نشریه انگور
سال پنجم شماره 2 (پاییز و زمستان 1402)

با هدف افزایش میزان عملکرد کمی و کیفی انگور و انتقال دانش فنی کوددهی و تغذیه به بهره برداران طرح 46 هزار هکتاری انتقال آب با لوله در منطقه سیستان، آزمایشی در منطقه سیستان در سال های 1398 تا 1402 انجام شد. روش های کوددهی شامل 1- شاهد یا عدم کاربرد عناصر روی و آهن 2- محلول پاشی عناصر روی و آهن 3- چالکود عناصر روی و آهن 4- چالکود عناصر روی و آهن + محلول پاشی عناصر روی و آهن و مرحله کوددهی شامل 1-تورم جوانه ها 2-ظهور خوشه 3-تغییر رنگ خوشه 4- خزان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که صفات تعداد حبه در خوشه، وزن خوشه، تعداد خوشه در تاک و عملکرد میوه در شرایط چالکود عناصر روی و آهن + محلول پاشی عناصر روی و آهن و در مرحله تورم جوانه ها نسبت به شاهد بترتیب به میزان 27/22، 6/16، 6/17 و 8/18 درصد افزایش یافت. همچنین صفات وزن چوب خوشه و وزن حبه در شرایط چالکود عناصر روی و آهن + محلول پاشی عناصر روی و آهن و در مرحله ظهور خوشه نسبت به شاهد بترتیب به میزان 97/16 و 57/14 درصد افزایش یافت. بطور کلی نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد میوه از محلول پاشی همراه با چالکود عناصر روی و آهن در مرحله تورم جوانه ها بدست آمد که نسبت به روش محلول پاشی عناصر روی و آهن در مرحله تورم جوانه ها 9/5 درصد و نسبت به روش چالکود عناصر روی و آهن در مرحله تورم جوانه ها 4/8 درصد برتری داشت، بدست آمد.

با توجه به پایین بودن بهره وری تاکستانها بدلایلی مانند مسن بودن تاکها و نوع رقم های کاشته شده، رویکردی جدید برای افزایش بهره وری در قالب تغییر نوع رقم و جوانسازی الزامی است که با سرشاخه کاری میسر خواهدشد. طی برنامه ای 3 ساله تحقیقی در استان آذربایجان غربی انجام شد که در آن نه رقم انگور تجاری شامل دووین، ترکمن 4، تامسون سیدلیس و سوپریور سیدلس، فلیم سیدلس، روبی سیدلس، فلیم سیدلس، فیستا و پرلت در تاکستانهای آبی منطقه ارومیه و ایستگاه تحقیقات باغبانی کهریز ارومیه روی تاکهای سفید بیدانه، قرمز بی دانه، قزل اوزوم به عنوان پایه به صورت اسکنه خشبی و علفی پیوندشدند. نتایج نشان داد که گیرایی روش اسکنه علفی در اغلب ارقام و پایه ها بیش از 90 درصد و اسکنه خشبی حدود 80 درصد بوده است و بین پایه ها اختلافی مشاهده نشد. در سال دوم اغلب تاکهای پیوندی به بار نشسته و محصولی با کیفیت از ارقام ترکمن 4، سوپریور سیدلس، بلک سیدلس و روبی سیدلس بدست آمد. سایر ارقام پیوندی محصول کمتر داده و اغلب دچار سرمازدگی زمستانه شدند و در تاکستان آلوده به بیماری گال طوقه تمام پیوندها در محل پیوند بشدت دچار بیماری گال طوقه شدند. از نظر عملکرد و کیفیت در سال سوم بین ارقام اختلاف وجود داشت. بهترین عملکرد و کیفیت از رقم ترکمن 4 روی هر سه پایه بدست آمد. باتوجه به بازدید تاکداران تاکستانهای پیوندی از رقم ترکمن 4 در منطقه بسرعت در حال افزایش است که برای تغییر رقم و جوانسازی تاکها کاربرد دارد.

