فهرست مطالب
فصلنامه تاریخ فلسفه
سال سیزدهم شماره 2 (پیاپی 50، پاییز 1401)
- تاریخ انتشار: 1402/03/11
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحات 15-16
بخش موسوم به «طبیعیات» در فلسفه کلاسیک، همواره جزء لاینفک و پیوسته هرگونه پژوهش فلسفی بشمار آمده و مشتمل بر بحثهایی است در زمینه جسم و جواهر جسمانی و خواص حیاتی نباتات و حیوانات و انسان، امکان جزء بسیط، ماهیت حرکت و اقسام و خواص آن، حقیقت نفس فلکی و نفس انسانی، فنا یا بقای نفوس و فروعات و شقوق مختلف این مباحث و نیز طب و موضوعات مختلف مربوط به شناخت و ادراک آدمی ذیل عنوان علم النفس و برخی عناوین دیگر مرتبط با این مباحث. با آغاز عصر جدید و دستاوردهای نو در عرصه مکانیک و طب و نجوم و جغرافیا و جانورشناسی و حتی ریاضیات، بتدریج اعتبار این شاخه از تحقیقات فلسفی مورد چند و چون قرار گرفت و در اواخر قرن هجدهم، از صحنه تعلیمات و تحقیقات فلسفی عملا کنار گذارده شد. این روشن است که مفروضات و اصول موضوعه طبیعیات قدیم نمیتوانست در برابر دستاوردهای علم جدید تاب آورد و شواهد تاریخی نیز گواه است که انسان دوره جدید به اتکای قدرت و اعتماد بنفس خویش، از انگاره های سنتی و جزمی گذشته بکلی روی برتافته بود، از آنرو که حتی بدون مواجهه با اصول و مفروضات علم جدید، مفروضات و نتایج علم کهن بهیچ وجه نمیتوانست با مشاهدات عینی و قطعی تجربی سازگار شود. اما با اینهمه، نکته تاریخی و البته تامل برانگیز اینست که در این جابجایی و تغییر موقعیت در عرصه دانش بشری، آیا هیچ نکته یا عنصری در پیکر طبیعیات قدیم وجود نداشت که بتواند برای انسان عصر جدید بمثابه راهنما و آغازگر جستجویی دوباره تلقی شود؟ گویی کنارگذاردن یکباره و بی اعتباری احکام و قضایای علم کهن، تقدیر محتوم و اجتناب ناپذیری بود که بایست جای خود را بسرعت به علم جدید میسپرد و صحنه را برای همیشه ترک میکرد. این رخداد معرفتی البته که ثمراتی شگرف داشته و دارد و محل تردید و چند و چون نیست، ولی پرسش مذکور دست کم از حیث تاریخ علم و حتی جامعه شناسی علم مورد توجه خواهد بود؛ اینکه چرا پیکره یی از دانش با آن طول و عرض، بکلی از اعتبار ساقط شد و نه تنها عالمان و دانشمندان علوم تجربی، بلکه فیلسوفان و حتی متخصصان تاریخ علم نیز نسبت بدان اقبالی نشان نمیدهند؟ این پرسش بمعنای رجوع و مهمتر از آن، تصدیق علم ماقبل مدرن و دعوت به فراگیری مجدد آن نیست، بلکه دعوت به تامل در یک فراشد و دگرگونی تاریخی است که مستقیما با درک و دریافت بشر از عالم درون و برون او داشته و بیتردید محدود و مقید به تبیینهای میدانی و آماری نمیشود. از یکسو، اتصال و پیوند طبیعیات با دو قلمرو ریاضیات و الهیات در فلسفه کلاسیک نیز میتواند محل پرسش واقع شود، از آنرو که برای نمونه، نوع دریافت هندسی و عددی قدما از نظم عالم، مستقیما بر تبیینها و انگاره های طبیعت شناسانه آنان اثر گذارده و از سوی دیگر، برداشت الهیاتی و کلامی آنان را نیز متاثر میساخت. مسلم است که توجه اخیر برخی دانشمندان و فیلسوفان به ریاضیات و طبیعیات کهن نه از سر تفنن و فضل فروشی، بلکه از سر نوعی تعمق و حتی نیاز بوده و هست؛ صرفنظر از اینکه با انگاره ها و دعاوی آنان موافقت یا مخالفت شود. با این وصف، اعتبارسنجی قضایای مربوط به طبیعیات قدیم، محدود به ملاکها و قضایای تجربی نیست و باز شدن پرونده این بخش از تلاشهای علمی بشر، احتمالا امکان بازخوانی و بازشناسی برخی عرصه های مربوط به مبادی فلسفی و نظری در این زمینه را فراهم خواهد ساخت و میتوان انتظار داشت که ظرفیتهایی جدید از دل این بازخوانی برای اهل فلسفه سربرآورد. سردبیر
