فهرست مطالب
فصلنامه پژوهش های چینه نگاری و رسوب شناسی
سال چهلم شماره 3 (پیاپی 96، پاییز 1403)
- تاریخ انتشار: 1403/07/01
- تعداد عناوین: 4
-
-
صفحات 1-28
پالینوفلورای سازندهای شمشک (قسمت بالایی) و دلیچای (قسمت زیرین) در برش چینه شناسی ده صوفیان، شمال سمنان، شامل 57 گونه اسپور 34 جنس ، 25 گونه پولن 13 جنس (و 14 گونه سیست داینوفلاژله ها) 8 جنس است. بر اساس گسترش چینه شناسی میوسپورها،Klukisporites variegatus-Striatella spp.- Contignisporites burgeri assemblage biozone معرفی شده است. طبقات مذکور با توجه به وجود Klukisporites variegatus، به ژوراسیک میانی نسبت داده می شوند. براساس حضور هم زمان Contignisporites burgeri و Striatella seebergensis، مرز باژوسین-باتونین 75 متر پایین تر از مرز سازندهای شمشک و دلیچای در نظر گرفته می شود. این نتیجه گیری با وجود Mendicodinium scabratum (باژوسین)، در نهشته های زیرین مرز باژوسین-باتونین مطابقت دارد. مرز سازندهای شمشک و دلیچای (با قاعده ماسه سنگی) ناپیوسته است. اگرچه در گذر از مرز سازندهای مذکور، تغییر چشمگیری در ترکیب میوسپورها مشاهده نمی شود، فراوانی نسبی پالینومورف ها در این افق، کاهش چشمگیری را نشان می دهد و به عملکرد فاز سیمیرین میانی نسبت داده می شود. شایان ذکر است که 45 متر پایین تر از این گذر، 24 گونه میوسپور ناپدید و 20 متر بالاتر از آن نیز، 11 گونه میوسپور متفاوت ظاهر می شوند. شباهت پالینومورف های ژوراسیک میانی البرز، نشانگر یکنواختی ترکیب پوشش گیاهی این بازه زمانی در البرز است. اگرچه در پالینوفلورای مطالعه شده، میوسپورهای مربوط به اوراسیا و گندوانا همراه هم وجود دارند، انواع بومی مناطق جنوبی (گندوانا) در نهشته های مطالعه شده دیده نشده اند. شواهد پالینولوژی حاکی از آن است که در ژوراسیک میانی، منطقه البرز در حاشیه شمال غربی اقیانوس نئوتتیس قرار داشت. داده های مربوط به فونای آمونیتی و داینوفلاژله ها نیز، این نیتجه گیری را تایید می کنند.
کلیدواژگان: پالینوستراتیگرافی، جغرافیای دیرینه، ژوراسیک میانی، سازندهای شمشک و دلیچای -
صفحات 29-46
در این پژوهش، سازند گرو با سن نئوکومین-آپتین پسین در رخنمون کبیرکوه ایلام با استفاده از روش های پیرولیز راک ایول و پتروگرافی آلی، ازلحاظ ژئوشیمیایی آلی ارزیابی شده است. به این منظور، تعداد 19 نمونه سطحی با فواصل منظم 30 متری از این سازند برداشته و مطالعه شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که یک بخش فوق غنی در قاعده سازند گرو وجود دارد. همچنین یک بخش نسبتا غنی در میانه سازند گرو وجود دارد که به تدریج به بخشهای فقیر در بالای سازند، تبدیل میشود. بر اساس داده های به دست آمده از پیرولیز راک-ایول، سازند گرو در منطقه مطالعه شده دارای پتانسیل هیدروکربنی ضعیفی است و بلوغ حرارتی بسیار بالایی را از خود نشان میدهد. علاوه بر این، مطالعات پترو گرافی آلی نشان میدهند بخش بسیار غنی واقع در قاعده این سازند، مقادیر زیادی بیتومن جامد به همراه پیریت فرمبوئیدی دارد. در نهایت بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، بیان می شود که محیط رسوبی دیرینه سازند گرو دارای شرایط احیایی بوده است. در شرایط امروزی نیز، این سازند از نظر منابع هیدروکربنی نامتعارف (شیل گازی یا همان هیدرکربنهای گازی به دام افتاده در داخل تخلخل مواد آلی) حائز اهمیت است.
