فهرست مطالب
نشریه مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی
سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 46، پاییز 1402)
- تاریخ انتشار: 1403/05/29
- تعداد عناوین: 5
-
-
صفحات 9-37
این پژوهش به بررسی نشانه شناختی ساختار دینداری در دو فیلم "رنگ خدا" و "قدمگاه" می پردازد. سینما به عنوان یک رسانه قدرتمند، نقشی کلیدی در بازنمایی و بازتولید گفتمان های دینی ایفا می کند. هدف این مطالعه، واکاوی قواعد، ساختارها و الگوهای دینی در این دو فیلم است. روش تحقیق کیفی با رویکرد نشانه شناسی انتخاب شده است و نشانه های تصویری موجود در فیلم ها مورد تحلیل قرار گرفته اند. در این پژوهش، به نقش دین در جامعه ایرانی و نحوه بازنمایی آن در این دو اثر، پرداخته می شود. یافته ها نشان می دهد که هر دو فیلم حاوی مجموعه ای غنی از رمزگان فنی، اجتماعی و ایدئولوژیک هستند. تحلیل نشانه شناختی فیلم ها آشکار می کند که هر دو اثر به طور گسترده از نشانه های دینی برای انتقال پیام های خود استفاده کرده اند. به عنوان مثال، این فیلم ها تصویری از دین به عنوان منبع آرامش، امید و معنای زندگی در جامعه ای سنتی ارائه می دهند. شخصیت های مذهبی در این فیلم ها به عنوان رهبران معنوی و اخلاقی جامعه به تصویر کشیده می شوند و هویت و معنای شخصیت های فیلم از طریق دین شکل می گیرد. در مقابل، شخصیت های ثروتمند و قدرتمند تمایل کمتری به دین دارند، در حالی که شخصیت های فقیر و محروم بیشتر به دین پناه می برند. همچنین، زنان در این فیلم ها اغلب در نقش های سنتی و مطیع به تصویر کشیده می شوند.
کلیدواژگان: تهمت، فیلم، نشانه شناختی، نذر، وجود خداوند -
صفحات 38-61
تغییر در سبک زندگی متاثر از مدرنیته و بالا رفتن آگاهی، موجب گرایش روز افزون زنان به حضور در عرصه های عمومی و فضاهای شهری شده است. در این پژوهش، با توجه به تجربه زیسته زنان و با استفاده از روش کیفی و استراتژی پدیدارشناسانه، در پی مطالعه مشکلات و محدودیت های اجتماعی- فرهنگی آنان در فضاهای شهر تهران هستیم. نمونه مورد مطالعه، 35 نفر از زنان 20 تا 67 ساله ساکن شهر تهران هستند که در سال 1400، با مراجعه به چندین نقطه پرتردد در مناطق شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز شهر تهران، مورد مصاحبه قرار گرفته اند. روش نمونه گیری هدفمند با حداکثر تنوع است. طبق نتایج بدست آمده، مشکلات و محدودیت های اجتماعی- فرهنگی زنان در ارتباط با فضاهای شهر تهران، احساس عدم امنیت در فضاهای شهری، نمود فقر و عدم نشاط و سر زندگی در فضاهای شهری، به رسمیت شناخته نشدن و پذیرفته نشدن زنان در فضاهای عمومی شهر، فضاهای مردمحور، ابژه بودن زنان به لحاظ جنسی، وجود رفتارهای زننده مردانه، محدودیت های خانوادگی حضور زنان در فضاهای شهری، هنجارهای جنسیتی، محدودیت های ساختاری برای حضور زنان در برخی از فضاهای عمومی و استفاده از برخی وسایل نقلیه و ارزش ها و هنجارهای زن نجیب می باشد که تحت تاثیر سرمایه اقتصادی و فرهنگی و منطقه محل سکونت، کار و تردد، می تواند شدت و ضعف داشته باشد. همچنین نوع واکنش زنان در برابر این موانع و محدویت ها متفاوت است. زنان با مقاومت در برابر مشکلاتی که در فضاهای شهری با آن مواجه هستند، در پی دستیابی به کنشگری مدنی خلاق و تاثیرگذار می باشند. لازمه تحقق چنین امری، فعالیت نهادهایی مانند خانواده و نهادهای آموزشی در جهت تغییر در نگرش ها و روابط جنسیتی و فرهنگ سازی پذیرش زنان در عرصه های عمومی است.
