مجله چشم پزشکی بینا
سال ششم شماره 4 (تابستان 1380)

مولتیپل اسکلروز (MS) بیماری شایعی است و پیش آگهی شناخته شده ای دارد. نوریت اپتیک ایزوله یکی از تظاهرات شایع و در بسیاری از موارد اولین تظاهر MS می باشد. این تحقیق به منظور تعیین میزان بروز MS در بیماران مبتلا به نوریت اپتیک ایزوله، بر روی بیماران مراجعه کننده به بیمارستان فیض اصفهان طی سال های 1373-78 انجام پذیرفت.
تحقیق به روش توصیفی از نوع طولی بر روی بیماران بستری با تشخیص قطعی نوریت اپتیک ایزوله انجام شد. در بررسی به وسیله MRI وجود یا عدم پلاک های ماده سفید، مشخص گردید. ویژگی های فردی و بیماری بیماران ثبت شد و در هر پی گیری، بروز MS بررسی و در صورت داشتن علایم بالینی و با تجویز متخصص مغز و اعصاب، دوباره MRI انجام گردید و بروز MS مطابق استاندارد تشخیص داده شد. بروز MS در این بیماران مشخص شد و خطر نسبی نوریت اپتیک ایزوله برای بروز MS تعیین گردید.
تحقیق بر روی 48 بیمار شامل 9 مرد و 39 زن با میانگین سنی 26 سال انجام شد. بیماران به طور متوسط به مدت 16.1 ماه 3-54) ماه(پی گیری شدند. در 31 بیمار 64.6) درصد بیماران(در MRI مغزی اولیه، پلاک دمیلینیزان گزارش شد که 16 نفر آن ها 51.6) درصد(به MS مبتلا شدند. در جمع کل نیز در 16 مورد 33.3) درصد(بیماری MS بروز کرد که شامل 14 زن 35.9) درصد از زنان(و 2 مرد 22.2) درصد از مردان(بود. سیزده نفر از درد در هنگام حرکات چشم یا درد رتروبولبار شکایت داشتند و 35 بیمار فاقد این علایم بودند. از این 13 بیمار، 7 بیمار 53.8) درصد(و از 35 بیمار فاقد درد، 9 بیمار 25.7) درصد(به MS مبتلا شدند. در بیماران مبتلا به نوریت اپتیک ایزوله که دارای درد در هنگام حرکات چشم یا درد رتروبولبار بودند، احتمال این که فرد مبتلا به MS باشد، 2.1 برابر بیش تر بود.
نتیجه گیری و پیشنهادها: وجود نوریت اپتیک ایزوله، احتمال بروز MS را افزایش می دهد و اگر همراه با درد باشد این احتمال مضاعف می گردد. با توجه به علایم شناخته شده MS، انجام مطالعات تحلیلی برای شناخت علت بروز آن در بعضی از بیماران مبتلا به نوریت اپتیک ایزوله پیشنهاد می گردد.

