فهرست مطالب

نشریه پژوهش اجتماعی
پیاپی 56 (پاییز 1401)

  • تاریخ انتشار: 1401/08/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • سید محمد حسینی*، محمدمهدی کریمی نیا صفحات 1-14

    ولایت به معنای سرپرستی و حضانت به معنای پرورش، دو مقوله ای مهم در زندگی فرزندان در نهاد خانواده می باشند. در فقه امامیه، ولایت فرزند در وهله نخست به عهده پدر و حضانت در وهله نخست بر عهده مادر قرار داده شده است. بر این اساس، این پرسش مطرح می شود، که تغیر جنسیت چه تاثیری بر ولایت و حضانت فرزندان دارد؟ این پژوهش با به کارگیری روش توصیفی- تحلیلی، در پاسخ به پرسش مذکور، دو دیدگاه را واکاوی می کند. نخست آنکه از آن جهت که پدر از عنوان پدری و مادر از عنوان مادری با تغییر جنسیت، خارج می شوند، حضانت و ولایت آن ها نسبت به فرزند ساقط می شود. در مقابل برخی از نظرگاه دیگر نیز این احتمال را می دهند که ولایت و حضانت آن ها همچنان باقی و ثابت می باشد. چرا که در عرف به پدر و مادری که تغیر جنسیت داده اند، پدر و مادر اطلاق می شود، چون پدر مادر از عناوینی هستند که با تغیر جنسیت زایل نمی شوند.

    کلیدواژگان: تغیر جنسیت، ولایت، حضانت
  • امیر جعفری آزاد، خلیل میرزایی*، سیف الله سیف اللهی صفحات 15-42

    «آب» به لحاظ کمبود آن در بخش بزرگی از جغرافیای خشک ایران و رقابت بر سر تصاحب و بهره برداری از آن هم اکنون به یک سوژه مهم اجتماعی تبدیل شده است. در دهه های اخیر، اجرای طرح های توسعه و انتقال آب که بر مبنای فراوانی آب در یک نقطه و کمبود آن در منطقه ای دیگر تعریف می شود، شدت و سرعت بیشتری گرفته است؛ اما این طرح ها فاقد نگاه اجتماعی دقیق و حساس بوده و مناطق میزبان طرح را به کانون مسایل مختلف اجتماعی تبدیل کرده است. بررسی پیشینه این طرح ها و همچنین وضعیت کنونی مناطق و استان های میزبان طرح نشان می دهد که مطالعات ارزیابی اجتماعی یا درست انجام نشده و یا اینکه انجام آنها فرمالیته و ظاهری بوده است.این پژوهش به دنبال مطالعه عمیق و شناسایی آثار و پیامدهای اجتماعی طرح های انتقال آب پس از اجرای این طرح ها در مبدا انتقال است و برای میدان پژوهش خود استان چهارمحال و بختیاری را به عنوان پرتنش ترین استان کشور در موضوع انتقال آب انتخاب کرده است. به منظور استفاده از داده های واقعی میدان پژوهش، «نظریه زمینه بنیاد (گرندد تیوری)» به عنوان روش تحقیق انتخاب شده تا با قابلیت های این روش، طیف متنوعی از داده های کمی و کیفی برای بررسی و تحلیل در اختیار این پژوهش قرار گیرد. تحلیل داده های حاصل از اسناد، مصاحبه ها، فضای مجازی، مقاله ها و پیمایش انجام شده نشان از تاثیرات عمیق این طرح ها در مناطق اجرای طرح از بعد معیشت، نابرابری، سرمایه اجتماعی و شهروندی دارد و این مناطق به شدت از نظر شاخص های مختلف اجتماعی تحت تاثیر طرح های انتقال آب قرار گرفته اند.

