فهرست مطالب
نشریه مطالعات شهر ایرانی اسلامی
پیاپی 54 (زمستان 1402)
- تاریخ انتشار: 1403/09/03
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-17
وید به عنوان یک مفهوم برای تعریف فضاهای خالی یکی از عناصر اساسی در حوزه معماری و شهرسازی است که به عنوان یک مکان رفتاری دارای ابعاد فیزیکی و غیر فیزیکی است. این پژوهش با هدف کاربردی به شناسایی عوامل موثر در شکل گیری وید در فضاهای مسکونی از دوره پهلوی دوم تا به امروز شهر تهران با نگاه به تاثیرات اجتماعی آن از طریق تحلیل منابع کتابخانه ای، مصاحبه از پژوهشگران و معماران طراح می پردازد. از دیدگاه روند پژوهش، تحقیق در پارادایم کیفی بوده و با استفاده از رویکرد گراندد تئوری و روش کدگذاری داده ها، مصاحبه ها به صورت نیمه ساختار یافته از متخصصین صورت گرفته و در این راستا از نرم افزار MAXQDA جهت تحلیل و آنالیز داده های استخراج شده از مصاحبه ها استفاده خواهد شد. یافته های پژوهش اثر معنادار مولفه های مختلف از جمله عوامل اجتماعی، کالبدی، فرهنگی و اقتصادی را بر شکل گیری وید موثر بر تعاملات اجتماعی ساکنین نشان می دهد.
کلیدواژگان: بناهای مسکونی، تعاملات اجتماعی، مولفه های فضایی، وید. -
صفحات 19-42
مفهوم القاء در حوزه های دانشی مختلفی مورد توجه، بررسی و بهره برداری قرار گرفته است. در انسان شناسی اسلامی و مبانی تربیتی آن نیز، القاء یکی از روش های مهم و تاثیرگذار در فرایند رشد و تعالی انسان محسوب می شود. با این وجود، ترجمان کالبدی و عملکردی این مفهوم کلیدی در حوزه طراحی شهرها مورد غفلت بوده است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر ارائه راهبردهایی جهت مدیریت محله و پیشنهادهای عملیاتی جهت شکل دهی کالبدی و عملکردی آن متاثر از مفهوم القاء است. در گام ابتدایی با تمرکز بر منابع کتابخانه ای در حوزه های دانشی مرتبط و بهره گیری از روش فراترکیب، مفهوم القاء با تکیه بر معارف اسلامی چنین جمع بندی گردید: «تفهیم غیراستدلالی و ناهشیارانه مفاهیم به ذهن و گرایشات انسان به صورتی که موجب انتقال مفاهیم ربانی و حرکت در مسیر تعالی انسانی و یا دریافت پیام شیطانی و شکل گیری ظرفیت نزول مراتب انسانی گردد». بر اساس نتایج حاصله، القاء محیط به انسان به صورت کلی بر دو مفهوم اساسی «انس» و «اعتماد» استوار است. انس به وسیله «تکرار» و «تداوم ارتباط» با القاء کننده حاصل شده و اعتماد یا ناشی از «جذبه» ذاتی القاء کننده می باشد و یا به صورت مصنوعی و با بهره گیری از ابزارها و روش های مختلف رسانه ای و هنری ایجاد می گردد. در مرحله بعد با بهره گیری از روش «استدلال منطقی» و شیوه «تعمیم میان رشته ای»، مولفه های حاصل از تعریف فوق و مفاهیم اصلی مرتبط با آن در نسبت با موضوع محله تحلیل گردید. بر این اساس، مفهوم القاء در محلات شهری -با تاکید بر قوای بینایی و شنوایی انسان- به صورت خاص در هفت فضای شهری شامل 1) کوچه ، 2) فضاهای تجمع کاربری های خدماتی، 3) فضاهای بازی و حوزه اطراف آن ها، 4) فضاهای سبز تفریحی عمومی، 5) مساجد و فضاهای شهری اطراف آن، 6) فضاها و معابر منتهی به مدارس و 7) فضاهای رویداد محور محلی، بالاترین تاثیر را دارد. همچنین راهبردها و پیشنهادهای عملیاتی مورد نیاز به منظور مدیریت و جهت دهی القائات کالبدی و عملکردی در محله مطلوب اسلامی در نتایج پژوهش ارائه شده است.