با توجه به روند رو به افزایش عمل جراحی کاتاراکت به روش فیکوامولسیفیکاسیون و به منظور تهیه گزارشی از تجربه به کارگیری این روش در کشور، این مطالعه برای تعیین نتایج عمل فیکوامولسیفیکاسیون در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان لبافی نژاد در سال 1379 انجام پذیرفت.
تحقیق به روش Case Series، غیرمقایسه ای و آینده نگر در مراجعان به بیمارستان لبافی نژاد که با معاینه بالینی استاندارد در آن ها، ضرورت انجام عمل کاتاراکت مشخص گردید انجام پذیرفت. اطلاعات بیماران از نظر سن، جنس، جراح (استاد، فلو)، فشار چشم، علت کاتاراکت، سختی هسته، عوارض حین و بعد از عمل، کراتومتری و آستیگماتیسم مورد مطالعه قرار گرفت. بیماران از راه برش تونل اسکلرایی (scleral tunnel) و با دو روش کلاسیک divide & conquer و chip & flip تحت عمل جراحی فیکوامولسیفیکاسیون قرار گرفتند.
طی مدت مورد بررسی، 177 بیمار، 95 مرد 53.7) درصد(و 82 زن 46.3) درصد(تحت عمل قرار گرفتند. سن بیماران 63.3± 10.2 سال و بین 40 تا 84 سال بود. تعداد 106 بیمار 59.9) درصد(توسط 5 نفر از متخصصان سگمان قدامی و 71 بیمار 40.1) درصد(توسط 2 نفر فلوشیپ سگمان قدامی تحت عمل جراحی قرار گرفتند. در یک بیمار، 0.6) درصد(به علت عارضه خون ریزی expulsive، لنز کار گذاشته نشد. عارضه از دست رفتن ویتره (VL) در 11 بیمار 6.2) درصد(مشاهده گردید. اختلاف کراتومتری کم تر از 2 دیوپتر در 84.9 درصد بیماران در هفته اول و 96.7 درصد در ماه اول مشاهده گردید. آستیگماتیسم کم تر از 2 دیوپتر در 79.7 درصد بیماران در هفته اول و 97.7 درصد در ماه اول مشاهده شد. در روز اول بعد از عمل در 5.7 درصد بیماران، دید اصلاح نشده 10.10 و در 63.6 درصد، دید اصلاح نشده مساوی 4.10 یا بیشتر مشاهده گردید. در روز هفتم بعد از عمل، دید اصلاح نشده 7.10 یا بیش تر در 66.5 درصد و در ماه اول در 74.3 درصد بیماران دیده شد. در 16.4 درصد بیماران، به علل پاتولوژی های مختلف چشمی، بهبود دید با رفراکشن ایجاد نمی شد. با حذف موارد پاتولوژیک، این درصد بیماران در هفته اول به 79.54 درصد و در ماه اول به 88.88 درصد افزایش می یافتند.
نتیجه گیری و پیشنهاد: میزان موفقیت عمل کاتاراکت به روش فیکوامولسیفیکاسیون در حد قابل قبولی است و عوارض حین و بعد از عمل نیز قابل قبول است. برای نتیجه گیری قطعی، درخواست تجربه همکاران سایر مراکز پیشنهاد می گردد.

کاتاراکت مادرزادی درمان نشده از علل مهم کاهش دید و کوری محسوب می گردد. این تحقیق با توجه به گزارش های متفاوت از شیوع کاتاراکت مادرزادی، با هدف تعیین شیوع آن در نوزادان یک روزه زایشگاه های مهدیه و شهید اکبرآبادی تهران طی سالهای 1378-79 انجام شد.
این مطالعه به روش توصیفی بر روی تمام نوزادان یک روزه مراکز مزبور انجام پذیرفت. اطلاعات اپیدمیولوژیک نوزادان، جنس، وزن، آپگار و بیماری های سیستمیک احتمالی از پرونده نوزادان استخراج گردید و از مادران راجع به خویشاوندی والدین و مشکلات زمان بارداری شامل دریافت اشعه، مصرف دارو، ابتلا به بیماری های عفونی و سابقه بیماری های سیستمیک قبلی، دیابت، فشار خون، اختلال تیرویید و عفونت ادراری و تنفسی سوال شد و پاسخ ها ثبت گردید. مردمک چشم نوزاد با قطره فنیل افرین 2.5 درصد و تروپیکامید 0.5 درصد باز شد و بعد از نیم ساعت میزان شفافیت بازتاب ته چشم به وسیله افتالموسکوپی مستقیم با درجات صفر (معادل دید درک نور و حرکت دست)، درجه 1)معادل دید شمارش انگشتان تا (1.10، درجه 2)معادل دید 1.10 تا (5.10، درجه 3)معادل دید 5.10 تا (10.10 و درجه 4)معادل دید (10.10 ارزیابی شد و هم زمان سایر قسمت های چشم مانند قرنیه، اتاق قدامی و ظاهر چشم ها نیز معاینه گردید. بازتاب درجه صفر تا 3 مردمک جهت تایید تشخیص به مراکز چشم پزشکی شهید لبافی نژاد و امام حسین (ع) فرستاده شدند که زیر بیهوشی تحت معاینه کامل چشم ها با مردمک باز توسط چشم پزشک قرار گرفتند و در صورت وجود کدورت در عدسی، به عنوان کاتاراکت مادرزادی ثبت شدند و نوع آن ها مشخص گردید.
تعداد 10100 نوزاد بررسی شدند که 52 درصد پسر و 48 درصد دختر بودند. تعداد 23 نوزاد 23) در ده هزار(مشکوک بودند که 11 نفر آن ها در معاینه مجدد طبیعی بودند، 3 نفر کاتاراکت داشتند، 3 نفر مراجعه نکردند و 6 نفر فوت شدند و معاینه دوم در آن ها مقدور نشد. در معاینه مجدد، 3 نوزاد از 14 نوزاد مشکوک، کاتاراکت داشتند که اگر همین احتمال به نوزادان مشکوک دیگر نیز داده شود، شیوع کاتاراکت مادرزادی در نمونه های مورد بررسی 4.88 در ده هزار برآورد می گردد.
نتیجه گیری و پیشنهادها: گرچه شیوع کاتاراکت در این مطالعه، در حد کم بود ولی با توجه به عوارض غیر قابل برگشت بیماری، توصیه می گردد از روز اول تولد تا 8 هفتگی، یک معاینه چشمی با مردمک باز از بازتاب ته چشم به عمل آید تا با کشف زودهنگام آن بتوان در زمان مناسب درمان لازم را به عمل آورد.

