فهرست مطالب

نشریه بوم شناسی منابع آبی
سال دوم شماره 1 (بهار و تابستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/01/01
  • تعداد عناوین: 5
|
  • تعیین سهم منبع طبیعی و انسان ساخت عناصر فلزی مس، روی، سرب و کادمیم در رسوبات سطحی سواحل ایرانی دریای خزر با استفاده از استخراج پی درپی
    حسن نصرالله زاده ساروی*، مریم محتشم زاده، محمد خالصی، مریم نیازی صفحات 1-10

    رسوبات ساحلی به عنوان نشانگرهای حساس جهت پایش آلودگی در مناطق ساحلی به کار می روند. عناصر فلزی در رسوبات سطحی از منابع طبیعی و انسان ساخت سرچشمه می گیرند. بنابراین در این مطالعه به منظور تعیین سهم منابع طبیعی و انسان ساخت فلزات مس، روی، سرب و کادمیم رسوبات سطحی دریای خزر، نمونه برداری فصلی در سال 1392 انجام شد. تعداد 72 (با سه تکرار) نمونه رسوب از نیم خط های تنکابن و بندر امیراباد در اعماق 5، 10 و 20 متر بوسیله ی نمونه بردار گرب ون وین جمع آوری گردید. نمونه ها با روش استخراج پی در پی غلظت کل فلزات، بخش های ناپایدار و پایدار نمونه ها هضم گردیدند و سپس غلظت فلزات بوسیله دستگاه جذب اتمی اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که حداکثر و حداقل غلظت مس، روی، سرب و کادمیم در بخش ناپایدار به ترتیب (31/19- 58/0)، (21/4- 83/0)، (86/7- 21/4) و (68/0- 31/0) میکروگرم بر وزن ماده خشک و در بخش پایدار(33/23- 70/4)، (19/79- 88/4)، (84/14-06/7) و (46/0- 23/0) میکروگرم بر گرم وزن ماده خشک به دست آمد. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که درصد بخش ناپایدار فلز کادمیم برابر 58/58 درصد بوده که نشان دهنده ی بیشتر بودن سهم انسانی در توزیع این فلز می باشد. در حالیکه فلزات مس(%14/32)، روی(%28/4) و سرب(%77/35) دارای منشا طبیعی بودند.بنابراین میزان عناصر سمی سرب و کادمیم در بخش ناپایدار کمتر از حد استاندارد بوده و برای موجودات کفزی مشکلی را ایجاد نخواهد کرد.

