فهرست مطالب

حبوبات - سال پنجم شماره 1 (پیاپی 9، بهار و تابستان 1402)

نشریه حبوبات
سال پنجم شماره 1 (پیاپی 9، بهار و تابستان 1402)

  • تاریخ انتشار: 1403/07/01
  • تعداد عناوین: 4
|
  • شادی بصیری* صفحات 1-8

    حبوبات از جمله مواد مغذی در رژیم خوراکی افراد در سراسر جهان هستند و بعد از غلات دومین منبع تغذیه ای مهم شناخته می شوند. حبوبات حاوی پروتئین (20 تا 45 درصد) با اسیدهای آمینه ضروری، کربوهیدرات های پیچیده (60 درصد) و فیبرهای خوراکی (5 تا 37 درصد) هستند. حبوبات فاقد کلسترول و چربی های اشباع و سرشار از مواد معدنی و ویتامین های ضروری مورد نیاز بدن هستند. بیشتر ترکیبات زیست فعال موجود در حبوبات دارای خواص آنتی اکسیدانی هستند که در پیشگیری از بروز برخی بیماری ها نظیر سرطان، بیماری های قلبی عروقی و پوکی استخوان نقش دارند. برای بیماران سلیاکی، دیابتی و افرادی که به سلامت و مدیریت وزن خود اهمیت می دهند سودمند هستند. مصرف انواع حبوبات به کاهش سطح قندخون و افزایش باکتری های سالم روده کمک می کنند. استفاده از حبوبات به ویژه در کشورهای در حال توسعه، علیه گرسنگی و سوء تغذیه حاصل از فقر مصرف پروتئین، نقش دارد. حبوبات در تهیه و بهبود غذاهای فراسودمند کاربردی در ارتقای سلامت انسان نقش مهمی ایفا می کنند.

