فهرست مطالب

کتاب و سنت - سال ششم شماره 1 (پیاپی 14، بهار 1403)

نشریه کتاب و سنت
سال ششم شماره 1 (پیاپی 14، بهار 1403)

  • تاریخ انتشار: 1403/03/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • صدیقه گیوی* صفحات 5-30

    بینامتنیت از موضوعات کاربردی در حوزه مطالعات ادبی است که روابط بین دو متن را با تحلیل های متفاوتی مورد بررسی قرار می دهد. ژنت از مشهورترین نظریه پردازانی است که انواع روابط بینامتنی را طبقه بندی و تحلیل کرده است. بر اساس بینامتنیت متون ادبی در خلا خلق نمی شوند؛ بلکه هر متنی، هم به لحاظ زبان شناختی و هم به جهت معناشناسی، وام دار متون قبل از خود است و به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه از آن متون الگو گرفته و بهره برده و پیوند ناگسستنی با آنها دارد. از آنجا که قرآن و عترت  مهم ترین منبع هدایت و دستورالعمل کامل زندگی بشر هستند، مقاله حاضر با بهره گرفتن از روش تحلیل روابط بینامتنی در صدد پاسخگویی به این سوال است که: ارتباط محتوایی سلام ها و لعن های قرآن و سلام ها و لعن های زیارت عاشورا چگونه تحلیل می شود؟ بر اساس نتایج پژوهش، زیارت عاشورا رابطه بینامتنی و زبان شناختی با متن قرآن کریم دارد و متعلق سلام ها و لعن های آن با سلام شدگان و لعن شدگان در قرآن مشترک است.

    کلیدواژگان: قرآن، زیارت عاشورا، سلام، لعن، بینامتنیت
  • سید مصطفی مکارم* صفحات 31-46

    مفهوم نژادپرستی با معادل Racism که به آن تبعیض نژادی با معادل Racial discrimination نیز گفته می شود، نوعی تبعیض است که متمرکز بر تفاوت های نژادی حاصل از تفاوت های ظاهری جسمی و فیزیکی است. این مقاله ابتدا با بیرون کشیدن این مفهوم از آیات قرآن و با رویکرد کیفی تحلیلی توصیفی و با روش تفسیر اجتهادی قرآن به قرآن، در صدد پاسخ به این پرسش است که: «از نظر قرآن، تبعیض نژادی چگونه تعریف می شود؟» و سپس این پاسخ را با تعریف غربی آن مقایسه می کند و زمینه های اتحاد و اختلاف این دو نظر را با یکدیگر بیان می نماید. نتیجه به دست آمده این که، دیدگاه قرآن در مورد تبعیض نژادی با نگاه غربی از این نظر که هر دو معتقد به عدم تبعیض در مورد انسان ها هستند، همسوست و آن را مردود می داند؛ زیرا این نوع تبعیض، انسان ها را بر اساس مولفه ای دسته‎ بندی می نماید که خود نقشی در آن نداشته اند و قادر به تغییر آن مولفه نیز نخواهند بود.