کلیدواژگان: سازند گرو، ارزیابی ژئوشیمیایی آلی، پیرولیز راک - ایول، پتروگرافی آلی، رخنمون تاقدیس کبیرکوه -
صفحات 47-68
سازند سروک (کرتاسه میانی) در ایران و واحدهای سنگ چینه ای هم ارز آن در کشورهای حاشیه خلیج فارس، از مخازن مهم هیدروکربنی به شمار می روند. چینه شناسی کرتاسه شمال غرب خلیج فارس تحت تاثیر دو بالاآمدگی خارگ- میش و هندیجان - بهرگانسر است. با توجه به قابلیت مخزنی سازند سروک، شناسایی رخساره های میکروسکوپی، محیط های رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند سروک در نواحی اطراف دو بلندای قدیمی هندیجان- بهرگانسر و خارگ- میش در میدان های هندیجان، بهرگانسر، خارگ، و دورود اهمیت بسزایی دارد. برای بررسی و شناسایی ریزرخسارهها و تعیین محیط رسوب گذاری سازند سروک، نمونه های این واحد سنگی در میدان های دورود، بهرگانسر و هندیجان از نظر پتروگرافی و ویژگی های بافتی مطالعه شدند. علاوه بر این، اطلاعات موجود از جمله پالئولاگ های مربوط به سازند سروک در میدان خارگ نیز بررسی شده اند. نتایج حاصل از مطالعات مذکور نشان دهنده تاثیر بالاآمدگی های قدیمی اشاره شده بر گسترش جغرافیایی و تغییرات رخساره ای سازند سروک در شمال غرب خلیج فارس است. طبقه بندی ریزرخساره ها به شناسایی هفت ریزرخساره منجر شد که در سه زیرمحیط رخساره ای رمپ داخلی، رمپ میانی و رمپ خارجی نهشته شده اند. تغییرات تدریجی رخساره ها از محیط کم عمق به عمیق، وجودنداشتن ریف های سدی و رسوبات توربیدایتی در نهشتههای مطالعه شده، رسوب گذاری روی یک پلاتفرم کربناته کمعمق از نوع رمپ را پیشنهاد می کند. مطالعه چینه نگاری سکانسی سازند سروک در برش های چینه شناسی اشاره شده، به شناسایی سه سکانس رده سوم منجر شد. مطالعه سکانس رسوبی یک نشان می دهد در آلبین پسین؟- سنومانین در منطقه مطالعه شده، فعالیت تکتونیکی خاصی، که رسوب گذاری سازند سروک را تحت تاثیر قرار دهد، روی نداد و در سنومانین (سکانس های رسوبی دو و سه)، با تغییر سطح آب دریا، رخساره های رسوبی سازند سروک به تدریج کم عمق تر شدند. منطقه مطالعه شده از اواخر سنومانین تحت تاثیر فازهای تکتونیکی مهم در امتداد برجستگی های قدیمی هندیجان- بهرگانسر و خارگ- میش شروع به بالاآمدن کرد. همچنین بالاآمدگی صفحه عربی در اوایل تورونین، موجب عقب نشینی آب دریا و خروج رسوبات سنومانین از آب و در نتیجه موجب حذف بخش درخور توجهی از سازند سروک در میدان های بهرگانسر، هندیجان، دورود و خارگ شد.