    کلیدواژگان: پروتئین، تغذیه، حبوبات، ریزمغذی، زیست فعال، سلامت
  • عباس سلیمانی فرد*، امیر میرزایی صفحات 9-15
    به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد ماش، رقم گوهر، آزمایشی زراعی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در تابستان 1395 در منطقه ایلام اجرا شد. عامل اول سه تاریخ کاشت شامل 10 تیر، 25 تیر و 5 مرداد و عامل دوم شامل فواصل بین بوته روی ردیف های 5، 10، 15 و 20 سانتی متری، با فاصله ثابت 50 سانتی متر بین ردیف ها که به ترتیب تراکم هایی معادل 40، 20، 3/13 و 10 بوته در متر مربع را بوجود آوردند، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف در مترمربع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تاثیر برهمکنش فاصله بوته × تاریخ کاشت قرار گرفتند. تعداد غلاف در بوته (44 غلاف)، تعداد غلاف در مترمربع (507 غلاف)، عملکرد دانه (3149 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت 25 تیرماه و فاصله بوته 15 سانتی متر (تراکم 3/13 بوته در متر مربع) بدست آمد. نتایج  بررسی نشان داد که، تراکم 3/13 بوته در مترمربع و تاریخ کاشت 25 تیر ماه، مناسب ترین و اقتصادی ترین تاریخ کاشت را برای گیاه ماش رقم گوهر در منطقه ایلام ایجاد کرده و قابل توصیه است.
    کلیدواژگان: فاصله بوته، ماش، عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته، تاریخ کاشت، تعداد غلاف در متر مربع
  • احمد حیدری* صفحات 16-24
    نخود از حبوبات مهم مناطق دیم می باشد که می توان آنرا جایگزین آیش در تناوب با گندم کرد. با توجه به کمبود رطوبت در مناطق دیم و نیز کاهش حاصلخیزی خاک به دلیل استفاده مداوم از روش رایج خاک ورزی و عدم حفظ پوشش گیاهی، استفاده از سامانه های خاک ورزی حفاظتی در این مناطق با توجه به مزایای آن (حفظ رطوبت خاک، کاهش فرسایش خاک، افزایش حاصلخیزی خاک، حفظ محیط زیست، کاهش هزینه های تولید و...) رو به گسترش می باشد. اثر شش روش خاک ورزی و کاشت  شامل 1- کم خاک ورزی با خاک ورز مرکب حفاظتی (چیزل پکر) + کاشت نخود با عمیق کار، 2- خاک ورز مرکب مجهز به تیغه-های زیرشکن و قلمی+ غلتک + کاشت نخود با عمیق کار، 3- کشت نخود با خطی کار کشت مستقیم، 4- خاک ورز مرکب مجهز به زیرشکن+ قلمی+ غلتک + استفاده از دستگاه تسطیح کن غلتک دار +کاشت نخود با عمیق کار، 5- استفاده از تسطیح کن غلتک دار + کشت نخود با خطی کارکشت مستقیم و 6-  روش مرسوم منطقه (دستپاشی و پوشاندن بذر با شش خیش) بر عملکرد نخود  به مدت سه سال در شهرستان کبودرآهنگ استان همدان بررسی شد. نتایج نشان داد که روش شمار3 (کشت نخود با خطی کار کشت مستقیم در بقایای گندم) با میانگین عملکرد 6/608 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد نخود را به خود اختصاص داد. از نظر اقتصادی، بیشترین ارزش ناخالص (267784000 ریال در هکتار) و ارزش خالص (261784000 ریال در هکتار) مربوط به روش شماره 3 است که بیشترین ارزش را در بین روش های مورد بررسی نشان داد. بنایراین می توان نخود را با روش بی خاک-ورزی (کشت مستقیم) در بقایای گندم و با کنترل مناسب علف های هرز کشت کرد. از این طریق عملکرد دانه افزایش و هزینه های تولید کاهش می یابند.
    کلیدواژگان: بی خاک ورزی، چیزل پکر، حبوبات، کم خاک ورزی، غلتک
  • سید محسن سیدی*، مصطفی گودرزی، صدیقه اشتری، مریم حاتم آبادی، ابوالقاسم سرلک صفحات 25-31
    به منظور بررسی تغییرات جمعیت علف های هرز در تیپ های رشدی مختلف لوبیا چیتی، پژوهشی در دو سال 1401 و 1402 در پردیس تحقیقات و آموزش لوبیا خمین اجرا گردید. در این آزمایش ارقام لوبیاچیتی با سه تیپ رشدی مختلف شامل لاین KS21492 با تیپ رشدی 1 (ایستاده)، رقم کوشا با تیپ رشدی 2 (نیمه رونده) و رقم صالح با تیپ رشدی 3 (رونده) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار کشت گردیدند. برای مقایسه قدرت توانایی ارقام سه قطعه زمین با شرایط مشابه قطعات آزمایشی دیگر به عنوان تیمار بدون کشت (شاهد) آبیاری گردید و نمونه برداری علف های هرز نیز همزمان با دیگر تیمارها در آنجا انجام پذیرفت. اثر رقم بر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک لوبیا چیتی معنی دار بود و بیشترین عملکرد دانه (297 گرم بر مترمربع) و بیشترین عملکرد بیولوژیک (898 گرم بر مترمربع) به رقم صالح  تعلق گرفت. همچنین، نتایج آزمایش نشان داد که اثر رقم لوبیاچیتی بر صفات متوسط ارتفاع علف های هرز و نیز تعداد و بیوماس این گیاهان معنی دار بود. بیشترین میزان تعداد و بیوماس علف های هرز (به ترتیب 2/3 بوته در مترمربع و 0/37 گرم در مترمربع) در لاین KS21492 مشاهده گردید. این در حالی بود که کمترین مقدار این ویژگی ها در رقم صالح بدست آمد. این نتایج نشان می دهند که ارقام رونده که دارای قدرت بیشتری برای پوشش سطح زمین هستند، توانایی بیشتری در مبارزه با علف های هرز ایجاد می کنند و لذا کشت این ارقام توصیه می شوند.
    کلیدواژگان: لوبیاچیتی، رقم صالح، رقم کوشا، علفهرز، عملکرد دانه