نشریه مطالعات کودک و خانواده
پیاپی 4 (پاییز و زمستان 1402)

تعارضات زناشویی یکی از مشکلات شایع بین زوجین است که موجب بروز تنش، سردی رابطه، از هم گسیختگی وحدت و انسجام خانواده می شود. زمانی که خانواده گرفتار تعارضات گردد، نمی تواند نیازهای عاطفی، روانی و امنیتی اعضای خود را برآورده سازد. از این رو با التفات به آثار سوء تعارضات زناشویی بر سلامت روان و عملکرد مطلوب خانواده و افزایش آمار طلاق، ارائه یک مدل مطلوب به منظور بهبود کیفیت روابط زوجین به هنگام تعارضات ضرورت می یابد. نوشتار پیش رو با محور قراردادن متون دینی و با روش توصیفی تحلیلی به ارائه یک مدل و الگوی فراگیر، مبتنی بر رویکرد دینی به منظور به سازی روابط زوجین در حل تعارضات مبادرت ورزیده است. در این راستا در آموزه های دینی، خودمهارگری، مثبت اندیشی، مواجهه برتر، تعامل برتر، مصالحه و رعایت حقوق متقابل با هدف حل تعارضات بین زوجین و بهبود روابط آنها، به عنوان یک مدل با رویکرد دینی ارائه شده است.

خانواده در تربیت اقتصادی فرزندان نقش بسزایی داشته و در رشد اقتصادی فرزندان و آموزش راه های جلوگیری از اسراف و تبذیر از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که تربیت صحیح در دوران کودکی هر فرد ریشه دارد. گفتار، رفتار و عمل مادر و پدر در رفتار و اندیشه فرزند نقش پررنگ و قابل توجهی دارد؛ به طوری که تربیت اقتصادی فرزند، پرورش روحیه اقتصادی و شکل گیری نگاه فرزندان به زندگی، به نوع تربیت و آموزش های پدر و مادر بر می گردد. اکثر اوقات والدین فکر می کنند وظیفه تربیتی فرزندانشان صرفا در رعایت آداب نظافت، پوشش، رفتار و گفتار خلاصه می شود؛ در صورتی که اگر فرزندان تربیت اقتصادی مناسبی نداشته باشند در زندگی با مشکلات عدیده ای مواجه خواهند شد. پس بهتر است والدین با نگرش تربیتی فرزند خود را به تدریج با مسئولیت هایش آشنا کنند و او را برای یک زندگی متحرک و پر تکاپو آماده سازند؛ که این امر زمینه ساز موفقیت اقتصادی او در آینده خواهد شد. این مقاله با استفاده از منابع تفسیری و  سایر منابع کتابخانه ای به شیوه توصیفی  به این موضوع پرداخته است.

تربیت جنسیی کودکان و نوجوانان در عصر حاضر یکی از دغدغه های اصلی خانواده هاست تربیت جنسی کودکان، آموزش مسائل جنسی در حد فهم و درک آنها است به گونه ای که باعث انحراف جنسی آنها نشود. امروزه متاسفانه در جامعه ما، منابع غیر صحیح برای پاسخ گوئی به نیازهای جنسی کودکان فراوان است به همین دلیل خانواده ها باید کودکان خود را به طریق صحیح تربیت نمایند تا به انحراف جنسی دچار نشوند. از نگاه علم و دین، کودک جز در حالت های غیر طبیعی و استثنایی، فعالیت و رفتار جنسی بالفعل ندارد. با این حال، اسلام برای پیشگیری از پیدایش رفتار نابهنگام جنسی در کودکان و نیز درمان این رفتار در آنان، پیش بینی هایی کرده است. تمهیدات اسلام برای تعدیل غریزه جنسی و رفتار درست جنسی، به هیچ روی با دیگر جنبه های رشد در کودک ناسازگار نیست و حتی عامل تسهیل رشد کودک نیز می باشد. این مقاله از نوع توصیفی تحلیلی است که با روش کتابخانه ای به بررسی تربیت جنسی از دیدگاه اسلامی می پردازد .