کلیدواژگان: اعتماد، القاء، انس، تکرار، جذبه، محله -
صفحات 43-61
باغ های تاریخی ایران به کمک نظام های کالبدی، کارکردی و معنایی خود مکانی برای تبلور و انتقال مفاهیم نهفته در جهان بینی پدیدآورندگان آنها به شمار می آیند. از منظر هنرمند ایرانی، جهان تجلی گاه جلوه حق است و این تجلی خداوند در هستی، در معماری نیز تسری یافته است. این مقاله با هدف همزبانی و همدلی با معماری باغ ایرانی و بررسی جایگاه سلسله مراتب در آن، سعی دارد تا از سلسله مراتب باغ فین کاشان به عنوان نمونه کامل باغ ایرانی، تاویلی برگرفته از اندیشه صدرایی در رابطه با مراتب هستی ارائه دهد. مطالعه به روش تحقیق کیفی و شیوه تحلیل محتوا، ابتدا مراتب هستی در اندیشه ملاصدرا و سلسله مراتب نظام معماری باغ ایرانی را با مطالعات کتابخانه ای و میدانی بررسی کرده و در ادامه مراتب هستی صدرایی در باغ فین را با روش تاویلی و رویکردی مفهومی و وجودی بازخوانی می کند. بر اساس نتایج کار، باغ ایرانی به عنوان جلوه گاه اندیشه ایرانی- اسلامی، در جایگاهی نمادین با اندیشه صدرایی، پیرامون مراتب هستی و طی طریق به سوی کمال پیوند خورده است. این تجربه را در همنشینی میان مراتب هستی و سازمان معمارانه باغ می توان سنجید. سلسله مراتب باغ ایرانی در «این همانی» با مراتب هستی، انسان را به سمت ابداع و خلاقیتی پیش می برد که مبتنی بر اسماء الحسنی است.
کلیدواژگان: باغ ایرانی، باغ فین کاشان، حکمت صدرایی، سلسله مراتب نظام معماری باغ، مراتب هستی. -
صفحات 63-81
از آنجا که معماری کالبدی است بر پایه روابط درونی و بیرونی، محرمیت به عنوان یک مفهوم فرهنگی- اجتماعی در معماری همواره به صور گوناگون نمود داشته است. مطالعات نشان می دهد که فاصله ایجاد شده مابین لزوم شکل گیری محرمیت و چگونگی تجلی کالبدی آن وابسته به شرایط دوره تاریخی و یا موقعیت جغرافیایی، سبب شده است که علاوه بر کالبد محرمیت، چگونگی ادراک آن نیز به شدت متاثر از محیط فرهنگی باشد که در آن واقع شده است. بنابراین محرمیت مفهومی است که وجه ادراکی آن وابسته به فرهنگ و سبک زندگی و وجه کالبدی آن نمود یک مفهوم در معماری است. هدف اصلی تحقیق حاضر آن است که با شناسایی مولفه های محرمیت معماری و وجه تمایز آن متاثر از سبک زندگی در فرهنگ شرق و غرب، مبنایی برای آسیب شناسی مفهوم محرمیت در معماری معاصر تبیین نماید. بنابراین، پژوهشگران در پی پاسخگویی به این پرسش هستند که: سبک زندگی متفاوت در دو فرهنگ شرق و غرب چه تمایزی را در مولفه های محرمیت معماری سبب شده است؟ پژوهش مبتنی بر روش توصیفی با رویکرد تحلیل محتوا، جهت دستیابی به نتیجه از استدلال منطقی بهره گرفته است. جمع آوری داده ها مطابق با مطالعات اسنادی و کتابخانه ای است. نتایج موید آن است که تفاوت در سبک زندگی و به تبع آن نوع نگاه به محرمیت سبب شده است که در فرهنگ شرق با تاکید بیشتر بر شخص با هدف ایجاد حرمت و ارزش، محرمیت به عنوان یک پدیده حقیقی دیده شود؛ اما در فرهنگ غربی، با دیدی اجتماعی و با هدف حفظ روابط انسانی به عنوان پدیده ای حقوقی مدنظر بوده است که همسو با خلوت و قلمروپایی است.
