فهرست مطالب

فصلنامه طب و تزکیه
سال سی و سوم شماره 3 (پیاپی 131، پاییز 1403)

  • تاریخ انتشار: 1403/11/01
  • تعداد عناوین: 5
|
  • حوریه محمدی کناری، مهرناز زارعی، محمد حسین زاده داورزنی، منصوره تقوی نیا، مریم سلیمانی موحد* صفحات 117-125

    شرط پویایی و رشد نظام های آموزشی و ارتقای کیفیت طراحی، تدوین و اجرای برنامه های درسی، نظارت بر کیفیت تدریس اعضای هیات علمی است. لازمه ی این امر که در سال های اخیر به صورت الکترونیکی انجام می شود شناسایی ویژگی های سامانه های موجود، امکان ارتقای سامانه ها با افزودن ویژگی های مطلوب، جامع و مبتنی بر نیاز کلیه دانشگاه های علوم پزشکی است که منجر به ارتقاء سیستم های موجود می شود و یا شرایط را برای ایجاد سامانه های یکپارچه فراهم می کند. بنابراین، این مطالعه با هدف شناسایی ویژگی های سامانه های ارزشیابی اعضای هیات علمی مورد استفاده در دانشگاه های علوم پزشکی کشور انجام شد. این مطالعه به صورت یک پیمایش کیفی با استفاده از پرسشنامه حاوی چند سوال باز انجام شد که برای معاونت های آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی کشور ارسال وتحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی قراردادی بر اساس رویکرد گرنهایم و لوندمن انجام و از معیارهای لینکلن و گوبا برای ارتقای اعتبار وصحت تحلیل داده ها استفاده شد. 11 سامانه ارزشیابی مربوط به ارزشیابی اعضای هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی کشور مورد استفاده قرار گرفت که برخی از آنان نسبت به سایر سامانه ها نقاط قوت بیشتر وبرخی نقاط ضعف شان غالب بود به گونه ای که دانشگاه های استفاده کننده، آن ها را قابل توصیه به سایر دانشگاه ها نمی دانستند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها در قالب چهار طبقه ویژگی-های مشترک، نقاط قوت، نقاط ضعف و پیشنهادات ارائه شده، طبقه بندی شد.به دلیل نقش کلیدی و حیاتی استاد در ارتقای سیستم های آموزشی و ضرورت سنجش عملکرد اساتید درتحقق اهداف و رسالت دانشگاه به عنوان یکی از ارکان فرایند یاددهی-یادگیری، ارتقای مستمر سیستم های ارزشیابی بسیار ضروری است. بنابر این، توصیه می شود پیشنهادات مطرح شده برای ارتقای سامانه های ارزشیابی هیات علمی، به عنوان بخش مهم نتایج مطالعه حاضر که نیازهای واقعی دانشگاه ها در ارتباط با سامانه ارزشیابی مطلوب را نشان می دهد، مورد توجه مسئولان قرار گیرد.

    کلیدواژگان: اعضای هیات علمی، ارزشیابی استاد، سامانه ارزشیابی
  • علی خورسندی طاسکوه، فهیمه ربانی خواه*، محمدمهدی طهرانچی، سعید غیاثی ندوشن، مهدی الیاسی صفحات 126-141
    زمینه و هدف

    حکمرانی آموزش عالی به نظام قدرت ناشی از قوانین، سیاستها و قواعد گفته می شود که مسئولیتهای بازیگران مختلف را در نظام آموزش عالی تعیین می کند. در این نظام، دانشگاه ها به عنوان مراکز اصلی فعالیت در حوزه آموزش عالی، نقشی حیاتی دارند. براین اساس، حکمرانی آکادمیک در آموزش عالی ایران با تاکید بر اکوسیستم نوآوری به عنوان یک عامل کلیدی در توسعه و پیشرفت دانشگاه ها و تحقق اهداف آموزش عالی تاثیر مهمی می تواند داشته باشد. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش با هدف بررسی عوامل وادارنده و بازدارنده در حکمرانی آکادمیک در آموزش عالی ایران بر مبنای اکوسیستم نوآوری انجام شد.