یکی از جلوه های حضور زنان در جامعه، اشتغال است. اشتغال به معنای کار درآمدزا و فعالیتی است که زنان با خروج از منزل و در اوقات معین بدان مشغول هستند و در مقابل از حقوق و مزایایی برخوردار می شوند. با توجه به ویژگی های خاص زنان و مسئولیت های مهم و متعددی که در خانه بر عهده دارند، اشتغال باعث ایجاد آسیب هایی برای نقش همسری و مادری  می شود. پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و با تاکید بر آموزه های دینی به بیان آسیب های خانوادگی (نقش همسری و مادری) برخاسته از اشتغال زنان پرداخته است. از جمله آسیب های نقش همسری می توان به:اختلال در روابط با همسران، استقلال مالی و احساس عدم وابستگی و کاهش میل به فرندآوری؛ و برای آسیب های نقش مادری: اختلال در روابط عاطفی با فرزندان، دوگانگی تربیت فرزندان  و از بین رفتن احساس امنیت اشاره کرد. دستاورد مشخص این پژوهش آن است که اسلام حضور اجتماعی زنان را نفی نمی کند، اما با تاکید بر خانواده، حضور زن را مطابق با محدوده شرعی و همچنین در کارهای متناسب با شان و جنسیت زنانه مجاز می شمارد.

باروری در زنان تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله سن، تعادل هورمونی، رژیم غذایی، ورزش، سطح استرس و شرایط پزشکی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و اندومتریوز قرار می گیرد. سن نقش مهمی ایفا می کند، به طور معمول اوج باروری در زنان در دهه 20 و اوایل 30 سالگی رخ می دهد، پس از 35 سالگی به تدریج باروری کاهش می یابد. در مردان، عوامل موثر بر باروری شامل کیفیت و کمیت اسپرم است که با افزایش سن نیز کاهش می یابد. یک رژیم غذایی متعادل برای باروری ضروری است، مواد مغذی کلیدی و الگوهای غذایی نقش مهمی در بهبود نتایج باروری دارند. عوامل سبک زندگی مانند مدیریت استرس، خواب کافی، اجتناب از سیگار و الکل، حفظ وزن سالم و ورزش منظم نیز به باروری کمک می کنند. حفظ تعادل هورمونی برای باروری در مردان و زنان حیاتی است، زیرا عدم تعادل می تواند چرخه باروری را مختل کند و بر نتایج باروری تاثیر بگذارد. عواملی مانند استرس، رژیم غذایی نامناسب، قرار گرفتن در معرض سموم محیطی و کمبود خواب می توانند تعادل هورمونی را مختل کرده و باروری را تحت تاثیر قرار دهند. هورمون های استروژن، پروژسترون، هورمون محرک فولیکول (FSH)، هورمون لوتئینیزه کننده (LH) و تستوسترون نقش مهمی در چرخه تولید مثل و بارداری دارند. درک نقش این هورمون ها و تاثیر آنها بر باروری برای حفظ سطح هورمونی سالم و ارتقای باروری مطلوب ضروری است.

یکی ازمهم ترین آسیب های جامعه معاصر، طلاق عاطفی است که از جمله آثار آن از هم گسستن و به سردی گراییدن روابط مثبت و شیرین خانوادگی است؛ روابطی که با گذشت زمان منجر به متفاوت شدن خواسته ها، نگرش ها، نیازهای زن و مرد و به تبع آن، دورشدن آنها از هم شده است. این وضعیت در طول زمان اتفاق می افتد و  شدت آن می تواند از زوجی به زوج دیگر متفاوت باشد. طلاق عاطفی اولین مرحله در فرآیند طلاق و بیانگر رابطه رو به زوالی است که احساس بیگانگی جایگزین آن می شود. بر این اساس، اگرچه زن و شوهر ممکن است با هم بودن را مانند یک گروه اجتماعی ادامه دهند، اما  جاذبه و اعتماد آن ها نسبت به یکدیگر کاملا از بین رفته است. این مساله علت های گوناگونی دارد. علت هایی مانند محدودیت های اجتماعی و فرهنگی، مشکلات اقتصادی، ازدواج های تحمیلی، خشونت وتجمل گرایی، خود بزرگ بینی و تحقیر دیگری و... که می توان تمام این موارد را درسه عامل روانی، اجتماعی_فرهنگی و عوامل قبل از ازدواج شرح داد.