با توجه به روند رو به افزایش عمل لیزیک و مشاهده ایجاد پیگمانتاسیون در بعضی بیماران و گزارش بروز عارضه به دنبال عمل RK، تحقیق حاضر به منظور تعیین میزان بروز پیگمانتاسیون قرنیه بعد از عمل لیزیک بر روی مراجعان به مرکز پزشکی فارابی اصفهان طی سال های 1377-78 انجام پذیرفت.
تحقیق به روش مطالعه داده های موجود انجام شد. پرونده همه بیمارانی که تحت عمل لیزیک قرار گرفتند بررسی شد. سن، جنس، فاصله عمل تا آخرین بررسی، مساله بروز پیگمانتاسیون و شدت آن و نیز میزان نزدیک بینی بیماران تعیین گردید.
طی مدت بررسی، تعداد 200 چشم تحت عمل لیزیک قرار گرفتند که هیچ کدام قبل از عمل پیگمانتاسیون قرنیه نداشتند. در 25 چشم 12.5) درصد(پیگمانتاسیون قرنیه بعد از لیزیک ایجاد گردید که 8.5 درصد در وضعیت شدید و متوسط بود. این عارضه در 32 درصد موارد در شش ماهه اول و در 68 درصد موارد بیش از 6 ماه بعد از عمل بروز کرد. میزان نزدیک بینی 7.7 ±3.3 دیوپتر بود و مشاهده گردید که اگر میزان نزدیک بینی بیماران بیش از 10 دیوپتر باشد خطر بروز پیگمانتاسیون را بیش از 3.1 برابر افزایش می دهد.
نتیجه گیری و پیشنهادها: بروز عارضه پیگمانتاسیون قرنیه بعد از لیزیک، به ویژه در موارد نزدیک بینی بالاتر از 10 مطرح می باشد و تحقیق برای یافتن روشی جهت کاهش این مشکل توصیه می گردد.

با توجه به اهمیت ضخامت مرکز قرنیه و پاکی متری در اعمال جراحی رفراکتیو به ویژه لیزیک، این مطالعه به منظور تعیین ضخامت مرکز قرنیه و ارتباط آن با میزان عیب انکساری، کراتومتری، سن و جنس بر روی افراد نزدیک بینی که در سال 1379 در شیراز تحت عمل لیزیک قرار گرفتند، انجام پذیرفت.
تحقیق به روش مقطعی بر روی 400 بیمار نزدیک بین 800) چشم(انجام شد. بیماران براساس عیوب انکساری به سه گروه نزدیک بین خفیف)صفر تا 6 دیوپتر(، متوسط 6) تا 12 دیوپتر(و شدید)بیش تر از 12 دیوپتر(تقسیم شدند و ضخامت مرکز قرنیه و عوامل موثر بر آن تعیین گردید.
ضخامت مرکز قرنیه دارای توزیع طبیعی بود و حد طبیعی آن را در محدوده 475 تا 600 (538± 31) میکرون مشخص گردید. ضخامت مرکز قرنیه ارتباطی با عیوب انکساری نداشت. میزان کراتومتری افراد مورد بررسی 44.51±1.57 دیوپتر بود که در مقادیر بیش از 45 دیوپتر با ضخامت مرکز قرنیه رابطه معکوس داشت (P<0.0001) اما در محدوده 40 تا 45 دیوپتر، بین میزان ضخامت مرکز قرنیه و کراتومتری رابطه معنی داری وجود نداشت. رابطه معنی داری بین ضخامت مرکز قرنیه با میزان عیب انکساری، سن و جنس مشاهده نگردید.
طیف وسیعی از مقادیر ضخامت مرکز قرنیه با توزیع طبیعی وجود دارد. هم چنین ضخامت مرکز قرنیه با انحنای قرنیه در کراتومتری بالای 45 دیوپتر، رابطه معکوس دارد و میزان ضخامت مرکز قرنیه نسبت به مقادیر اعلام شده در افراد نزدیک بین در تحقیقات قبلی، کم تر بود. ارتباطی بین ضخامت مرکز قرنیه با میزان عیب انکساری، سن و جنس وجود ندارد.