    روش بررسی

    مطالعه حاضر یک پژوهش کیفی بود که در سال 1402 انجام شد. اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 18 نفر از صاحبنظران که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، جمع آوری شد. در نهایت تحلیل مصاحبه ها با روش تحلیل مضمون و از طریق نرم افزار MAXQDA انجام شد.

    یافته ها

    در دو گروه اصلی وادارنده و بازدارنده حکمرانی آکادمیک، 70 کد استخراج شد. عوامل وادارنده و بازدارنده بیرونی در 6 بعد اجتماعی، فناورانه، اقتصادی، زیست محیطی، سیاسی و ارزشی و عوامل وادارنده و بازدارنده درونی در7 بعد استراتژی، ساختار، سیستم، ارزش های مشترک، مهارت ، سبک و کارکنان استخراج و طبقه بندی شدند.

    نتیجه گیری

    این پژوهش به بررسی عوامل وادارنده و بازدارنده حکمرانی آکادمیک در آموزش عالی ایران با تاکید بر اکوسیستم نوآوری پرداخته است. در نتیجه، برای بهبود حکمرانی آکادمیک و تحقق اهداف آموزش عالی در ایران، ضروری است که سیاست گذاران و مدیران آموزش عالی به شناسایی و تقویت عوامل وادارنده و همچنین کاهش تاثیر عوامل بازدارنده توجه ویژه ای داشته باشند. این رویکرد می تواند به ایجاد یک اکوسیستم نوآوری موثر در آموزش عالی کمک کند و زمینه ساز پیشرفت های چشمگیری در این حوزه باشد.

    کلیدواژگان: حکمرانی آکادمیک، دانشگاه، وادارنده، بازدارنده، اکوسیستم نوآوری
  • منصوره تقوی نیا، حوریه محمدی کناری، مرضیه دشتی رحمت آبادی، ام فروه ابراهیمی* صفحات 142-146

    مراکز مطالعات و دفاتر توسعه آموزش علوم پزشکی به عنوان مهم ترین نهادها در آموزش علوم پزشکی محسوب می گردند. رسالت این مراکز و دفاتر بهبود کیفیت آموزش علوم پزشکی، ترویج نوآوری، تربیت نیروهای ماهر و پاسخگو به نیازهای جامعه، رعایت ارزش های اسلامی-اخلاقی، حفظ شان و منزلت انسانی، مسئولیت پذیری و ارتقای سلامت جامعه و هم چنین پاسخگویی به نیازهای درون و برون مرزی در دانشگاه های علوم پزشکی است. ماموریت کلی این مراکز و دفاتر تبدیل سیستم آموزش علوم پزشکی ایران به الگویی برتر و شناخته شده؛ و هم چنین، مطرح نمودن دانشگاه های علوم پزشکی به عنوان قطب های علمی در حوزه های علوم بالینی، علوم پایه و فناوری های پیشرفته در سطح منطقه و جهان است. گرچه درکلیه مراکز و دفاتر مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی تلاش های متعددی در جهت توسعه سازمان و بهبود کیفیت آموزش علوم پزشکی صورت گرفته است؛ ولیکن، در بسیاری از مطالعات به چالش های جدی در زمینه بهبود عملکرد و اثربخشی فرآیندها و فعالیت های مراکز مطالعات اشاره شده است. محمدی و همکاران (1402) در مطالعه خود تحت عنوان " بررسی چالش های مراکز مطالعات و دفاتر توسعه آموزش علوم پزشکی مبتنی بر شرح وظایف" چالش های مراکز مطالعات و دفاتر توسعه آموزش پزشکی مورد بررسی قرار دادند [1]. در مقاله ایشان، «ضعف در طراحی و تدوین ساختار سازمانی عملیاتی مورد نیاز برای تحقق شرح وظایف»، به عنوان مهم ترین و پرتکرارترین چالش از نظر مدیران، معاونان و کارشناسان مراکز و دفاتر توسعه بیان گردیده است. این نامه، در راستای تکمیل مقاله مذکور و با هدف شناسایی عوامل کلیدی در طراحی ساختار سازمان مراکز مطالعات و دفاتر توسعه آموزش پزشکی نگاشته شده است. شناسایی عوامل کلیدی موثر در طراحی ساختار سازمان، در برنامه ریزی و سیاست گذاری به مدیران و مسئولین کمک به سزایی نموده و طراحی ساختار سازمان اثربخش مراکز مطالعات و دفاتر توسعه و هم چنین بهبود کیفیت آموزش علوم پزشکی را به همراه خواهد داشت.