کلیدواژگان: فلسفه کلاسیک، طبیعیات، علم النفس، الهیات -
صفحات 17-42
هوسرل در کتاب بحران علوم اروپایی کوشیده تا خاستگاه «اصالت روانشناسی» را در تاریخ فلسفه جدید نمایان سازد. «روانشناسی پدیدارشناسانه» نه تنها بنیادی برای «روانشناسی تجربی» فراهم می آورد، بلکه میتواند بمثابه مقدمه یی برای «پدیدارشناسی استعلایی» قرار گیرد. او در روایت فلسفی خود از سیر تاریخی مفهوم اصالت روانشناسی، ما را به جان لاک ارجاع میدهد و بیان میکند که دیدگاه های لاک را بارکلی و هیوم ادامه دادند. پژوهشهای روانشناختی لاک در خدمت مفهوم استعلایی درآمد که نخستین بار توسط دکارت در کتاب تاملات صورتبندی شده بود. بر اساس دیدگاه او، مابعدالطبیعه میتواند نشان دهد که تمام واقعیت و کل جهان و آنچه برای ما وجود دارد، چیزی جز اعمال شناختی ما نیست؛ اینجاست که توجه به «امر استعلایی» ضرورت می یابد. شک روشی دکارت، نخستین روش برای طرح «سوژه استعلایی» بود و توصیف او از «إگو کوگیتو» (من اندیشنده) نخستین صورتبندی مفهومی از آن را فراهم ساخت. جان لاک «ذهن استعلایی محض» دکارت را با «ذهن بشر» جایگزین کرد، با این حال پژوهش خود را در زمینه ذهن بشری از طریق تجربه درونی بدلیل یک دغدغه ناخودآگاه استعلایی فلسفی ادامه داد، اما خواسته یا ناخواسته در دام جریان اصالت روانشناسی افتاد. هوسرل با نگاهی تاریخی و بنحوی کاملا فلسفی نشان داد که چگونه بارقه های توجه به امر استعلایی برای نخستین بار در فلسفه دکارت و پس از آن در تقابل میان «مکتب اصالت عقل» و «مکتب اصالت تجربه» ظهور می یابد و در ادامه با نشو و نمای آن در فلسفه استعلایی کانت، امکانات نهایی آن در فلسفه پدیدارشناسانه هوسرل به ثمر مینشیند.
کلیدواژگان: پدیدارشناسی، اصالت روانشناسی، چرخش استعلایی، دکارت، لاک، کانت، هوسرل -
صفحات 43-66
همانطورکه میدانیم معمولا در فلسفه صدرایی تغیر حرکت عین ثبات آن است و همین ربط متغیر به ثابت را نیز توجیه میکند. مسیله مهمی که در اینجا پیش می آید اینست که آیا پیش از ملاصدرا نیز ثبات تغیر پیروانی داشته است؟ هدف اصلی این نوشتار بررسی همین موضوع است. آنچه مسلم است نقد ثبات تغیر دارای پیشینه یی دیرین نزد اندیشمندان مسلمان بوده است و بهمین دلیل ما نیز این نقدهای تاریخی را در این پژوهش بطور مستند نشان خواهیم داد. ولی اینکه در حل دشواره ربط متغیر به ثابت بسیاری ثبات تغیر را به حکمای گذشته نسبت داده اند، ادعای چندان محکمی بنظر نمیرسید؛ گرچه پیش از ملاصدرا نیز برخی در مورد ربط متغیر به ثابت گفته اند که فلک در حرکت دوری خود دوام و ثبات دارد، آنها این پاسخ را پاسخ نهایی ربط متغیر به ثابت ندانسته اند. در پایان اشاره خواهیم کرد که ثبات تغیر صدرایی، به این دلیل قابل نقد است که با پذیرش آن دیدگاه اب و ابنای رجل همدانی پیرامون کلی لازم می آید.