محافظت چشم در مقابل نور شدید آفتاب و اشعه فرابنفش موجود در آن از اهمیت خاصی برخوردار است. شناسایی و انتخاب عینک آفتابی مناسب، نیازمند اطلاعات کافی در مورد ویژگی های آن می باشد. در این مقاله ضمن شرح اصول مربوط به ویژگی های نور خورشید و تاثیر اشعه مریی و نامریی آن بر روی چشم، خصوصیات عینک آفتابی مناسب بیان شده است.
تحقیق به روش مطالعه مروری (review articles) انجام شد. مقالات انگلیسی موجود در مدلاین با استفاده از کلمات کلیدی Sun glasses، Sunlight protection و UV light protection از سال 1960 تاکنون جستجو شدند و اطلاعات موجود در آن ها گردآوری و طبقه بندی شدند. سپس ویژگی های عینک های آفتابی و نحوه انتخاب شیشه و قاب مناسب از نظر خصوصیات نور مریی و نامریی آفتاب و تاثیر آن بر چشم، مورد بحث قرار گرفت.
نتیجه گیری و پیشنهادها: استفاده از عینک آفتابی مناسب در شرایطی که نور خورشید شدید باشد، حدت بینایی و حساسیت به کنتراست را افزایش می دهد و از تاثیرات اشعه بر عدسی و شبکیه چشم پیش گیری می نماید. برای انتخاب شیشه عینک آفتابی باید به میزان جذب اشعه مریی و فرابنفش، قابلیت پولاریزه کردن نور، رنگ، میزان پوشش (coating) و استحکام آن توجه داشت. ویژگی های قاب مناسب نیز باید در نظر گرفته شود.

دو بیمار مبتلا به دیسپلازی اکتودرمی با گرفتاری چشمی معرفی می شوند و نحوه درمان و سیر پیشرفت بیماری آنان به علاوه مرور و بررسی گزارش های قبلی این بیماری با گرفتاری چشمی ارایه می گردد.
معرفی بیمار و بیمار اول دختر بچه ای بود که گرفتاری چشمی خفیف به صورت کمبود اشک و بلفاریت داشت. بیمار دوم مرد 30 ساله ای بود که قرنیه چشم راست وی به علت خشکی شدید چشم دچار پرفوراسیون شد. خشکی چشم در بیمار اول با کمک پمادهای نرم کننده، درمان بلفاریت و در نهایت سوزاندن پونکتوم های مجاری خروجی اشک، کنترل گردید. در بیمار دوم، چشم راست با پیوند قرنیه نگهدارنده، به همراه بلفارورافی حفظ شد.
بیماری دیسپلازی اکتودرمی می تواند طیف وسیعی از گرفتاری های چشمی را ایجاد نماید. درمان مناسب و به موقع بلفاریت و کنترل خشکی چشم که در اغلب موارد شدید است، می تواند سبب بهبود وضعیت خارجی چشم و نگهداری آن گردد.

بروز نئوواسکولاریزاسیون زیرشبکیه ای همراه با کلوبوم شبکیه ای- کوروییدی، نادر است. در این گزارش، یک مرد جوان با کلوبوم شبکیه ای- کوروییدی معرفی می گردد که به علت کاهش دید مراجعه کرده بود.
معرفی بیمار و بیمار مرد 27 ساله ای بود که به علت کاهش دید چشم چپ مراجعه نموده بود. در معاینه دقیق ته چشم، متوجه خون ریزی شبکیه ای در لبه کلوبوم شدیم. با انجام آنژیوگرافی با فلورسئین، نئوواسکولاریزاسیون زیر شبکیه ای مسجل گردید و بعد از انجام لیزر- درمانی، دید بیمار بهبود یافت.
بروز نئوواسکولاریزاسیون زیر شبکیه ای همراه با کلوبوم شبکیه ای، گرچه بسیار نادر است ولی در صورت کاهش دید چشم بیماران، باید به فکر این ضایعه باشیم تا هر چه زودتر تحت درمان قرار گیرند.