کلیدواژگان: رخساره های میکروسکوپی، محیط های رسوبی، چینه نگاری سکانسی، کرتاسه میانی، سازند سروک، خلیج فارس -
صفحات 69-86
سازند آسماری با سن الیگومیوسن در فروافتادگی دزفول گسترش یافته است. این سازند در چاههای میدان نفتی اهواز با ترکیب سنگ آهک، مارن و ماسه سنگ در اعماق 2600 تا 3000 متری شناسایی شده است. بخش مورد مطالعه عمدتا از سنگ آهک و با فراوانی کمتر ماسهسنگ تشکیل شده است. بخش مطالعه شده بین 15 تا 70 متر با میانگین 50 متر ضخامت دارد. در گذشته آثار رسوب شناسی، چینه نگاری سکانسی و تحلیل رخساره های رسوبی براساس تخلخل و تراوایی سازندها جدا از دیاژنز بررسی میشد. درک و تشخیص خصوصیات سنگهای رسوبی تحت تاثیر دیاژنز، مستلزم استفاده بهتر و جامعتر از مطالعات دقیق محیطهای رسوبی، چینه نگاری سکانسی، ریزرخساره های رسوبی و فرآیندهای دیاژنتیک است. در این مطالعه داده های ریزرخساره ها، محیط رسوبی و دیاژنز مخزن آسماری در میدان نفتی اهواز بررسی شد. آثار هریک از پارامترهای مذکور با کمک نمودارها و طبقه بندی های مرجع واکاوی و نقش آنها مشخص شد. خصوصیات رسوب گذاری و محیط رسوبی، آثار وسیعی بر ترکیب سنگ و اجزای آن دارد که به ایجاد خصوصیات مخزنی متفاوت برای هر توالی و گونه سنگی منجر میشود. در ادامه فرآیندهای دیاژنتیک نیز سنگه ای ایجاد شده در محیطهای رسوبی را تغییر می دهند و تنوع گونه ها سنگی مخزنی را متنوعتر میکنند. در شرایط دیاژنتیکی نزدیکی سطح زمین و محیط های دیاژنتیک متئوریک و دفنی کمعمق، به سبب سهولت ورود و خروج سیالات دیاژنتیک ترکیب اولیه رسوب در مدت زمان کمی دچار تغییرات وسیعی می شود و انحلال اجزای ناپایدار و یا سیمانیشدن وسیع رخ می دهد. ویژگی های مخزنی توالی مخزن آسماری، مانند تخلخل و تراوایی در این مطالعه بر اساس تاریخچه رسوب گذاری و دیاژنز انجام شد. در این مطالعه توالی های مختلط ماسه سنگ و کربنات سازند آسماری در تعداد 6 چاه از میدان نفتی اهواز مطالعه و آثار محیطهای رسوبی، رخساره ها و دیاژنز بر خصوصیات مخزنی ارزیابی شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که هر دو عامل محیط رسوبی و دیاژنز بر کیفیت مخزنی سازند مطالعه شده تاثیر داشته اند، اما اثر فرآیندهای دیاژنتیک به نسبت بیشتر بوده است. بنابراین بهطور کلی توالی مورد مطالعه ، یک مخزن دیاژنتیک در نظر گرفته می شود. امید است نتایج این مطالعه در راستای برنامه توسعه میدان مطالعه شده مفید واقع شود.
کلیدواژگان: ریزرخساره کربناته، مخزن آسماری، توسعه میدان نفتی، ریف، طبقهبندی لوسیا
-
Pages 1-28
The palynofloras of the Shemshak (upper part) and Dalichai (lower part) formations, Deh-Soufian, north of Semnan include 57 species of spores (34 genera), 25 species of pollen (13 genera), and 14 species of dinoflagellate cysts (8 genera). Based on the stratigraphic distribution of miospores, the Klukisporites variegatus-Striatella spp.-Contignisporites burgeri assemblage biozone (Middle Jurassic) is introduced. The co-occurrence in the palynofloras examined of Contignisporites burgeri and Striatella seebergensis allows for the Bajocian–Bathonian boundary to be located 75m below the boundary of Shemshak-Dalichai rock units. The presence in the strata below this chronostratigraphic horizon of Mendicodinium scabratum (Bajocian) supports this age assignment. The boundary of Shemshak and Dalichai (with basal sandstone) formations is discontinuous. While no significant change in the composition of miospores is discernible in palynofloras retrieved from the above rock units, the relative abundance of such terrestrial palynomorphs varies drastically. This might be attributed to side effects of the mid-Cimmerian Orogeny i.e., significant change in sedimentation rate resulting in change from the deltaic to marine depositional settings. It should be noted that 45 m below the boundary of the two rock units 24 miospore species exit whereas 11 different ones appear 20 m above that boundary. Notable correspondence of the Iranian Middle Jurassic palynofloras across the Alborz Ranges signifies to a rather significant coastal vegetation similarity of the time in the area. Whereas both Gondwanan and Eurasian miospore key species occur in the palynofloras examined those particularly endemic to the southern landmasses are missing from the palynofloras studied. Palynological evidence seemingly confirms the location of the Alborz Ranges on the northwestern margin of the Neotethys Ocean in the Middle Jurassic. The available paleontological data (ammonites and dinoflagellate cysts) apparently support this interpretation.