کلیدواژگان: ربط متغیر به ثابت، ثبات تغیر، حرکت ازلی فلک، پارادوکس، تناقض -
مطالعه انتقادی نظریه های قانون طبیعی عقلگرایان دوره جدید با تاکید بر دیدگاه های منتسکیو، روسو و کانتصفحات 67-88
از میان تفاسیر متنوع قانون طبیعی، پرطرفدارترین آنها عبارتست از اینکه «قانون طبیعی، فرمانهای عقل عملی درباره رفتارهای اختیاری بشر در همه زمینها و زمانهاست که بشر با اطاعت از آنها به خوشبختی همیشگی دست می یابد». آموزه قانون طبیعی در دوره جدید دستخوش دو خوانش متضاد تجربه گرا و عقلگرا قرار گرفت. مراد از «عقل» در اندیشه عقلگرایی دوره جدید، عقل حسابگر بود که عقلگرایان آن را ابزاری برای رسیدن به آرزوهای مادی و غیرمادی (اخلاقی) خویش میدانستند. سه فیلسوف عقلگرای عصر روشنگری که در آن زمان بیش از دیگران درباره آموزه قانون طبیعی بحث و نظر داشته اند، عبارتند از: منتسکیو، روسو و کانت. در این مقاله پس از بیان گزارشی مختصر از مباحث و نظریات آنها در مورد قانون طبیعی، به ارزیابی این دیدگاه ها بترتیب ذیل پرداخته شده است. در گفتار نخست، منتسکیو با طرح یک افسانه خودساخته معتقد است که پیروی از میل طبیعی، بشر را به خوشبختی میرساند. این پیروی در نگاه او، مفاد قانون طبیعی است. مهمترین نقد بر نظریه قانون طبیعی منتسکیو آنست که او قانون طبیعی را با «قانون طبیعت» خلط کرده است. در گفتار دوم، روسو برخلاف منتسکیو، اعتقاد دارد که قانون طبیعی مبتنی بر عقل نیست، بلکه در غرایز و احساسات بشر ریشه دارد. اشکال اساسی این دیدگاه، نگرش مادی روسو به طبیعت بشر است و همین باعث شده که انسان در نظر او، در سطح یک حیوان فروکاسته شود. سرانجام، در گفتار سوم به بررسی انتقادی قانون طبیعی در اندیشه کانت پرداخته شده است. بنظر وی، قانون طبیعی با قانون طبیعت تفاوت دارد. کانت بر این باور است که ماهیت قانون طبیعی دو ویژگی دارد: جهانشمولی (کلیت) و درونی (باطنی) بودن. با اینهمه، او هیچیک از مصادیق قانون طبیعی را بیان نکرده و در ارایه تبیینی کامل برای این آموزه موفق نبوده است. این ناکامی ریشه در نظام معرفتی فلسفه کانت دارد که بر مبنای آن، عقل عملی و فرامین آن (یا همان قانون طبیعی) را باید غیرمستدل و غیرقابل اعتماد دانست. کانت معتقد است مباحث مربوط به امور غیرمادی و حتی جواهر مادی، مباحثی جدلی هستند، و نه برهانی. روش تحقیق در این نوشتار، همانند هر مطالعه انتقادی دیگر، روش ترکیبی نقلی عقلی است. در این روش، ابتدا دیدگاه های این سه فیلسوف عقلگرای دوره جدید درباره قانون طبیعی نقل شده و سپس بکمک برهان و استدلال عقلی، بررسی و ارزیابی شده است.