    کلیدواژگان: ساختار سازمانی، استراتژی سازمان، مراکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی
  • ارغوان افرا*، مسعود فروتن، محمد نجفی، ناصر کامیاری صفحات 147-159
    زمینه و هدف

    اخلاق حرفه ای در پژوهش، به بررسی چالش های اخلاقی در حوزه های مختلف تحقیق می پردازد. هرچه تحقیقات با کیفیت بهتری انجام گیرند، پیشرفت علمی جامعه سرعت بیشتری خواهد گرفت. هدف مطالعه حاضر، بررسی مقایسه ای رعایت اخلاق حرفه ای پژوهش در پایان نامه های پزشکی توسط اساتید و دانشجویان می باشد.

    روش بررسی

    این مطالعه توصیفی-تحلیلی، در سال تحصیلی 1402-1401 بر روی 130 دانشجوی پزشکی و 98 عضو هیئت علمی در دانشگاه علوم پزشکی آبادان انجام شد. نمونه گیری از دانشجویان به روش تصادفی ساده و از اساتید به روش سرشماری صورت گرفت. جهت جمع آوری داده ها، از پرسشنامه های دموگرافیک و اخلاق حرفه ای در پژوهش استفاده شد. سپس آنالیز داده ها با کمک نرم افزار SPSS و آزمون t مستقل، ANOVA و همبستگی پیرسون انجام شد.

    یافته ها

    نمره کل اخلاق حرفه ای در پژوهش و نمره تمامی ابعاد آن، در اساتید بالاتر از دانشجویان بود. بین نمره اخلاق حرفه ای در پژوهش و ابعاد آن در اساتید و دانشجویان، ارتباط مستقیمی وجود داشت. همچنین هفت بعد اخلاق حرفه ای در پژوهش، ارتباط مستقیم و معناداری با یکدیگر و با نمره کل اخلاق حرفه ای داشتند.

    نتیجه گیری

    میزان رعایت اخلاق پژوهش در اساتید بیشتر از دانشجویان بود؛ اما این نمره در اساتید نیز در حد متوسط رو به بالا به دست آمد. آموزش اصول اخلاقی در پژوهش، می تواند منجر به ارتقای سطح کیفیت و اعتبار تحقیقات گردد؛ لذا پیشنهاد می گردد جهت حفظ و توسعه علم و دانش، رعایت اصول اخلاق حرفه ای در پژوهش مورد تاکید بیشتری قرار گیرد.

    کلیدواژگان: اخلاق پژوهش، اخلاق حرفه ای، پژوهش پزشکی
  • پردیس رحمت پور*، حمید شریف نیا صفحات 160-169
    زمینه و هدف

    درجات مختلفی از رفتارهای زورگویانه در محیط های دانشگاهی رخ می دهد که تجربه آن برای دانشجو پیامدهای منفی را در زمینه روانشناختی و تحصیلی به همراه دارد. از این رو این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین رفتارهای زورگویانه در محیط های آموزشی و تمایل به انصراف از تحصیل دانشجویان کارشناسی پرستاری دانشگاه علوم پزشکی البرز و مازندران در سال 1402 انجام شد.

    روش بررسی

    دراین مطالعه مقطعی،386 دانشجوی کارشناسی پرستاری در دو دانشگاه به روش نمونه گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. لینک پرسشنامه الکترونیک همراه با توضیح اهداف مطالعه برای دانشجویان ارسال شد. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، شامل سه بخش اطلاعات دموگرافیک و تحصیلی، رفتارهای زورگویانه در محیط های آموزش پرستاری و تمایل به انصراف از تحصیل بود. آنالیز داده ها به کمک رگرسیون خطی چند گانه انجام شد.

