فهرست مطالب

فصلنامه برنامه ریزی و بودجه
پیاپی 164 (بهار 1403)

  • تاریخ انتشار: 1403/06/18
  • تعداد عناوین: 6
|
  • هادی پهلوان یزدان آباد* صفحات 3-20

    افراد معمولا تلاش می کنند انتخاب هایشان را برای خود و دیگران توجیه کنند. آن ها این توجیه را نه‏ تنها با انتخاب گزینه ها بلکه با انتخاب درست مجموعه ها نیز انجام می دهند. هدف این پژوهش، ارائه مدلی است که بتواند این ویژگی ذکرشده را در تصمیم گیری های فرد لحاظ کند. استدلال می کنیم تا زمانی که هدف صرفا استنباط ترجیحات است، مدل این پژوهش مزیت های بیش‏تری نسبت به مدل های موجود دارد. در نهایت، به منظور آزمون پذیر شدن مدل، اصل مشخص ‏کننده آن را بیان می کنیم و نشان می دهیم که این اصل شرط لازم و کافی برای مدل مطرح ‏شده است.

    کلیدواژگان: محدودیت توجیه، محدودیت شناختی، ترجیحات آشکارشده، انتخاب قابل توجیه، رفتار عقلایی، انتخاب دومرحله ای
  • آرین دانشمند*، علی مزیکی، محمدجواد قیداری صفحات 21-50

    بحران ها و بلایای طبیعی بزرگ مانند کووید-19 چالش های زیادی را برای کشورها در سراسر جهان ایجاد کرده اند. یکی از این چالش ها ، چگونگی ایجاد تعادل بین به حداقل رساندن آسیب ها و خسارت ها و حمایت از اقتصاد و معیشت مردم است. این پژوهش با استفاده از روش های اقتصادسنجی به بررسی تاثیر سیاست های حمایت درآمدی بر مرگ و میر ناشی از کووید-19 در 186 کشور جهان در قالب یک مطالعه بین کشوری در بازه زمانی 1 ژانویه 2020 تا روز شروع تزیق عمومی واکسن می پردازد. با استفاده از عملگر گزینش و انقباض کمترین قدرمطلق (لسو)، متغیرهای تاثیرگذار در جهت انتخاب متغیرهای کنترلی مناسب و از تخمین گر گروه های میانگین تقویت شده (AMG) در جهت برآورد مدل و تجزیه وتحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که سیاست های حمایت درآمدی می توانند با کاهش اثر نامطلوب فقر و افزایش پیروی از سیاست های مهار و تعطیلی، به کاهش مرگ ومیر ناشی از کووید-19 کمک کنند. نتایج براهمیت اجرای کمک های غیرمشروط به عنوان یک واکنش سیاستی ضروری در زمان همه گیری تاکید می کند. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهند که تاثیر حمایت های درآمدی بر مرگ ومیر در طول زمان تغییر می کند و در دوره کوتاه مدت، حمایت های درآمدی تاثیر بیشتری دارند.

    کلیدواژگان: کووید-19، حمایت درآمدی، میزان ابتلا، میزان مرگ ومیر، لسو، داده های پانلی
  • محمد فقهی کاشانی، زهرا ضیائی* صفحات 51-78

    از دهه 1990 بسیاری از اقتصاددانان رویکردهای متفاوتی را برای حل معماهای صرف ریسک و نرخ بدون ریسک اتخاذ کرده اند. شناسایی عوامل اثرگذار بر شکل گیری این دو معما می تواند سرمایه گذاران، مقررات گذاران و سیاست ‏گذاران را  نسبت به عوامل تعیین کننده قیمت دارایی ها در بازارهای مالی و بدان طریق به اثرگذاری بر روندهای بخش واقعی اقتصاد به منظور ارتقای کارایی تخصیص کمک نماید. در این میان، بروز و شیوع دوره ای فضای ابهام در بسیاری از اقتصادها، به ویژه اقتصادهای برخوردار از ساختارهای نهادی و اقتصادی شکننده تر، مانند بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه شامل اقتصاد ایران، توجه به تبعات ابهام را برای تصمیم سازی های سرمایه گذاران و تنظیم سیاست از جانب سیاست ‏گذاران برجسته تر می سازد. پژوهش حاضر در چارچوب یک مدل تعادل عمومی تصادفی زمان ‏پیوسته مختصر دربرگیرنده عوامل ناهمگن ابهام گریز نشان می دهد که چگونه با استفاده از تابع مطلوبیت و ضریب ریسک گریزی نسبی ثابت منضم ‏شده با فرصت های سرمایه گذاری متغیر و اصطکاک مالی، هنوز می توان به پاسخی موجه تر برای معماهای دوگانه فوق دست یافت. یافته های حاصل از کالیبراسیون مدل حاکی از آن است که این مدل انطباق بهتری با حقایق تجربی شناسایی ‏شده برای دوره های زمانی مختلف دارد.