    کلیدواژگان: انتقال آب، پیامد اجتماعی، مطالعات ارزیابی اجتماعی، نابرابری اجتماعی، شهروندی
  • حمیدرضا الهامی، مالک میرهاشمی*، حسن پاشا شریفی صفحات 43-58
    پژوهش حاضر با هدف اثر صفات شخصیتی بر میزان موفقیت معلمان صورت گرفت. مطالعه حاضر از نوع کمی و در زمره تحقیقات توصیفی از نوع همبستگی بود. در این پژوهش متغیر صفات شخصیتی به عنوان پیش بین و موفقیت حرفه ای معلمان به عنوان متغیر ملاک درنظر گرفته شده اند. برای دستیابی به این هدف، تعداد 234 معلم با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای از بین معلمان مقطع متوسطه دوم شهرستان بجنورد به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابتدا میزان موفقیت آنها توسط مدیران و دانش آموزان از طریق پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس پرسشنامه پنج عاملی صفات شخصیت فرم کوتاه توسط دبیران تکمیل گردید. ابتدا ویژگی های توصیفی داده های حاصل از نمونه پژوهش بررسی شد. نتایج نشان داد صفات شخصیتی روان رنجورخویی، برونگرایی و توافق پذیری ضرایب تاثیر معناداری در پیش بینی موفقیت حرفه ای  معلمان دارند.
    کلیدواژگان: تجارب زندگی، سبکهای تفکر، صفات شخصیتی، علائق شغلی، موفقیت معلمان
  • کامران مرتضوی، امیرحسین پورجوهری* صفحات 59-77
    توسعه پایدار شهری دارای سه مولفه اصلی اقتصاد، اجتماع و محیط زیست است. انرژی خورشیدی و استفاده آن در سیستم انرژی رسانی شهری هر سه مولفه اقتصاد و اجتماع و زیست محیط را تحت تاثیر قرار می دهد.
    علی رغم پروتکل کیوتو که در مورد تغییرات اقلیمی و خطرات ناشی از آن در سال 1997، به تصویب رسید، مصرف سوخت های فسیلی همچنان افزایش یافته است (5, Nations United; 2010., al et Aydin; 1997, Protocol  ). همچنین با توجه به ذخایر محدود سوخت فسیلی و تاثیر منفی این منابع بر محیط زیست، دیگر نمی توان به این منابع متکی بود. این امر کارشناسان و برنامه ریزان را بر آن داشت که انرژی های تجدیدپذیر مانند خورشید و باد را مد نظر قرار دهند. انرژی خورشیدی یک فناوری مفید به ویژه برای مناطق گرم و خشک است. انرژی خورشیدی بر پایه زیست محیط از مولفه های اصلی توسعه پایدار است. این پژوهش به بررسی و شناخت پتانسیل انرژی خورشیدی و چگونگی استفاده از آن در شهرسازی و برنامه ریزی شهری و تاثیرات آن بر پایداری شهری می پردازد و نشان می دهد که انرژی خورشیدی و استفاده از آن در شهر و برنامه ریزی های کلان شهری هر سه مولفه پایداری یعنی پایداری اجتماعی، پایداری اقتصادی و پایداری زیست محیطی را بهبود می بخشد. مقاله حاضر بر گرفته از پژوهشی است که از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی_تحلیلی محسوب می گردد. از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نوع توصیفی- تحلیلی محسوب می شود.
    کلیدواژگان: توسعه پایدار، شهرهای خورشیدی، انرژی های خورشیدی
  • رنگین نگار کرم زاده* صفحات 78-95
    سلامت اجتماعی دربرگیرنده سطوح مهارت های اجتماعی، عملکرد اجتماعی و توانایی شناخت هر شخص از خود به عنوان عضوی از جامعه بزرگ تر است. به طور کلی از این دید هرکس عضوی از افراد خانواده و عضو یک جامعه بزرگ تر به حساب می‏ آید و بر شرایط اقتصادی و رفاه «تمامیت شخص» در رابطه با شبکه ‏ای اجتماعی، توجه می‏شود از جمله اقشار جامعه در دوران معاصر کشور ما، زنان کارمند هستند. زنان کارمند، افرادی هستند که تلاش می کنند از لحاظ اقتصادی و رفاهی به خود متکی باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل اقتصادی موثر بر سلامت اجتماعی زنان کارمند شهرداری منطقه یک تهران و نیز ارایه راهکارهایی به منظورکاهش و یا حل مشکلات آنها، انجام گرفته است. روش این تحقیق توصیفی و تحلیل همبستگی به روش پیمایشی صورت گرفته. جامعه آماری این پژوهش کلیه زنان کارمند شهرداری منطقه یک شهر تهران بالغ بر400 نفر بوده است. با توجه به محاسبات انجام شده در فرمول، حجم نمونه، تعداد100 نفر به دست آمده است. روش نمونه گیری در این تحقیق به شیوه روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک فاصله ای است و از پرسشنامه جهت جمع آوری اطلاعات استفاده گردید. روش های آماری در این طرح متناسب با مقیاس های مورد استفاده در ابزار اندازه گیری و متناسب با نوع فرضیه مطرح شده صورت خواهد گرفت که از ضریب همبستگی پیرسون جهت سنجش میزان رابطه متغیرها استفاده خواهد شد. کلیه روش های فوق از طریق نرم افزار spss انجام خواهد گرفت. یافته های حاصل از این پژوهش حاکی از این است که عواملی اقتصادی چون با احتمال بیش از 99% با سلامت اجتماعی زنان کارمند رابطه دارند.
    کلیدواژگان: زنان کارمند، سلامت اجتماعی، عوامل اقتصادی
  • مریم راهش خو* صفحات 96-108
    مفهوم شهروندی از جمله مفاهیمی است که از دیرباز تا کنون در جوامع توسعه یافته بسیار پررنگ بوده است و در سال های پیشین این مفهوم به جوامع در حال توسعه نیز مهاجرت کرده و در میان آن جوامع نیز رواج گسترده ای یافته است و اقشار گوناگون اعم از روشنفکران، کارگزاران، مسیولین و حتی عامه مردم را به سوی خود جلب کرده است. بنابراین در این پژوهش محقق سعی بر آن داشته تا رابیه بین حقوق شهروندی و ابعاد گوناگون ان اعم از حقوق مدنی، حقوق اجتماعی و حقوق سیاسی را با رضایت از زندگی در میان زنان شاغل در شهرداری منطقه 12 تهران دریابد و برای این امر از نظریات اندیشمندانی همچون ژان ژاک روسو، میلر، توکویل، زیمل، هابس و جان لاک راهنمایی جسته است . روش مورد پژوهش کمی از نوع پیمایش بوده که با تکیه برمطالعه اسنادی و کتابخانه ای از ابزار پرسشنامه استفاده کرده است.یافته های حاصل از پژوهش فوق نشان داد که بین حقوق شهروندی و رضایت از زندگی به طورکلی رابطه وجود دارد و این رابطه برای ابعاد دیگر حقوق شهروندی اعم از حقوق مدنی و سیاسی نیز تایید شد لیکن برای حقوق اجتماعی مورد تایید قرار نگرفت.نتایج حاکی از ان هستند که هر چقدر به شاخصه های حقوق شهروندی بها داده شود رضایت از زندگی شهروندان نیز تغییر می کند . امروز توجه به حقوق شهروندی نشان دهنده شهروندان و مسیولین متعدی است که می توانند جامعه ای پویا  سالم داشته باشند جامعه ای که افراد به جایگاه واقعی خود  واقف می شوند و می توانند از سلامت جسمی، روانی و اجتماعی بهتری بهره مند گردند. هر چه مسیولین و کارگزاران از توجه به حقوق شهروندی در جامعه دور بمانند؛ آن جامعه حرکتی بسیار بطیی و کند را برای رسیده به توسعه و پیشرفت طی خواهد کرد.
    کلیدواژگان: حقوق شهروندی. حقوق مدنی. حقوق اجتماعی. حقوق سیاسی. رضایت از زندگی
|
  • Sayyed Mohammad Hoseini *, MohammadMahdi Kariminia Pages 1-14