    کلیدواژگان: استخراج پی در پی، دریای خزر، رسوبات، عناصر فلزی، سواحل ایران
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • بررسی کاربردها و پتانسیل های اقتصادی درختچه استبرق (Calotropis procera)
    علی سالارپوری*، رفیع الله حاجب نودژ، سیامک بهزادی، محمد درویشی صفحات 11-17
    امروزه موضوع خشک سالی و بحران آب در خاور میانه و به ویژه در ایران موجبات نگرانی های جدی را در جامعه به وجود آورده است. خشکسالی تهدیدی جدی برای بقای حیات جامعه و تمدن ایران می تواند باشد٬ چاره اندیشی برای مقابله با این پدیده یک ضرورت اجتناب ناپذیر می باشد. اصلاح مدیریت منابع آبی از طریق تغییر در رویکرد کشاورزی به محصولات با نیاز آبی اندک و محدود از طریق شناسایی گیاهان بومی ٬ مقاوم و با کاربردهای دارویی٬ اقتصادی و توام با حفظ منابع طبیعی می تواند راه کاری مناسب و بهینه باشد. درختچه استبرق (Calotropis procera) به دلیل ویژگی های خاص می تواند گزینه مناسبی باشد . این درختچه دارای پتانسیل های شناخته شده در کاربردهای دارویی٬ آفت کشی٬ سوخت زیستی٬ صنعت و محیط زیست می باشد. استبرق با توجه به سازگاری بسیار به شرایط کم آبی محیط و کاربردهای دارویی و صنعتی می تواند جایگزین اقتصادی بسیار مناسبی برای کشت جایگزین محصولات کم بازده و پرمصرف آبی باشد. از طرفی این گیاه در زمین ها و نیز آبهای نامناسب برای کشاورزی می تواند به خوبی کشت و توسعه یابد. برنامه ریزی اصولی جهت توسعه کاشت ٬ احیا ٬ بهره برداری و حفاظت از این گیاه در عرصه های طبیعی و کشاورزی می تواند کمک موثری در اشتغال زایی و تداوم اقتصاد جامعه روستایی در معرض تنش آبی باشد.
    کلیدواژگان: خشکسالی، استبرق، گرمسیری، اکوسیستم
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • چگونگی توسعه آبسنگ های مرجانی از طریق ساخت، ایجاد و نگهداری صخره های مصنوعی
    پگاه جاوید*، محمد شریف رنجبر، حسنعلی لقائی، لاله دارائی صفحات 18-27
    آبسنگ های مرجانی محل زیست و زادآوری بسیاری از گونه های دریایی می باشند. تولید بسیار بالای اکوسیستم آبسنگ-های مرجانی، آن ها را به محلی مناسب برای صیادی بسیاری از ماهیگیران و سازمان های شیلاتی تبدیل کرده است. رشد روزافزون جمعیت، فعالیت های انسانی از جمله بهره برداری کنترل نشده از منابع خوراکی و غیرخوراکی یا تزیینی آبسنگ های مرجانی، همچنین گرم شدن جهانی که آن هم به نوبه ی خود بازتابی گسترده از ردپای فعالیت های انسانی می باشد، آبسنگ های مرجانی را به نابودی هرچه سریع تر جهت داده است. در طی سال های اخیر بسیاری از جوامع در سراسر دنیا با توجه به شرایط در حال ایجاد، به فکر ایجاد بسترهای آبسنگی مصنوعی یا Artificial Reef برای جایگزینی بسیاری از زیستمندان دریایی افتاده اند. وجود بسترهای آبسنگی مصنوعی یا صخره های مرجان مصنوعی، به مرور زمان اکوسیستمی جدید به وجود می آورد که با توجه به ویژگی هایش قابل مقایسه به آبسنگ های مرجانی طبیعی می باشد. این نوآوری در سال 1380، با بودجه ی حمایتی سازمان ملل متحد GEF/SGP، محیط زیست منطقه آزاد قشم و شورای روستای سلخ جزیره قشم اجرا شد. تمامی مراحل انجام این پروژه از ابتدای کار و ساخت بخش های مختلف سازه های مصنوعی تا جایگذاری آن ها در بستر دریا با همکاری و به دست مردم روستای سلخ انجام پذیرفت. بسترهای آبسنگی مصنوعی در حفظ تنوع زیستی، زیبایی آفرینی بستر دریا، ایجاد محل های مناسب برای جایگزینی و رشد جانوران دریایی و همچنین فراهم آوردن فضایی در جهت مطالعه ی اکوسیستم های شبه مرجانی، تاثیر بسزایی داشته اند. در این مطالعه چگونگی انجام عملیات احداث و جایگذاری بسترهای صخره ای مصنوعی در روستای سلخ قشم بررسی شده است.
    کلیدواژگان: آبسنگ های مرجانی، صخره های مرجانی مصنوعی، جزیره قشم، خلیج فارس
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • پدیده کشند قرمز
    فاطمه میرزا اسماعیلی*، محمدصدیق مرتضوی، علیرضا دهقان بنادکی، فرشته سراجی صفحات 28-36
    کشند قرمز هرساله در مکان های مختلف سواحل بندرعباس گزارش می شود. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات مکانی کشند قرمز در طی 25 سال بر اساس بهترین روش زمین آماری است. ابتدا اطلاعات آماری کشند قرمز در پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان جمع آوری شد و با دو معیار MAE و RMSE بهترین روش پهنه بندی انتخاب شد. نتایج نشان داد روش کریجینگ مدل شاخص احتمالی با 461/0MAE= و 0003/0RMSE= بیشترین دقت در مدل سازی مکانی کشند قرمز را دارد. نتایج پهنه بندی نشان دادند سواحل مرکزی بندرعباس از روبروی فرودگاه تا انتهای پارک سورو در پهنه با تکرار خیلی زیاد، آبزی پروری کولغان در شرق و بنادر شهید رجایی و باهنر در غرب بندرعباس در پهنه با تکرار زیاد کشند قرمز و مابین بندرعباس و جزیره هرمز در پهنه با تکرار متوسط بروز کشند قرمز قرار دارند. در کل می توان نتیجه گرفت فعالیت کانون های آلاینده در ساحل و ورود فاضلاب های شهری و صنعتی به سواحل موجب افزایش بروز کشند قرمز در نزدیکی سواحل بندرعباس شده است. تمرکز برنامه های پایش و مدیریت کشند قرمز در پهنه های با تکرار خیلی زیاد و زیاد کشند قرمز پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: کشند قرمز، پهنه بندی، بندرعباس، جزیره هرمز، خلیج فارس
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • لزوم بکارگیری تورهای گوشگیر سطح با چشمه بهینه در صید سنتی تون ماهیان(مطالعات موردی)
    محمد درویشی*، سید عباس حسینی، سیامک بهزادی، علی سالارپوری، محمد مومنی، غلامعلی اکبرزاده چماچمایی، الهه عباسی صفحات 37-47

    تون ماهیان از ماهیان مهم اقتصادی و با ارزش ترین گونه ها از نظر صید صنعتی در آب های جهان به شمار رفته که به طور وسیعی درآب های دریاهای معتدله و گرمسیری به خصوص در اقیانوس های آرام، اطلس و هند پراکندگی دارند. خلیج فارس و دریای عمان نیز محل مهاجرت، تخم ریزی و زندگی تعدادی از این ماهیان محسوب می گردد. عمده صید این گونه ها در جنوب کشور جمهوری اسلامی ایران توسط تور گوشگیر سطح صورت می گیرد. یکی از راهکارهای مدیریت منابع این ماهیان به عنوان گونه های اقتصادی، تعیین چشمه تور بهینه در ارتباط با طول بلوغ این ماهیان است. در حال حاضر مطالعات علمی بسیار اندکی جهت استاندارد و بهینه سازی چشمه تور اختصاصی این گونه ها، نه تنها در آب های جنوب کشور، بلکه در مناطق پراکنش آنان در اقیانوس هند و آرام صورت گرفته است و حتی گزارشاتی در خصوص اجرایی نمودن تورهای با چشمه بهینه نیز وجود ندارد. این مقاله به بررسی روش صید یاد شده، مطالعات انجام شده در منطقه و لزوم بکارگیری تورهای بهینه اشاره دارد.