کرم خوشه خوار انگور Lobesia botrana (Lepidoptera: Tortricidae) مهم ترین آفت انگور در جهان می باشد. لاروهای این آفت با تغذیه از جوانه های گل دهنده, غنچه ها و حبه های انگور, خسارت قابل توجهی به محصول وارد می کنند.بررسی های انجام شده حاکی از آن است که در ایران این آفت، مهم ترین آفت کلیدی تاکستان های سراسر کشور بوده که در صورت عدم استفاده از راهکارهای مدیریتی در کنترل آن، میزان خسارت وارده می تواند به بیش از 90 درصد برسد. در سال های 1398و1399 تعدادی باغ انگور در استان قزوین در مکان های مختلف با هدف تعیین تعداد نسل های این آفت و همچنین تعیین جمعیت آن با نصب تله های فرومونی نوع دلتا و بازدید وشمارش جمعیت آفت روی تله ها در هر باغ به فاصله هر سه روز یکبار، انجام پذیرفت و نمودارهای مربوطه رسم گردید و تعداد نسل و زمان تقریبی پیک جمعیت حشره مشخص شد. امید است بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق، مبارزه در زمان مناسب صورت پذیرد تا خسارت های وارده به محصول انگور به حداقل میزان ممکن کاهش یابد.

انگور یکی از با ارزش ترین میوه های مرسوم در سراسر جهان می باشد. یافتن منابع جایگزین برای تامین مصرف دام ها که باکاهش منابع غذایی، استفاده از تفاله های انگور ضروری می باشد. ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ انگور در جهان است و مواد باقیماده حاصل از فراوری و آبگیری آن در صورت تایید استفاده در جیره دام و طیور، می تواند جایگزین مواد خوراکی در جیره شود. در غیر این صورت این مواد خود می تواند برای محیط زیست مشکل آفرین باشد، مثل پساب کارخانه های کشمش که گاها تا 7 هزار برابر مقدار مجاز می توانند برای محیط زیست آلودگی ایجاد کنند. ترکیبات شیمیایی تفاله انگور باتوجه به ارقام، اقلیم رشد و شرایط فراوری متفاوت است. تفاله انگور را می توان برای افزودن ارزش غذائی به جیره غذایی نشخوارکنندگان استفاده کرد. پروتئین تفاله انگور خشک بین 7 تا 12 درصد و چربی خام آن بین 4 تا 2/11 درصد می باشد. میزان توصیه شده در جیره گوسفند تا 50 درصد قسمت علوفه ای جیره می تواند استفاده شود.

هدف از ایجاد یک تاکستان دستیابی به عملکرد مطلوب، تولید پایدار و اقتصادی است. تولید این محصول دستخوش عوامل مختلف زیستی و غیره زیستی خواهد بود. در سال های گذشته در تاکستان های یاقوتی در منطقه سیستان به دلایل مختلف همچون سنتی بودن سیستم کاشت، ضعف دانش تاکدار نسبت به مسایل به باغی هم چون مدیریت تغذیه، کنترل تلفیقی آفات و بیماری ها، علف هرز، نوسان دور آبیاری و... بازده اقتصادی مناسبی نداشته اند. براساس تقویم زمانی و فنولوژی بوته انگور عملیات به باغی در زمینه مدیریت زمستانه ازجمله هرس و تربیت، تغذیه، بهداشت باغ و... و مدیریت فصل رشد هم چون هرس سبز، محلول پاشی تغذیه ای، کنترل تلفیقی آفات، بیماری ها و علف هرز و آبیاری و... اجرا شد. در زمان برداشت درصد آلودگی، بریکس آب میوه، وزن تک حبه، وزن خوشه، طول خوشه جهت ارزیابی ثبت شدند. نتایج ارزیابی داده ها نشان داد که وزن تک حبه، وزن و طول خوشه در هردو منطقه زهک و زابل در پروژه دانش بنیان نسبت به تاکستان شاهد افزایش داشت و نکته مثبت دیگر افزایش 5/1 تا 2 درصد درجه بریکس در سایت الگویی نسبت به شاهد بود که عملیات صحیح و به موقع هرس سبز و کاربرد اسید آمینه ارگانامین در این خصوص نقش مهم داشت. بدلیل سبد گذاری در زیر تاج بوته ها و تهویه نسبتا بیشتر توام با هرس سبز، درصد آلودگی قارچی سفیدک پودری و کپک خاکستری بیش از 50 درصد کاهش داشت. از آنجا که میانگین عملکرد در هکتار در طرح قرارداد مشارکتی دانش بنیان در تاکستان های انگور یاقوتی از 4 تن به 9 تن افزایش یافته است. لذا اجرای الگوی کشاورزی مشارکتی دانش بنیان می تواند تا 125 درصد افزایش عملکرد داشته باشد.