    یافته ها

    در این مطالعه بیش از نیمی از دانشجویان دختر بودند (2/65%). میانگین سنی آنها 2/2±63/22 سال و معدل آنها 2/1±26/17 بود. درحدود 34 درصد (131 نفر) دانشجویان گزارش کردند که تجربه رفتارهای زورگویانه از اساتید پرستاری را دارند. بر اساس نتایج رگرسیون خطی، تنها متغیر رفتار زورگویانه بر قصد انصراف از تحصیل تاثیر مثبت و معنادار دارد (001/0p<، 55/0β=  ).

    نتیجه گیری

    شایان ذکر است که اهمیت تجربه رفتار زورگویانه برای دانشجویان پرستاری دوچندان است، زیرا نحوه برخورد با دانشجویان پرستاری در طول آموزش، روند پرستار شدن دانشجو را شکل می دهد. مدیران دانشگاه می توانند راهکارهایی را جهت افزایش آگاهی اساتید پرستاری از پیامدهای منفی اینگونه رفتارها ارائه دهند و فرهنگ احترام و رفتار حرفه ای را در دانشگاه ها ایجاد کنند.

    کلیدواژگان: رفتارهای زورگویانه، انصراف از تحصیل، دانشجویان پرستاری
|
  • Hoorieh Mohammadi Kenari, Mansoureh Taghavinia, Mehrnaz Zarei, Mohammad Hoseeinzadeh Davarzani, Maryam Soleimani Movahed Pages 117-125
    Background and Aim

    The dynamism and development of educational systems, along with the promotion of curriculum design, development, and implementation, depend heavily on monitoring faculty-teaching quality. In recent years, this has emphasized the importance of identifying features of existing systems and exploring opportunities to enhance them with desirable and comprehensive features tailored to the needs of all medical universities. Such initiatives could lead to upgrading current systems or creating integrated ones. This study was conducted to identify the characteristics of faculty evaluation systems in medical universities in Iran.

    Methods

    This qualitative survey employed a questionnaire with several open-ended questions, targeting the educational vice-chancellors of medical universities in Iran. Data analysis followed the conventional qualitative content analysis approach, guided by Graneheim and Lundman, with the credibility and accuracy of the analysis enhanced through Lincoln and Guba criteria.

    Results

    Eleven evaluation systems focusing on the assessment of faculty members in medical universities were examined. The findings were grouped into four themes: shared features, strengths, weaknesses, and recommendations.

    Conclusion

    Faculty members are critical to advancing educational systems and evaluating their performance is essential for achieving the goals and mission of universities as key components of the teaching-learning process. Continuous improvement of evaluation systems is crucial. Decision-makers are urged to consider the proposed improvements identified in this study, which reflect the genuine needs of universities for an optimal evaluation system.

    Keywords: Faculty Members, Teacher Assessment, Evaluation Platforms
  • Ali Khorsandi Taskoh, Fahimeh Rabbani Khah *, Mohammadmehdi Tehranchi, Saeed Ghiasi Nodooshan, Mehdi Elyasi Pages 126-141
    Background and objective

    The governance of higher education refers to the system of power resulting from laws, policies and rules that determine the responsibilities of different actors in the higher education system. In this system, universities play a vital role as the main actor in higher education. Therefore, academic governance in Iran’s higher education can have an important effect by emphasizing the innovation ecosystem as a key factor in the development and progress of universities and realizing the goals of higher education. Considering the importance of the subject, this research was conducted with the aim of investigating the driving and restraining factors in academic governance in Iran’s higher education based on innovation ecosystem.

    Methods and Materials: 

    This qualitative research was conducted using thematic analysis. The research community comprises the deans at universities in Tehran, as well as experts and specialists in the field of higher education, who were selected as participants in the research using a targeted sampling approach. Data were collected through semistructured interviews. In order to obtain the credibility and validity of the data, peer debriefing and member checking were used.

    Results

    70 codes were identified in two main driving and restraining groups of academic governance based on innovation ecosystem.Internal driving and restraining factors were extracted and classified in 6 social, technological, economic, environmental, political and value dimensions and external driving and restraining factors in 7 dimensions of strategy, structure, system, common values, skill, style and employees.