کلیدواژگان: قانون طبیعی، عقلگرایان دوره جدید، بررسی انتقادی، منتسکیو، روسو، کانت -
صفحات 89-118
حکیم میرزا حسن کرمانشاهی (ف. 1336ق) یکی از حکمای بزرگ مکتب تهران است که با وجود نقش و مقام والایی که در تاریخ فلسفه معاصر ایران دارد، گمنام بوده و جایگاهش در مجامع علمی مغفول مانده است. این پژوهش تلاش نموده که با دقت و بکارگیری منابع مستند و موثق، این حکیم فاضل را به علاقمندان تاریخ حکمت معاصر ایران، مجامع علمی فلسفه و علاقمندان به فلسفه اسلامی معرفی نماید. از ویژگیها و اهداف این نوشتار میتوان به این موارد اشاره کرد: 1) در عین حال که سعی وافری شده تا از ورود به مباحث حاشیه یی پرهیز شود، اما میتوان این مقاله را مفصلترین تحقیق درباره شخصیت علمی حکیم میرزا حسن کرمانشاهی دانست 2) شناخت و بررسی اساتید میرزا حسن کرمانشاهی و نوع ارتباط او با ایشان 3) فرضیه یادگیری فلسفه از طریق آموزش خودخوان فلسفه 4) اشاره به برخی شاگردان میرزا حسن کرمانشاهی که از ایشان در منابع، کمتر نامی به میان آمده است 5) بحثی مفصل و تحلیلی درباره مقام علمی میرزا حسن کرمانشاهی در پنج بخش: گستره مهارتی و دانشی، عمق اندیشه و قدرت تحلیل، مشرب فلسفی، جایگاه عرفان در اندیشه و او، توانایی و مهارت در تدریس 6) جمع آوری حکایت نقل شده درباره میرزا حسن کرمانشاهی.
کلیدواژگان: میرزا حسن کرمانشاهی، مکتب فلسفی تهران، فلسفه معاصرایران، حکمای متاخر -
صفحات 119-142
بررسی تحولات معرفت شناسی در فلسفه اسلامی، بیانگر اینست که گرچه مباحث معرفت شناختی بطور مستقل مطرح نشده و عموما بنحو تلویحی ذیل هستی شناسی قرار میگیرد؛ درعین حال، مباحثی وجود دارد که میتواند بشرط تنظیم و تنسیق، راهگشای رویکرد فلاسفه در مباحث معرفت شناسی باشد؛ شاید بتوان بر اساس دستاوردهای این مباحث، شبهات بنیادین معرفت شناسی را پاسخ داد. بعنوان نمونه، دیدگاه های هستی شناختی ابن سینا و سهروردی بر معرفت شناسی آنها تاثیرگذار بوده است. حال مسیله پژوهش اینست که چگونه میتوان با بررسی و استخراج یکسری مسایل و بررسی تحلیلیشان، رویکرد معرفت شناختی آنها را در مواضع و آراء فلاسفه اسلامی نشان داد. در راستای تحقق این هدف، باید گفت که مبانی معرفت شناسی مبتنی بر سه پایه حس، عقل و شهود، میتواند به نظام معرفت شناسی فلاسفه اسلامی منجر شود. البته حکمت مشاء عمدتا بر عقل و استدلال مبتنی است و حکمت اشراق اگرچه در تبیین و اثبات، متکی بر استدلال بوده، اما بنیان اصلی در تحلیل معرفت-شناختی را بر کشف و شهود بنا نهاده است. البته منطق بعنوان مدخل معرفت شناسی سرآغاز بحث قرار میگیرد؛ چراکه عموم فلاسفه اسلامی با محوریت علم حصولی و مبتنی بر کلیات خمس، نظریه تعریف را وسیله کشف مجهول (کشف ماهیت کلی امور) میدانند؛ درحالی که سهروردی و پیروان او با محوریت علم حضوری، معتقدند تعریف حدی قابل توجیه نبوده و با انتقاد از نظریه تعریف، سعی بر کشف مجهول جزیی از طریق مشاهده و اشراق دارند. در همین راستا، مسیله ابصار، خیال در نظام معرفت شناسی، اغلب بعنوان ضلعی از اضلاع علم حصولی تلقی میشود؛ بر خلاف معرفت شناسی حکمت اشراق، که همگی ذیل علم حضوری قابل تبیین است.
