velocity information over a period of 12 years. Then, based on the group of experts, documentary and library studies, scientific resources in this field and available data, four climatic, economic, environmental-social and topographical factors, have been selected as the most important indicators to determine suitable areas for the establishment of wind power plants in Mazandaran Province. These four criteria include 18 sub-criteria and after weighting and overlapping, the final zoning map was prepared using the Boolean model. According to the final map, the central strip of the province within the boundaries of Noor, Amol and Babol counties, the northern parts of Noor and Sari counties, the south of Savadkooh and Qaemshahr counties, as well as the central and southern parts of Behshahr county, are more suitable areas than other parts of Mazandaran Province for establishing wind power plants.
Keywords: Site Selection, Wind power plant, Boolean, Mazandaran Province -
Pages 109-126Climate It is one of the most complex Natural devices known on Earth. This device is composed of various elements and components along with their interaction. The result of the action and reaction of these elements and climatic components is the formation of various climatic phenomena. One of the climatic phenomena that has received little attention in Iran and the world is the sultry phenomenon. Therefore, the view and purpose of this study is to analyze and evaluate the effect of climate on human physiological comfort and convenience under the influence of sultry phenomenon. The research is of applied type which has been done by descriptive-analytical method. The data used include average minimum, maximum and daily temperature, relative humidity, precipitation, steam pressure and dew point temperature in the statistical period of 40 years(1979-1979). For data analysis, indices of sampling intensity, partial steam pressure and sampling degree have been used. The study area in this research is the city of Rasht in Gilan province. The results indicate the greater effect of temperature element in establishing thermal comfort and the irreplaceable role of water vapor pressure and dew point temperature in construction physics. Despite the low relative humidity in June, July, August and September, the amount of sultry and the most heat disturbance is seen in these months, and August has the most severe amount of sultry. In order to establish thermal comfort, in addition to creating shade, natural air conditioning is also needed, and in this regard, solutions have been provided.Keywords: climate, Thermal Comfort, Cloudy, Temperature, Humidity, Rasht
-
Pages 127-139Estimating the level of vegetation and arable land in the traditional way takes time. One of the effective tools in estimating the level of vegetation is the use of remote sensing techniques. This technique is of great importance in order to provide up-to-date information, time series of data, measurement in different spectral ranges. The purpose of this research is to estimate the level of vegetation in Babolsar and evaluate the accuracy of the NDVI index. In this research, Landsat 8 satellite image data from 2019 was used. The process of pre-processing, processing and verification has been done in ENVI5.3 software, and area maps and calculations have been done in ArcGIS10.8 software. The results showed that the vegetation area of the city is estimated at 11474.37 hectares. The evaluation of the accuracy of the used index also showed that by using Landsat 8 images, it is possible to calculate the level of vegetation with an overall accuracy of 92% and a Kappa coefficient of 87%.Keywords: Vegetation, LANDSAT 8, NDVI, Babolsar city
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.