    Conclusion

    A detailed analysis of these factors will help higher education policy makers, managers and planners to adopt appropriate policies and strategies to strengthen academic governance based on the innovation ecosystem by strengthening drivers and removing or reducing restraining factors. This approach can help create an effective innovation ecosystem in higher education and lay the foundation for significant improvements in this field.

    Keywords: Academic Governance, Driving, Restraining Factors, University, Innovation Ecosystem
  • Mansoureh Taghavinia, Hoorieh Mohammadi Kenari, Marzieh Dashti Rahmatabadi, Omefarveh Ebrahimi Pages 142-146

    Educational Development Centers )EDCs( and Educational Development Offices )EDOs( are crucial for improving education quality, fostering innovation, and training skilled professionals. Their recent expansion underscores the need for organizational development. Despite efforts to enhance medical education, EDCs and EDOs face significant challenges, particularly in designing effective organizational structures. This article identifies key factors—such as strategy, environmental pressures, and available capacities )soft-wared, hard-wared, and skilled(—as essential for creating effective structures. Meanwhile, Compilation of the same job description for all EDCs and EDOs has led to a mismatch between the organizational structure and innovative strategies, environmental pressures, as well as the capacities of each EDC and EDO.

    Keywords: Educational Development Centers, Organizational Development, Effective Organizational Structure, Innovative Strategy
  • Arghavan Afra*, Masoud Foroutan, Mohammad Najafi, Naser Kamyari Pages 147-159
    Background and objective

    Professional ethics in research addresses the ethical challenges in various fields of studies. The higher the quality of research is, the faster the scientific advancement of society will be. The present study is aimed at a comparative study of compliance with professional research ethics in medical theses by Faculty Members and students.

    Methods and Materials: This descriptive-analytical study was carried out on 130 medical students and 98 professors at Abadan University of Medical Sciences in 2022-2023. Students were randomly sampled, while professors were sampled by the census method. Data were collected using demographic and professional ethics in research questionnaires. Data analysis was performed using SPSS software and independent t-test, ANOVA, and Pearson correlation tests.

    Results

    Compared to students, the overall score of professional ethics in research and all its dimensions were higher among professors. There was a direct correlation between the scores of professional ethics in research and its dimensions in professors and students. Moreover, the seven dimensions of professional ethics in research had a significant direct correlation with each other and with the total score of professional ethics.

    Conclusion

    The adherence to research ethics was higher among professors compared to students; however, the score for professors was still moderate to high. Training in ethical principles in research may lead to improved quality and credibility of research. Hence, it is recommended to emphasize adherence to professional ethics in research to preserve and advance science and knowledge.

    Keywords: Research Ethics, Professional Ethics, Medical Research
  • Amid Sharif-Nia*, Pardis Rahmatpour Pages 160-169
    Background and objective

    Various dimensions of bullying occur in academic environments, which experience negative consequences for students in psychological and academic fields. Therefore, this study aimed to determine the relationship between bullying behaviors in educational environments and the intention to dropout among nursing students of Alborz and Mazandaran University of Medical Sciences in 2023.

    Methods and Materials: 

    In this cross-sectional study, 386 undergraduate nursing students were included using convenience sampling method. The link of online questionnaire was sent to the students along with the explanation of the study objectives. The data collection scales in this research included three sections of demographic and educational information, bullying behaviors in nursing education environments and the intention to dropout. Data analysis was done using multiple linear regression.

    Results

    In this study, most of the students were female (65.2%). The mean of their age and GPA was 22.63±2.2 years and 17.26±1.2, respectively. About 34% of students reported that they experienced bullying behavior from their nursing professors. According to the results, the bullying behavior has a positive and significant relationship with nursing students’ intention to dropout (p<0.001, β=0.55)..

    Conclusion

    It is worth mentioning that the importance of experiencing bullying behavior for nursing students is twofold because the way nursing students are treated during training shapes the process of becoming a nurse. It is suggested that university managers provide solutions to increase the awareness of nursing professors about the negative consequences of such behaviors and create a culture of respect and professional behavior in universities.

    Keywords: Bullying Behaviors, Intention To Drop Out, Nursing Students