کلیدواژگان: فرهنگ غرب، فرهنگ شرق، سبک زندگی، محرمیت، معماری. -
صفحات 83-100
امروزه تعاریف مختلفی از معماری اسلامی برپایه نظام های فکری جریان های معاصر با هدف دستیابی به حقیقت های نهفته در آفرینش اثر معماری اسلامی ارائه شده است. غالب تعاریف موجود به علت جزء نگری از جامعیت لازم برخوردار نبوده و شناخت درستی از معماری اسلامی ارائه نمی دهد. در مسیر شناخت معماری اسلامی لازم است با نگاه معرفت شناسانه و هستی شناسانه به آن پرداخته شود. بنابر فرضیه تحقیق نظام معرفتی اسلام به علت جامعیت می تواند در سطح بندی و ارائه تعریف جامع و مانع از معماری اسلامی راهگشا باشد. این مقاله از یکسو رویکردی توصیفی- تحلیلی دارد و در آن از روش تحقیق تحلیل محتوایی بهره گرفته شده است. رهیافت کلی مقاله کیفی است و در مراحل مختلف انجام تحقیق از روش استدلال منطقی- تحلیلی از گزاره های مفهومی و نظری بر پایه منابع عقل و اجماع خبرگان به توصیف، تفسیر و تحلیل نظرات صاحب نظران نسبت به تعریف و مفهوم معماری اسلامی در قالب شناخت شناسی و هستی شناسی اسلامی پرداخته شده است. راهبرد مقاله تفسیری- تطبیقی است. نتایج حاصل از تحقیق به طور کلی نشان می دهد تعاریف موجود از معماری اسلامی از جامعیت لازم برخوردار نبوده و تنها بخشی از سیستم معرفتی را شامل می گردند و از آنها می توان با عنوان تجارب بشری در ارائه تعاریف معماری اسلامی بهره برد. دسته بندی نتایج به ما نشان می دهد سلسله مراتبی هستی شناسانه و پهنه ای معرفت شناسانه در ظهور معماری و معماری اسلامی وجود دارد که از جهان بینی علمی شروع می شود و تا جهان بینی توحیدی ادامه پیدا می کند هر یک از این سلسله مراتب سه گانه در هویت بخشی، پویایی و شکل گیری اثر معماری لازم است. براساس این دسته بندی نظام های فکری که در سطح جهان بینی الهی قرار می گیرند به واسطه قرارگیری در مراتب عقلی بالاتر از ظرفیت و وسعت نظر و شمولیت بیش تری نسبت به نظام های فکری معناگرا، وجودنگر، نسبی گرایی و واقع گرایی برخوردارهستند.
کلیدواژگان: تعاریف، شناخت شناسی و هستی شناسی اسلامی، شیوه های نگرش، معماری اسلامی، مرتبه بندی و پهنه بندی. -
صفحات 101-118
شهرهای ایرانی اسلامی در گذر زمان شاهد تحولات و دگرگونی های متعددی بوده اند. در عصر حاضر، با پیشرفت روزافزون تکنولوژی، ضرورت ارائه خدمات الکترونیک شهری به عنوان راهکاری برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان بیش از پیش احساس می شود. در این راستا، شهر تاریخی یزد با سابقه درخشان در معماری و شهرسازی سنتی، گامی مهم در جهت ارائه خدمات الکترونیک شهری برداشته است. هدف اصلی تحقیق بررسی تاثیر زنجیره تامین پویا بر عملکرد خدمات الکترونیک شهری در بافت تاریخی شهر یزد می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی است. برای جمع آوری داده ها از روش های اسنادی با ابزار کتابخانه ای و میدانی استفاده شده و جامعه آماری افراد آشنا به مبحث خدمات الکترونیک شهری و زنجیره تامین پویا بوده و نمونه ای به حجم 250 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار Smart-PLS انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد که که زنجیره تامین پویا نقشی کلیدی در ارتقای عملکرد خدمات الکترونیک شهری در بافت تاریخی شهر یزد ایفا می کند و شاخص های هزینه، قابلیت اطمینان، انعطاف پذیری، پاسخگویی، دارایی و چابکی به ترتیب مهمترین شاخص های زنجیره تامین پویا هستند. با توجه به اهمیت این موضوع در سایر شهرهای ایرانی اسلامی، ضروری است که مطالعات مشابهی در این زمینه انجام شود تا الگویی جامع و کاربردی برای ارتقای کیفیت خدمات الکترونیک شهری در سراسر کشور ارائه شود.
