فهرست مطالب

نشریه شمس
پیاپی 124 (تابستان 1403)

  • تاریخ انتشار: 1403/06/01
  • تعداد عناوین: 18
|
  • سخن آغازین
  • سخن سردبیر
  • روزآمدها: اقتصاد ساختمان
  • علی فرنام صفحه 11

    امروزه در مقیاس وسیع و شاید روزانه تحلیل های کمی و کیفی فراوانی در خصوص بخش مسکن، بازار مسکن و اجاره بها ارائه می شود. تعدد شاخص ها و تحلیل ها به گونه ای است که در بسیاری از موارد علاوه بر مردم حتی برنامه ریزان و سیاست گذاران را نیز دچار شبهه و ابهام می نماید.بخشی از این شبهه ها به طور عام در علم آمار و شیوه های اطلاع رسانی معمول و شناخته شده است. اما بخشی از این شاخص ها نیز ملاحظات و توضیحاتی دارد که چنانچه اشراف به آن ملاحظات وجود نداشته باشد، عملا سبب فاصله گرفتن تحلیل و احیانا تصمیم گیری و حتی قانون و مقرره نویسی و مدیریت از واقعیت ها می گردد. در این مجال گفت وگویی با علی فرنام، پژوهشگر حوزه مسکن و شهرسازی، انجام شده که به چند شاخص و گزاره در حوزه مسکن و شهرسازی اشاره گردیده و تلاش شده تا توضیحاتی برای تبیین بهتر موضوع ارائه شود.

    کلیدواژگان: وسیع، تحلیل کمی، بازار مسکن، عمران، هفت رشته، آمار - شاخص - پژوهشگر حوزه صنعت
  • بهروز بهنام *، سید سهیل مساعد صفحه 24

    وقوع آتش سوزی های بزرگ و مخرب در سراسر دنیا در گذشته تا به امروز منجر به پدید آمدن مقررات و الزامات مدونی در خصوص ایمنی در برابر آتش شده اند و با گذر زمان نیز توسعه یافته اند. دو دیدگاه کلی در این الزامات مطرح هستند که در این گزارش به آن ها پرداخته می شوند: دیدگاه اول تجویزی و دیدگاه دوم مبتنی بر عملکرد است. با گذر زمان تحولاتی در خصوص مقررات، الزامات و حرکت از نگاه تجویزی به عملکردی در سراسر جهان رخ داده اند که ناشی از محدودیت های آئین نامه های تجویزی، مسائل اقتصادی و پیشرفت های صورت گرفته در مهندسی ایمنی در برابر آتش هستند. رویکرد مبتنی بر عملکرد بر اساس اهداف صریح از پیش تعیین شده، به طراحان این اجازه را می دهد تا روش های دستیابی به این اهداف را انتخاب نمایند. در مجموع این رویکرد انعطاف پذیرتر، کاربردی تر و عینی تر است. در این گزارش مقایسه بین دو رویکرد انجام شده است و یک روش پیشنهادی نیز در آخر اعلام گردیده که ترکیبی از دو دیدگاه را در خود دارد.

    کلیدواژگان: ایمنی، آتش، تفاوت ها - آتش سوزی - مسائل اقتصادی - جهان
  • مهدی ده یادگاری صفحه 31

    مدل سازی اطلاعات ساختمان 1(BIM) روشی نوین در کل اجزای پروژه از مرحله طراحی تا مرحله ساخت و مدیریت پروژه و حتی بهره برداری را در صنعت ساخت وساز ارائه می دهد. با توجه به فراگیر شدن کاربردی این سیستم نوین در جهان و محرز شدن محاسن و مزایا به کاربران فعال در صنعت ساخت وساز، کشور های مختلفی از سال های گذشته نیز درگیر تهیه چهارچوب و استاندارد مشخص جهت پیاده سازی و استفاده کاربردی از این سیستم را بر اساس فرهنگ، قوانین حقوقی و اقتصادی گردیده اند. متاسفانه در کشور ایران صنعت ساخت هنوز در مرحله پذیرش این مدل سازی بوده و به مرحله پیاده سازی آن در سازمان ها به طور کامل نرسیده است. در این مقاله سعی بر آن شده است که با بررسی استاندارد های پیاده سازی آن در کشورهای گوناگون بر اساس تجزیه و تحلیل این استاندارد ها توسط متخصصان و پژوهشگران حاضر کشور در این حوزه، نظرات را پیش روی تدوین کنندگان استاندارد قرار داده تا بتوانند به رهیافت مناسبی جهت تدوین استاندارد مدل سازی اطلاعات ساختمان و پیاده سازی آن در کشور دست یابند.

