فهرست مطالب

شهر ایمن - پیاپی 20 (زمستان 1401)

نشریه شهر ایمن
پیاپی 20 (زمستان 1401)

  • تاریخ انتشار: 1402/03/17
  • تعداد عناوین: 6
|
  • کرامت الله زیاری، سید عباس رجایی، رسول داراب خانی صفحات 1-19

    موقعیت جغرافیایی شهرهای ایران بیانگر این امر است که با توجه به قرارگیری شهرها در مسیر حوضه های آبریز مختلف ضرورت پیش بینی های لازم برای سیلابها و مدیریت آن احساس می شود و می بایست شهرسازان ، برنامه ریزان شهری و مدیریت شهری، زمین شناسان و جغرافیدانان به بررسی دقیق علل و عوامل ایجاد این بلایای طبیعی در مناطق شهری بپردازند. مقاله حاضر که از نوع کاربردی و روش بررسی آن توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است به بررسی علل و عوامل موثر در وقوع سیلاب شهر ایلام با استفاده از نرم افزار ایکسپرت چویس پرداخته است. با توجه به شاخص های منتخب(مدیریتی،طبیعی ،کالبدی،اقتصادی و اجتماعی فرهنگی)؛در بین ابعاد اصلی، شاخصهای گروه مدیریتی با وزن 0.343 از نظر صاحبنظران بیشترین اهمیت را داشته است و پس از آن شاخصهای طبیعی و کالبدی در رتبه دوم و سوم درجه اهمیت وزنی قرار دارد. همچنین پرسش شوندگان برای شاخصهای اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی به ترتیب با اهمیت وزنی 0.162 و0.134 کمترین تاثیر گذاری را قایل شده اند.براساس تحلیل داده های به دست آمده در بین شاخصهای ابعاد مدیریتی ، بیشترین اهمیت برای تخصص گرایی با ضریب اهمیت 0.113 و پس از آن مدیریت واحد شهری با ضریب 0.111 دارای بیشترین اهمیت بوده است. نظام مدون مدیریت بحران نیز با ضریب اهمیت0.091 در رتبه سوم این دسته از شاخصها قرار دارد. در انتها نیز شاخص مستند سازی با ضریب اهمیت 0.06 کمترین اهمیت را از نظر کارشناسان داشته است.

    کلیدواژگان: ابعاد، فرایند، سیلاب شهری، مدیریت بحران، ایلام
  • علی بیطرفان، خسرو دانشجو صفحات 21-37

    همواره بحث ایمنی جانی در زمان بحران ها برای بشر در طول تاریخ با اهمیت بوده و یکی از نیازهای مهم بشر بوده است. بروز تهدیدات طبیعی منجر به ویرانی منازل مسکونی، ترک اجباری زیستگاه های ویرانشده و بی خانمانی مردم مناطق سانحه دیده میشود. عدم وجود مکانی جهت آسایش و در امان ماندن افراد سانحه دیده از اثرات مخرب سوانح و نبود احساس امنیت، ضرورت تامین سرپناه برای آنها را ایجاد میکند. در این مقاله سعی شده است، ابتدا شاخص های مرتبط با انتخاب بهترین روش اسکان موقت در زمان بحران تاثیرگذار با استفاده از نظرات خبرگانی در حوزه معماری، عمران و مدیریت بحران تعیین شده و در مرحله بعد میزان تاثیر گذاری و اهمیت آنها با در نظر گرفتن معیارهای قابلیت مقاومت در برابر زلزله، پیچیدگی اجرا، سرعت اجرا، هزینه و قابلیت آوار برداری بدست آورده شود. جامعه خبرگان متشکل از 16 نفر بود که به پرسشنامه ای جهت تعیین اولویت شاخص ها و وزن گزینه ها پاسخ دادند. در ادامه با استفاده از روش AHP میزان وزن هر یک از شاخص های اصلی و فرعی (زیر شاخص) بدست آورده شد و سپس با استفاده از همین روش وزن هر یک از گزینه های موجود در شاخص ها محاسبه شد. در نهایت نتایج تحقیق نشان داد که چادرزنی ناسازگارترین روش اسکان موقت در شرایط بحران می باشد و همچنین استفاده از مصالح بوم آورد با توجه به اهداف ذکر شده مناسب ترین روش اسکان موقت می باشد.