کلیدواژگان: معرفت شناسی، حکمت مشاء، حکمت اشراق، منابع معرفت -
صفحات 143-164
مسیله رابطه وحی و فلسفه یا نزاع عقل و دین از مشهورترین مباحث چالش برانگیز در تاریخ اندیشه اسلامی است که از صدر اسلام تاکنون در میان دانشمندان بزرگ اسلامی، اعم از شیعه و اهل سنت مطرح بوده و بتبع آن به حوزه مطالعات اسلامی خاورشناسان نیز راه یافته است. الیور لیمن (1950م) خاورشناس، قرآن پژوه و مفسر غربی فلسفه اسلامی در برخی آثار خود رابطه قرآن و فلسفه را بررسی کرده است. او با اتخاذ موضعی معتدلتر نسبت به بسیاری از خاورشناسان، ضمن اذعان به سازگاری وحی و فلسفه با یکدیگر، نقش تعالیم قرآن کریم را در شکلگیری فلسفه اسلامی پذیرفته است اما در تحلیل اصل تاریخی تعارض و ارزیابی راه حل فلاسفه اسلامی، نکاتی تامل برانگیز مطرح کرده است. این مقاله با روش توصیفی انتقادی، به تبیین و نقد دیدگاه او پرداخته و نشان میدهد: که اولا، تعارض تنها بین فهم عقلی فلسفی و فهم قرآنی بشری واقع میشود و انگاره تعارض وحی و فلسفه در میان بسیاری از خاورشناسان ناشی از قیاس اسلام و قرآن با مسیحیت و کتاب مقدس است. ثانیا، برخلاف گفته الیور لیمن راه حل فلاسفه اسلامی و ازجمله ابن رشد، مستلزم فرودست انگاری قرآن و وحی نیست و متهم ساختن فلاسفه مسلمان به اموری همچون انکار علم الهی به جزییات و یا معاد جسمانی و پیروی از ارسطو در باب نفس، بدلیل برداشت نادرست از بیان آنها توسط مخالفان فلسفه در جهان اسلام یا خاورشناسان است.
کلیدواژگان: الیور لیمن، قرآن کریم، فلسفه اسلامی، تعارض قرآن و فلسفه، تعارض عقل و وحی، خاورشناسان -
صفحات 165-184
مسیله اصلی مقاله حاضر بررسی مبادی و دلایل دیدگاه اپیکوروس مبنی بر ناموجه دانستن هراس از مرگ است و اینکه آیا استدلال او بر این مدعا موجه است؟ در اندیشه و فلسفه اپیکوروس، روح فانی است و لذا مرگ بمعنای فناست. برغم آنکه بعقیده او این امر نافی سعادت نیست، لکن هراس از مرگ را مانع از رسیدن به سعادت میداند و لذا بر ناموجه بودن آن استدلال میکند و نحوه مواجهه صحیح با مرگ را نیز تبیین میکند. در این نوشتار، ضمن ارایه تقریری نوین از دیدگاه اپیکوروس تلاش شده تا اولا، آراء و ادله وی در سیاق و سابقه فرهنگی و فلسفی مربوط، طرح و ارزیابی شود و ثانیا، بیان شده که باید «هراس از فرایند مردن» را از «هراس از مرده بودن» متمایز دانست تا بدینوسیله معنا و مفهوم نظریه اپیکوروس معلوم گردد و مقصود او واضح شود.
کلیدواژگان: هراس از مرگ، لذت، رنج، سکون خاطر، سعادت، اپیکوروس
-
Pages 15-16
-
Pages 17-42
In the Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology, Husserl has tried to disclose the origin of psychologism in the history of modern philosophy. Phenomenological psychology not only provides a basis for empirical psychology but can also function as an introduction to transcendental phenomenology. In his philosophical narration of the historical development of the concept of psychologism, Husserl refers to John Locke and states that Barkley and Hume advocated Locke’s views. Locke’s psychological studies come at the service of transcendental concept, which had been formulated by Descartes in his Meditations on First Philosophy for the first time. In his view, metaphysics can show that the whole reality of the world and everything that exists is nothing more than our cognitive acts. It is at this point that it is necessary to pay attention to transcendental affairs. Descartes’ methodological skepticism was the first method used for posing the transcendental subject, and his description of cogito ergo (I think) provided the first conceptual formulation for it. John Locke replaced the pure transcendental mind of Descartes with the human mind. Nevertheless, he continued his study of the human mind through intrinsic experience because of an unconscious transcendental-philosophical concern. However, knowingly or unknowingly, he fell in the trap of psychologism. Following a historical and, in a way, completely philosophical approach, Husserl showed how the rays of attention to transcendental affairs emerged for the first time in Cartesian philosophy and, then, in the conflict between rationalism and empiricism. He also demonstrated how, after the growth of this attention in Kantian transcendental philosophy, it came to fruition in Husserl’s phenomenological philosophy.