    کلیدواژگان: بیم، روش نوین، مدیریت پروژه، مدل سازی، فرهنگ، استاندارد، برق، مکانیک - قوانین حقوقی - تجزیه و تحلیل
  • حقوق و اخلاق مهندسی
  • منوچهر شیبانی اصل صفحه 42

    مهندسی ساختمان قدیمی ترین و یکی از مهم ترین رشته های مهندسی در جهان است. در کشور ما ایران نه تنها به لحاظ صرف اعتبارات و بودجه عمو می در این حوزه، دارای نقشی عمده در اقتصاد کشور است، بلکه از آنجا که ساختمان از مهم ترین دارائی ها و اموال اشخاص محسوب می شود، نزد اشخاص مختلف نیز اهمیت خاصی دارد. فرایندهای مهندسی ساختمان و انجام وظایف و خدمات مهندسی و تعاملات اشخاص دخیل در پروژه های مهندسی ساختمان، در سپهر حقوقی صورت می گیرد. با توجه به وجود نظام های چندگانه ساخت و ساز درکشور، به خصوص دو نظام فنی و اجرائی کشور و نظام ساخت و ساز شهری و روستایی و حجم فراوان ضوابط و مقررات متفاوت حاکم در هر یک از دو نظام در کنار آثار و تبعات حقوقی عملیات و اقدام های فنی در مهندسی ساختمان حائز اهمیت فراوان است. شناخت صحیح و کامل از حقوق در مهندسی ضروری است و شایسته تحقیقات، پژوهش های عل می و فعالیت های مطالعاتی خاص در تعامل دو رشته است. در این نوشتار تلاش بر این بوده با توصیفی کلی از مهندسی، مهندسی ساختمان، حقوق، نظام های ساخت و ساز در ایران و نهایتا به اختصار به وضعیت حقوق در مهندسی ساختمان پرداخته شده است.

    کلیدواژگان: رشته مهندسی، ساختمان، شهر، روستا، نظام ساخت و ساز - تحقیقات - حقوق - مطالعات خاص
  • حامد خانجانی صفحه 50

    1-چکیدهتاسیس رشته جدیدی در مطالعات اخلاقی به نام اخلاق کاربردی به هدف پاسخ‏گویی به مجموعه مسائل اخلاقی نوپدیدی که عمدتا ناشی از پیشرفت های علم و فناوری می باشد، شکل گرفته است. امروزه کمتر فعالیتی از فعالیت های انسانی را می توان یافت که به عنوان یکی از شاخه های اخلاق کاربردی مورد بررسی قرار نگرفته باشد. در این دیدگاه، اخلاق کاربردی شامل اخلاق حرفه ای نیز هست. اخلاق حرفه ای به مسائل اخلاقی مشاغل خاص مانند اخلاق پزشکی، اخلاق مهندسی، اخلاق کارشناسی و غیره می پردازد. در این مقاله مروری خواهد شد به مفاهیم مربوط به اخلاق کاربردی و حرفه ای و سپس با طرح قوانین و مقررات حوزه کارشناسی، به ضرورت های اخلاق کارشناسی پرداخته می شود.