    کلیدواژگان: ابهام گریزی، فرصت های سرمایه گذاری متغیر، عوامل ناهمگن، مدل تعادل عمومی زمان پیوسته، معمای مازاد بازده سهام، معمای نرخ بدون ریسک
  • احمد عزتی شورگلی*، نسرین حمیدی، رضا محمدپور، رضا عزتی صفحات 79-104

    در پژوهش حاضر به منظور بررسی اثرات شوک های درآمد (نفتی و مالیاتی) و مخارج دولت (جاری و عمرانی) بر تورم در شرایط مختلف تورمی، از داده های فصلی اقتصاد ایران طی دوره زمانی 1369 تا 1399 و الگوی خودرگرسیون برداری ساختاری رژیمی مبتنی بر لحاظ نوسانات تصادفی استفاده شده است. به ‏نحوی که با لحاظ متغیر تورم به عنوان متغیر رژیمی، مقدار تورم 21 درصد در هر فصل به عنوان مقدار آستانه برآورد گردید و سپس با استفاده از توابع پاسخ ضربه رژیمی به بررسی اثرات شوک های درآمد نفتی و مالیاتی، مخارج جاری و عمرانی، نرخ ارز، نقدینگی و رشد تولید ناخالص داخلی بر تورم پرداخته شد. نتایج حاصل از الگوی خودرگرسیون برداری رژیمی مورد استفاده در پژوهش حاضر نشان داد که اثر شوک درآمدهای دولت (نفتی و مالیاتی) و مخارج دولت (جاری و عمرانی) بر تورم در رژیم تورمی بالا (تورم بالای 21 درصد در هر فصل) به مراتب قوی تر از همان مقدار شوک در رژیم تورمی پایین (تورم پایین تر از 21 درصد در هر فصل) است، البته اثر شوک های مخارج عمرانی دولت و درآمدهای نفتی فقط در رژیم تورمی بالا معنادار است و این اثر در رژیم تورمی پایین غیرمعنادار است و شوک های مخارج جاری دولت و درآمدهای مالیاتی در هر دو رژیم تورمی، اثر مثبت و معناداری بر تورم دارند.

    کلیدواژگان: مخارج جاری دولت، مخارج عمرانی، چرخشی مارکوف، رژیم های تورمی، مالیات
  • نگین قربانی برواتی، امید پورحیدری*، احمد خدامی پور صفحات 105-134

    هدف این پژوهش بررسی تاثیر هموارسازی واقعی سود بر کارایی سرمایه گذاری نیروی کار شرکت است. به منظور آزمون فرضیه تحقیق، از اطلاعات مالی96 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال های 1400-1394 استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که هموارسازی واقعی سود بر خالص استخدام غیر عادی تاثیر منفی و معناداری دارد که نشان می دهد هموارسازی واقعی سود انحرافات خالص استخدام واقعی را از سطح مورد انتظار کاهش می دهد. نتایج بدست امده از آزمون فرضیه مطابق با تئوری علامت دهی در مورد اطلاعات خصوصی است، هموارسازی واقعی سود اطلاعات خصوصی مدیران در مورد درآمدهای آتی را به ذینفعان منتقل می نماید و با این عمل عدم تقارن اطلاعاتی میان شرکت ها و تامین کنندگان سرمایه خارجی و نیروی کار ناکارآمد را کاهش می دهد. در نهایت، هموارسازی واقعی سود می تواند به شرکت ها کمک کند تا به بهره وری بالا و کارایی سرمایه گذاری نیروی کار دست یابند.

    کلیدواژگان: هموارسازی واقعی سود، کارایی سرمایه گذاری نیروی کار، مدیریت سود، عدم تقارن اطلاعاتی، بورس اوراق بهادار تهران
  • احمد تقی زاده*، خلیل منصوری زاده صفحات 135-161