Keywords: Phenomenology, psychologism, transcendental turn, Descartes, Locke, Kant, Husserl -
Pages 43-66
In Sadrian philosophy the change in motion is the same as its immutability, which justifies the relationship between the changing to the immutable. The question here is whether the theory of immutability of change had any supporters before Mullā Ṣadrā. The main purpose of this study is to provide an appropriate response to this question. This theory has been criticized by Muslim thinkers and philosophers for a very long time. Therefore, this paper provides a discussion of the most important of such criticisms based on available evidence. Some scholars have attributed the theory of immutability of change to early philosophers in order to solve the problem of the relation of the changing to the immutable and support their own views, which does not seem to be based on solid evidence. Prior to Mullā Ṣadrā, some philosophers maintained that the heavenly sphere enjoys continuity and fixity in its evolution; however, this cannot be considered as a final resolution to the problem of the relation of the changing to the fixed. Here, the author concludes that the fixity of Sadrian change should be criticized because it leads to accepting a view attributed to Rajol Hamedani about the “universal”.
Keywords: relation of the changing to the immutable, immutability of change, pre-eternal motion of heavenly sphere, contradiction, universal, theory of Rajol Hamedani, Mullā Ṣadrā -
Pages 67-88
Among the various interpretations of natural law, the most favorite of them states that it refers to the orders of practical intellect regarding Man’s voluntary behaviors in all places and at all times that lead to permanent happiness if obeyed by human beings. The theory of natural law in the modern period has received two opposing empirical and rationalist interpretations. By reason, modern rationalism means calculating reason, which is viewed as a tool for attaining material and immaterial (moral) wishes. Montesquieu, Rousseau, and Kant were three rationalist philosophers of the Age of Enlightenment who discussed and theorized about natural law. In this paper, after a brief account of their theories on natural law, the author evaluates them one by one. In the first section, the author argues that Montesquieu, by posing a self-made myth, states that following natural desire leads Man to happiness. This act of following in his view implies natural law. The most important criticism of Montesquieu’s theory is that he has confused the natural law with the law of nature. In the second section, the author argues that, unlike Montesquieu, Rousseau believes that natural law is not based on the reason but, rather, on human instincts and feelings. The basic problem of this theory is his material approach to human nature, which lowers Man to the level of animals. Finally, the third section presents a critical investigation of Kant’s natural law. In his view, natural law is different from the law of nature. Kant believes that natural law enjoys two characteristics: universality and intrinsicness. However, he has not referred to any of the applications of natural law and has failed in providing a complete explanation of this theory. This failure is rooted in the epistemological system of Kant’s philosophy, based on which the practical wisdom and its orders (or the same natural law) must be deemed unfounded and unreliable. Kant maintains that the issues related to immaterial and even material substances are polemic rather than demonstrative in nature. Similar to other critical studies, the present study was conducted following a mixed narrative-intellectual method. Accordingly, the views of the three rationalist philosophers of the modern period are initially explained and then examined and evaluated based on rational arguments and reasoning.
Keywords: natural law, modern rationalists, critical study, Montesquieu, Rousseau, Kant -
Pages 89-118
Mīrzā Ḥassan Kermānshāhī (d. 1336 AH) was one of the prominent philosophers of the philosophical School of Tehran, who, despite his significant role in the history of contemporary Iranian philosophy, has remained unknown in academic communities and centers. This study aims to introduce this knowledgeable philosopher to the lovers of contemporary history of philosophy in Iran and Islamic philosophy and scientific philosophical communities relying on accurate and authentic sources. To accomplish this task, the author has tried to avoid marginal issues; however, this paper can be considered to be the most extensive study of Mīrzā Ḥassan Kermānshāhī’s character. He has also tried to introduce this philosopher’s masters and discuss the relationship between them, elaborate on Kermānshāhī’s self-study of philosophy, refer to some of his students who have rarely been named in related sources, and present an extensive analytic discussion of Kermānshāhī’s academic station regarding his vast knowledge, depth of thought and power of analysis, philosophical insight, gnostic thoughts, and teaching skills.