کلیدواژگان: بافت تاریخی شهر یزد، خدمات الکترونیک شهری، زنجیره تامین پویا، شهر الکترونیک، مدل حداقل مربعات جزئی -
صفحات 119-140
حیاط در ساختار فضایی معماری سنتی ایرانی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و علاوه بر کاربردهای اقلیمی و جغرافیایی، از منظر طراحی معماری و عملکردی نیز حائز اهمیت بوده است به این ترتیب که با قرارگیری آن در مرکز بنا و چینش سایر فضاها پیرامون آن، علاوه بر تامین نور و منظر مناسب برای فضاهای اطراف خود، کیفیات دسترسی به آنها و همچنین نوع و میزان استفاده از آنها توسط کاربران را نیز تحت الشعاع قرار می داده است. این عضو ضروری مدارس ایران در مدارس امروزی به دلیل کمبود زمین و باتوجه به تراکم ابنیه از ساختار کالبدی فضایی بسیاری از مدارس حذف و یا به لحاظ پیکره بندی مکان آن تغییر کرده است و نقش آن در تغییر کارکرد عملکردی بنا نادیده گرفته می شود. هدف، پژوهش حاضر را در راستای بررسی نقش حیاط بر کارایی عملکردی مدارس سوق داده است و عواملی چون نوع هندسه حیاط و موقعیت قرارگیری آن در پیکره بندی بنا، مورد سنجش قرار گرفته و پس از بررسی ادبیات پژوهش، شاخص های مرتبط با کارایی عملکردی فضا استخراج و معرفی می گردد و در مرحله بعد، به منظور تحلیل میزان کارایی عملکردی، از دو ابزار ترسیم گراف و همچنین نرم افزار Depthmap استفاده می شود. در مجموع، روش تحقیق کمی و کیفی خواهد بود و چهار مدرسه سنتی و معاصر به عنوان نمونه موردی انتخاب گردیده است. نتایج نشان می دهد که وجود حیاط با الگوی مرکزی و با هندسه مستطیل یا مربع، بیشترین مقدار کارایی عملکردی، انعطاف پذیری، یکپارچگی و نیز قابلیت دسترسی مناسب به فضاها را در مدارس ایجاد می کند.
کلیدواژگان: مان فضایی، حیاط، کارایی عملکردی، مدرسه، نحو فضا.
-
Pages 1-17
The Void, as a behavioral space, has both physical and non-physical dimensions. This research, with an applied aim, seeks to identify the factors influencing the formation of yards in residential spaces from the Pahlavi II era to the present day in Tehran, focusing on their social impacts through the analysis of library resources, interviews with researchers, and design architects. The research is conducted within a qualitative paradigm and employs a grounded theory approach, utilizing semi-structured interviews with specialists and the MAXQDA software for data analysis. The findings of the research demonstrate the impact of various components, including social, physical, cultural, and economic factors, on the formation of yards that influence the social interactions of residents.
Keywords: Void, Spatial Components, Residential Buildings, Social Interactions -
Pages 19-42
In Islamic anthropology and its educational foundations, inculcation is considered one of the important and influential methods in the process of human growth and excellence. Nevertheless, the physical and functional translation of this key concept has been neglected in the field of urban design. Based on this, the aim of the current research is to provide strategies for neighborhood management and operational suggestions for its physical and functional formation influenced by the concept of inculcation. For this purpose, by focusing on "library resources" and using the methods of "Meta-synthesis" "logical reasoning" and "interdisciplinary extension", the concept of inculcation was summarized based on Islamic teachings, inculcation in urban planning was redefined and the concepts of "familiarity" and "Trust" were identified as the main concepts shaping the inculcation. Finally, it was concluded that the concept of inculcation in the neighborhood has the highest function in seven specific urban spaces. Also, the strategies and operational suggestions needed in order to manage and direct the physical and functional inculcations in the desired Islamic neighborhood have been presented in the results of the research.
Keywords: Inculcation, Repetition, Familiarity, Attraction, Trust, Neighborhood -
Pages 43-61
Iran's historical gardens serve as a platform for the transmission and expression of the underlying ideas of their designers. According to an Iranian artist, the entire world is a manifestation of God, and one way that God shows up in the world is through architecture. This essay seeks to analyze the function of hierarchy in the Iranian garden's architecture while also finding resonance and empathy with it. It uses the hierarchy of the Fin Garden in Kashan as a comprehensive illustration of the Iranian garden in an attempt to offer an explanation of the degrees of existence that is drawn from Sadra's philosophy. The study initially looks at Mulla Sadra's degrees of existence and the hierarchical structure of Iranian garden design through field and library research using qualitative research methodologies and content analysis. It then employs an interpretive method with a conceptual and existential viewpoint to reinterpret the Sadra's degrees of existence in the Fin Garden. Based on the results, the Iranian garden, as a manifestation of Iranian-Islamic thought, is symbolically connected to Sadra's thought regarding the levels of existence and the journey toward perfection. This experience can be measured in the coexistence between the levels of existence and the architectural organization of the garden. The hierarchy of the Persian garden, in its "similarity" with the levels of existence, leads humanity towards innovation and creativity that is based on the attributes of God.