    کلیدواژگان: تبعیض نژادی، قرآن، نژادپرستی، تفسیر استنطاقی
  • سید عباس حسینی پور عزآبادی* صفحات 47-58
    قرآن نعمت های مادی و معنوی متفاوتی را برای اهل بهشت بیان کرده است. در این میان، نعمت «رضوان» را به عنوان نعمتی معنوی معرفی می کند. از رضوان الهی که همان رضایت و خشنودی خداوند نسبت به بنده بوده، با تعبیر «و رضوان من الله اکبر» به بالاترین و مهم ترین نعمت های بهشت یاد شده که این خود، از اهمیت تکامل روحی و معنوی انسان به عنوان اصل خلقت، پرده برمی دارد. بر اساس روایات از آیات الهی این گونه برمی آید که لازم است‏ بندگان برای دستیابی به این نعمت بزرگ به درگاه الهی دعا کنند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به بیان چگونگی رسیدن به این نعمت بزرگ پرداخته است. آیات قرآن، ایمان حقیقی و عمل نیک، هجرت برای پایبندی به اعتقادات، تلاش بدنی و مالی در مسیر الهی، برپاداشتن نماز و پرداخت زکات و اطاعت پذیری از خداوند و پیامبرش را از اسباب رسیدن به این نعمت بزرگ بیان کرده است.
    کلیدواژگان: رضوان الهی، نعمت، بهشت، نعمت معنوی، بالاترین نعمت بهشت
  • فاطمه غمخوارفرد* صفحات 59-76
    قضا و قدر از مسائل مهم کلامی و الهیات قرآنی است. این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی به بازخوانی اندیشه های قاضی عبد الجبار معتزلی در مسئله قضا و قدر و نقد دیدگاه ایشان از منظر آیات و روایات با تکیه بر آرای متکلمان شیعه به خصوص شیخ مفید، به تبیین صحیح این مسئله می پردازد. حاصل پژوهش این است که معتزله معتقد است، قدرت، اراده، علم و قضا و قدر خداوند به افعال اختیاری بندگان تعلق نمی گیرد. قاضی عبدالجبار می گوید: در افعال اختیاری، انسان قادر است، نه خداوند. به همین علت قضا و قدر در افعال انسان به معنای اطلاع و آگاهی خدا از افعال یا فرمان به طاعت است. امامیه بر خلاف معتزله، قضا و قدر را از مبادی فعل خداوند می داند و معتقد است، تقدیر و قضای تشریعی، همه افعال اختیاری انسان را فرا می گیرد، و هیچ منافاتی با نقش انسان در جهان و اراده او در سرنوشت خود ندارد.
    کلیدواژگان: قضا، قدر الهی، قاضی عبد الجبار، شیخ مفید، سرنوشت انسان
  • فریده خسروی* صفحات 77-95
    یاری الهی چیست؟ به چه اندازه فرود می آید؟ و راه دریافت آن چیست؟ یاری انسان مومن همان یاری الهی است. هرچه شناخت ما از یاری الهی بیشتر باشد زندگی ما بهتر است. اگر کسی این یاری را نداشته باشد اصلا نمی تواند بندگی داشته باشد. فقط کسی می تواند بندگی خدای سبحان را داشته باشد که یاری از خدای سبحان داشته باشد و قرار گرفتن در صراط مستقیم، از طریق دریافت این یاری است. تحقیق پیش رو شامل متن پژوهی حکمت 139 نهج البلاغه «تنزل المعونه علی قدر الموونه» است. این پژوهش با روش فقه الحدیثی و از طریق گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی به بررسی متن و سند حکمت یادشده پرداخته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که یاری الهی کریمانه از فضل فرود می آید و ما را از همین دنیا در بهشت قرب الهی ساکن می کند. راه دریافت آن نیز هزینه کردن کریمانه از فضل است.
    کلیدواژگان: حکمت 139 نهج البلاغه، یاری الهی، یاری رسانی، هزینه، تامین هزینه
  • رضا اردبیلی* صفحات 97-111
    این پژوهش جایگاه عصمت پیامبر اکرمˆ از دیدگاه محدثان فریقین را مورد بررسی قرار می دهد. انبیای الهی از گناه، معصوم و از خطا مصون اند. عصمت ، حالتی است که شخص را از قرار گرفتن در خطا و گناه باز می دارد؛ براین اساس برای ایشان عصمت از گناهان پیش از تصدی مرتبه پیامبری، عصمت در تلقی و ابلاغ وحی، عصمت از گناهان پس از تصدی مرتبه پیامبری، عصمت از ترک مستحبات، عصمت از گناه سهوی، عصمت از اشتباه در امور عادی و رذایل اخلاقی، عصمت از اشتباه در تبیین دین و اعتقادات و عصمت از اشتباه در نظریات علمی وجود دارد. در این تحقیق، از روش آمیزه ای و تلفیقی و به کمک اسناد نوشتاری و سامانه های رایانه ای و نرم افزارهای علمی و روش داده پردازی توصیفی استفاده شده است. در این مقاله تقریب نگاه اهل سنت در مسئله عصمت، دیدگاه شیعی و بیان اختلافات در مسئله و جنبه های الهی شخص نبی اکرم و جنبه های فردی اجتماعی در دیدگاه فریقین ازجهت عصمت مورد ارزیابی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: عصمت، پیامبر اکرم(ص)، روایات، فریقین، محدثان
  • محمد پورصباغ، سید محمدعلی رضوی صفحات 112-123