فهرست مطالب

نشریه پژوهش های کشاورزی و محیط زیست پایدار
سال پنجم شماره 3 (پاییز 1403)

  • تاریخ انتشار: 1403/12/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • بررسی تغییرات فصلی AQI در کشور و ارتباط آن با تعداد صنایع،اقلیم و جمعیت هر استان
    زهرا خبری*، افشین دانه کار، فرهاد نژادکورکی، فاطمه صادقیان، فهیمه فقیهی، نگین احمدیان صفحات 1-14

    شاخص کیفیت هوا (AQI) شاخصی جهت گزارش روزانه کیفیت هوا است. در این مقاله به بررسی تغییرات فصلی و ماهانه AQI در کشور و همچنین ارتباط این شاخص با اقلیم، تعداد صنایع و جمعیت هر استان پرداخته شد. بدین منظور مختصات ناحیه ها و شهرک های صنعتی هر استان از نقشه های مربوط به سازمان صنعت، معدن و تجارت کشور، جمعیت هر استان بر اساس آخرین سرشماری نفوس کشور، از سایت آمار کشور و همچنین مقدار AQI مربوط به کل ایستگاه های پایش هوای کشور به تفکیک هر استان از بخش پایش هوای سازمان حفاظت محیط زیست کشور، برای سه سال(1399-1401)، هر روز یک برداشت در ساعت 11 صبح، دریافت گردید. داده اقلیم هر ایستگاه پایش نیز با روی هم گذاری نقشه اقلیم- یونپ و ایستگاه ها در نرم افزار QGIS استخراج شد. سپس داده های استخراج شده به نرم افزار SPSS ورژن 27، منتقل و آنالیز گردید. نتایج نشان داد استان هایی که تعداد شهرک صنعتی و جمعیت بیشتری(ترافیک بیشتر) داشته اند، AQI در آنها شرایط بدتری داشته است. نتایج همبستگی AQI با اقلیم نیز معنی دار و معکوس بود، به عبارتی هر چه اقلیم مرطوب تر بوده، AQI به طور معنی داری کمتر بوده است. همچنین بیشترین تعداد روزهای ناسالم، به ترتیب مربوط به استان های خوزستان، تهران، بوشهر، البرز، اصفهان و یزد است. ضمن این که در سه سال مورد مطالعه در استان های مختلف کشور، 50 درصد زمان مورد مطالعه، آلاینده مسئول، ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون بوده و 32 درصد، ذرات معلق کمتر از 10 میکرون را به خود اختصاص داده بودند

    کلیدواژگان: AQI، آلودگی هوا، صنایع، ایران، اقلیم
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • چالش گرمایش زمین، علت ها و راه های مقابله با آن
    مهشید بهمن یزدی، کاوه فرهادی* صفحات 15-27

    گرمایش زمین یکی از بزرگ ترین چالش های زیست محیطی است که در دهه های اخیر تاثیرات گسترده ای بر اکوسیستم ها، سلامت انسان ها و پایداری زیست محیطی گذاشته است. این پدیده به طور عمده ناشی از فعالیت های انسانی همچون سوزاندن سوخت های فسیلی، تغییرات کاربری اراضی و افزایش انتشار گازهای گلخانه ای است. در این مقاله به بررسی علل اصلی گرمایش زمین، پیامدهای آن برای زمین و جوامع انسانی، و راه های مقابله با آن پرداخته می شود. در ابتدا، نقش گازهای گلخانه ای در گرمایش کره زمین و تاثیرات آن بر تغییرات اقلیمی مورد بررسی قرار می گیرد. سپس، سیاست ها و راهکارهای مختلف، از جمله کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، و تغییرات در شیوه های مصرف و تولید، به عنوان روش های موثر مقابله با این بحران معرفی می شود. هدف این مقاله روشن کردن ابعاد علمی و عملی مقابله با گرمایش زمین است تا با توجه به ضرورت اقدام فوری، راه حل هایی کاربردی برای کاهش این پدیده و حفظ سلامت سیاره زمین ارائه گردد.