    یکی از مهمترین علل بروز تورم در کشور، «کسری بودجه دولت» است. نتیجه محتوم کسری بودجه، استقراض دولت از بانک مرکزی، افزایش پایه پولی با ضریب فزاینده و افزایش نقدینگی در کشور است که همین امر کسری بودجه را یکی از عمده ترین دلایل بروز تورم ساختاری در ایران بدل کرده است. نظارت بر اجرای بودجه به عنوان آخرین مرحله از حیات یک سند بودجه ای، از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ زیرا بدون آن، تصویب و اجرای بودجه معنایی نخواهد داشت. این نظارت به منظور بررسی تطبیق عملیات صورت گرفته با برنامه تصویب شده بودجه و جلوگیری از انحراف آن از اهداف تعیین شده در برنامه و پیشگیری از حیف و میل آن صورت می گیرد. نظارت پس از آغاز فرآیند اجرای بودجه، متکی بر «گزارش تفریغ بودجه» است. لیکن رصد گزارش های تفریغ بودجه که هر ساله تهیه می شود و میزان رشد اعتبارات هزینه ای و درآمدها، از میزان انحراف بسیار دولت از بودجه و دیگر نهادهایی که به نحوی از بودجه عمومی استفاده می کنند حکایت دارد. از آنجایی که این گزارش پس از اتمام سال مالی مربوط به اجرای بودجه به مجلس ارائه می شود، نمی تواند به نحو شایسته دولت را به مسیر تعیینی بودجه ای بازگرداند و صرفا می تواند حساسیت مجلس را برای سال بعد بیشتر کند که در این فرض نیز، گزارش تفریغ پس از اتمام سال مالی منتشر می شود و عملا موضوع منتفی شده است تا از انحراف ایجادشده جلوگیری کند. علی‏رغم این موارد، زمانی این گزارش ارائه می شود که مجلس در پرکارترین وقت خود است و بررسی این لایحه در اولویت مجلس عملا قرار نمی گیرد. به عقیده نگارندگان، گزارش تفریغ بودجه در بازه های زمانی سه ماهه و در ضمن بودجه همان سال، علاوه بر تقویت توازن قوا و تقویت نظارت مجلس بر این سند مالی مهم کشور، عدالت اقتصادی را نیز به ارمغان می آورد که در این نوشتار به اثبات آن می پردازیم.

    کلیدواژگان: گزارش تفریغ بودجه، دیوان محاسبات کشور، مجلس شورای اسلامی، نظارت پارلمانی، نظارت غیرحکومتی
|
  • Hadi Pahlevan Yazdanabad* Pages 3-20

    Individuals often use justification and find reasons in order to justify their choices both for themselves and for others. They use justification not only by choosing the options in each set but also by choosing the right set. The aim of this paper is to present a model that incorporates the above feature in individual's decision making. We argue that if inferring the preference is the only purpose, our model has more advantages than exiting models. Finally, for the model to be testable, we present its characterizing axiom and show that it is the necessary and sufficient condition for the new model.

    Keywords: Justification Constraint, Cognitive Constraint, Revealed Preferences, Rational Behavior, Justifiable Choice, Two Stages Choice
  • Arian Daneshmand*, Ali Mazyaki, Mohammadjavad Gheidari Pages 21-50

    The COVID-19 pandemic presented an immense global challenge, necessitating a delicate balance between preserving public health and sustaining economic and social equilibrium. This study employs econometric methods to investigate the influence of income support measures on COVID-19 mortality rates across 186 countries, spanning from January 1, 2020, to the onset of widespread vaccination campaigns, December 14, 2020. Employing the Least Absolute Shrinkage and Selection Operator (LASSO) for variable selection and the Augmented Mean Group estimator (AMG) for data analysis, the study discovers a significant reduction in COVID-19 mortality linked to income support. This effect primarily stems from alleviating poverty-related vulnerabilities and enhancing adherence to public health guidelines. Emphasizing the pivotal role of unconditional cash transfers during crises, the research underscores the varying efficacy of income support over time, with the most pronounced impact observed shortly after implementation. Nonetheless, it issues a cautionary note, particularly for developing nations, urging against an exclusive reliance on financial aid without addressing other determinants influencing adherence to health protocols, which could potentially curtail policy effectiveness. Advocating for a comprehensive approach, the study stresses the integration of financial assistance with broader strategies aimed at mitigating mortality during natural disasters.

    Keywords: COVID-19, Income Support, Infection Rate, Mortality Rate, LASSO, Panel Data
  • Mohammad Feghhi Kashani, Zahra Ziyaee* Pages 51-78

    Since the 1990s, many economists have taken different approaches towards resolving the risk premium and risk free rate puzzles. Identifying causes of these two puzzles can help investors, regulators and policy makers in finding out determinants of the asset prices in financial markets and thereby shaping the real sector trends in the economy so that to improve their allocations efficiency. Meanwhile, the periodic incidence and prevalance of ambiguity environment in many economies, especially economies with more fragile institutional and economic structures, such as many developing economies, including the Iranian economy, have turned attentions towards highlighting the consequences of ambiguity for investors’ decision-making and policy design by policy makers.Within a parsimonious continuous-time stochastic general equilibrium model including heterogeneous agents with ambiguity aversion, this study shows how by a utility function with constant relative risk aversion coefficient augmented with variable investment opportunities and financial friction, one can still make a more justifiable account for the above dual puzzles. Model calibration indicates that the model fits better with the stylized facts detected for different time periods.