Keywords: Mīrzā Ḥassan Kermānshāhī, philosophical School of Tehran, contemporary Iranian philosophy, contemporary philosophers -
Pages 119-142
A study of epistemological developments in Islamic philosophy indicates that, although the issues in this philosophical trend have not been independently dealt with and have been generally discussed under epistemological issues, there are other problems in Islamic philosophy that, if organized and classified, can open the door to philosophical approaches to ontological discussions. Perhaps, some of the fundamental ambiguities in epistemology can be clarified based on the outcomes of such discussions. For example, reference can be made to the effects of ontological views of Ibn Sīnā and Suhrawardī over their epistemology. The main question of this study is how an epistemological approach can be extracted from an investigation and analysis of a collection of problems and demonstrate it with reference to the standpoints and views of Islamic philosophers. In order to achieve this purpose, it must be said that an epistemology based on the sense, reason, and intuition can lead to the development of Islamic philosophers’ epistemology. The Peripatetic philosophy is mainly based on the intellect and reasoning, and the Illuminationist philosophy, although relying on reasoning, basically draws on unveiling and intuition in epistemological analyses. However, logic, as a gateway to epistemology, usually opens the discussion because almost all Islamic philosophers consider the theory of definition as a tool for unveiling the unknown (unveiling the general nature of affairs) relying on acquired knowledge and the five predicables (universals). Nevertheless, Suhrawardī and his followers, while relying on presential knowledge, believe that a genus-differentia definition is not justified and, by criticizing the theory of definition, try to discover the particular unknown through observation and illumination. Accordingly, the problem of vision and imagination in the common epistemological system is usually viewed as one of the sides of acquired knowledge. In contrast, it is explained under presential knowledge in Illuminationist philosophy.
Keywords: Epistemology, sources of knowledge, presential knowledge, acquired knowledge, unveiling, intuition, Peripatetic philosophy, Illuminationist philosophy -
Pages 143-164
The problem of the relationship between revelation and philosophy or the conflict between reason and faith is one of the most famous and challenging discussions in the history of Islamic philosophy. In fact, it has occupied the minds of prominent Islamic thinkers, both Shi‘ite and Sunnite, since the advent of Islam and, following this, has been discussed by Orientalists in the field of Islamic studies as well. Oliver Leaman, the Orientalist, Qur’ān researcher, and Western interpreter of Islamic philosophy, has dealt with the problem of the relationship between the Qur’ān and philosophy. While adopting a more moderate standpoint in comparison to many other Orientalists, and while acknowledging the consistency of revelation with philosophy, he believes that Qur’anic theorems and teachings have influenced the development of Islamic philosophy. Moreover, he has propounded a number of noteworthy points in his analysis of the theory of conflict of reason with revelation and evaluation of Islamic philosophers in this regard. Following a descriptive-critical method, this paper clarifies and criticizes Leaman’s view of this theory and demonstrates that, firstly, the conflict exists only between the human intellectual philosophical and Qur’anic perception of this problem, and the hypothesis of the conflict between revelation and philosophy among many Orient ologists stems from comparing Islam and the Holy Qur’ān with Christianity and the Holy Book. Secondly, the author states that, in contrast to Leaman’s claim, the solution provided by Islamic philosophers, including Ibn Rushd, does not necessitate undermining the significance of the Qur’ān and revelation and accusing Muslim philosophers of denying God’s knowledge of particulars and corporeal resurrection and following Aristotle regarding his theory of the soul, which originates in a misunderstanding of Islamic philosophers’ views of this conflict by opponents of philosophy in the Islamic world or Orientalists.
Keywords: Holy Qur’ān, Holy Book, Islamic philosophy, conflict between the Qur’ān, philosophy, conflict between reason, faith, Orientalists, Oliver Leaman -
Pages 165-184
This study investigates the basic principles and arguments of Epicurean philosophy in relation to the baselessness of fear of death and whether his reasoning in this regard is justified. In Epicurus’ philosophy, the soul is mortal and, thus, death means annihilation. He believes that although this idea does not negate happiness, fear of death impedes happiness. Hence, he provides some arguments to prove that it is unjustified and explains the correct way of encountering death. Here, while presenting a new interpretation of Epicurean view of fear of death, the author tries to propound and evaluate his views and arguments in the cultural and philosophical context of this problem and emphasizes that one must make a distinction between “fear of the process of dying” and “fear of being dead” in order to clearly understand the Epicurean view in this regard.
Keywords: Fear, death, Epicurus, joy, Pain, peace of mind, happiness
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.