    کلیدواژگان: گرمایش زمین، تغییرات اقلیمی، گازهای گلخانه ای، انرژی های تجدیدپذیر
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • محاسبه فرونشست ناشی از افت سطح آب زیرزمینی با استفاده از تصاویر ماهواره ای (نمونه موردی: شاهین شهر)
    الهام محمدی* صفحات 46-53

    یکی از پدیده های مخرب زمین شناختی فرونشست می باشد که سالانه باعث ایجاد خسارات جبران ناپذیر مالی و جانی زیادی می شود. فرونشست بر اثر عرامل گوناگون طبیعی و فعالیتهای انسانی نظیر معدنکاری و برداشت بی رویه از آبهای زیرزمینی حاصل میگردد. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش هدف، تحلیل فرونشست زمین با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری و بررسی اثر کاهش سطح آب زیرزمینی بر آن در بخشی از دشت شاهین شهر بوده است. تغییرات سطح ایستابی آبخوان منطقه مورد مطالعه بر اساس 27 چاه در دوره زمانی 32 ساله از 1367 تا 1398بررسی شده است. برای این منظور داده های چاه در محیط GIS-Arc map اضافه شد و با درون یابی به روش spline تغییرات سطح ایستابی ترسیم گردید. جهت محاسبه فرونشست از تصاویر ماهواره راداری SENTENL-1 در بازه زمانی 2017 تا 2022 استفاده شد. در نهایت جهت صحت سنجی محاسبات فرونشست، 3 عدد از بنچ مارک های موجود در شاهین شهر به صورت استاتیک نقشه برداری شد. با درون یابی چاه های محدوده مطالعاتی و مقایسه نتایج آن با نقشه پردازش داده ها و خروجی فرونشست، مشاهده شد که بیشترین میزان فرونشست در پی کاهش سطح آب زیرزمینی و محدوده های 39.12 تا 48.91 و 29.33 تا 39.12 به وقوع پیوسته است. در محدوده های بیان شده فرونشست 0.19 تا 0.39 متر به وقوع پیوسته است. به دلیل قرار گرفتن چاه های برداشت آب زیرزمینی و شرایط ژئوتکنیکی در محدوده مطالعاتی، بیشترین میزان فرونشست در جنوب محدوده مطالعاتی و در حال پیشروی به سمت شهر است. بررسی داده های GPS حاکی از آن است که در مرکز شهر فرونشست با نرخ 0.358 متر در حال رخ دادن است.

    کلیدواژگان: فرونشست، تداخل سنجی، تصویر راداری، سطح ایستابی، شاهین شهر
    چکیده مشاهده متن مطالعه موردی زبان: فارسی
  • نقش کنترل فساد در بهبود بهره وری انرژی و تاثیر آن بر سیاست های اقتصاد سبز
    مریم گهرام زهی، ابراهیم قائد*، محمدطاهر احمدی شادمهری صفحات 54-63

    بهره وری انرژی به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی شناخته می شود و توجه به آن می تواند به کاهش هزینه های انرژی، افزایش رقابت پذیری و تحقق اهداف سیاست های اقتصاد سبز کمک کند. با این حال، فساد اقتصادی به عنوان یک مانع اصلی پیشرفت در این زمینه شناخته می شود. فساد می تواند تاثیرات منفی بسیاری بر بهره وری انرژی و سیاست های مرتبط با اقتصاد سبز داشته باشد. این تاثیرات به ویژه در تخصیص منابع انرژی، تصمیم گیری های دولتی و اجرای برنامه ها مشاهده می شود. فساد موجب می شود که منابع به طور غیر بهینه مصرف شوند و روند دستیابی به اهداف کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و بهینه سازی مصرف انرژی با مشکل مواجه گردد. بنابراین هدف اصلی این مقاله، بررسی نقش کنترل فساد در بهبود بهره وری انرژی و تاثیر آن بر سیاست های اقتصاد سبز است. دوره زمانی این تحقیق از سال 2000 تا 2024 را شامل می شود و پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی انجام می گیرد. روش مورد استفاده در این تحقیق، تحلیل داده ها از طریق بررسی اسناد و مستندات موجود و مطالعه تجربیات کشورهای مختلف است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که فساد به شدت می تواند بر کیفیت اجرای سیاست های انرژی و سبز تاثیر منفی بگذارد. به ویژه، عدم شفافیت و سوء مدیریت در تخصیص منابع انرژی، مشکلات عمده ای برای بهره وری انرژی ایجاد می کند. در نهایت، پیشنهاد هایی برای مقابله با فساد و ارتقای بهره وری انرژی در سیاست های دولت ها ارائه می شود. این پیشنهاد ها شامل تقویت شفافیت، بهبود نظارت و استفاده از تکنولوژی های نوین برای کاهش فساد در بخش های انرژی است.