Keywords: Iranian Garden, Sadra Wisdom, Hierarchy Of Garden Architecture System, Degrees Of Existence, Kashan Fin Garden -
Pages 63-81
Common features and differences in the architecture of different regions are the result of sharing and differences in tradition, religion, culture, lifestyle, and other factors in which architecture has grown. One of the most important factors is the cultural factor and the way of life that has caused different forms of architecture. Among these formal distinctions, we can mention how privacy is manifested in architecture, which is manifested in different ways according to culture and beliefs, lifestyle, as well as climatic and natural conditions. Examining the sources shows that there is not much affinity between the concept of privacy in Western culture and the concept of privacy in Eastern culture.
Keywords: Privacy, Lifestyle, Architecture, East Culture, West Culture -
Pages 83-100
In order to achieve a comprehensive and complete definition of architecture to identify the hidden facts in the creation of architectural impact is necessary to do some actions to understand two aspects of architecture based on universe and wisdom understanding. Based on analyzing the Islamic wisdom system thesis presenting a comprehensive meaning of architecture. This article has a kind of descriptive and analytic approach from one side of view and in that way, we use analysing of content. This general approach of the article is qualitative and in various processes of doing this research style of logical-analytic approach of description and theoretical choices on the basis of mind and logic and gathering of experts thoughts were used. Analysis and interpretation of experts and schools in relation to defining the meaning of architecture in the style of understanding the universe and life were checked. This approach of the article is analytic and matching. The results generally show that the present definitions of architecture are facts that were made in a special kind of thinking system. These facts because of looking at details of the thinking system have the necessary comprehensiveness and just include some parts of the wisdom system and can be used as human experience in offering the meaning of architecture. Ranking and leveling of results will show that there is a frequent level of understanding of the universe and a group of wisdom understanding in the creation of architecture which began in scientific life understanding and continued to monotheistic life understanding.
Keywords: Definition, Architecture, Islamic Understanding, Islamic Understanding Of The Universe, Leveling, Ranking Based On Wisdom -
Pages 101-118
Iranian-Islamic cities have witnessed several developments over time. In the current era, with the advancement of technology, the necessity of providing urban electronic services to improve the quality of life of citizens is felt more than ever. The main purpose of this study is to investigate the impact of a dynamic supply chain on the performance of urban electronic services in the historical context of Yazd city. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of research method. To collect data, documentary methods with library and field tools were used, and a sample of 250 people was selected by simple random sampling. The results of the research showed that a dynamic supply chain plays a key role in improving the performance of urban electronic services in the historical context of Yazd city.
Keywords: Dynamic Supply Chain, Electronic Services, Historical Context -
Pages 119-140
The courtyard has a special place in the spatial structure of traditional Iranian architecture and in addition to climatic and geographical applications, it has also been important from the point of view of architectural and functional design. The suitable landscape for the surrounding spaces has overshadowed the quality of their access as well as the type and extent of their use by users. This essential member of Iranian schools has been removed from the spatial physical structure of many schools due to the lack of land and due to the density of buildings, or its location has been changed, and its role in changing the functional function of the building is ignored. This has pushed the purpose of the current research to investigate the role of the courtyard on the functional efficiency of schools, on this basis, factors such as the type of geometry of the courtyard in the configuration of the building, and its location were considered as indicators in the current research, and therefore, in general, the research method It will be quantitative and qualitative and four schools with traditional, contemporary and modern designs were selected as case examples and the analyzes related to measuring functional efficiency were carried out on them using two methods of drawing graphs and using Depthmap software. Finally, the results of the research show The existence of a courtyard with a central pattern and with a rectangular or square geometry creates the greatest amount of functional efficiency, flexibility, integrity, and also the ability to access the spaces in schools.
Keywords: Functional Efficiency, School, Space Syntax, Spatial Arrangement, Yard
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.