کلیدواژگان: تهران، حضور زنان، سرمایه، فضاهای شهری، محدودیت های اجتماعی و فرهنگی -
صفحات 62-91
امروزه یکی از شایع ترین مشکلات بهداشت عمومی در سراسر دنیا «خشونت خانگی» است که دربردارنده مولفه های کودک آزاری، همسرآزاری و بدرفتاری با سالمند می باشد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر در بروز خشونت خانگی بود. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت در زمره تحقیقات تحلیلی می باشد و روش تحقیق آن کیفی از نوع تحلیل محتوا می باشد. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته و مراجعه به اسناد و مدارک بوده است. روش نمونه گیری نیز روش هدفمند می باشد. جامعه هدف پژوهش حاضر شامل نخبگان علمی و عملیاتی فرماندهی انتظامی استان خراسان جنوبی اعم از هیات رئیسه، فرماندهان پلیس های تخصصی، مدیران کل عملیاتی و اساتید علمی و کلیه همسران خانواده هایی می باشند که به دلیل خشونت خانوادگی به مراکز مشاوره کلانتری های شهر بیرجند در سال 1401 مراجعه نموده اند. تعداد مشارکت کنندگان شامل 27 نفر از نخبگان علمی و عملیاتی شهر بیرجند و همسران آسیب دیده خشونت خانگی (به دلیل رسیدن به اشباع نظری) می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده و تحلیل های صورت گرفته حاصل از کدگذاری های باز و محوری و گزینشی، عوامل موثر در بروز خشونت خانگی شامل ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می باشد. با توجه به بررسی های صورت گرفته و نتایج حاصل از تحقیق حاضر، لزوم توجه مسوولان ذی ربط به این مساله و آموزش خانواده ها و افراد جهت آشنایی با تبعات روانی و اجتماعی رفتارهای خشونت آمیز بیش از پیش اهمیت دارد.
کلیدواژگان: اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، بیرجند، خشونت خانگی -
صفحات 92-114
در بررسی تحولات توسعه ای جامعه شناسی در ایران، تغییرات کمی و کیفی، به عنوان شاخصی مهم در شناخت این تحولات مورد توجه بوده است. این مطالعه بر اساس رویکرد نسلی، به بررسی متونی می پردازد که جامعه شناسی در ایران را مورد بررسی قرار داده اند. در بررسی معنای جامعه شناسی در میان نسل ها این پرسش مطرح می شود که رویکردهایی که در گذشته، جامعه شناسی را مورد بررسی قرار داده اند چگونه بوده اند و تا به امروز چه تغییراتی داشتند؟ با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی محتوای 186 آثار مکتوب پرداخته شد که در دهه70 و 80 به طور اختصاصی، جامعه شناسی در ایران را مورد بحث و بررسی قرار داده اند. گفتمان حاکم بر تحلیل های موجود از جامعه شناسی در ایران، گفتمان توسعه با جهت گیری آسیب شناسانه است. نسل سومی و چهارمی ها، جامعه شناسی را در خدمت توسعه ملی و حل مسائل اجتماعی می بینند. اما نسل جدید، کمتر سیاست را برجسته می کند و گرایش بیشتری به تاریخ و رویکردهای کیفی در بررسی جامعه شناسی در ایران دارد.
کلیدواژگان: تحول معنایی جامعه شناسی، مناسبات نسلی، گفتمان توسعه با رویکرد آسیب شناسانه -
صفحات 115-141
مناسک پیاده روی اربعین، یکی از پدیده هایی است که پس از حمایت ها و تبلیغات گسترده نهادهای حکومتی به شکل گسترده ای در دهه اخیر رواج یافته است. هدف اصلی مطالعه حاضر، کشف پیامدهای این پدیده است. این تحقیق با استفاده از راهبرد نظریه زمینه ای انجام شده است و تعداد 49 زائر ایرانی از راهپیمایی کنندگان در مناسک پیاده روی اربعین مورد مصاحبه قرار گرفتند. در بخش پیامدها، در نهایت 26 مفهوم استخراج شد و در 10 مقوله طبقه بندی شد. بر اساس نتایج تحقیق، پیامدهای مناسک پیاده روی به این شرح است: نمایش قدرت سیاسی ایران/ حکمرانی معیوب/ چالش های فرارو/ چالش های پس پرده/ بازتولید دین/ تغییر سبک زندگی دینی/ گسترش مدارای اجتماعی/ شخصی شدن دین/ بازاندیشی مناسکی و توسعه مبدا و مقصد. در نتیجه این مناسک، با وجود پیامدهای مثبت، چالش هایی را در مبدا و مقصد ایجاب خواهد نمود.
کلیدواژگان: پیاده روی اربعین، پیامدها، مناسک، نظریه زمینه ای
-
Pages 9-37
This research investigates the semiotic analysis of the structure of religiosity in the two films "Range Khoda" and "Gadamgah". Cinema, as a powerful medium, plays a key role in the representation and reproduction of religious discourses. The aim of this study is to examine the rules, structures and religious patterns in these two films. A qualitative research method with a semiotics approach has been chosen and the visual signs present in the films have been analyzed. This research examines the role of religion in Iranian society and how it is represented in these two works. The findings show that both films contain a rich set of technical, social and ideological codes. The semiotic analysis of the films reveals that both works have extensively used religious signs to convey their messages. For example, these films present an image of religion as a source of peace, hope and meaning in life in a traditional society. Religious characters in these films are portrayed as spiritual and moral leaders of the community and the identity and meaning of the film characters are shaped through religion. In contrast, wealthy and powerful characters are less inclined to religion, while poor and marginalized characters are more likely to seek refuge in religion. Additionally, women in these films are often portrayed in traditional and obedient roles.