    کلیدواژگان: کنترل فساد، بهره وری انرژی، سیاست های اقتصاد سبز
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • مقایسه کارائی روش های فاصله ای برای برآورد تراکم درختان پده (Populus euphratica Olivier) در جنگل های کران ودی بهبهان، استان خوزستان
    رضا بصیری*، ملیحه مزین صفحات 64-72

    جنگل های کران رودی که در امتداد رودخانه ها، جویبارها و دریاچه ها قرار دارند، اکوسیستم هایی منحصربه فرد هستند که طیف گسترده ای از مزایای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی را برای محیط زیست و جوامع انسانی فراهم می کنند. اهمیت روش های فاصله ای در بین روش های نمونه برداری جنگل از نظر کاهش و بهینه سازی وقت مهم است لذا این مطالعه با هدف مقایسه 5 روش فاصله ای جهت برآورد تراکم درختان پده در جنگل های کران رودی بهبهان صورت گرفته است. این مطالعه در جنگل های کران رودی منطقه بهبهان، واقع در استان خوزستان، ایران، انجام شد. محدوده تحقیق شامل مساحت 68/4 هکتار از جنگل های پده خالص (Populus euphratica) بود. آماربرداری صد در صد در این محدوده اجرا شد. برای برآورد تراکم درختان پده، پنج روش مختلف فاصله ای به کار گرفته شد. الگوی توزیع درختان (Populus euphratica) بر اساس یافته های جانسون و زیمر به صورت کپه ای شناسایی شد. برآورد تراکم برای نزدیک ترین فرد با استفاده از روش بایت و رایپلی (9/303 پایه در هکتار) و روش کوتام و کورتیس5/279 پایه در هکتار بدست آمد. برآورد تراکم برای نزدیک ترین همسایه با روش بایت و رایپلی 1/117 پایه در هکتار و با روش کوتام و کورتیس 9/188 پایه در هکتار بدست آمد. برآورد تراکم برای دومین همسایه نزدیک با استفاده از روش کوتام و کورتیس 3/107 پایه در هکتار، برای روش ترکیبی 2/234 و برای روش نقطه مشترک 216 پایه در هکتار محاسبه شد. با توجه به تراکم واقعی 227 پایه در هکتار دو روش نقطه مشترک و ترکیبی به ترتیب به عنوان بهترین روش های فاصله ای جهت برآورد تراکم درختان پده معرفی شدند.

    کلیدواژگان: روش ترکیبی، روش نقطه مشترک، پده، جنگل های کران رودی
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
|
  • Environmental Conditions in Sistan: Challenges and Opportunities
    Fazeleh Rakhshani Aval*, Abolfazl Rakhshani Rval Pages 28-45

    The Sistan region, characterized by its unique environmental conditions, faces a complex interplay of challenges and opportunities. This article explores critical environmental issues such as water scarcity, desertification, and air pollution, which significantly impact the livelihoods of local communities and biodiversity. Despite these challenges, the region also offers opportunities for sustainable development through the promotion of eco-friendly practices, renewable energy, and community-based resource management. By analyzing the socio-economic implications of these environmental conditions, this study aims to propose strategies that leverage local knowledge and innovation to foster resilience and sustainable growth in Sistan. Ultimately, addressing these environmental challenges is crucial for the long-term viability of the region and the well-being of its inhabitants.

    Keywords: Sistan, Environmentalconditions, Challenges, Opportunities, Sustainable Development, Water Scarcity, Biodiversity, Soil Degradation, Climate Change, Ecotourism, Sustainable Agriculture, Community Involvement, Collaboration, Government Policies, Non-Governmental Organizations (Ngos), Resource Management, Ecosystem Conservation, Traditional Knowledge, Public Awareness, Environmental Education
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: English