    کلیدواژگان: اسکان موقت، زلزله، بحران، تهدیدات، روش تحلیل سلسله مراتبی AHP
  • مونا فلاح صفحات 39-54

    در قرن اخیر پیشرفت های سریع در فناوری اطلاعات و ارتباطات یعنی شهرهای هوشمند، کیفیت زندگی در ابعاد محیطی و اجتماعی- اقتصادی یعنی زیست پذیری شهرها را در سطح جهانی کاهش داده است. پاندمی کرونا یا همان «پدیده کووید- 19» آسیب پذیری شهرها را در شرایط فعلی شان را نشان می دهد. از موضع هدف، پژوهش حاضر کاربردی و به لحاظ روش تحقیق ماهیت توصیفی- تحلیلی دارد. در این پژوهش به بررسی و شناسایی چهار بعد (زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی) و نوزده شاخص (پتانسیل های طبیعی، میزان فضای سبز عمومی، انعطاف پذیری، سرزندگی و نشاط فضای شهری، جمله بهره وری اقتصادی، تنوع کاربری و فعالیت های اقتصادی، زیرساخت و فناوری اطلاعات، سیستم حمل و نقل پایدار ایمن و...) دخیل در زیست پذیری شهرهای هوشمند و اولویتبندی نقش آن ها در کاهش آثار مخرب در دوران پساکرونا با استفاده از روش AHP پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان می دهد به ترتیب ابعاد زیست محیطی، مدیریتی، اقتصادی و اجتماعی دارای اهمیت بوده و در بعد زیست محیطی، شاخص بهداشت و سلامت فرد و محیط با 299/0، در بعد اجتماعی، شاخص ایمنی و امنیت با 445/0، در بعد اقتصادی، شاخص بهره وری اقتصادی با 484/0 و در بعد مدیریتی، شاخص تامین زیر ساخت فناوری اطلاعات با 286/0 دارای بیشترین امتیاز و تاثیر می باشند و در پایان یافته ها در دو بخش تدوین اهداف و سیاست های ایجاد شهر هوشمند زیست پذیر در پسا کرونا و راهکار های موثر در کنترل پیامدهای پسا کرونا در شهرهای هوشمند زیست پذیر ارایه گردید.

    کلیدواژگان: شاخص، زیست پذیری شهری، شهر هوشمند، پساکرونا، منطقه 12 شهرداری تهران
  • سعیده فیضی، مصطفی بصیری صفحات 55-65

    پایین بودن امنیت یک مساله مهم در شهرهای جدید امروز است. به همین منظور هدف این مقاله راهنمای طراحی شهری با تاکید بر ارتقا امنیت در فضاهای شهری شهر جدید سهند است. روش پژوهش بر مبنای روش شناسی تحقیق پیمایشی انجام می شود که با استفاده از ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه برای سنجش امتیاز هر معیار از نقطه نظر ساکنان سوالاتی بر مبنای طیف 5 قسمتی لیکرت صورت گرفته است حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر 383 نفر بدست آمد. برای تجریه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم افزار لیرزل به همراه نرم افزار SPSS انجام می شود. نتایج یافته ها نشان می دهد که مقدار به دست آمده برای شاخص کالبدی برابر 31/7 است. که به صورت معناداری امنیت ساکنین را توجیه میکند. همچنین این مقدار برای متغیر اجتماعی برابری با 67/5 بوده و نشان دهنده رابطه ی معنادار و مستقیم این متغیر با امنیت در میان شهروندان شهر سهند است. متغیر عملکردی برابر با 41/4 بوده است. همجنین با توجه به نتیجه بدست آمده از ضریب همبستگی پیرسون می توان گفت بین امنیت شهروندان و کیفیت فضاهای شهری سهند رابطه مستقیم معنی داری با سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد.

    کلیدواژگان: فضای شهری، امنیت، کیفیت، شهر جدید سهند، طراحی شهری
  • حوریه غلامپور، سبحان الوانی، مونا فلاح صفحات 67-81