    Guardianship of children and their custody are two important things in the family institution. According to Shia jurisprudence, the guardianship of children is the responsibility of the father and their custody is the responsibility of the mother. Now we have to answer the question, what effect does change the gender of parents have on guardianship and custody of children? In response to this question, this research investigates two points of view with a descriptive-analytical method. First, because the father loses the title of a father by changing gender and the mother loses the title of mother by changing gender, their custody and guardianship over the child are lost. On the other hand, some jurists consider it possible to remain in their guardianship and custody. Because in the social context, people call those who were parents before the gender change because the title of each parent cannot be taken away from them by gender change.

    Keywords: gender change, Guardianship, custody
  • AMIR JAFARI AZAD, Khalil Mirzaei *, SEYFOLAH SEYFOLLAHI Pages 15-42

    "Water" has become an important social subject in terms of its lack in a large part of Iran's dry geography and the competition for its appropriation and exploitation. In recent decades, the implementation of water development and transfer plans, which are defined based on the abundance of water in one place and its scarcity in another area, has increased in intensity and speed; But these plans lack a precise and sensitive social view and have turned the plan's host areas into the focus of various social issues. Review of the history of these projects as well as the current situation of the host regions and provinces shows that these studies or They have not been done properly or they have been done formally and ostensibly.This research seeks to deeply study and identify the effects and social consequences of water transfer projects after the implementation of these projects at the source of the transfer and has chosen Chaharmahal and Bakhtiari province as the most tense province in the country in terms of water transfer. In order to use the real data of the research field, "Grounded Theory" was chosen as a research method so that with the capabilities of this method, a diverse range of quantitative and qualitative data can be provided for this research. The analysis of the data obtained from the documents, interviews, virtual space, articles and survey shows the deep effects of these plans in the project implementation areas in terms of livelihood, inequality, social capital and citizenship in Water transfer has been placed and these areas are strongly affected by the projects in terms of various social indicators.

    Keywords: Water transfer, social consequence, social inequality, citizenship
  • Hamid Reza Elhami, Malek Mirhashemi *, Hassn Pasha Sharifi Pages 43-58
  • Kamran Mortazavi, Amirhosein Porjohari * Pages 59-77
  • Rangin Negar Karamzadeh * Pages 78-95
  • Maryam Rahesh Kho * Pages 96-108