    کلیدواژگان: تون ماهیان، تور گوشگیر، طول بلوغ، چشمه تور بهینه، خلیج فارس و دریای عمان
    چکیده مشاهده متن مطالعه موردی زبان: فارسی
|
  • Determination natural and anthropogenic sources of Cu, Zn, Pb, Cd in the Iranian Coast of Caspian Sea surface sediments using sequential extraction Technique
    Hassan Nasrollahzadeh Saravi *, Maryam Mohtashamzade, Mohammad Khalesi, Leila Niyazi Pages 1-10

    Coastal sediments as sensitive indicators are employed for monitoring pollution in the coastal areas. Heavy metals in surface sediments originate from natural and/or man-made sources. This study was conducted to determine natural and anthropogenic sources of some heavy metals (Zn, Cu, Cd, Pb) of surface sediment in the southern Caspian Sea during four seasons in 2013-2014. 72 surface sediment samples (with triplicate) were collected at two transects (Tinekabon and Amirabad) and tree depths (5, 10, 20 m) using Van Veen Grab sampler. The heavy metals concentrations of different extraction were measured using atomic absorption spectrometry (AAS) with flame and furnace. Results showed that maximum and minimum concentrations of copper, zinc, lead, and cadmium in the non-resistance part were 0.58-19.31, 0.83-4.21, 4.21-7.86, and 0.31-0.68 and in the resistance part were 4.70-23.33, 4.88-79.19, 7.06-14.84, and 0.23-0.46 µg/g.dw, respectively. In a conclusion, percentage of Cd in the non-resistance part was 58.58% that it contained maximum level among various heavy metals which represents a greater distribution in the anthropogenic origin. While Cu (32.14%), Zn (4.28%) and Pb (35.77%) have natural origin.

    Keywords: Heavy metals, sequential extraction technique, surface sediment, Caspian Sea
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian
  • Studying the uses and economic potentials of Calotropis procera
    Ali Salarpouri *, Rafiallah Hajeb Nodezh, Siysmak Behzadi, Mohammad Darvishi Pages 11-17
    Today, the issue of droughts and the water crisis in the Middle East, and especially in Iran, has created serious concerns in society. Drought is a serious threat to the survival of society and civilization in Iran, the way to deal with this phenomenon is an inevitable necessity. Correcting water resources management through a change in the agricultural approach to products with little or no need for water through the identification of indigenous, resistant plants and with pharmaceutical, economic and conservation applications can be a suitable and optimal way. The Calotropis procera shrub can be a good option because of its specific characteristics. This shrub has the potential to be known for pharmaceutical applications, pesticides, biofuels, industry and the environment. Due to its high adaptability to environmental conditions and pharmaceutical and industrial applications, it can be a very economical substitute for low-yield and high-consumption alternative products. On the other hand, the plant can be cultivated well in the land as well as inappropriate water for agriculture. Principal planning for the development of planting, rehabilitation, exploitation, and conservation of this plant in the natural and agricultural spheres can be an effective contribution to the creation and continuation of rural economies' exposure to water stress
    Keywords: drought, Calotropis procera, Tropical, Ecosystem
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian
  • How to develop artificial coral reefs through the construction and maintenance of artificial rocks
    Pegah Javid *, Mohammad Sharif Ranjbar, Hassanali Laghaee, Laleh Daraie Pages 18-27
    Coral reefs productive ecosystems which are the habitats for regeneration of many marine fauna and flora species. The high production of coral reef ecosystems has made them a suitable place for fishermen catches and fisheries organizations. Increasing population growth, human activities, including uncontrolled exploitation of edible and non-edible or decorative sources of coral reefs, as well as global warming, which is the widespread reflection of human activities, has reduced coral reefs as quickly as possible. According to these conditions, many societies around the world have been considered the creation of artificial reefs for settlement of many marine organisms, in the recent years. The existence of artificial reefs or rock formations has created a new ecosystem over time that according to its characteristics, is comparable to natural coral reefs. This innovation was implemented in year 2002, with financial support of the United Nations GEF/SGP, the Qeshm Free Zone Department of Environment and the village council of Salakh in the Qeshm Island. All stages of the project were carried out with the help of Salakh’s people from the beginning and construction of different parts of the artificial structures to the placement on the seabed. Artificial reefs have greatly positive effects on biodiversity, the beauty of sea bed, suitable sites for the settlement and growth of marine animals, and place providing for the study of coral reef-like ecosystems. In this study, the steps of construction and placement of artificial rock beds in the village of Salakh, Qeshm has been explained.
    Keywords: Coral Reefs, Artificial reefs, Salakh village
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian