فهرست مطالب

نشریه بوم شناسی منابع آبی
سال یکم شماره 1 (پاییز و زمستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/11/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • علی سالارپوری* صفحات 1-11
    این تحقیق به منظور گردآوری و نمایش اطلاعات اولیه مکانی مربوط به شیلات استان هرمزگان در دسترس در محیط Arc GIS انجام شد. اطلاعات محدوده صیدگاه ها و گونه های صید، مراکز تخلیه، روستاهای صیادی و بندرها صیادی تولید شدند، همچنین مشخصات جامعه صیادی استان و توزیع میزان فعالیت آن ها در نقشه های مجزا ارایه گردید.. نقشه های میزان فعالیت و توزیع مکانی روش های عمده صید شامل مشتا، جل و پرساین ساردین، وضعیت پراکنش مکانی و میزان فعالیت تعاونی های صیادی و توزیع مکانی شناورهای صیادی لنج و قایق (مجاز و غیرمجاز) دسته بندی و تولید شدند. به علاوه، میزان صید و ساحل آوری و توزیع مکانی آن برای گروه های مختلف آبزی به صورت نقشه ارایه گردید. وضعیت پراکنش و تراکم آبزیان مهم و تجاری استان هرمزگان (63 گونه ماهی و 5 گونه میگو) در سرتاسر آب های استان هرمزگان به صورت نقشه تولید گردید. همچنین توزیع مکانی 16 گروه انواع بنتوزها در آب های محدوده دریای عمان به صورت نقشه ارایه شدند. از طرفی توزیع آلاینده های محیطی فلزات سنگین در سطح آب و رسوبات دریایی و توزیع مکانی آلاینده های نفتی در توده آب به صورت نقشه ارایه شدند. اطلاعات تولیدشده در این تحقیق که بخشی از آن ها قابلیت ارایه به صورت نقشه را داشتند، به عنوان یک منبع و بانک اطلاعاتی در GIS ذخیره شده اند که قابلیت به روزرسانی و تولید نقشه های جدید رادارند، ازاین رو این بانک اطلاعاتی می تواند منبع مطمینی برای محققان شیلاتی به منظور طرح ریزی پروژه های جدید تحقیقاتی محسوب گردد که بتواند به صورت کاربردی در تصمیم سازی و مدیریت شیلاتی مورداستفاده و بهره برداری قرار گیرد.
    کلیدواژگان: اطلاعات مکانی، شیلات، GIS، هرمزگان، ایران
  • سهیلا امیدی*، محسن نوری نژاد صفحات 11-16
    مرداب های نمکی از جمله تالاب هایی هستند که در حاشیه مصب های منطقه نیمه گرمسیری، کناره های مناطق معتدله و سواحل دریایی و خلیج ها، وجود دارند. این زیستگاه ها حدواسط بین دو اکوسیستم خشکی و آبی قرار داشته و پناهگاه گونه هایی با قدرت تحمل دامنه وسیع عوامل اکولوژیک از جمله شوری، دما و رطوبت می باشند. مرداب های نمکی تامین کننده بخش زیادی از تولیدات اولیه و ثانویه قابل مصرف در اکوسیستم های هم جوار و تثبیت و تعدیل کننده مواد مغذی و ذرات معلق، می باشند. مطالعات انجام شده گویای آن است که این زیستگاه ها با تثبیت سالانه بخش زیادی از ازت، فسفر و کربن، می توانند نقش بسیار موثری در تعدیل مشکلات زیست محیطی از جمله کشند قرمز و گرمایش زمین داشته باشند. علف هایی از جنس اسپارتینا (Spartina) و گونه هایی از دو جنس جانکوس (Juncus) و سالیکورنیا (Salicornia) گیاهان غالب مرداب های نمکی می باشند. کشت و پرورش این گیاهان در غالب کشورهای مختلف آمریکای جنوبی و حتی کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارس، در شرایط محدودیت کشاورزی با آب شیرین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. غالب مرداب های نمکی در خلیج فارس که زمانی بخش عمده ای از پالایش آب های خلیج فارس را به کمک جذب مواد مغذی و دیگر آلاینده ها به عهده داشتند، به تدریج به منظور توسعه اجتماعی و اقتصادی تغییر کاربری داده شده اند که می تواند در روند افزایشی مواد مغذی و شکوفایی های جلبکی و دیگر معضلات زیست محیطی منطقه موثر باشد.
    کلیدواژگان: مرداب نمکی، تالاب های ساحلی، محیط زیست دریایی، خلیج فارس، استان بوشهر
  • فاطمه سادات تهامی*، علیرضا کیهان ثانی صفحات 17-22
    اوگلنوفایت ها، گروهی از جلبک ها هستند که دارای کلروفیل a،b و گزانتین هایی، مانند:آستازانتین و دیاداینوزانتین و آنترازانتین هستند (South and Whittick, 1987) این جلبک ها به ندرت در دریاچه ها و اغلب در محیط هایی مانند: استخرها و مرداب ها که دارای محتویات آلی بالاتر است، مشاهده می شوند .تغذیه این گروه، به طور کلی هتروتروف اختیاری است و همه گونه ها به ویتامین 12 Bیا تیامین نیازمندند. اوگلنوفایت ها، فاقد دیواره سلولی هستند و طبقه بندی آنها اغلب بر اساس تعداد تاژک آنها انجام می شود (ریاحی، .(1377. آگاهی از ترکیب و تنوع اوگلنوفایت ها به ایجاد تصویری روشن پیرامون اظهار نظر در رابطه با شرایط غذایی دریاچه منجر می شود .افزایش در غلظت مواد غذایی جلبکی در دریاچه ها نشان دهنده نظم بسیار خوبی از تاثیرات منفی آنها در ارتباط با کیفیت آب است و با توجه به این که از بین مواد مغذی، نیتروژن و فسفر نقش مهمتری را در تولید و زی توده جوامع جلبکی، به ویژه اوگلنوفایت ها نشان می دهند ((Salmaso et al., 2003; Haraughty and Burks, 1996 بنابراین، تحقیق حاضر با هدف شناسایی فلور اوگلنوفایت ها با تاکید بر مطالعات اکولوژیک و بررسی تنوع گونه ای آنها در استخر های پرورش ماهیان گرم آبی استان مازندران انجام گرفت. اوگلنوفایت ها در آبهای شیرین و شور زندگی می کنند. آنها در آبهایی که مواد آلی بیشتری داشته باشند، فراوانترند. گونه های قرمز اوگلنا رنگ آبهای حوضچه از قرمز می کنند (قرمز خونی) بعضی از اوگلنوییدها ضمن فتوسنتز هتروتروف مواد آلی نیز هستند (جذب می کنند)، ولی اوگلنوفایت های بی رنگ کاملا هتروتروفند. اوگلنوفایت ها، همچنین برای ویتامینها؛ مثل، سیانوکوبالامین وتیامین، هتروتروف اند.
    کلیدواژگان: &quot، اوگلنوفایت&quot، &quot، هتروتروف &quot، &quot، پرورش ماهی &quot، &quot، گرمابی &quot _
  • فاطمه سادات تهامی* صفحات 23-32
    در تحقیق اخیر ، مطالعه بروی کیفیت آب وجمعیت فیتوپلانکتون های دریاچه پشت سد آزاد سنندج به مدت یک سال از خرداد 1394 تا خرداد 1395 صورت گرفته است. این بررسی در 5 ایستگاه,و 4 فصل انجام پذیرفت و شناسایی گونه های فیتوپلانکتون انجام و نیز ضریب شانون و ضریب پالمر تعیین گردیدند.در این مطالعه 6 گروه فیتوپلانکتونی Bacillariophyta ، Chrysophyta، Pyrophyta، Cyanophyta، Chlorophyta و Euglenophyta به ترتیب با 20، 1، 9، 6، 16، و 2 گونه در این مطالعه ثبت شده است. بررسی جوامع فیتوپلانکتونی در طول دوره مطالعه دریاچه پشت سد آزاد سنندج غالبیت گونه ای گروه Bacillariophyta از دیاتومه ها را با 20 گونه در طول سال و پس از آن گروه جلبک های سبز یا Chlorophyta با 16گونه را نشان میدهد. کمترین فراوانی تنوع گونه ای در گروه Chrysophyta و Euglenophyta به ترتیب با 1 و 2 گونه مشاهده گردید. شاخص شانون در فصول مختلف متفاوت بود که بیشترین آن در فصل تابستان به میزان 58/1 و سپس به ترتیب پاییز (41/1)، زمستان (24/1) و بهار (19/1) مشاهده شد. . بیشترین تعداد گونه ها متعلق به ایستگاه اول وکمترین آنها نیز متعلق به آخرین ایستگاه می باشد کیفیت آب دریاچه پشت سد آزاد سنندج از طریق شاخص زیستی پالمر (Palmer) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نهایی نشان دادند که کیفیت آب در دریاچه پشت سد آزاد سنندج به غیر از برخی ایستگاه ها، به طور غالب دارای کیفیت خوبی می باشند .
    کلیدواژگان: فیتوپلانکتون، شاخص شانون، شاخص پالمر، دریاچه، سنندج
  • مریم معزی* صفحات 33-46
    شکوفایی جلبکی مضر پدیده ای طبیعی است که ناشی از برخی گونه های پلانکتونی به ویژه دینوفلاژلاها می باشد و مشکلات زیادی را برای اکوسیستم های آبی ایجاد می نماید. با وجود طبیعی بودن این پدیده علاوه بر استرس های طبیعی، آلودگیهای انسان ساز و ورورد پسآب ها و فاضلاب های شهری و صنعتی به اکوسیستم های آبی سبب پایداری و تشدید این پدیده در ده های اخیر شده است. مرگ و میر آبزیان و خسارات قابل توجه وارده به محیط زیست آبی و صنعت آبزی پروری ناشی از این پدیده باعث شده است که محققین در پی راهکاری مناسب جهت کنترل این پدیده طبیعی برآیند سه روش جهت کنترل این پدیده تحت عنوان کنترل فیزیکی یا مکانیکی شامل استفاده از خاک رس و آلتراسونیکUltrasonic ، روش بیولوژیکی شامل استفاده از چراکننده ها، پاتوژن ها و اثر آنتاگونیسمی استفاده از ماکروجلبکها جهت کاهش اثرات HAB و در نهایت کنترل شیمیایی، استفاده از ترکیبات شیمیایی یا معدنی برای حذف سلول های جلبکی مضر می باشد. بدین ترتیب تحقیقات مختلف توسط محققان متعددی انجام شده که می توان نتیجه گرفت هیچ یک از این تکنیکهای کنترل HAB بطور خاص بی تاثیر نیست اما جهت مرتفع ساختن این مشکل در محیطهای محصور و کوچک می توان از آنها با توجه به شرایط محیط و نوع گونه مشکل ساز استفاده کرد. که در این میان پیشنهاد می شود بهتر است از خاک رس بدلیل ایجاد اثرات کمتر زیست محیطی در محیطهای دریایی و اثر متقابل بر موجودات دیگر پیکره آبی و هزینه پایین آن استفاده گردد.
    کلیدواژگان: آلتراسونیک، پاتوژن، دینوفلاژله، خاک رس، شکوفایی جلبکی مضر
  • سمیه تکاسی*، ابراهیم کازرونی منفرد صفحات 47-61
    گیاه سنبل آبی (Eichhornia crassipes) بومی آمازون از کشور برزیل می باشد. مسیله تهاجم آن امروزه به عنوان یک چالش جهانی بزرگ مطرح است که به عنوان مشکل سازترین علف هرز آبزی در دنیا شناخته شده است. قابلیت رشد و تهاجم در دریاچه ها، آب بندان ها، کانال های آب و رودخانه ها را دارد. سنبل آبی به دلیل سرعت رشد بسیار بالا یک علف هرز مخرب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. سرعت رشد این گیاه بسیار بالا می باشد و قادر است در مدت 5 تا 15 روز 2 برابر شود. نبودن دشمنان طبیعی این گیاه در مناطق جدید عامل اصلی تهاجم آن می باشد. این گیاه در آب های با جریان آرام می تواند مستقر شود و یک لایه ضخیم و گسترده از پوشش گیاهی تولید کند. علت انتشار این گیاه به سایر نقاط دنیا را به گلهای بنفش بسیار زیبای آن نسبت داده اند. سنبل آبی در اکوسیستم های آبی بر کشاورزی، شیلات، صنایع برق، حمل و نقل و زندگی اجتماعی ساکنین منطقه مورد تهاجم اثرات منفی گذاشته است. تهاجم این علف هرز آبزی در سال 1391 در تالاب عینک شهرستان رشت گزارش شد و پس از آن نیز شاهد گسترش آن در آبگیرهای دیگر استان و از جمله تالاب انزلی استان گزارش بوده ایم. در این مقاله سعی شده است تا مروری بر اثرات پراکنش، پیامدهای اجتماعی اقتصادی و راهکارهای مدیریتی آن داشته باشیم.
    کلیدواژگان: آب بندان عینک، انزلی، علف هرز آبی، گیاه مهاجم، گیلان
|
  • Ali Salarpouri * Pages 1-11
    The study was conducted to collect and display basic information about the fishery in Hormozgan province base on GIS. Maps of major fishing grounds and species, landing centers, fishing ports, and villages were produced, as well as the distribution of fisherman activity was presented. Maps of the spatial distribution of fishing activity and major fishing methods and distribution of fishing vessels and the fishing cooperative activities were produced. Distribution and abundance of some commercial species (63 fish and 5 shrimp species) were mapped all around Hormozgan Province waters. Also, spatial distribution maps of 16 groups of benthos were generated. Distribution of environmental contamination variables such as heavy metals, petroleum pollution variables were mapped in the Oman Sea waters. Distribution of Sea Surface Temperature (SST) and Chlorophyll were studied using MODIS satellite imagery data. In this study, some of data and information were generated as maps, this data saved in a database bank; however, they have a basic possibility for upgrading and generating new maps. Thus, the database can reference for fisheries researchers to devise new research project lead, which can be used in decision-making and fisheries management.
    Keywords: Spatial data, Fisheries, GIS, Hormozgan province, Iran
  • Soheila Omidi *, Mohsen Noorinezhad Pages 11-16
    Salt marshes are halophytic wetlands that found in the middle and high latitudes along coastlines. These habitats are intermediate between the two land and water ecosystems with a lot of animal and plants species such as insects, birds and mammals that capable of bearing a wide range of ecological factors, including salinity, temperature and humidity. Also Spartina grass and species of Juncus and salicornia are dominant in these habitats. Salt marshes provide a large portion of the primary and secondary products that can be used in neighboring ecosystems. Studies have shown that these habitats, with stabilization of a high proportion of nitrogen, phosphorus and carbon, can play a significant role in modulating environmental problems, including red tide and global warming. Coastal shrubs provide a good condition for biological treatment of oil pollution, heavy metals and insecticides. Seeds of Salicornia are considered to be the most important oily seeds due to the storage of unsaturated fatty acids. The cultivation of these plants is very important in most countries of South America under the limitation of agriculture with freshwater. However Persian Gulf face to some environmental problems such as nutrient increasing, Jellyfish and Phytoplankton blooming, oil spill, most of the salt marshes in the Persian Gulf have been gradually changed for socio-economic development.
    Keywords: salt marsh, Bushehr Province, Persian Gulf
  • Fatemeh Sadat Tahami * Pages 23-32
    In recent research, the study of the quality of water and population of lake phytoplanktons in the Lake of Sanandaj Dam has been conducted for one year from June 2014 to June 2015. This study was carried out in 5 stations and 4 seasons, and identification of phytoplankton species was performed, and Shannon coefficient and Palmer coefficient were determined. In this study, six groups of phytoplankton Bacillariophyta, Chrysophyta, Pyrophyta, Cyanophyta, Chlorophyta and Euglenophyta were 20, 1, 9, 6, 16, and 2 species have been recorded in this study. Investigation of phytoplankton communities during the study period of the lake behind the Lake of Sanandaj Dam shows the dominant species of the Bacillariophyta group from diatoms with 20 species throughout the year, followed by a group of green algae or Chlorophyta with 16 species. The lowest frequency of species diversity was observed in Chrysophyta and Euglenophyta groups with 1 and 2 species, respectively. The Shannon index varied in different seasons, the highest in summer was 58.1 and then autumn (1.41), winter (1.24) and spring (1.19) respectively. The highest number of species belongs to the first station and the smallest of them belongs to the last station. The water quality of the Lake of Sanandaj Dam was studied through the Palmer biomarker. The final results showed that the quality of water in the Lake of Sanandaj Dam, except for some stations, is great quality.
    Keywords: Phytoplankton, Shannon index, Palmer index, Lake, Sanandaj
  • Maryam Moezzi * Pages 33-46
    Harmful algae bloom is a natural phenomenon that due some planktonic species, especially dinoflagellates, and causes many problems for aquatic ecosystems. Despite the naturalness of this phenomenon, in addition to natural stress, human-made pollution and entry sewage and industrial wastewater has to aquatic ecosystems cause more stable and aggravated in recent decades. Mortality of aquatic organisems ,significant damage to the aquatic environment and the aquaculture industry have led researchers to attempt appropriate solutions to control this natural phenomenon. Three methods to control harmful algae blooms are called physical control including clay and ultrasonic, biological control including use of grazers, pathogens and antagonistic effects due to interaction macroalgae to reduce of HAB effects, ultimately, chemical control is use chemical or mineral compounds to remove harmful algae cells. Thus, many studies have been carried out by researchers that their results show none of these HAB control techniques is not ineffective particularly, but to improved this problem in enclosed and small environments can be used those approaches depends on environment and harmful algae species. Also suggested use of clay to control HAB because it has less environmental effects on marine environments and on other aquatic organisms and it has low cost.
    Keywords: Clay, Dinoflagellate, Harmful algae bloom, Pathogen, Ultrasonic
  • Somayeh Tokasi *, Ebrahim Kazerooni Monfared Pages 47-61
    Water hyacinth (Eichhornia crassipes) is native of Amazonian region in Brazil. Its invasion has become a global challenge. This aquatic macrophyte has been ranked as one of the world’s worst aquatic weeds, invading lakes, ponds, canals and rivers. Due to its extremely fast growth, this weed has become the major floating water weed of tropical and subtropical parts of the word. It grows rapidly doubling in population within a 5-15 day period. In the absence of natural enemies, this weed quickly becomes invasive; colonizing slow moving waters resulting in the thick and extensive mats. This water plant has spread to most parts of the world because of its large beautiful attractive flowers. This plant has disruptive impacts on aquatic ecosystem, agriculture, fisheries, electricity industry, transportation, living conditions and social structures. The recent invasion of Eichhornia crassipes (C. Mart.) Solms (October 2012) in Guilan “Aynak lagoon” is described and its expansion has been reported in several other provinces, especially in Anzali lagoon. The current review discussed its some of problematic environmental concerns and control methods.
    Keywords: Aynak lagoon, Anzali lagoon, aquatic weed, invasive plant, Guilan