    کلیدواژگان: رشته، اخلاق، علم و فناوری، قوانین و مقررات، اخلاق کارشناسی - مشاغل خاص - اخلاق پزشکی - اخلاق مهندسی
  • گزیده ها
  • بهروز فرح شیرازی، مختار آذرنیوشان صفحه 81

    1-چکیدهدر دنیای پر شتاب ساخت و ساز، داربست ها به عنوان ستون های خاموش بسیاری از پروژه ها عمل می کنند. این سازه های موقتی که غالبا نادیده گرفته می شوند، نقشی حیاتی در دسترسی به ارتفاعات، پشتیبانی از سازه ها، محافظت از کارگران و عابران پیاده دارند. با این حال، علی رغم اهمیت آن ها، داربست ها می توانند خطرات قابل توجهی به همراه داشته باشند، به همین دلیل طراحی و نظارت مهندسی این سازه ها توسط مهندسان ذی صلاح از اهمیت حیاتی برخوردار است و در صورت عدم طراحی و نظارت صحیح، می توانند خطرات جدی به همراه داشته باشند.صنعت ساخت و ساز در ایران، با وجود نقش حیاتی آن در پیشرفت کشور، متاسفانه با چالش جدی بالا بودن آمار تلفات انسانی روبه رو است. آمار دقیق و به روز در این زمینه به طور  قابل دسترس نیست، اما برآوردها نشان می دهد که سالانه بین 800 تا 1000 نفر در حوادث ساختمانی جان خود را از دست می دهند. کارشناسان معتقدند که حوادث در حوزه ساختمان بیشترین آمار از تلفات نیروی کار را به خود اختصاص می دهد. آنطور که آمارها می گویند بیش از 50 درصد حوادث ناشی از کار در کارگاه های ساختمانی اتفاق می افتد. در بروز حوادث ناشی از کار عوامل متعددی تاثیرگذار هستند که از آن بین عامل انسانی در بیش از 80 درصد حوادث نقش داشته است. با توجه به ضرورت جلوگیری از افزایش حوادث و تلفات ناشی از سقوط در ساختمان همچنین با توجه به دسترسی بهتر نیروی انسانی که قطعا منجر به افزایش کیفیت کار خواهد شد، افزودن نقشه طراحی سازه موقت داربست استاندارد در زمان بررسی و تایید نقشه های ساختمانی، نظارت مستمر و دقیق مهندسان ذی صلاح بر کار مجریان تجربی صلاحیت دار ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

    کلیدواژگان: داربست، ستون، خاموش، ارتفاعات، کارگران و عابران، اهمیت، تلفات انسانی، نقشه، نقشه برداری - تلفات انسانی - نیروی کار - حودث ساختمانی - نظارت
  • نجمه علی محمدی *، الهام شعبانی صفحه 96

    1-چکیدهبر اساس این پژوهش، قسمت شمال غربی شهر رامسر نسبت به دیگر مناطق رامسر مستعد برای روان گرایی لرزه ای شناخته شده و این منطقه در جهت توسعه شهر رامسر بوده است و ساخت و ساز های جدید در این ناحیه مشهود است. استفاده از روش های سازگار با محیط زیست برای به دست آوردن پارامترهای خاک منطقه، مقرون به صرفه و کارآمد است و به تازگی رواج بیشتری یافته است. در این مطالعه، روان گرایی لرزه ای در شهر رامسر با استفاده از تحلیل نوفه محیطی بررسی شده است. برای به دست آوردن فرکانس تشدید ساختگاه و ارزیابی شاخص روان گرایی، رویکرد نسبت طیفی افقی به قائمH/V  مورد استفاده قرار است. برای این منظور تعداد 22 برداشت تک ایستگاهی سه مولفه ای در گستره شهر رامسر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. پس از اعتبارسنجی بیشینه منحنی H/V، فرکانس تشدید مرتبط با هر ایستگاه در مقایسه با طیف های دامنه برآورد شده است. در ادامه، شاخص آسیب پذیری روان گرایی Kg به عنوان معیاری از پتانسیل روان گرایی ساختگاه محاسبه شده است. در انتها تغییرات فرکانس اصلی ساختگاه و شاخص روان گرایی به صورت نقشه ارائه شده است. نتایج با اطلاعات زمین شناسی و مطالعات ژئوتکنیکی در دسترس برای ساختگاه شهر رامسر مقایسه شده است.

    کلیدواژگان: رامسر، روان گرایی، زمین لرزه، توسعه ساخت وساز، شاخص آسیب پذیری، زمین شناسی، ژئوتکنیک - فرکانس