    Keywords: Ambiguity, Variable Investment Opportunities, Continuous-Time General Equilibrium Model, Heterogeneous Agents, Equity Premium Puzzle, Risk Free Rate Puzzle
  • Ahmad Ezzati Shourgoli*, Nasrin Hamidi, Reza Mohammadpour, Reza Ezzati Pages 79-104

    The present study aims to examine the impact of different types of income (oil and tax) and government expenditure (current and construction) shocks on inflation under varying inflationary conditions. To achieve this objective, quarterly data from the Iranian economy from 1369 to 1399 was utilized, and a regime switching structural vector autoregression model based on stochastic volatility was employed to analyze. In this approach, inflation was considered as a regime variable, and a threshold value of 21% was estimated for each season. Subsequently, regime switching impulse response functions were employed to explore the effects of shocks in oil and tax income, current and construction expenditures, exchange rate, liquidity, and GDP growth on inflation. The findings of the STVAR-SV model employed in this study demonstrated that the impact of shocks in government revenues (oil and tax) and expenditures (current and construction) on inflation is much stronger in the high inflation regime (inflation above 21% in each season) compared to the low inflation regime (inflation below 21% in each season). Notably, the effect of shocks in government construction expenditures and oil revenues is significant solely in the high inflation regime, while being nonsignificant in the low inflation regime. Conversely, shocks in current government expenditures and tax revenues have a positive and significant effect on inflation in both inflationary regimes.

    Keywords: Current Government Expenditures, Capital Expenditures, Markov Switching, Inflationary Regimes, Taxes
  • Negin Ghorbani Baravati, Omid Pourheidari*, Ahmad Khodamipour Pages 105-134

    The purpose of this research is to investigate the impact of real earnings smoothing on labour investment efficiency company's. In order to test the research hypothesis, from financial information 96 firms from listed on Tehran stock Exchange in 2015 – 2022 have been used. The results that real earnings smoothing on abnormal net hiring has a negative and significant effect, which shows that real earnings smoothing lowers deviations of real net hiring away from the expected level. The results obtained from the hypothesis test are in accordance with the signaling theory regarding private information, real earnings smoothing conveys managers' private information about future earnings to stakeholders and by doing so, it reduces the information asymmetry between firms and external capital suppliers and inefficient labour Eventually, real earnings smoothing can help companies achieve high productivity and labour investment efficiency.

    Keywords: Real Earnings Smoothing, Labour Investment Efficiency, Earnings Management, Information Asymmetry, Tehran Stock Exchange
  • Ahmad Taghizadeh*, Khalil Mansourizade Pages 135-161

    One of the most important causes of inflation in the country is the "government budget deficit". The inevitable result of the budget deficit is the government's borrowing from the central bank, increasing the monetary base with an increasing factor and increasing liquidity in the country, which has made the budget deficit one of the main causes of structural inflation in Iran. Monitoring the implementation of the budget as the last stage of the life of a budget document is very important; Because without it, the approval and implementation of the budget will have no meaning. This monitoring is done in order to check the compliance of the operation with the approved budget plan and to prevent it from deviating from the goals set in the plan and to prevent its regrets. Monitoring after the beginning of the budget implementation process relies on the "budget subtraction report". However, observing the budget deduction reports that are prepared every year and the growth rate of expenditure credits and incomes, indicates the extent of deviation of the government from the budget and other institutions that use the public budget in some way. Since this report is presented to the Parliament after the end of the financial year related to the implementation of the budget, it cannot properly return the government to the path of determining the budget and can only increase the sensitivity of the Parliament for the following year, in this case, the report of the subtraction after The completion of the financial year is published and the matter is practically ruled out to avoid the diversion created. Despite these cases, this report is presented at a time when the parliament is at its busiest time and the consideration of this bill is practically not a priority of the parliament. According to the authors, the budget subtraction report in three-month periods and in the budget of the same year, in addition to strengthening the balance of power and strengthening the parliament's supervision over this important financial document of the country, also brings economic justice, which in this article We will prove it.

    Keywords: Budget Subtraction Report, State Accounts Court, Islamic Council, Parliamentary Supervision