    هدف از اجرای طرح های پدافند غیرعامل کاستن آسیب پذیری شریان های حیاتی و دارایی های کلیدی در شرایط بحرانی ناشی از تهدیدات انسان ساخت است. شریان های حیاتی، بخشی از بنیان های اصلی هر شهر و جامعه به شمار می آیند که با آسیب آن ها بیشتر منطقه تحت تاثیر قرار می گیرد. هدف از تحقیق حاضر ارزیابی ریسک دارایی های کلیدی بندر امیرآباد در استان مازندران در برابر تهدیدات انسان ساخت سخت می باشد بندر امیرآباد جزو بنادر چندمنظوره و اصلی سطح دو کشور محسوب می شود و طبق پیش بینی طرح جامع بنادر بازرگانی ایران، به بندر اصلی سطح یک تبدیل خواهد شد. پژوهش از نوع کاربردی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی می باشد. از روش های اسنادی (کتابخانه ای) و مشاهده و پرسشنامه برای گردآوری داده ها و اطلاعات استفاده گردیده و جهت تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 48 نفر انتخاب شدند. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات روش ارزیابی ریسک API780 (انجمن نفت آمریکا) می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد دارایی های اسکله های تجاری و خدمات شرقی و غربی، اسکله رورو، کانال ورودی و دهانه کانال، حوضچه کانال، پست برق، نیروگاه گازی ماهتاب گستر، تاسیسات صنایع فعال، مرکز کنترل و ترافیک دریایی (برج کنترل) و انبار کالاهای خطرناک و جرثقیل ها از میزان ریسک بالا (عدد 4 و 5) در برابر تهدیدات سخت برخوردار می باشد و در پایان نیز میزان تاثیر راهکارها در میزان کاهش ریسک دارایی های کلیدی مورد ارزیابی قرار گرفته و ریسک مورد بازنگری قرار گرفت.

    کلیدواژگان: ریسک، شریان های حیاتی، تهدید انسان ساخت سخت، پدافند غیرعامل، بندر امیرآباد
  • فاطمه عیوضی سوداگر صفحات 83-104

    شبکه های ارتباطی بین مناطق و سکونتگاه ها در شرایط عادی و شرایط اضطراری از اهمیت زیادی برخوردارند. شبکه راه ها امکان گریز از موقعیت های خطرناک و تسهیل امداد و کمک رسانی به مصدومان، و تامین بستر لازم برای عملیات مختلف نجات و بازسازی در زمان و شرایط اضطراری همچنین تامین و تجدید معیشت، ارتباط فضایی، ارتباط تجاری و فرهنگی و اجتماعی مناطق را بر عهده دارند. هدف از این تحقیق یافتن معیارهای موثر بر خطرپذیری محور راه ها در شرایط بروز سوانح طبیعی است. می توان با شناخت معیارهای آسیب پذیری آنها را به سایر شبکه راه ها تعمیم داد و شرایط محیطی را امن برای زندگی و معیشت ساکنان و گردشگری و سفر مسافران با روش سنجش معیارها با یکدیگر به روش AHP با تصاویر گرافیکی در برنامه GIS توصیف نمود. در این پژوهش سعی شده است مولفه هایی که بر خطرپذیری راه های شهرستان شمیرانات موثر هستند، جمع آوری گردند. سپس بر اساس امتیازی که به روش AHP در برنامهGIS به معیارها داده شد، معیارها اولویت بندی شده و مسیرهای با احتمال آسیب پذیری متفاوت نمایش داده شدند. موضوع تحقیق برقراری ارتباط بین سه مولفه شرایط جغرافیایی و موقعیت فیزیکی شبکه راه و وضعیت کارکردی و اجتماعی با پتانسیل ریسک-پذیری سوانح و مخاطرات طبیعی می باشد. با روی هم گذاری لایه های امتیازبندی شده عناصر طبیعی (شیب مسیر، مجاورت با رودخانه، عرض مسیر)، عناصر کارکردی (گردشگری بودن منطقه) و عناصر اجتماعی (جمعیت استفاده کننده از مسیر، وجود خانه های دوم در منطقه و...) مسیرهایی با کمترین و بیشترین میزان آسیب پذیری در برابر وقوع سوانح طبیعی در منطقه مورد بررسی حاصل مشاهده گردید.

    کلیدواژگان: آسیب پذیری، مخاطرات طبیعی، شبکه راه ها، خطرپذیری
|
  • K. Ziari *, S.A. Rajayee, R. Darabkhani Pages 1-19

    Ilam is located through mountains; therefore, every heavy rain develops a flooding in the city. For example, in October 29, 2015, a 189 millimeter raining created a disaster leaving more than 17 million dollars financial loss and 7 casualties. This research aimed to determine the aspects, factors and processes affecting the Ilam’s flooding. This is an applied research with descriptive–analytical and survey approach. A library and reference method used to collect data and apprehend the conditions. Another part of the research utilized a field approach to collect questionnaire prepared with AHP method, which gave out to 30 professionals. Delphi technique was used for distribution among the sample size. The AHP method used again to find out the aim of the paper. The method entailed aspects (natural, somatic, economic, management, social - cultural), variables weighted according to expert’s opinions. Also, the importance of variables asked from professionals through a questionnaire. The attempt to analyze the data, aspects and indicators compared two by two using Expert Choice software. Among the selected indicators (natural, somatic, economic, management, social - cultural), the class of management indicators deemed most important by professionals (weight of 0.343). Natural and somatic indicators rated second and third. The experts weighed the economic and social – cultural indicators 0.134 and 0.162 respectively putting them in the fourth and fifth rate with least importance on flooding. Therefore, all the selected aspects and indicators were effective on Ilam’s flooding and their impacts degree determined.

    Keywords: Flood, Urban flooding, Crisis management, Ilam
  • Ali Bitarafan *, Khosro Daneshjoo Pages 21-37

    The issue of life safety during crises has always been important for human being throughout history and has been one of the most crucial needs of mankind. The occurrence of natural threats leads to the destruction of residential houses, the forced abandonment of destroyed dwellings, and the homelessness of people in the disaster areas. The lack of a place to comfort and protect injured people from the destructive effects of accidents and the absence of the sense of security creates the necessity of providing shelter for them. In this paper, firstly, the indicators related to choose the best way of temporary housing during an effective crisis are determined by using the opinions of experts in the fields of architecture, civil engineering and crisis management; in the following, the rate of their influence and importance should be obtained in terms of the criteria including the capacity of earthquake resistance, implementation complexity, implementation speed, cost, and the capability of debris removal. The community of experts consisted of 16 people who responded to a questionnaire in order to determine the priority of the indicators and the weight of the options. Next, using the AHP method, the weight of each of primary and secondary indicators (sub-indices) was obtained, and then using the same method, the weight of each of the alternatives in the indices was calculated. Finally, the results indicated that tenting is the most incompatible way of temporary accommodation in crisis conditions, and also the use of vernacular materials is the most appropriate method of temporary housing according to the mentioned goals.

    Keywords: Temporary Accommodation, Earthquake, Crisis, Threats, AHP Hierarchical Analysis Method
  • Mona Fallah *, Farshad Noorian Pages 39-54

    In the last century, rapid advances in information and communication technology, i.e. smart cities, have reduced the quality of life in environmental and socio-economic dimensions, i.e. the livability of cities globally. The corona pandemic or the "Covid-19 phenomenon" shows the vulnerability of cities in their current conditions. From the point of view of the objective, the current research is applied and in terms of research method, it has a descriptive-analytical nature. In this research, it was discussed, four dimensions (biological, social, economic and managerial) and nineteen indicators (natural potentials, the amount of public green space, flexibility, vitality and exhilaration of the urban space, economic productivity, diversity of use and economic activities, infrastructure and information technology, safe and sustainable transportation system, etc.) The viability of smart cities and the prioritization of their role in reducing harmful effects in the post-corona era were discussed using the AHP method. The results of the research show that in order of environmental, managerial, economic and social dimensions were important, and in the environmental dimension, the health index of the individual and the environment with 0.299, in the social dimension, the safety and security index with 0.445, in the economic dimension, the economic productivity index with 0.484, and in the management dimension, the supply index Information technology and infrastructure with 0.286, has the highest score and influence. At the end, the findings were presented in two parts, the amassment of goals and policies for creating a smart livable city in postcoronavirus and effective solutions to control the consequences of post-coronavirus in livable smart cities.

    Keywords: Index, Urban Livability, Smart City, Post-Corona, District 12 of Tehran Municipality
  • Horiya Gholampour *, Seyyed Subhan Alwani, Mona Fallah Pages 67-81

    The purpose of implementing passive defense plans is to reduce the vulnerability of lifelines and key assets in critical situations caused by man-made threats. Lifelines are part of the main foundations of every city and society, and their damage affects most of the system. The purpose of this research is to assess the risk of key assets of Amirabad port in Mazandaran province against hard man-made threats. Amirabad port is one of the multi-purpose and important of level two, and according to the forecast of the comprehensive plan of Iran's commercial ports, it will become the level one port. The research is applied and the research method is descriptive-analytical. Documentation (library) and observation and questionnaire methods were used to collect data and information. Hence in order to determine the sample size, 48 people were selected using Cochran's formula. The data analysis method is API 780 (American Petroleum Institute) risk assessment method. The results of the research show that the assets of eastern and western commercial and service wharves, Roro wharf, entrance channel and channel opening, canal pond, electric substation, Mahtab Gostar gas power plant, active industries facilities, maritime traffic and control center (control tower) and the warehouse of dangerous goods and cranes has a high level of risk against severe threats. At the end, the impact of the solutions in reducing the risk of key assets was evaluated and the risk was reviewed.

    Keywords: Risk, Lifelines, Hard man-made threat, Passive defense, Amirabad port