نشریه پژوهش های مشاوره
پیاپی 1 (پاییز و زمستان 1377)

تحولات تاریخی مشاوره و نقش مرکزی انجمن جهانی مشاوره در شکل دادن به نهضت مشاوره و درسهایی از فعالیتهای این انجمن برای تمام مشاوران، محور این مقاله را تشکیل می دهد. ساختار انجمن به عنوان بالاترین و علمی ترین تشکیلات برای تخصصی کردن و سازماندهی حرفه چند بعدی مشاوره مورد بحث قرار گرفته است. اعتبار بخشی برنامه های استاندارد تربیت مشاور و صدور تاییدیه برای مشاوران واجد شرایط از طریق «شورای ملی مشاوران تایید شده» یکی از خدمات عمده انجمن و یکی از اهداف آن برای تخصصی کردن خدمات مشاوره بوده است. به وضعیت شش بخش صدور تایدیه تخصصی «شورای ملی مشاوران تایید شده» اشاره شده است. پایان بخش مقاله مرور مختصری بر فرایند شکل گیری «انجمن مشاوره ایران» است.

انتخاب شغلی یکی از مهمترین وقایع زندگی است که تمام جنبه های هستی انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. در نظریه های انتخاب شغلی، عوامل مؤثر بر انتخاب شغلی بررسی می گردند و به فرد کمک می شود تا در قالبی مشخص، شغل مناسبی را برگزیند به طوری که به رضایت فردی و افزایش کارآمدی بیانجامد. در این تحقیق چند فرضیه مربوط به نظریه انتخاب شغلی ارائه شده بوسیله شفیع آبادی - که آن را فعالیتی فعال و هدفمند می داند - مورد بررسی قرار گرفته است. پرسشنامه های خود پنداری (راجرز)، رضایت شغلی (شفیع آبادی و شریعت نیا) و خویشتن پنداری شغلی (شفیع آبادی و رضائی) با تعدادی از کارکنان صدا و سیما که به طور تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین خویشتن پنداری و رضایت شغلی، و همچنین بین خویشتن پنداری شغلی و رضایت شغلی رابطه معنی دار وجود دارد. می توان گفت که اگر با بهره گیری از روش های راهنمایی و مشاوره به تقویت خویشتن پنداری و ایجاد خویشتن پنداری شغلی مثبت در مراجعان اقدام شود، به عنوان یک عامل در بالا رفتن رضایت شغلی موثر است. ولی بین خویشتن پنداری شغلی با خویشتن پنداری همبستگی معنی دار وجود ندارد و این امر مبین آن است که این دو متغیر به طور مستقل عمل می کنند.

انسانها قسمت اعظم عمرشان را در بزرگسالی می گذرانند، پیشرفتهای سالهای اخیر علوم پزشکی و بهداشتی دوره بزرگسالی را طولانی تر کرده است. بزرگسالی با اتمام دوره نوجوانی شروع می گردد و با گذر از اوائل، اواسط و اواخر بزرگسالی و سالمندی جریان رشد و تحول خود را طی می کند. در جریان این رشد و تحول به قول اریکسون با بحرانها و به گفته لوینسون با انتقالهای بزرگسالی درگیر می شود. در چالش با این بحرانها و انتقال ها و رویدادهای خاص این دوره با مشکلات انتخابها و تصمیم گیری های سرونوشت ساز و گرفتاری از دست دادنها روبرو می شود. با توجه به مسئولیت بزرگسالان در اداره امور زندگی خود و با در نظر گرفتن وظایف بزرگسالان در نگهداری مراقبت و تربیت کودکان و نوجوانان و مواظبت و حمایت از سالمندان و نیز مسئولیت اداره امور جامعه، انسان در دوره بزرگسالی بیش از هر زمان دیگری در دوران عمر خود به خدمات مشاوره ای نیازمند است. متخصصان مشاوره و روان درمانی در سالهای اخیر این موضوع را مورد توجه خاص قرار داده و علاوه بر استفاده از روش های کلی و عمومی مشاوره، روش های خاصی را برای کمک به تسهیل جریان زندگی در دوره بزرگسالی ارائه کرده اند. یکی از این روش ها مشاوره انتقال است که از طریق تقویت رفتارهای سازگاری، بازسازی شناختی رفتاری، و آموزش مهارتهای خود - توانمندی، بزرگسالان را در طی کردن و حل دشواری های این دوره از زندگی یاری می دهد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی مقدماتی رغبت سنج تحصیلی - شغلی و روش نمره گذاری خاص آن برای رشته های تحصیلی انجام شد. 300 دانش آموز سال اول متوسطه به روش نمونه گیری خوشه ایتصادفی انتخاب شدند. ابعاد روان سنجی آزمون از طریق همبستگی هر سوال با نمره کل آزمون در هر مقیاس (Pbis، آلفا کرانباخ کاهشی)، همسانی درونی KR-20، دو نیمه کردن و آلفا کرانباخ بررسی شد. روایی همزمان از روش همبستگی علایق (اولین انتخاب) رشته تحصیلی و روایی سازه از طریق همبستگی بین مقیاسها (روایی همگرا) بررسی شد. نتایج نشان داد که مقیاس های آزمون از پایایی و روایی بالایی در سطح 01/0 برخوردار است. نتایج این تحقیق در پایان مشخص نمود که: 1) تیپ شخصیتی دانش آموزان همانند نظریه هالند در 6 گروه قرار می گیرد که توزیع آن در نمونه حاضر به ترتیب ج، ه، الف، و، ق، م بود. 2) روش نمره گذاری با رغبت (تیپ) و با اولین انتخاب (رجحان) رشته تحصیلی دانش آموزان منطبق بود و می توان این روش را به عنوان ملاک پیش بین به کار برد. 3) روش نمره گذاری در مورد برخی از رشته ها به علت همخوانی ماهیت آن رشته ها با نظریه تصمیم گیری شغلی هالند دارای اعتبار بیشتری است.

مسیر کلی در خانواده درمانی معمولا بدین صورت است که یکی از والدین با نگرانی فرزند نشانه دار خویش را نزد مشاور یا درمانگر خانواده می آورد، درمانگر هم سعی می کند تمام افراد خانواده را به جلسه درمان بکشاند و سپس تغییرات ساختاری در سیستم خانوادگی را به انجام برساند. منتهی درمانگر در مسیر مداخلات درمانی با مقاومتهای آگاهانه و ناخودآگاه از طرف افراد مختلف خانواده مواجه میشود. پدر معمولا در موضعی دور و بی تفاوت و «بدون تقصیر» می ایستد، فرزند موضعی مقاوم نسبت به تغییر نشانه یا رفتار خویش می گیرد و والدین سعی در پنهان کردن مشکلات زناشویی خویش می کنند. چنین شرایطی درمانگر را مجبور به اتخاذ روش می نماید که بی شباهت به آکروبات بازی نیست او با چالش های متفاوتی روبروست که هر کدام را باید با ظرافت، هوشیاری و اندیشمندی و مهارتهای درمانی تسخیر نماید. مقاله در انتها تدبیراتی برای غلبه بر این مقاومتها و چالشها ارائه می دهد. اهمیت شنونده خوبی بودن، اتحاد درمانی با تک تک افراد خانواده و بخصوص با عضو قوی خانواده، نحوه مداخلات ساختاری (مثلث زدایی، مرز سازی) و اهمیت زوج درمانی به عنوان مرحله آخر و بسیار مهم خانواده درمانی، به بحث کشیده می شود.