Keywords: Film, God Existence, Semiotics, Slander, Vow -
Pages 38-61
The change in lifestyle is affected by modernity and increased awareness which has caused the increased tendency of women to be present in public and urban spaces. Using a qualitative method and a phenomenological strategy, this study sought to investigate women's socio-cultural problems and limitations in urban spaces of Tehran. The sample consists of 35 women between 20 and 67 years old living in Tehran in 2021 who were interviewed by visiting several crowded points in the north, south, east and west of Tehran. Purposive sampling with maximum dispersion has been applied. According to the results, the social-cultural problems and limitations of women in connection with urban spaces in Tehran are the feeling of insecurity in urban spaces, the appearance of poverty and lack of vitality in urban spaces, the non-recognition and acceptance of women in the public spaces of the city, people-oriented spaces , the objectification of women in terms of sex, the presence of unpleasant male behaviors, family restrictions on the presence of women in urban spaces, gender norms, structural restrictions on the presence of women in some public spaces and the use of certain vehicles and values and norms of noble woman, affected by economic and cultural capital and district of residence, as well as work and transportation. In addition, women react differently to the obstacles and limitations. By resisting the facing challenges in urban spaces, women seek to achieve creative and effective civic activism. In order to realize this objective, institutions such as families and education shall act to change attitudes and gender relations and develop the culture of acceptance of women in public spaces.
Keywords: Social, Cultural Limitations, Tehran, Urban Spaces, Women's Presence -
Pages 62-91
Today, one of the most common public health problems around the world is "domestic violence", which includes child abuse, spousal abuse, and mistreatment of the elderly. The purpose of this research is to identify the factors affecting the incidence of domestic violence. This research is applied in terms of purpose, and in terms of its nature, is in the category of analytical research; its qualitative research method is of the content analysis type. The data collection tool is a semi-structured interview, reference to documents, and the sampling method is a targeted method. The target population of this research includes the scientific and operational elites of the South Khorasan Police Command, including the board of directors, specialized police commanders, general operational managers and scientific professors, and all spouses of families who go to police station counseling centers due to family violence. The number of participants includes 27 scientific and operational elites of Birjand and spouses affected by domestic violence (due to reaching theoretical saturation). According to the obtained results and the analyzes made from the open, central and selective codings, the factors affecting in the incidence of domestic violence include economic, social and cultural dimensions. According to the investigations and the results of the present research, the need for the attention of the relevant authorities and the education of families and individuals to learn about the psychological and social consequences of violent behavior is more important than ever.
Keywords: Birjand, Cultural, Domestic Violence, Economic, Social -
Pages 92-114
In reviewing the evolutions of sociological development in Iran, quantitative and qualitative changes have been considered as an important indicator in recognizing these developments. This paper, based on a generation approach, examines texts that have examined sociology in Iran. In the study of the meaning of sociology among generations, it is a question of how the approaches that have been studied in the past by sociology have and what have changed to date. Using content quality analysis methods, 186 written works have been reviewed and discussed specifically in sociology in Iran in the 70's and 80's. The dominant discourse on existing analyzes of sociology in Iran is developmental discourse with a pathologic orientation. The third and fourth generations see sociology as serving national development and solving social problems. But the new generation brings less prominence to politics and has a more tendency towards history and qualitative approaches in the study of sociology in Iran.
Keywords: Developmental Discourse With A Pathological Approach, Generational Relations, Semantic Transformation Of Sociology -
Pages 115-141
Arbaeen walking rituals is one of the phenomena that has become widespread in the last decades after the extensive support and propaganda of government institutions. The main goal of this article is to discover the consequences of this phenomenon.
MethodsThis research was conducted using Grounded Theory strategy and 49 Iranian pilgrims who marched in Arbaeen rituals were interviewed.
ResultFinally, 26 appearance concepts and 10 categories were classified in the results section.
ConclusionAccording to the results of the research, the consequences of the walking rituals are as follows: the display of Iran's political power/defective governance/future challenges/behind the scenes challenges/reproduction of religion/change of religious lifestyle/expansion of social tolerance/personalization of religion/rethinking rituals/and development of origin and destination. As a result of these rituals, despite the positive consequences, it will require challenges at the origin and destination.
Keywords: Arbaeen Walk, Consequences, Grounded Theory, Rituals