Keywords: Palynostratigraphy, Paleogeography, Middle Jurassic, Shemshak, Dalichai Formations -
Pages 29-46
In this research, the Neocomian–Cenomanian Garau Formation, in the surface outcrop of Kabir-Kuh Anticline (Ilam), has been subjected to geochemical evaluation using the Rock-Eval pyrolysis and organic petrographic techniques. For this purpose, 19 surface samples were taken at regular intervals of 30 meters. Results from this study indicated that there is a highly organic-rich zone at the base of the Garau Formation. A relatively organic-rich zone exists in the middle parts of the Garau Formation, which progressively changes into organic-poor succession upward in the studied section. Based on the Rock-Eval pyrolysis results, the studied samples from the Garau Formation have little hydrocarbon generation potential and are highly mature in the studied section. Also, according to organic petrographic observations, the organic-rich succession of the Garau Formation contains abundant solid bitumen with framboidal pyrite. Accordingly, it can be concluded that anoxic conditions existed in the paleo-depositional environment of the Garau Formation. At present-day conditions, the studied formation can be important in terms of unconventional hydrocarbon resources (gaseous hydrocarbons trapped inside organic porosity).
Keywords: Garau Formation, Organic Geochemical Evaluation, Organic Petrography, Kabir-Kuh Anticline, Outcrop -
Pages 47-68
The northwestern part of the Iranian sector of the Persian Gulf (NWPG) is a highly significant hydrocarbon offshore area, located within the southern Mesopotamian Foreland Basin. It lies in front of the Zagros Fold Belt along the subducting margin of the Arabian plate. Tectonic movements along the Hendijan–Bahregansar and Kharg–Mish palaeohighs influenced the Cretaceous stratigraphy of the NWPG. The reservoir significance of the Sarvak Formation makes data about microfacies, sedimentary environments, and sequence stratigraphy of the rock unit in areas adjacent to the palaeohighs (Hendijan, Bahregansar, Kharg, and Dorood oilfields) quite valuable. Rock samples and available palaeologs are used to define the microfacies and to interpret the depositional environments of the Sarvak Formation from the Dorood, Bahregansar, and Hendijan subsurface sections. Seven microfacies attributed to three sub-environments, namely, inner-, middle-, and outer ramp are designated. The absence of turbidites and continuous reefs indicates that carbonates of the Sarvak Formation in the studied area accumulated on a homoclinal ramp. Additionally, three third-order depositional sequences are identified. The first depositional sequence signifies that during late Albian–Cenomanian the area was structurally stable while in Cenomanian (the second and third sedimentary sequences) the Sarvak Formation comprises shallow facies as the result of the sea level fall. Finally, the late Cenomanian epirogenic movements and uplift along the Kharg–Mish and Hendijan–Bahregansar caused regression and erosion of the Cenomanian strata in adjacent areas.
Keywords: Microfacies, Depositional Environments, Sequence Stratigraphy, Middle Cretaceous, Sarvak Formation, Persian Gulf -
Pages 69-86
The Asmari Formation, the Oligo–Miocene in age, has been deposited in the Dezful Embayment and other parts of the Zagros Basin. In the Ahvaz oil field, this formation is mostly composed of limestones, dolomites, marls, and sandstones. In this study, the data of microfacies, sedimentary environment, and diagenesis of zone 7 from the Asmari Reservoir in the Ahvaz oil field were investigated. Depositional and post-depositional environments have a wide-ranging effect on rock composition and its components, leading to different reservoir properties for each sequence and affecting the rock types. Near-surface burial diagenetic conditions in meteoric and shallow burial diagenetic environments, due to the ease of entry and exit of diagenetic fluids, the initial composition of the sediment undergoes significant changes in a short period, and dissolution of unstable components or extensive cementation occurs. In this study, mixed sandstone and carbonate succession were studied in six wells from the Ahvaz oilfield. This study's results show the evidence from sedimentary environment and diagenesis, but the effect of diagenetic processes was relatively more important. Therefore, the studied succession can be considered a diagenetic reservoir. It is hoped that the results of this study can be useful in the development program of the studied field.
Keywords: Carbonate Microfacies, Asmari Reservoir, Oil Field Development, Reef, Lucia Classification
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.